Hb, wat wordt er nou echt gemeten?

Tijdens mijn werk als laborante neem ik zelf ook bloed af bij patiënten. Eén van de meest aangevraagde bepalingen is wel de Hb-bepaling. Het komt vaak voor dat de patiënt aan me vraagt waarvoor hij of zij nou geprikt wordt. Ik probeer dan een korte simpele uitleg te geven en het valt me op dat als ik Hb zeg, dat men dan gelijk denkt: ijzerwaarde. Veel laboranten en doktersassistenten vertellen dat ook aan de patiënt, 'Hb, de ijzerwaarde'. Dat is niet helemaal waar.

Hemoglobine

De afkorting Hb staat voor hemoglobine. Hemoglobine is de stof die de rode bloedcellen (en daarmee je bloed dus ook) rood maakt. Maar het doet veel meer dan dat. Rodebloedcellen zitten vol met deze stof, dit komt omdat het een crusiale rol speelt in het lichaam.Hemoglobine is een eiwit dat bestaat uit vier ketens die twee aan twee gelijk zijn. Iedere keten zit gevouwen rond een IJzer molecuul. Hier komt dus de term ijzerwaarde vandaan. Maar uiteindelijk wordt het hemoglobine gemeten, en niet het ijzer. Als een arts de daadwerkelijke ijzerwaarde wilt weten, zijn daar aparte bepalingen voor. Zo kan er simpelweg een ijzer bepaling aangevraagd worden. Dit gebeurd vaak in combinatie met Transferrine (het eiwit dat ijzer door het lichaam transporteerd) en Ferritine (het eiwit dat zorgt voor de opslag van ijzer).

Gasuitwisseling

Het hemoglobine in de rode bloedcellen zorgt voor de gasuitwisseling in het lichaam. Makkelijker gezegd: Het zorgt ervoor dat er zuurstof naar de weefsels gaat, en dat de koolstofdioxide (CO2) het weefsel weer uit gaat. Tijdens het inademen bindt het zuurstof aan het hemoglobine. Vervolgens gaat het bloed door het hele lichaam heen, en waar nodig laat het zuurstof los en wordt het door de weefsels opgenomen waar het gebruikt wordt in de energie productie. Tijdens die productie wordt de zuurstof omgezet in CO2. Dit CO2 is een afvalstof en daarom niet goed voor het lichaam. Het moet worden verwijderd. Dit wordt weer door middel van het hemoglobine gedaan in de rode bloedcellen. Het CO2 wordt afgegeven door de weefsels en weer opgenomen door het hemoglobine. Dit hemoglobine vindt via de bloedbaan zijn weg weer naar de longen waar het CO2 weer wordt afgegeven. En daar begint de hele cyclus opnieuw.

Buffer

Naast het transporteren van zuurstof en koolstofdioxide is hemoglobine ook een belangrijke buffer in ons lichaam. Dit betekend dat het helpt de zuurtegraad op pijl te houden. Dit is belangrijk omdat een afwijking in de pH (zuurtegraad) grote gevolgen kan hebben op het lichaam. Eigenlijk alle processen in ons lichaam zijn pH gebonden. Hemoglobine heeft een bufferende werken omdat het H+ ionen op kan nemen. Hemoglobine is dus eigenlijk een zwakke base. Des te lager de pH is (dus des te meer H+ ionen), des te meer H+ ionen hemoglobine zal opnemen. Ook is hemoglobine verantwoordelijk voor het afscheiden van CO2. CO2 is een zuur. Bij een te zure samenstelling zal het lichaam proberen zuur kwijt te raken. Je kunt dan gaan hyperventileren om zoveel mogelijk CO2 kwijt te raken. Ook hier speelt hemoglobine dus een rol in.

Afwijkende waardes

Een verlaagd Hb kan wijzen op een bloedarmoede. Wat voor type bloedarmoede is hier niet meteen mee gezegd. Er zijn vele types van bloedarmoede, welke ik hier niet allemaal ga vertellen. Wat vaak voorkomt is een bloedarmoede door vitamine B12 en foliumzuur tekort. Dit komt vaak door slecht en ongevariëerd eten. Een andere veel voorkomende oorzaak van een bloedarmoede is ijzer tekort. Omdat hemoglobine onder andere uit ijzer bestaat, kan er geen hemoglobine gevormd worden zonder ijzer. Verhoogde waardes van Hb zijn ook niet goed. De zuurstof huishouding is dan wel goed, zou je zeggen. Maar als het Hb verhoogd is, wordt je bloed dikker een stroperiger. Dit geeft als gevaar dat de aderen dicht kunnen slippen en kunnen er infarcten ontstaan. Voor patiënten met een verhoogd Hb kan een aderlating helpen. Deze mensen zijn dus uitstekende donors!

Zo zie je maar weer. Een Hb bepaling is veel meer dan alleen maar de ijzerwaarde. Het bestaat wel uit ijzer, maar daar draait het niet om bij Hb.