Hemoglobine: functie, hemoglobinewaarde, Hb-gehalte verhogen

Hemoglobine (Hb) is een eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof door het lichaam transporteert en kooldioxide terugbrengt van de weefsels naar de longen. Hemoglobine wordt meestal gemeten als onderdeel van een compleet of volledig bloedbeeld. Een laag hemoglobinegehalte of een lage hemoglobinewaarde wordt aangeduid als bloedarmoede of een laag aantal rode bloedcellen. Er zijn veel mogelijke oorzaken voor bloedarmoede. Enkele van de meer voorkomende oorzaken van bloedarmoede zijn verlies van bloed (traumatisch letsel, operatie, bloeding, darmkanker of maagzweer), voedingstekorten (ijzer, vitamine B12, foliumzuur), beenmergproblemen (vervanging van beenmerg door kanker), en abnormale hemoglobinestructuur (sikkelcelanemie of thalassemie, een erfelijke aandoening van het bloed). Er zijn meerdere manieren om op natuurlijke wijze het Hb-gehalte te verhogen. Dit kun je doen door extra producten te eten waar veel ijzer, vitamine B12 en foliumzuur in zit. Soms is een medische behandeling nodig.

• Structuur en functie van hemoglobine
• Functie
• Afbraak en recycling
• Structuur
• Hemoglobine S (HbS)
• Bloedonderzoek heloglobinewaarden
• Hemoglobinewaarde
• Uitleg
• Tabel
• Hoge hemoglobinewaarden
• Lage hemoglobinewaarden
• Symptomen laag hemoglobinegehalte
• Risicofactoren
• Symptomen van een hoge hemoglobineconcentratie
• Preventie
• Behandeling
• Hb-gehalte verhogen op natuurlijke manier
• Eet ijzerrijke voedingsmiddelen
• Verhoog vitamine C-inname
• Verhoog de foliumzuurinname
• Eet dagelijks een appel
• Drink Nettle-brandnetelthee
• Voldoende bewegen
• Vermijd bepaald voedsel

Structuur en functie van hemoglobine

Functie

Hemoglobine (afgekort als Hb) is een ijzerbevattend en zuurstofbindend eiwit in het bloed – in de rode bloedcellen (erytrocyten). Hemoglobine heeft als belangrijkste functie het transport van zuurstof van de longen naar de weefsels en het transport van koolstofdioxide van de weefsels terug naar de longen. Hemoglobine is het pigment dat het bloed rood maakt. Hemoglobine ontwikkelt zich in cellen in het beenmerg die rode bloedcellen worden.

Hemoglobine is een ijzerrijk eiwit in rode bloedcellen. Zuurstof in de longen hecht zich aan het hemoglobine in het bloed, dat het naar de weefsels in het lichaam transporteert. Wanneer je onvoldoende rode bloedcellen hebt of als de cellen niet goed werken, krijgt het lichaam te weinig zuurstof die het nodig heeft om te functioneren. Deze aandoening wordt bloedarmoede genoemd.

Hemoglobine bestaat uit vier eiwitmoleculen (globulineketens) die met elkaar verbonden zijn. Het normale volwassen hemoglobinemolecuul bevat twee alfa-globulineketens en twee bèta-globulineketens. Bij foetussen en zuigelingen zijn bètaketens niet gebruikelijk en bestaat het hemoglobinemolecuul uit twee alfa-ketens en twee gamma-ketens. Naarmate de baby groeit, worden de gamma-ketens geleidelijk vervangen door bètaketens, waardoor de hemoglobinestructuur voor volwassenen wordt gevormd.

Elk hemoglobine-eiwit kan vier zuurstofmoleculen bevatten, die door het hele lichaam worden afgegeven door rode bloedcellen. Elk van de miljarden cellen in het lichaam heeft zuurstof nodig om zichzelf te herstellen en te onderhouden. Hemoglobine speelt ook een rol bij het helpen van rode bloedcellen om hun schijfachtige vorm te verkrijgen, waardoor ze gemakkelijk door de bloedvaten kunnen bewegen.

Afbraak en recycling

Wanneer rode bloedcellen afsterven, wordt hemoglobine afgebroken: ijzer wordt 'gerecycled' en naar het beenmerg getransporteerd door eiwitten, zogeheten 'transferrines' (transporteiwit voor ijzer), en opnieuw gebruikt bij de productie van nieuwe rode bloedcellen; de rest van het hemoglobine vormt de basis van bilirubine, een chemische stof die in de gal wordt uitgescheiden en ontlasting zijn karakteristieke geelbruine kleur geeft.

Structuur

Elk hemoglobinemolecuul bestaat uit vier heemgroepen (een organisch molecuul dat ijzer in zich heeft) die een globine-groep omringen en een tetraëdrische structuur vormen. Heem, dat slechts 4 procent van het molecuulgewicht uitmaakt, is samengesteld uit een ringachtige organische verbinding bekend als een porfyrine waaraan een ijzeratoom is bevestigd. Het is het ijzeratoom dat zuurstof bindt terwijl het bloed zich verplaatst tussen de longen en de weefsels. Er zijn vier ijzeratomen in elk molecuul hemoglobine, die dus vier zuurstofatomen kan binden. Globine (het eiwitbestanddeel van hemoglobine) bestaat uit twee gekoppelde paren polypeptideketens.

Hemoglobine S (HbS)

Hemoglobine S (HbS) is een variant van hemoglobine die aanwezig is bij personen met sikkelcelanemie, een ernstige erfelijke vorm van anemie of bloedarmoede. Als gevolg van onvolwaardige hemoglobine bij sikkelcelanemie raken de rode bloedlichaampjes misvormd, die de vorm van een sikkel of halve maan krijgen. De abnormale sikkelvormige cellen sterven vroegtijdig en kunnen vast komen te zitten in kleine bloedvaten, waardoor de microcirculatie mogelijk wordt belemmerd en weefselbeschadiging optreedt. Deze afwijking wordt voornamelijk gevonden bij mensen van Afrikaanse afkomst, hoewel de ziekte ook voorkomt bij personen uit het Midden-Oosten, de Middellandse Zee of van Indiase afkomst.

Bloedonderzoek heloglobinewaarden

De hemoglobinetest meet de hoeveelheid hemoglobine in het bloed; het bepaalt de hemoglobinewaarden in je bloed. Om een ​​monster te nemen, extraheert een arts of een verpleger wat bloed uit een ader en het monster wordt vervolgens in de buis bewaard om later in een laboratorium te worden geanalyseerd. De meting van het hemoglobine-gehalte (de hoeveelheid zuurstofdragende proteïne) van het bloed, wordt vaak gedaan als onderdeel van een compleet of volledig bloedbeeld, één van de meest gebruikte bloedonderzoeken (een vrij brede test om verschillende onderdelen van het bloed te onderzoeken). Een compleet bloedbeeld meet ook andere belangrijke componenten van je bloed, zoals witte bloedcellen en bloedplaatjes. Abnormale niveaus van een van deze cellen kunnen onderliggende aandoeningen of bloedaandoeningen aangeven.

Enkele andere redenen waarom een arts een hemoglobinetest kan aanvragen:

• je hebt mogelijk bloedarmoede
• je hebt ouders of andere familieleden die bloedaandoeningen hebben, zoals sikkelcelanemie
• je hebt een infectie
• je hebt niet genoeg ijzer in je dieet
• je hebt veel bloed verloren na een operatie of een traumatische verwonding
• je bent zwanger
• je hebt een medische aandoening die van invloed kan zijn op je hemoglobineniveau

Vooraf aan iedere bloeddonatie wordt je hemoglobinewaarde bepaald.

Hemoglobinewaarde

Uitleg

Het hemoglobinegehalte wordt gemeten middels bloedonderzoek. Hemoglobine, of Hb, wordt meestal uitgedrukt in gram per deciliter (g/dL) bloed of in millimol (mmol/l) per liter bloed. Een laag niveau van hemoglobine in het bloed heeft rechtstreeks te maken met een laag zuurstofniveau. In Nederland wordt bloedarmoede gediagnosticeerd als een bloedonderzoek minder dan < 7,5 mmol/l is bij vrouwen en minder dan < 8,5 mmol/l is bij mannen. Referentie of normaalwaarden van een vrouw zijn 7,5 - 10 mmol/l en voor een man 8,5 - 11 mmol/l. Bij kinderen variëren referentiewaarden al naargelang de leeftijd.

Tabel

Hieronder is een tabel met de ondergrens en bovengrens voor hemoglobinewaarden voor verschillende leeftijdsgroepen en geslachten:

• Kind < 14 dagen:
• Ondergrens: 8,4 mmol/l
• Bovengrens: 12,5 mmol/l
• Kind 14 dagen - 1 maand:
• Ondergrens: 6,2 mmol/l
• Bovengrens: 9,6 mmol/l
• Kind 1 maand - 6 maanden:
• Ondergrens: 5,6 mmol/l
• Bovengrens: 7,9 mmol/l
• Kind 6 maanden - 2 jaar:
• Ondergrens: 6,3 mmol/l
• Bovengrens: 7,9 mmol/l
• Kind 2 - 6 jaar:
• Ondergrens: 6,4 mmol/l
• Bovengrens: 7,9 mmol/l
• Kind 6 - 12 jaar:
• Ondergrens: 6,6 mmol/l
• Bovengrens: 8,4 mmol/l
• Man 12 - 18 jaar:
• Ondergrens: 6,9 mmol/l
• Bovengrens: 9,1 mmol/l
• Vrouw 12 - 18 jaar:
• Ondergrens: 6,8 mmol/l
• Bovengrens: 8,3 mmol/l
• Man > 18 jaar:
• Ondergrens: 8,5 mmol/l
• Bovengrens: 11,0 mmol/l
• Vrouw > 18 jaar:
• Ondergrens: 7,5 mmol/l
• Bovengrens: 10,0 mmol/l

Hoge hemoglobinewaarden

Hoge hemoglobinewaarden kunnen wijzen op de zeldzame bloedziekte polycytemie. Hierbij wordt door het lichaam te veel rode bloedcellen aangemaakt, waardoor het bloed dikker is dan normaal. Dit kan bloedstolsels, hartaanvallen en beroertes veroorzaken. Het is een ernstige levenslange aandoening die dodelijk kan zijn als deze niet wordt behandeld.

Hoge hemoglobinewaarden kunnen ook worden veroorzaakt door uitdroging, roken of verblijf op grote hoogten (bijvoorbeeld reizen in het hooggebergte), of het kan worden geassocieerd aan andere aandoeningen, zoals longziekten of hartaandoeningen.

Lage hemoglobinewaarden

Lage hemoglobinewaarden kunnen worden veroorzaakt door elke aandoening die van invloed is op het vermogen van je lichaam om rode bloedcellen te maken of aandoeningen die de rode bloedcellen in je bloedbaan verlaagt. Mogelijke oorzaken van lage Hb-waarden zijn onder meer:

• gebrek aan ijzer in je dieet, waardoor het voor je beenmerg moeilijker wordt om hemoglobine te produceren
  Vergrote milt / Bron: Mikael Häggström, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• gebrek aan foliumzuur of vitamine B12, wat ertoe kan leiden dat je lichaam minder rode bloedcellen produceert dan nodig is
• ernstig bloedverlies na een operatie of een ernstig letsel
• inwendige bloedingen van maagzweren, maagkanker, darmkanker of inwendig letsel
• sikkelcelanemie, een genetische aandoening die ervoor zorgt dat rode bloedcellen abnormaal sikkelvormig zijn en minder hemoglobine kunnen vervoeren
• hypothyreoïdie, wat betekent dat de schildklier niet genoeg schildklierhormonen produceert oftewel een trage schildklier
• splenomegalie, of een vergrote milt als gevolg van infectie, leveraandoeningen of kanker
• beenmergaandoeningen, zoals leukemie, die voorkomen dat je beenmerg voldoende rode bloedcellen aanmaakt
• chronische nierziekte, waarbij je nieren niet goed functioneren (resulterend in een tekort aan erytropoëtine, een hormoon dat de productie van rode bloedcellen in je beenmerg stimuleert)
• te vaak bloed doneren
• hevig bloeden tijdens je menstruatie
• alcoholmisbruik
• chronische gezondheidsproblemen zoals auto-immuunziekten of kanker

Symptomen laag hemoglobinegehalte

Kortademigheid, onregelmatige hartslag en pijn op de borst kunnen symptomen zijn van een laag hemoglobinegehalte. Typische symptomen van een te lage hemoglobine zijn onder meer:

• zwakheid
• kortademigheid
• duizeligheid
• snelle, onregelmatige hartslag
• pulserende geluiden in de oren (oorsuizen)
• hoofdpijn
• koude handen en voeten
• bleke huid of gele huid
• pijn op de borst

Risicofactoren

Oudere mensen of mensen die geen ijzer in hun voeding hebben, lopen het risico bloedarmoede te ontwikkelen. Mensen die flink sporten lopen ook een groter risico, omdat inspanning kan leiden tot een afbraak van rode bloedcellen in de bloedbaan. Vrouwen die menstrueren of zwanger zijn, lopen mogelijk ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van bloedarmoede.

Mensen met chronische gezondheidsproblemen, waaronder auto-immuunziekten, leverziekten, schildklieraandoeningen en inflammatoire darmaandoeningen, kunnen een lager hemoglobinegehalte hebben, wat de kans op bloedarmoede verhoogt.

Het hemoglobinegehalte stijgt in situaties waarin een persoon meer zuurstof in zijn lichaam nodig heeft. Bijgevolg kan iemand met long- of nieraandoeningen, die rookt of is uitgedroogd, het risico lopen op verhoogde hemoglobinespiegels.

Symptomen van een hoge hemoglobineconcentratie

Bij polycytemie is er sprake van een abnormaal hoge concentratie rode bloedcellen. Dit betekent dat je te veel rode bloedcellen hebt. Polycythaemia vera is een ziekte van de bloedproducerende cellen van het beenmerg waarbij te veel rode bloedcellen worden aangemaakt. Veel voorkomende symptomen van hoge hemoglobinewaarden zijn onder meer:

• jeuk
• hoofdpijn
• duizeligheid
• gemakkelijk gekneusd of bloeden
• meer dan normaal zweten
• pijnlijke gewrichten en -zwelling
• abnormaal gewichtsverlies
• gele tint voor de ogen en de huid (geelzucht)
  Vaal water drinken / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com
• uitgeput voelen
• paarse of roodachtige tint op de huid

Preventie

Hoewel veel soorten bloedarmoede niet kunnen worden voorkomen, kan het eten van ijzerrijk voedsel, zoals rundvlees, donkergroene bladgroenten, gedroogd fruit en noten, bloedarmoede voorkomen die wordt veroorzaakt door ijzer- of vitaminetekort. Vlees en zuivelproducten zijn goede bronnen van vitamine B12 en foliumzuur wordt gevonden in citroensap, peulvruchten en verrijkte granen. Zo nodig kunnen ijzersupplementen genomen worden (in overleg met de huisarts). Stoppen met roken en veel water drinken kan helpen hoge hemoglobineniveaus te voorkomen.

Behandeling

De behandeling van bloedarmoede varieert, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Veranderingen in het dieet of voedingssupplementen kunnen mensen helpen met bloedarmoede als gevolg van een ijzer- of vitaminetekort. Als de bloedarmoede wordt veroorzaakt door een andere aandoening, zal het behandelen van de onderliggende ziekte vaak het probleem verlichten. Medicijnen en bloedtransfusies behoren tot de behandelingsopties voor aplastische anemie (een ernstige aandoening waarbij het beenmerg te weinig nieuwe bloedcellen aanmaakt), en medicamenteuze behandeling kan worden ingezet in het geval van hemolytische anemi (een vorm van bloedarmoede waarbij rode bloedcellen voortijdig worden afgebroken). Polycythemia is een levenslange aandoening die niet te genezen is, maar kan worden beheerd met medicatie. De behandeling van sikkelcelziekte richt zich op het verminderen van de kenmerken en soms wordt om de paar maanden een bloedtransfusie gedaan. Een beenmergtransplantatie kan soms uitkomst bieden.

Hb-gehalte verhogen op natuurlijke manier

Er zijn een aantal manieren om het Hb-gehalte op natuurlijke wijze te verhogen.

Eet ijzerrijke voedingsmiddelen

IJzergebrek is de meest voorkomende oorzaak van lage hemoglobinewaarden. De top ijzerrijke voedingsmiddelen zijn groene bladgroenten zoals spinazie, rode biet, tofu, asperges, kippenlever, eieren, oesters, appel, granaatappel, abrikoos, watermeloen, pruimen, pompoenpitten, dadels, amandelen, rozijnen, amla (Indiase kruisbes) en rietsuiker.


Hoewel dit kan variëren naargelang de leeftijd, het gewicht, het voedingsniveau en het geslacht, zijn deskundigen in het algemeen van mening dat een volwassen man ongeveer 9 mg ijzer per dag nodig heeft en vrouwen in de leeftijd van 18 tot 50 jaar ongeveer 15 mg per dag nodig hebben.

Verhoog vitamine C-inname

Het is belangrijk om een ​​combinatie van zowel ijzer als vitamine C binnen te krijgen, aangezien vitamine C de opname van non-heemijzer verhoogt. Er worden twee soorten ijzer onderscheiden:

• heemijzer: komt alleen voor in dierlijke producten
• non-heemijzer: komt voor in dierlijke en plantaardige producten

Het overgrote deel van het ijzer dat je eet is non-heemijzer. En vitamine C helpt bij de opname ervan. Eet daarom voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C, zoals sinaasappels, citroen, aardbeien, papaja, paprika, broccoli, grapefruit en tomaten.

Verhoog de foliumzuurinname

Foliumzuur, een vitamine B-complex vitamine, is nodig om rode bloedcellen aan te maken en een foliumzuurdeficiëntie leidt automatisch tot een laag niveau van hemoglobine. Sommige goede voedselbronnen van foliumzuur zijn groene bladgroenten, spruiten, gedroogde bonen, tarwekiemen, pinda's, bananen, broccoli en kippenlever. Rode biet wordt ook ten zeerste aanbevolen om het aantal rode bloedcellen in het lichaam te verhogen, omdat het veel foliumzuur bevat, evenals ijzer, kalium en vezels.

Eet dagelijks een appel

Een appel per dag kan helpen om een ​​normaal niveau van hemoglobine te handhaven, omdat appels rijk aan ijzer zijn plus andere gezondheidsvriendelijke componenten die nodig zijn voor een gezonde hemoglobinewaarde. Je kunt ofwel één appel per dag eten, of twee keer per dag sap drinken met een halve kop appel- en bietensap. Voeg een scheutje gember of citroensap toe voor extra smaak. Granaatappel is ook rijk aan ijzer, calcium, vezels en eiwitten. De voedingswaarde kan hemoglobine helpen verhogen en een gezonde doorbloeding bevorderen.

Drink Nettle-brandnetelthee

Nettlethee bevat extracten van zorgvuldig geselecteerde brandnetel, dat bekend staat om zijn reinigende eigenschappen. Het is een goede bron is van B-vitaminen, ijzer, vitamine C en kan een belangrijke rol kan spelen bij het verhogen van je hemoglobinegehalte. Het enige wat je hoeft te doen, is 2 theelepels gedroogde brandnetelblaadjes toevoegen aan een kop heet water en 10 minuten laten trekken. Strek dan en voeg wat honing toe. Drink dit tweemaal daags.

Voldoende bewegen

Dagelijkse beweging wordt ten zeerste aanbevolen, omdat je lichaam reeds bij matig-intensieve beweging meer hemoglobine produceert om te voldoen aan de toenemende vraag naar zuurstof door het hele lichaam. Het eten van een gezond en gevarieerd dieet is de beste manier om ervoor te zorgen dat je elke dag alle essentiële voedingsstoffen binnenkrijgt.

Vermijd bepaald voedsel

Vermijd het eten van voedingsmiddelen die het vermogen van je lichaam om ijzer te absorberen kunnen blokkeren, vooral als je lage hemoglobinewaarden hebt. Het gaat hierbij om onder meer koffie, thee, cola, wijn, bier, enz.

Lees verder

• Hb-gehalte bloed: te laag of te hoog hemoglobinegehalte
• Bloedarmoede verhelpen met ijzerrijke voeding
• Bloedarmoede: duizeligheid hoofdpijn vermoeidheid kortademig
• Bloedarmoede: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie
• Bloedonderzoek: soorten bloedtesten & waarden bloedonderzoek