Geelzucht bij een baby: symptomen, oorzaak en behandeling

Een gele baby: hoe kan dat? De meeste pasgeboren baby's maken in meer of mindere mate een fysiologische iceterus (geelzucht) door, ook wel bekend als 'neonatale icterus of geelzucht'. Dit fenomeen duidt op de zichtbare gele verkleuring van de huid en het oogwit. De mate waarin het optreedt is vaak moeilijk met het blote oog vast te stellen. De gele kleur wordt veroorzaakt door een te grote hoeveelheid bilirubine -een afbraakproduct van rode bloedcellen- in het bloed. Bilirubine wordt via de lever uit het lichaam verwijderd. Neonatale geelzucht is een normaal en onschuldig verschijnsel. Wel moet men bedacht zijn voor het ontwikkelen van een ernstige hyperbilirubinemie. Bilirubine in hoge concentraties veroorzaakt toxiciteit en kan schade in de hersenen veroorzaken. Doch wanneer een te hoog bilirubinegehalte op tijd ontdekt wordt en adequaat wordt behandeld, heeft het géén gevolgen voor de gezondheid en ontwikkeling van het kind nu en op latere leeftijd.

Gele baby: geelzucht bij baby's

• Fysiologische geelzucht bij baby's
• Oorzaak fysiologische geelzucht bij baby's
• Twee belangrijke factoren
• Borstvoedingskinderen hebben een hogere kans tot hyperbilirubinemie
• Wat is hyperbilirubinemie?
• Tijdig herkennen
• De mogelijke gevolgen van hyperbilirubinemie
• Behandeling van geelzucht bij een baby
• Afwachtend beleid
• Fototherapielamp
• Prognose

Fysiologische geelzucht bij baby's

Veel pasgeboren baby’s zien er wat gelig uit na de geboorte. Dit komt omdat er zich te veel rode bloedcellen in het bloed van de baby bevinden. Dit fenomeen staat bekend als 'fysiologische iceterus of geelzucht' of 'neonatale icterus of geelzucht'. Icterus betekent 'geelzucht' en neonatorum betekent 'pasgeborene'. Het begint omstreeks de tweede of derde levensdag en op de de zevende dag is het verdwenen. Neonatale icterus komt vaak voor en is een onschuldig verschijnsel. Dit neemt niet weg dat men bedacht moet zijn voor het ontwikkelen van een ernstige hyperbilirubinemie. Bilirubine in hoge concentraties veroorzaakt toxiciteit en kan leiden tot kernicterus, een aandoening waarbij de hersenen van de boreling worden beschadigd door een te hoog bilirubinegehalte in het bloed.

Oorzaak fysiologische geelzucht bij baby's

Twee belangrijke factoren

Bij pasgeborenen spelen de volgende factoren een rol bij het ontstaan van geelzucht: een teveel aan foetaal hemoglobine en onrijpheid van de lever. De lever is nog niet rijp (zeker niet als de baby te vroeg geboren is) en de verwerkingscapaciteit voor bilirubine is daarom nog ondermaats. Deze stof stapelt zich daarom in het bloed en in het onderhuids vet op, waardoor de huid geel kleurt.

Ook verhogen bloeduitstortingen, waarbij het lichaam extra bloedcellen moet afbreken, de kans op geelzucht. Bloeduitstortingen kunnen ontstaan door bevalling met een tang of vacuümpomp.

Borstvoedingskinderen hebben een hogere kans tot hyperbilirubinemie

De fysiologische geelzucht kan wat langer aanhouden bij kinderen die borstvoeding krijgen als gevolg van een trage passage van de meconium (de eerste, vaak zwarte en kleverige ontlasting die een pasgeboren baby produceert). Daarnaast wordt de versterkte geelzucht bij borstvoeding vaak veroorzaakt door het niet goed op gang komen van de borstvoeding. Hierdoor is er een lagere calorie-intake gedurende de eerste levensdagen. Al met al hebben borstvoedingskinderen een hogere kans tot hyperbilirubinemie dan kinderen met flesvoeding, maar zolang de boreling genoeg drinkt, plast, poept en niet ziek wordt, is er geen vuiltje aan de lucht. Slechts 2-5% van de pasgeboren baby's wordt té geel, maar kraamverzorgenden en verloskundigen kunnen dit tijdig signaleren en maatregelen treffen.

Wat is hyperbilirubinemie?

Tijdig herkennen

Hyperbilirubinemie betekent een teveel aan bilirubine in het bloed. Het tijdig herkennen van (ernstige) hyperbilirubinemie (geelzien) is een aandachtspunt. Slechts een klein deel van de zuigelingen ontwikkelt een mate van hyperbilirubinemie.

Deze pathologische geelzucht kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• prematuriteit (vroeggeboorte);
• bloedgroep- en resusantagonisme;
• leveraandoeningen;
• infecties; en
• metabole aandoeningen.

De mogelijke gevolgen van hyperbilirubinemie

Hyperbilirubinemie is niet ongevaarlijk. Bilirubine in hoge concentraties veroorzaakt toxiciteit doordat er te veel gele kleurstof in de hersenen komt. Een in ernstige mate toegenomen hoeveelheid bilirubine in het bloed van een pasgeboren baby kan leiden tot 'kernicterus', een vorm van hersenbeschadiging. Dit uit zich in lethargie, sufheid, hypotonie (verlaagde spierspanning) en slecht drinken.

Behandeling van geelzucht bij een baby

Afwachtend beleid

De fysiologische icterus is een normaal verschijnsel. Bij twijfel zal men een druppeltje bloed van het kind nemen voor onderzoek. Men wil er immers voor waken dat de hoeveelheid bilirubine in het bloed niet te hoog wordt (meer dan 210 micromol per liter bloed). Boven een bepaalde drempelwaarde kan bilirubine schade in de hersenen veroorzaken met alle gevolgen van dien, en dat moet voorkomen worden.

Fototherapielamp

Indien nodig kan het lichaam van de baby een handje geholpen worden met de afbraak van verhoogd bilirubine met behulp van de fototherapielamp, welke ultraviolet licht geeft. Dit licht zorgt ervoor dat de opgeslagen bilirubine in de huid verwerkt wordt, waardoor het makkelijker via de ontlasting of urine het lichaam kan verlaten. Er wordt ook wel gebruik gemaakt van de
Biliblanket, een lichtgevend matje waar de baby op kan liggen. De lamp en de blanket worden ook wel samen gebruikt.

Prognose

Geelzucht bij een baby is meestal onschadelijk. In de meeste gevallen verdwijnt geelzucht binnen één tot twee weken zonder behandeling.

Lees verder

• Geelzucht: symptomen, oorzaken en behandeling van icterus
• Lever: functie, werking, ligging en gezond houden van lever
• Waar zit je lever, waar zit je hart, milt en andere organen?
• Leverwaarden: symptomen normale en verhoogde leverwaarden