Pyelonefritis: Ontsteking van nier(en) en nierbekken
Bij pyelonefritis, een soort urineweginfectie, treedt gelijktijdig een ontsteking op van de nier en het nierbekken. Pyelonefritis is vaak het gevolg van een onbehandelde urineweginfectie en kent meestal een bacteriële oorzaak. Frequent plassen, pijn bij het plassen, bloed in de urine, koorts en misselijkheid zijn enkele veel voorkomende symptomen van de nierinfectie. De ziekte valt met antibiotica goed te behandelen, waardoor complicaties zelden optreden. Als de infectie zich echter verspreidt naar het bloed, ontstaan mogelijk ernstige problemen.
Oorzaken pyelonefritis
De bacteriën
Escherichia coli (E. coli) veroorzaken meestal de
ontsteking van het nierbekken en de nier (hogere urinewegen) doordat deze via de plasbuis de blaas binnenkomen. Vervolgens vinden deze via de urineleider een weg in het nierbekken. Ook virussen veroorzaken soms pyelonefritis. Meestal is een onbehandelde urineweginfectie de boosdoener van de
nierinfectie.

Zwangere dames hebben een hogere kans op het ontwikkelen van pyelonefritis /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayRisicofactoren van type urineweginfectie
Patiënten met een
verzwakt immuunsysteem, zwangere vrouwen, patiënten met
diabetes mellitus (suikerziekte) en patiënten met
nierstenen lopen op een hoger risico op het ontwikkelen van een nierinfectie. Nier- en urineweginfecties komen vaker voor bij vrouwen, omdat hun plasbuis veel korter is dan deze van mannen. Bacteriën moeten hierdoor een kortere route afleggen om in de urinewegen terecht te komen. Daarnaast draagt een obstructie (verstopping) van de urinewegen, bijvoorbeeld als gevolg van een
prostaatvergroting en een tumor in de buik- of het bekkengebied, bij aan pyelonefritis. Een langdurig geplaatste
blaaskatheter en de aandoeningen vesico-ureterale reflux en
primaire biliaire cirrose (galwegaandoening met verschrompeling van de lever door littekenvorming) vormen andere risicofactoren.
Symptomen: Troebele urine, pijn bij het plassen en koorts
Bij dit type urineweginfectie zijn één of beide nieren aangetast. De symptomen van pyelonefritis variëren en zijn afhankelijk van de leeftijd van een patiënt. Kinderen jonger dan twee jaar hebben mogelijk alleen maar hoge koorts zonder bijkomende symptomen. Oudere patiënten ervaren soms geen symptomen die verband houden met de urinewegen. Wel treden dan
verwardheid, spraakproblemen en/of
hallucinaties op. Enkele veel voorkomende symptomen van de ontsteking van de nier(en) en het nierbekken lijken op deze van een
blaasontsteking (cystitis), maar zijn veelal ernstiger. Deze omvatten onder andere
nierpijn,
braken, frequent plassen (
pollakisurie), koorts en rillingen,
misselijkheid, pijn bij het plassen en
rugpijn (aan de kant van de lies). Langdurige pyleonefritis leidt tot een
schrompelnier (gekrompen niet door nierziekte).
Bloed in urine
Als de nierinfectie ernstig is, treedt
bloed in de urine (hematurie) op. Dit komt vaak voor wanneer de filterfunctie van de nieren onderbroken is.
Diarree
Diarree kenmerkt zich door een waterige ontlasting, die acuut of chronisch optreedt. Acute diarree kent een duurtijd van een paar dagen en is het gevolg van de infectie, terwijl
chronische diarree enkele weken aanhoudt en veelal gepaard gaat met een darmaandoening zoals
coeliakie (maag- en darmproblemen na het eten van gluten) of de
ziekte van Crohn (aandoening met
buikpijn, diarree en
gewichtsverlies).
Frequent plassen
Als de nierinfectie zich uitbreidt naar de plasbuis, gaat de patiënt frequenter urineren (pollakisurie). De plasdrang (
urinaire urgentie) blijft aanwezig, zelfs nadat de blaas geleegd is. Dit is meestal één van de eerste tekenen van een nierinfectie.
Koorts en oncontroleerbare rillingen
Hoge
koorts en/of
rillingen zijn veel voorkomende symptomen van infecties geassocieerd met een hoog aantal kiemen.
Misselijkheid
Misselijkheid en braken treden mogelijk ook op als gevolg van een nierinfectie. De infectie zelf geeft een ziek gevoel in de maag. De misselijkheid is het gevolg van intense pijn,
uitdroging (dehydratie), of een niet goede werking van de nieren.
Pijn in de onderbuik
Buikpijn in flank (links onderaan) is gerelateerd aan een nierinfectie, die niet alleen buikpijn veroorzaakt, maar ook
pijn geeft tijdens het urineren. Een
acute buik is hierbij mogelijk, waarbij plots ernstige buikpijn aanwezig is.
Pijnlijk urineren
Dysurie - ook wel bekend als pijnlijk urineren - is een vroeg teken van een urineweginfectie. Dysurie leidt tot een gevoel van pijn, ongemak, of geeft een
branderig gevoel bij het plassen. Het is belangrijk om medische hulp bij dysurie in te schakelen, aangezien dit tal van verschillende oorzaken kent.
Rugpijn
Pijn in de rug of
pijn in de flank is het gevolg van een nierinfectie en vindt veelal plaats in de buurt van waar de nieren liggen. Als de pijn niet verdwijnt (zelfs na het nemen van
pijnstillers) is medische hulp vereist.
Troebele urine
Gezonde urine is helder en lichtgeel van kleur. Ongezonde urine heeft een troebel, wazig, of melkachtig uiterlijk (
troebele urine) en kent tevens een
visachtige geur (
stinkende urine).
Seksueel overdraagbare aandoeningen, uitdroging, infecties of ziekten die diverse lichaamssystemen aantasten, zijn hiervan mogelijk de oorzaak.
Pyurie (pus in de urine) komt eveneens tot stand bij pyelonefritis.
Veel plassen
Ook andere plasproblemen komen voor en dan vooral bij de chronische vorm. Zo moet de patiënt overmatig grote hoeveelheden urineren, wat gekend is als '
polyurie'.
Vermoeidheid
Wanneer het lichaam een infectie bestrijdt, voelt de patiënt zich
vermoeid of heeft hij weinig energie.
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek
De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit om de oorzaak van de nierinfectie te achterhalen. Hij detecteert mogelijk
gezwollen nieren bij de patiënt. De arts voert tevens een urineonderzoek en
bloedonderzoek uit.
Beeldvormende onderzoeken zet hij eveneens in, zoals een
CT-scan (om gedetailleerde van de nieren en blaas te krijgen) en een
echografie van de nieren (om nierstenen of andere obstakels te detecteren). Bij mannen vindt mogelijk een
digitaal rectaal onderzoek plaats.
Differentiële diagnose
Volgende aandoeningen verwart de arts wel eens met pyelonefritis omdat het klinisch beeld van deze aandoeningen de symptomenreeks van pyelonefritis nabootst:
Behandeling nierinfectie via antibiotica
De behandeling van pyelonefritis bestaat uit een
antibioticakuur van enkele weken. Indien nodig gebeurt de behandeling intraveneus (via een ader) waarbij een ziekenhuisopname vereist is. Dit gebeurt voornamelijk wanneer de patiënt overvloedig moet braken. Een urinewegobstructie vereist voorts veelal een chirurgische behandeling.
Complicaties ontsteking nier(en) en nierbekken
De meeste patiënten met pyelonefritis hebben geen complicaties wanneer ze tijdig en op een correcte wijze antibiotica innemen. In zeldzame gevallen resulteert pyelonefritis in permanente littekens op de nieren, wat leidt tot een
chronische nierziekte, een hoge bloeddruk (
hypertensie) en
nierfalen. Deze problemen komen meestal voor bij patiënten met een structureel probleem in de urinewegen, een nierziekte door andere oorzaken, of herhaalde episodes van pyelonefritis. Verder breidt een nierinfectie zich mogelijk uit naar de bloedbaan, wat in medische termen gekend is als
sepsis. Dit komt echter slechts zelden voor. Een verminderde nierfunctie of nierschade resulteert mogelijk in acuut of chronisch nierfalen. Bij zwangere vrouwen verhoogt tot slot het risico op een
vroeggeboorte.