Virale hepatitis A-infectie: Ontsteking van lever door virus

Hepatitis A is een virale infectie die leidt tot ontsteking van de lever door het hepatitis A-virus (HAV). Het komt vooral voor in gebieden met een lagere sociaaleconomische status en treft vaak kinderen. Niet alle geïnfecteerde personen vertonen symptomen. De ziekte wordt gekenmerkt door algemene tekenen en geelzucht. Het virus kan zowel in de ontlasting als in het bloed worden aangetoond. De behandeling is ondersteunend, en de meerderheid van de patiënten herstelt volledig. Complicaties zijn zeldzaam. Het hepatitis A-virus werd voor het eerst geïdentificeerd in 1973.

• Synoniemen
• Epidemiologie
• Incidentie en prevalentie
• Geografische variatie
• Mechanisme
• Infectie en verspreiding
• Pathofysiologie van de leverontsteking
• Oorzaken van hepatitis A: Het virus
• Risicofactoren
• Slechte hygiëne en sanitatie
• Direct contact met geïnfecteerde personen
• Risicogroepen
• Reizigers naar risicogebieden
• Mensen met beperkte toegang tot zorg
• Symptomen van hepatitis A: Algemene tekenen en geelzucht
• Alarmsymptomen
• Geelzucht (icterus)
• Vermoeidheid, verlies van eetlust en buikpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Herstel zonder complicaties
• Complicaties en zeldzame gevallen
• Complicaties
• Preventie van hepatitis A
• Praktische tips voor het leven met virale hepatitis A-infectie
• Raadpleeg je arts voor medische begeleiding
• Volg een evenwichtig voedingspatroon om je lever te ondersteunen
• Zorg voor voldoende rust en hydratatie
• Wees voorzichtig met medicatie en andere stoffen
• Let op je mentale gezondheid tijdens herstel
• Misvattingen rond virale hepatitis A-infectie
• Hepatitis A is altijd mild en veroorzaakt geen langdurige schade
• Hepatitis A kan alleen worden overgedragen door direct contact met een besmette persoon
• Er is geen vaccin tegen hepatitis A
• Hepatitis A kan niet worden opgespoord door bloedonderzoeken
• Hepatitis A heeft geen invloed op andere organen dan de lever
• Hepatitis A wordt niet beïnvloed door het gebruik van alcohol
• Hepatitis A is alleen een probleem voor ontwikkelingslanden

Synoniemen

Hepatitis A is ook bekend als 'hepatitis infectiosa' of 'hepatitis epidemica'. De afkorting voor hepatitis A-infectie is 'HAV'.

Epidemiologie

Virale hepatitis A is een infectie die wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus (HAV) en voornamelijk de lever aantast. Deze ziekte komt wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert sterk tussen verschillende regio’s. In sommige ontwikkelingslanden met slechte sanitaire voorzieningen is de prevalentie van hepatitis A hoog, terwijl in landen met goede hygiëne en vaccinatieprogramma’s de incidentie veel lager is.

Incidentie en prevalentie

Hepatitis A komt het vaakst voor in landen met lage tot gemiddelde inkomens, waar onvoldoende sanitaire voorzieningen en beperkte toegang tot schoon drinkwater bestaan. In deze regio's worden veel mensen vroeg in hun leven geïnfecteerd, vaak zonder ernstige symptomen, waardoor de prevalentie daar hoger is. In ontwikkelde landen, waar goede hygiëne en vaccinatie beschikbaar zijn, is de incidentie veel lager, maar uitbraken kunnen nog steeds optreden, vooral bij risicogroepen.

Geografische variatie

Hepatitis A komt het meest voor in Sub-Saharisch Afrika, Zuid-Azië en Latijns-Amerika, terwijl in Noord-Amerika, West-Europa en delen van Oost-Azië het aantal gevallen de afgelopen decennia aanzienlijk is gedaald dankzij verbeterde sanitaire voorzieningen en vaccinatieprogramma's. Echter, hepatitis A kan ook nog uitbraken vertonen in geïsoleerde gemeenschappen of tijdens reizen naar risicogebieden.

Mechanisme

De hepatitis A-infectie wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus (HAV), dat via de fecaal-oraal route wordt overgedragen, voornamelijk door verontreinigd voedsel of water. Het virus infecteert de lever en veroorzaakt daar ontsteking. De incubatietijd varieert meestal tussen de 15 en 50 dagen, waarna de symptomen optreden.

Infectie en verspreiding

Na besmetting met HAV wordt het virus opgenomen via het maag-darmkanaal en komt het in de bloedbaan terecht. Het virus migreert vervolgens naar de lever, waar het zich vermenigvuldigt en ontsteking veroorzaakt. HAV wordt voornamelijk overgedragen via besmet voedsel, water of via direct contact met geïnfecteerde personen, vooral in omgevingen met slechte hygiëne.

Pathofysiologie van de leverontsteking

Het hepatitis A-virus veroorzaakt acute ontsteking van de lever, wat leidt tot de karakteristieke symptomen zoals geelzucht, vermoeidheid en buikpijn. De levercellen kunnen worden beschadigd door de infectie, maar meestal herstellen ze volledig zonder blijvende leverbeschadiging, aangezien hepatitis A niet leidt tot chronische leverziekte.

Oorzaken van hepatitis A: Het virus

Het hepatitis A-virus (HAV) is een kubusvormig RNA-virus, een enterovirus, met een diameter van 27-29 nm. De overdracht van de infectie gebeurt via de orale route. Het virus verspreidt zich via menselijke feces (ontlasting) en kan worden overgedragen door besmet voedsel (vooral schaaldieren en groenten) of voorwerpen. Overbevolking en slechte sanitaire voorzieningen bevorderen de verspreiding van het virus. HAV vermenigvuldigt zich in de lever en wordt uitgescheiden in gal. Het virus is ongeveer twee weken vóór het begin van de symptomen en tot zeven dagen daarna in de ontlasting van geïnfecteerde personen aanwezig. De ziekte is het besmettelijkst net vóór het begin van de geelzucht.

Andere virussen die hepatitisachtige symptomen kunnen veroorzaken, zijn onder meer:

• Het coxsackievirus
• Het cytomegalovirus
• Het Epstein-Barr-virus (veroorzaakt klierkoorts)
• Het herpes simplex-virus
• Andere arbovirussen, zoals die welke griep of gele koorts veroorzaken

Risicofactoren

Hoewel iedereen vatbaar is voor hepatitis A, zijn er verschillende risicofactoren die de kans op infectie verhogen. Risicofactoren omvatten zowel gedrags- als omgevingsomstandigheden die de blootstelling aan HAV bevorderen.

Slechte hygiëne en sanitatie

De belangrijkste risicofactor voor hepatitis A is slechte hygiëne en onvoldoende sanitaire voorzieningen. In gebieden waar toegang tot schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen beperkt is, is de kans op besmetting met het virus aanzienlijk groter. Reizigers naar dergelijke gebieden lopen ook een verhoogd risico.

Direct contact met geïnfecteerde personen

Personen die nauw contact hebben met iemand die hepatitis A heeft, vooral in huishoudens of instellingen waar mensen dicht bij elkaar wonen (zoals kinderdagverblijven of zorginstellingen), lopen een verhoogd risico. Dit geldt ook voor seksuele contacten, aangezien hepatitis A kan worden overgedragen via oraal-anale seks.

Risicogroepen

Bepaalde groepen hebben een verhoogd risico om hepatitis A te ontwikkelen, hetzij door een hogere blootstelling aan het virus, hetzij door zwakkere immuunresponsen. Het is essentieel om deze risicogroepen te identificeren om preventieve maatregelen te nemen.

Reizigers naar risicogebieden

Mensen die naar landen reizen waar hepatitis A veel voorkomt, lopen een verhoogd risico op infectie. Vaccinatie voorafgaand aan reizen naar deze gebieden wordt sterk aanbevolen, vooral voor langdurige verblijven of verblijf in landelijke gebieden.

Mensen met beperkte toegang tot zorg

Mensen die in instellingen wonen met beperkte toegang tot medische zorg of die in armoedige omstandigheden verkeren, lopen een verhoogd risico op hepatitis A. Ook zijn er verhoogde risico’s voor mensen die in grotere gemeenschappen wonen waar sanitaire voorzieningen onvoldoende zijn.

Symptomen van hepatitis A: Algemene tekenen en geelzucht

Veel kinderen vertonen geen symptomen door hepatitis A, terwijl ongeveer 75% van de volwassenen symptomen ervaart. De incubatietijd van HAV is twee tot zes weken. De symptomen treden vaak plotseling op en kunnen mild tot ernstig zijn. In de beginfase kunnen patiënten zich onwel voelen, met symptomen zoals misselijkheid, verlies van eetlust, braken, buikpijn, diarree, koorts, vermoeidheid, gewrichtspijn en/of gewichtsverlies. Bij een deel van de patiënten (vooral volwassenen) verschijnt na één tot twee weken geelzucht, wat vaak gepaard gaat met een verbetering van de andere symptomen. Als de symptomen aanhouden en verwardheid optreedt, is een medische beoordeling noodzakelijk. Geelzucht gaat vaak gepaard met donkere urine en bleke ontlasting als gevolg van intrahepatische cholestase (galstuwing in de lever). De gele verkleuring van de huid, slijmvliezen en lichaamsvloeistoffen vermindert meestal na enkele dagen tot weken.

Alarmsymptomen

De symptomen van hepatitis A kunnen variëren van mild tot ernstig. Vaak beginnen ze als griepachtige symptomen, maar naarmate de infectie zich ontwikkelt, kunnen ernstigere symptomen optreden. Het is belangrijk om de alarmsymptomen tijdig te herkennen om verdere complicaties te voorkomen.

Geelzucht (icterus)

Geelzucht, of het geel worden van de huid en ogen, is een van de meest opvallende symptomen van hepatitis A. Dit komt voort uit de ophoping van bilirubine in het bloed, wat het gevolg is van leverontsteking en verminderde leverfunctie.

Vermoeidheid, verlies van eetlust en buikpijn

Vermoeidheid is een veelvoorkomend symptoom, vaak gepaard met verlies van eetlust, misselijkheid, en buikpijn, vooral aan de rechterzijde van de buik waar de lever zich bevindt. Deze symptomen kunnen weken duren, maar verdwijnen meestal zodra de infectie geneest.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Bij hepatitis A kan de lever vergroot zijn (hepatomegalie) en in ongeveer 10% van de gevallen is ook de milt voelbaar. Soms zijn er gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie). Een huiduitslag kan sporadisch voorkomen.

Diagnostisch onderzoek
HAV-deeltjes kunnen worden aangetoond door elektronenmicroscopie van de feces (ontlasting). Een bloedonderzoek is noodzakelijk om de aanwezigheid van antilichamen te detecteren. Dit onderzoek kan zowel bij een acute als een genezen infectie worden uitgevoerd. Wanneer IgM-antilichamen worden aangetroffen, is verdere diagnostiek meestal niet nodig, hoewel de leverfunctie moet worden gemonitord totdat deze weer normaal is.

Behandeling

Er is geen specifieke antivirale behandeling voor hepatitis A. De meeste patiënten hoeven niet in het ziekenhuis te worden opgenomen en kunnen de ziekte 'uitzieken'. Het is belangrijk om voldoende te drinken om uitdroging te voorkomen en alcohol te vermijden. Corticosteroïden zijn niet effectief en pijnstillers kunnen in sommige gevallen nuttig zijn om symptomen te verlichten. Verbeterde sanitaire voorzieningen en vaccinatie zijn de belangrijkste methoden om de ziekte te voorkomen.

Prognose

De prognose van hepatitis A is meestal goed, aangezien de meeste mensen volledig herstellen zonder blijvende leverbeschadiging. Chronische infecties komen niet voor bij hepatitis A, wat het onderscheidt van andere vormen van hepatitis.

Herstel zonder complicaties

De meeste mensen herstellen binnen enkele weken tot maanden na infectie. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen vanzelf, en de lever herstelt volledig zonder blijvende schade. Bij kinderen is het herstel vaak sneller dan bij volwassenen.

Complicaties en zeldzame gevallen

Hoewel hepatitis A meestal een milde tot gematigde ziekte is, kunnen er in zeldzame gevallen complicaties optreden, zoals acute leverfalen. Dit komt vooral voor bij ouderen of mensen met onderliggende leverziekten. In dergelijke gevallen kan ziekenhuisopname nodig zijn.

Complicaties

Hepatitis A veroorzaakt zelden chronische leverziekte of dodelijke complicaties, in tegenstelling tot hepatitis B en hepatitis C. Patiënten die eenmaal zijn geïnfecteerd, zijn levenslang immuun voor HAV. Complicaties buiten de lever zijn zeldzaam maar kunnen optreden, vooral bij mensen boven de vijftig. Deze complicaties omvatten:

• Artritis (gewrichtsontsteking)
• Myocarditis (ontsteking van de hartspier)
• Nierfalen
• Vasculitis (ontsteking van bloedvaten)

Sommige patiënten kunnen uitdrogingsverschijnselen vertonen, waarvoor intraveneuze vochttoediening in het ziekenhuis nodig kan zijn. Soms kan de ziekte bifasisch verlopen, waarbij geelzucht terugkeert. Ernstige geelzucht kan zeven tot twintig weken aanhouden, een aandoening bekend als 'cholestatische virale hepatitis'. Zeer zeldzaam zijn ernstige complicaties zoals verwoestende hepatitis, levernecrose en overlijden.

Preventie van hepatitis A

Een goede voedsel- en persoonlijke hygiëne is cruciaal om hepatitis A te voorkomen. Het virus is bestand tegen chlorering, maar wordt inactief door kokend water gedurende tien minuten.

Sinds 1995 is een HAV-vaccin beschikbaar, dat wordt aanbevolen voor de volgende risicogroepen:

• Personen die (frequent) reizen naar endemische gebieden
• Patiënten met een chronische leverziekte
• Patiënten met hemofilie (bloedingsziekte door het ontbreken van stollingsfactoren)
• Werknemers die frequent contact hebben met hepatitispatiënten, zoals in residentiële instellingen

Praktische tips voor het leven met virale hepatitis A-infectie

Virale hepatitis A is een leverinfectie die wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Hoewel de ziekte vaak mild is en volledig kan herstellen, is het belangrijk om aandacht te besteden aan je gezondheid en herstelproces. Door de juiste zorg en levensstijl aanpassingen kan je het herstel bevorderen en complicaties voorkomen.

Raadpleeg je arts voor medische begeleiding

Als je symptomen van virale hepatitis A ervaart, zoals geelzucht, vermoeidheid, of buikpijn, is het belangrijk om je arts te raadplegen voor een diagnose en advies over de behandeling. In de meeste gevallen is geen specifieke medicatie nodig, maar je arts kan je adviseren over rust en andere manieren om de ziekte te beheren. Regelmatige controleafspraken zijn belangrijk om de gezondheid van je lever te monitoren.

Volg een evenwichtig voedingspatroon om je lever te ondersteunen

Het is essentieel om een evenwichtig voedingspatroon te volgen tijdens het herstel van hepatitis A. Een gezond dieet kan je helpen om je lever te ondersteunen in zijn herstelproces. Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamines en mineralen, zoals groenten, fruit, en volle granen, en vermijd vette of gefrituurde voedingsmiddelen die de belasting van je lever kunnen verhogen. Het is ook belangrijk om je inname van alcohol te beperken of volledig te vermijden om verdere belasting van je lever te voorkomen.

Zorg voor voldoende rust en hydratatie

Voldoende rust is essentieel om je immuunsysteem te ondersteunen en je lichaam te helpen herstellen van de infectie. Zorg ervoor dat je voldoende slaapt en probeer stress te vermijden. Daarnaast is het belangrijk om goed gehydrateerd te blijven. Drink veel water of kruidenthee om je lichaam te helpen bij het afvoeren van afvalstoffen en om je leverfunctie te ondersteunen.

Wees voorzichtig met medicatie en andere stoffen

Als je medicijnen gebruikt, wees dan extra voorzichtig, aangezien bepaalde medicijnen de lever kunnen belasten. Overleg altijd met je arts voordat je nieuwe medicijnen of supplementen inneemt, inclusief vrij verkrijgbare middelen. Ook is het belangrijk om contact met schadelijke stoffen, zoals alcohol, te vermijden om je lever zo min mogelijk te belasten.

Let op je mentale gezondheid tijdens herstel

Het herstel van hepatitis A kan zowel fysiek als mentaal uitdagend zijn. Het kan helpen om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid en jezelf de tijd te geven om te herstellen. Het kan nuttig zijn om met vrienden, familie, of een therapeut te praten als je stress of angst ervaart door je ziekte. Relaxatie-oefeningen of mindfulness kunnen je helpen om kalm te blijven en je herstel te bevorderen.

Misvattingen rond virale hepatitis A-infectie

Virale hepatitis A (HAV) is een leverinfectie die wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Het is meestal mild en veroorzaakt geen chronische infectie. Hepatitis A wordt vaak geassocieerd met slechte hygiënische omstandigheden en kan worden verspreid door verontreinigd voedsel of water. Ondanks dat het een relatief milde infectie is, bestaan er veel misvattingen over de ernst, de manier van verspreiding en de behandeling van de ziekte.

Hepatitis A is altijd mild en veroorzaakt geen langdurige schade

Een veel voorkomende misvatting is dat hepatitis A altijd mild is en geen langdurige schade aan de lever veroorzaakt. Hoewel de meeste mensen herstellen zonder blijvende gevolgen, kan de infectie in sommige gevallen ernstig zijn, vooral bij ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem. In zeldzame gevallen kan het leiden tot acute leverfalen, wat levensbedreigend kan zijn.

Hepatitis A kan alleen worden overgedragen door direct contact met een besmette persoon

Hoewel hepatitis A vaak wordt overgedragen door direct contact met een besmette persoon, kan het ook via verontreinigd voedsel of water worden verspreid. Dit betekent dat mensen die geen direct contact hebben gehad met een besmette persoon, maar wel besmet voedsel of water hebben geconsumeerd, ook risico lopen. Goede hygiëne en het vermijden van besmet voedsel zijn belangrijke maatregelen om de verspreiding te voorkomen.

Er is geen vaccin tegen hepatitis A

Een andere misvatting is dat er geen vaccin tegen hepatitis A bestaat. Dit is niet waar; er is een effectief vaccin beschikbaar dat bescherming biedt tegen het hepatitis A-virus. Het vaccin wordt vaak aanbevolen voor reizigers naar gebieden waar hepatitis A veel voorkomt, evenals voor mensen die in risicogroepen vallen, zoals degenen met leveraandoeningen.

Hepatitis A kan niet worden opgespoord door bloedonderzoeken

Hepatitis A kan wel degelijk worden opgespoord door specifieke bloedonderzoeken, die het bestaan van antistoffen tegen het hepatitis A-virus aantonen. Dit maakt het mogelijk om de infectie te diagnosticeren, zelfs bij mensen die geen symptomen vertonen, maar wel besmettelijk zijn voor anderen.

Hepatitis A heeft geen invloed op andere organen dan de lever

Hoewel de meeste schade door hepatitis A zich richt op de lever, kunnen er bij sommige mensen ook andere complicaties optreden, zoals ontstekingen van andere organen of neurologische problemen. Deze complicaties komen zelden voor, maar kunnen ernstig zijn bij sommige patiënten, vooral bij oudere volwassenen of mensen met onderliggende gezondheidsproblemen.

Hepatitis A wordt niet beïnvloed door het gebruik van alcohol

Sommige mensen denken dat alcoholgebruik geen invloed heeft op het verloop van hepatitis A. Dit is echter niet waar. Hoewel hepatitis A een acute infectie is, kan alcoholgebruik de lever extra belasten en het herstel bemoeilijken. Het wordt aanbevolen om alcohol te vermijden tijdens het herstel van hepatitis A om de leverfunctie te ondersteunen.

Hepatitis A is alleen een probleem voor ontwikkelingslanden

Veel mensen denken dat hepatitis A alleen een probleem is in ontwikkelingslanden, waar sanitaire voorzieningen en hygiëne mogelijk minder goed zijn. Hoewel het virus inderdaad vaker voorkomt in regio’s met slechte hygiënische omstandigheden, komt hepatitis A ook voor in ontwikkelde landen, vooral bij reizigers of mensen die in risicogroepen vallen. Vaccinatie is daarom ook in deze landen aanbevolen voor bepaalde groepen mensen.

Lees verder

• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie