Caput succedaneum (geboortegezwel): Zwelling op hoofd baby

Het caput succedaneum is een vaak voorkomende tijdelijke afwijking waarbij een zwelling op het hoofd van een pasgeboren baby ontstaat. Meestal is dit geboortegezwel het gevolg van druk van de baarmoeder of de vaginawand tijdens een bevalling waarbij het hoofd eerst verschijnt. Dit gezwel dat een ophoping van wondvocht bevat, is goedaardig en verdwijnt spontaan na enkele dagen. Een behandeling is dan ook niet nodig. De vooruitzichten zijn meestal uitstekend. Slechts af en toe ontstaan complicaties, zoals haaruitval en geelzucht.

• Oorzaken van caput succedaneum
• Risicofactoren van geboortegezwel
• Symptomen: Tijdelijke zwelling gevuld met wondvocht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van afwijking aan hoofd
• Prognose
• Complicaties bij baby's met zwelling op hoofdhuid
• Geelzucht
• Haaruitval

Oorzaken van caput succedaneum

Het caput succedaneum is het gevolg van druk van een deel van de schedel tegen de uitzettende baarmoederhals of de vaginawand tijdens de natuurlijke bevalling. De huidzwelling treedt op van dat gedeelte van het kinderhoofd, dat bij de geboorte het eerst naar buiten komt (meestal het achterhoofd).

Risicofactoren van geboortegezwel

Het caput succedaneum vormt zich tijdens een lange of moeilijke bevalling waarbij de moeder langdurig moet persen, omdat het hoofd van de baby zich dan langer in het geboortekanaal bevindt. Dit geboortegezwel op het achterhoofd komt ook vaker voor nadat de vliezen voortijdig gebroken zijn. De vloeistof in de vruchtzak vormt dan namelijk niet langer een kussen voor het hoofd van de baby. Ook te weinig vruchtwater en voor het eerst bevallen vormen risicofactoren voor de afwijking. De arts gebruikt tijdens een lange en moeilijke bevalling een vacuüm-extractiehulpmiddel of tang om een baby sneller ter wereld te brengen. Een vacuümextractie verhoogt eveneens de kans op het geboortegezwel, vooral als de arts veel kracht uitoefent of de hulpmiddelen verkeerd gebruikt.

Symptomen: Tijdelijke zwelling gevuld met wondvocht

Op meestal het achterhoofd van de baby ontstaat een zacht en elastisch aanvoelend gezwel dat een ophoping van wondvocht bevat. Drukken op de zwellen veroorzaakt een kuiltje dat snel verdwijnt. Het gezwel gaat tevens voorbij de schedelnaden. De hoofd krijgt tevens een andere vorm. Rode en blauwe plekjes op de huid van het geboortegezwel zijn zichtbaar; deze zijn het resultaat van scheurtjes in kleine bloedvaten in de huid. Andere symptomen komen niet voor bij baby’s met deze tijdelijke afwijking.

Diagnose en onderzoeken

Beeldvormend onderzoek
Het caput succedaneum is op te sporen met een prenatale (voor de geboorte) echografie, dus nog voordat de vrouw bevallen is. Een echografie onthult deze afwijking vanaf 31 weken zwangerschap. Na de geboorte is deze afwijking bij een lichamelijk onderzoek goed zichtbaar. De afwijking is dan ook te diagnosticeren met een echografie, maar eveneens met een CT-scan of MRI-scan.

Differentiële diagnose
Een cefaal hematoom doet ook denken aan een geboortegezwel, maar het hematoom bevat bloed in plaats van wondvocht. Ook ontstaat het cefaal hematoom enkele uren na de geboorte terwijl het caput succedaneum onmiddellijk bij de geboorte zichtbaar is. Ook een subgaleale bloeding is niet hetzelfde als het caput succedaneum; dit zeldzaam gezwel bevat namelijk eveneens bloed. Het is wel mogelijk dat deze gezwellen optreden in combinatie met het caput succedaneum en dan heeft de baby mogelijk pijn en moet hij veel huilen.

Behandeling van afwijking aan hoofd

Het caput succedaneum veroorzaakt meestal geen complicaties en verdwijnt meestal na drie dagen. De behandeling is daarom afwachtend.

Prognose

Een baby met een geboortegezwel ontwikkelt zich normaal, al komen af en toe toch complicaties voor.

Complicaties bij baby's met zwelling op hoofdhuid

Meestal verdwijnt caput succedaneum vanzelf zonder complicaties. Soms treden echter complicaties op.

Geelzucht

Bij een aantal baby’s verschijnen kneuzingen. Dit leidt tot een opeenhoping van bilirubine in het bloed door de afbraak van rode bloedcellen. Baby’s krijgen hierdoor te maken met geelzucht (een gele huid en gele ogen). In ernstige of onbehandelde gevallen ontstaan nog meer complicaties zoals:

• hersenschade
• gehoorverlies
• athetotische cerebrale parese, een bewegingsstoornis
• een abnormale tandglazuurontwikkeling
• een permanente opwaartse blik
• dood

Haaruitval

Door de druk op de hoofdhuid sterven sommige omliggende weefsels af en ontstaat haarverlies (alopecia). In de meeste gevallen treedt een hergroei van het haar op, maar af en toe is het haarverlies permanent.