Pyelonefritis: Ontsteking van nier(en) en nierbekken

Pyelonefritis: Ontsteking van nier(en) en nierbekken Bij pyelonefritis, een specifieke vorm van urineweginfectie, treedt gelijktijdig een ontsteking op van de nier en het nierbekken. Deze aandoening is vaak een complicatie van een onbehandelde urineweginfectie en heeft meestal een bacteriële oorzaak. Veel voorkomende symptomen van pyelonefritis zijn frequent urineren, pijn bij het plassen, bloed in de urine, koorts en misselijkheid. De aandoening kan effectief met antibiotica worden behandeld, waardoor ernstige complicaties zeldzaam zijn. Wanneer de infectie echter uitbreidt naar de bloedbaan, kunnen er ernstige gezondheidsproblemen ontstaan.

Epidemiologie van pyelonefritis

Pyelonefritis is een infectie van de nieren die meestal wordt veroorzaakt door bacteriën, zoals Escherichia coli, die via de urinewegen naar de nieren migreren. Het is een veel voorkomende aandoening, vooral bij vrouwen, maar het kan ook mannen en kinderen treffen.

Prevalentie en verspreiding
Pyelonefritis komt wereldwijd voor, met een hogere incidentie bij vrouwen dan bij mannen. In ontwikkelde landen zijn de prevalentie en incidentie van de aandoening toegenomen door de vergrijzing van de bevolking en de opkomst van risicofactoren zoals diabetes mellitus en immuunsuppressie. In de Verenigde Staten wordt geschat dat elk jaar ongeveer 250.000 gevallen van acute pyelonefritis worden gediagnosticeerd.

Seizoensgebonden variaties
Er is enige bewijs dat pyelonefritis vaker voorkomt in de koudere maanden van het jaar, hoewel het niet strikt seizoensgebonden is. Dit kan verband houden met veranderingen in persoonlijke hygiënepraktijken of het verhoogde risico van luchtweginfecties, die het risico op urineweginfecties kunnen verhogen.

Mechanisme

Het mechanisme van pyelonefritis houdt in hoe bacteriën de nieren bereiken, zich vermenigvuldigen en ontstekingen veroorzaken.

Oorzaak en transmissie
De meeste gevallen van pyelonefritis beginnen met een lage urineweginfectie, meestal een blaasontsteking. Bacteriën kunnen via de urethra opstijgen naar de blaas en vervolgens naar de nieren. Escherichia coli, een bacterie die normaal in de darmen voorkomt, is verantwoordelijk voor het grootste deel van de gevallen.

Immuunrespons en ontsteking
De infectie veroorzaakt ontsteking in de nierbekken en nierweefsels, wat leidt tot pijn, koorts, en soms schade aan het nierweefsel. De immuunrespons speelt een cruciale rol bij de bestrijding van de infectie, maar een overmatige reactie kan leiden tot weefselschade.

Oorzaken van pyelonefritis

De meeste gevallen van pyelonefritis worden veroorzaakt door de bacterie Escherichia coli (E. coli), die via de plasbuis de blaas bereikt en zich vervolgens via de urineleider naar het nierbekken verspreidt. Hoewel bacteriën de meest voorkomende oorzaak zijn, kunnen ook virussen pyelonefritis veroorzaken. Een onbehandelde urineweginfectie is vaak de basis van deze nierinfectie.

Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van pyelonefritis / Bron: PublicDomainPictures, PixabayZwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van pyelonefritis / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay

Risicofactoren voor pyelonefritis

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zwangere vrouwen, mensen met diabetes mellitus (suikerziekte) en degenen met nierstenen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van pyelonefritis. Vrouwen hebben meer kans op urineweginfecties omdat hun plasbuis korter is dan die van mannen, waardoor bacteriën een kortere route hebben naar de urinewegen. Daarnaast kunnen obstructies zoals een prostaatvergroting of tumoren in het buik- of bekkengebied bijdragen aan het risico. Langdurig gebruik van een blaaskatheter en aandoeningen zoals vesico-ureterale reflux en primaire biliaire cirrose (galwegaandoening met littekenvorming in de lever) verhogen ook het risico.

Risicogroepen voor pyelonefritis

Er zijn bepaalde risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van pyelonefritis. Dit kan te maken hebben met hun immuunstatus of specifieke gezondheidsproblemen.

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van pyelonefritis, vooral tijdens de zwangerschap of in verband met urineweginfecties. Dit komt door de anatomie van het vrouwelijke urinewegstelsel, waarbij de urethra korter is dan bij mannen, wat het gemakkelijker maakt voor bacteriën om naar de blaas en nieren te migreren.

Mensen met diabetes mellitus
Patiënten met diabetes hebben een verhoogd risico op pyelonefritis, deels vanwege een verzwakte immuunrespons en verhoogde bloedsuikerspiegels, die bacteriegroei bevorderen. Diabetes kan ook leiden tot problemen met het urineren, wat het risico op infecties verhoogt.

Symptomen: Troebele urine, pijn bij het plassen en koorts

Bij pyelonefritis zijn één of beide nieren aangetast. De symptomen variëren afhankelijk van de leeftijd van de patiënt. Bij kinderen jonger dan twee jaar kan de ziekte zich uiten als hoge koorts zonder andere duidelijke symptomen. Oudere volwassenen ervaren mogelijk geen typische symptomen van een urineweginfectie, maar kunnen symptomen zoals verwardheid, spraakproblemen of hallucinaties vertonen.

Veelvoorkomende symptomen van pyelonefritis omvatten nierpijn, braken, frequent urineren (pollakisurie), koorts en rillingen, misselijkheid, pijn bij het plassen en rugpijn aan de kant van de lies. Langdurige pyelonefritis kan leiden tot een schrompelnier (een verkleinde nier door nierziekte).

Bloed in urine
In ernstige gevallen van nierinfectie kan er bloed in de urine (hematurie) optreden, vaak als gevolg van een onderbroken filterfunctie van de nieren.

Diarree
Diarree kan optreden bij een nierinfectie, gekenmerkt door waterige ontlasting die acuut of chronisch kan zijn. Acute diarree duurt enkele dagen en is vaak het gevolg van de infectie, terwijl chronische diarree weken aanhoudt en vaak gepaard gaat met darmaandoeningen zoals coeliakie of de ziekte van Crohn.

Frequent plassen
Een nierinfectie kan leiden tot frequent urineren (pollakisurie) en aanhoudende plasdrang (urinaire urgentie), zelfs na het legen van de blaas. Dit is vaak een van de eerste tekenen van een nierinfectie.

Koorts en oncontroleerbare rillingen
Hoge koorts en/of rillingen zijn veel voorkomende symptomen van infecties met een hoog aantal kiemen.

Misselijkheid
Misselijkheid en braken kunnen optreden bij een nierinfectie, vaak door intense pijn, uitdroging (dehydratie) of een verminderde nierfunctie.

Pijn in de onderbuik
Buikpijn in de flank (links onderaan) kan wijzen op een nierinfectie en kan gepaard gaan met pijn tijdens het urineren. Er kan ook sprake zijn van een acute buik, waarbij plotselinge, ernstige buikpijn optreedt.

Pijnlijk urineren
Dysurie - pijnlijk urineren - is een vroeg teken van een urineweginfectie, gekenmerkt door pijn, ongemak of een branderig gevoel bij het plassen. Het is belangrijk om medische hulp te zoeken bij dysurie, aangezien dit verschillende oorzaken kan hebben.

Rugpijn
Pijn in de rug of pijn in de flank is een veelvoorkomend symptoom van een nierinfectie en bevindt zich meestal in de buurt van de nieren. Als de pijn aanhoudt, zelfs na het nemen van pijnstillers, is medische hulp noodzakelijk.

Troebele urine
Gezonde urine is helder en lichtgeel. Troebele urine, die een troebel, wazig of melkachtig uiterlijk kan hebben, kan wijzen op een visachtige geur en kan veroorzaakt worden door seksueel overdraagbare aandoeningen, uitdroging, infecties of ziekten die meerdere lichaamssystemen beïnvloeden. Pyurie (pus in de urine) kan ook aanwezig zijn bij pyelonefritis.

Veel plassen
Bij chronische pyelonefritis kan de patiënt polyurie ervaren, wat betekent dat er overmatig veel wordt geplast.

Vermoeidheid
Vermoeidheid of een gebrek aan energie () kan optreden wanneer het lichaam een infectie bestrijdt.

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van pyelonefritis kunnen sterk variëren, afhankelijk van de ernst van de infectie en de betrokkenheid van andere organen.

Koorts en koude rillingen
Een van de meest kenmerkende symptomen van pyelonefritis is plotselinge hoge koorts, vaak gepaard gaand met koude rillingen. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstige infectie die onmiddellijke medische behandeling vereist.

Pijn in de onderrug of zij
Pijn in de onderrug of zij, vooral aan de kant van de aangetaste nier, is een veelvoorkomend symptoom van pyelonefritis. Deze pijn wordt vaak beschreven als dof of kloppend en kan verergeren bij druk op de aangedane regio.

Urinaire symptomen
Naast systemische symptomen zoals koorts, kunnen patiënten ook pijn of branderigheid ervaren tijdens het urineren, frequente aandrang om te plassen, of zelfs bloed in de urine. Deze symptomen wijzen op een infectie in de urinewegen die kan oplopen naar de nieren.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De arts voert een uitgebreid lichamelijk onderzoek uit om de oorzaak van de nierinfectie vast te stellen. Dit omvat het controleren op [ARTIKEL=183831]gezwollen nieren
. Urineonderzoek en bloedonderzoek worden uitgevoerd om de aanwezigheid van infectieuze agentia en ontstekingsmarkers te detecteren. Beeldvormende onderzoeken, zoals een CT-scan voor gedetailleerde beelden van de nieren en blaas en een echografie voor het detecteren van nierstenen of andere obstructies, kunnen ook nodig zijn. Bij mannen kan een digitaal rectaal onderzoek worden uitgevoerd.

Differentiële diagnose
De symptomen van pyelonefritis kunnen lijken op die van andere aandoeningen. Differentiële diagnoses kunnen omvatten:

Behandeling van pyelonefritis

De behandeling van pyelonefritis bestaat uit een antibioticakuur die meestal enkele weken duurt. In ernstigere gevallen kan intraveneuze toediening van antibiotica nodig zijn, wat een ziekenhuisopname kan vereisen, vooral als de patiënt ernstige braken ervaart. Indien er sprake is van een urinewegobstructie, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om de blokkade te verhelpen.

Prognose van pyelonefritis

De prognose van pyelonefritis hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de infectie, de tijdige diagnose en behandeling, en de aanwezigheid van eventuele complicaties of onderliggende aandoeningen. Hier zijn de belangrijkste punten:

Acute pyelonefritis

  • Herstel: Bij tijdige en geschikte behandeling van acute pyelonefritis met antibiotica is de prognose over het algemeen goed. De meeste patiënten herstellen volledig zonder blijvende schade aan de nieren.
  • Complicaties: Zonder behandeling of bij een vertraagde behandeling kunnen er ernstige complicaties optreden, zoals nierabcessen, sepsis of chronische nierinsufficiëntie. Dit kan de prognose verslechteren en kan leiden tot langdurige gezondheidsproblemen.
  • Herhalingen: Patiënten met een acute pyelonefritis hebben een verhoogd risico op herhaling, vooral als er onderliggende problemen zijn zoals nierstenen of een urineweginfectie. Regelmatige controle en preventieve maatregelen kunnen helpen om herhalingen te voorkomen.

Chronische pyelonefritis

  • Langdurige effecten: Chronische pyelonefritis kan leiden tot blijvende nierschade, wat kan resulteren in verminderde nierfunctie of chronische nierinsufficiëntie. De ernst van de schade hangt af van hoe lang de aandoening al aanwezig is en hoe goed deze is behandeld.
  • Beheer: Het management van chronische pyelonefritis richt zich op het beheersen van symptomen, het voorkomen van verdere nierschade en het behandelen van eventuele onderliggende oorzaken. Regelmatige medische controle en opvolging zijn cruciaal voor het behoud van de nierfunctie en het voorkomen van progressieve schade.
  • Prognose: Met een adequaat beheer kunnen veel mensen met chronische pyelonefritis een redelijke levenskwaliteit behouden. Echter, sommige patiënten kunnen uiteindelijk nierfunctieverlies ervaren, wat kan leiden tot de noodzaak van dialyse of niertransplantatie in ernstige gevallen.

Complicaties

De meeste patiënten herstellen volledig van pyelonefritis met een juiste antibioticabehandeling. In zeldzame gevallen kunnen er echter complicaties optreden, zoals permanente littekens op de nieren, wat kan leiden tot chronische nierziekte, hoge bloeddruk (hypertensie) en nierfalen. Deze problemen komen vaak voor bij patiënten met een structureel probleem in de urinewegen, bijkomende nierziekten of herhaalde episodes van pyelonefritis. Een ernstige complicatie kan de verspreiding van de infectie naar de bloedbaan zijn, wat sepsis kan veroorzaken. Dit gebeurt echter zelden. Verminderde nierfunctie of nierschade kan leiden tot acuut of chronisch nierfalen. Bij zwangere vrouwen kan pyelonefritis ook het risico op een vroeggeboorte verhogen.

Preventie van pyelonefritis

Preventieve maatregelen kunnen helpen om het risico op pyelonefritis te verminderen:
  • Voorkom en behandel urineweginfecties tijdig om te voorkomen dat ze zich uitbreiden naar de nieren.
  • Houd een goede hygiëne in de genitale en urinewegen om bacteriële infecties te voorkomen.
  • Drink voldoende water om de urinewegen goed door te spoelen en bacteriën te elimineren.
  • Controleer regelmatig bij risicofactoren zoals diabetes mellitus of een verzwakt immuunsysteem om infecties vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
  • Bij vrouwen met een verhoogd risico, zoals zwangere vrouwen, kan regelmatig medisch toezicht noodzakelijk zijn om complicaties tijdig te detecteren en te behandelen.

Praktische tips voor het omgaan met pyelonefritis

Pyelonefritis is een ernstige nierinfectie die vaak wordt veroorzaakt door bacteriën die vanuit de urinewegen naar de nieren reizen. Het is belangrijk om deze aandoening snel te behandelen om schade aan de nieren te voorkomen. Bij tijdige en juiste behandeling kan pyelonefritis goed genezen, maar het is cruciaal om aandacht te besteden aan symptomen en preventieve maatregelen.

Raadpleeg onmiddellijk een arts bij symptomen

Pyelonefritis kan plotseling optreden en gaat vaak gepaard met symptomen zoals hoge koorts, pijn in de onderrug, pijn of branderigheid bij het urineren, en mogelijk misselijkheid of braken. Als je een van deze symptomen hebt, is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen. Vroege behandeling helpt complicaties zoals nierbeschadiging te voorkomen.

Volg het voorgeschreven behandelplan strikt op

De behandeling van pyelonefritis bestaat meestal uit een kuur van antibiotica om de infectie te bestrijden. Het is belangrijk om de antibiotica volgens het voorschrift van de arts volledig af te maken, zelfs als je je beter begint te voelen. Dit voorkomt dat de infectie terugkeert of zich verder verspreidt naar andere delen van het lichaam.

Zorg voor voldoende hydratatie

Een belangrijke maatregel bij het herstellen van pyelonefritis is om voldoende te drinken. Water helpt niet alleen bij het wegspoelen van bacteriën uit de urinewegen, maar het bevordert ook de algehele nierfunctie. Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt, tenzij je arts anders aangeeft, bijvoorbeeld als je nierfunctie al verminderd is.

Let op bijwerkingen van medicatie

Soms kunnen antibiotica bijwerkingen veroorzaken, zoals maagklachten of diarree. Als je bijwerkingen ervaart die ongemak veroorzaken, neem dan contact op met je arts. Het is mogelijk dat je arts een alternatieve medicatie voorschrijft of een aanvullende behandeling aanbeveelt om de bijwerkingen te verlichten.

Monitor je gezondheid en neem regelmatig controleafspraken

Na het starten van de behandeling, houd je symptomen in de gaten. Als de symptomen aanhouden of verergeren, laat het dan onmiddellijk weten aan je arts. Het kan nodig zijn om na enkele weken of maanden vervolgonderzoek te doen, zoals urineonderzoek, om te controleren of de infectie volledig is verdwenen en er geen blijvende schade is aan de nieren.

Pas je voedingspatroon en levensstijl aan tijdens het herstel

Tijdens je herstel van pyelonefritis is het belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te volgen om je algehele gezondheid te ondersteunen. Vermijd voedingsmiddelen die de nierfunctie kunnen belasten, zoals teveel zout of bewerkte voedingsmiddelen. Zorg daarnaast voor voldoende rust en vermijd zware lichamelijke inspanning, vooral als je je nog niet volledig hersteld voelt.

Vermijd risicofactoren voor infecties

Om herhaling van pyelonefritis te voorkomen, is het belangrijk om risicofactoren zoals urineweginfecties te vermijden. Dit kan door regelmatig de blaas te legen, goed te hydrateren, en de juiste hygiëne te handhaven, vooral na seksueel contact. Als je eerder urineweginfecties hebt gehad, bespreek dan met je arts of er aanvullende maatregelen nodig zijn om herinfectie te voorkomen.

Blijf alert op terugkerende symptomen

Soms kan pyelonefritis terugkeren, vooral als de onderliggende oorzaak, zoals een blokkade in de urinewegen of een chronische aandoening, niet adequaat wordt behandeld. Als je nieuwe of terugkerende symptomen ervaart, zoals pijn in de onderrug of koorts, zoek dan direct medische hulp. Een tijdige diagnose en behandeling kunnen verdere schade aan de nieren voorkomen.

Verbeter je algehele gezondheid en immuunsysteem

Een gezonde levensstijl is essentieel voor het behoud van een goed functionerende nierfunctie en een sterk immuunsysteem. Zorg voor een gezond gewicht, eet een evenwichtig voedingspatroon, en zorg voor voldoende slaap en regelmatige lichaamsbeweging. Het verbeteren van je immuunsysteem kan je helpen infecties beter te weerstaan en sneller te herstellen.

Let op voor complicaties

In zeldzame gevallen kan pyelonefritis leiden tot complicaties zoals nierbeschadiging, bloedvergiftiging of chronische nierziekte. Als je merkt dat je symptomen verergeren, zoals een aanhoudende hoge koorts of extreme zwakte, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Een snelle behandeling is essentieel om ernstige gevolgen te voorkomen.
© 2016 - 2025 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Nierbekkenontsteking: symptomen, diagnose en behandelingNierbekkenontsteking: symptomen, diagnose en behandelingEen nierbekkenontsteking treedt vooral op bij jongvolwassenen en personen van middelbare leeftijd. Officieel heet deze a…
Nierbekkenontsteking: pijn in onderrug, misselijk, verwardNierbekkenontsteking: pijn in onderrug, misselijk, verwardEen nierbekkenontsteking of pyelonefritis is een bacteriële infectie van een of van beide nierbekkens. Een nierbekken is…
Waternier of zaknier, symptomen en behandelingWaternier of zaknier, symptomen en behandelingEen waternier wordt ook wel zaknier, nierstuwing of hydronefrose genoemd. Dit is een gevolg van een onderliggende aandoe…
Hydronefrose: symptomen, diagnose, behandeling en oorzaakHydronefrose: symptomen, diagnose, behandeling en oorzaakAls er sprake is van hydronefrose lopen de nieren vol urine. Dat komt vaak door een verstopping in de urinewegen. Hierdo…

Ontstoken navel: symptomen, oorzaak en behandelingOntstoken navel: symptomen, oorzaak en behandelingEen ontstoken navel is een vervelende klacht. In feite is de navel een litteken van de navelstreng op de buik. Door de v…
Zweetvoeten of stinkvoeten: oorzaken, behandeling & tipsZweetvoeten of stinkvoeten: oorzaken, behandeling & tipsVoeten die overmatig zweten verspreiden doorgaans een erg irritante geur die vaak wordt vergeleken met stinkende kaas, a…
Bronnen en referenties
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 9 december 2016
  • Kidney Infection (Pyelonephritis), https://www.niddk.nih.gov/health-information/health-topics/kidney-disease/pyelonephritis-kidney-infection/Pages/index.aspx, geraadpleegd op 9 december 2016
  • Nierbekkenontsteking, https://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/nierbekkenontsteking/item37392, geraadpleegd op 9 december 2016
  • Pyelonefritis (kidney infection): Causes, symptoms, and treatment, http://www.belmarrahealth.com/pyelonephritis-kidney-infection-causes-symptoms-treatment/, geraadpleegd op 9 december 2016
  • Pyelonephritis | Definition & Patient Education – Healthline, http://www.healthline.com/health/pyelonephritis, geraadpleegd op 9 december 2016
  • Pyelonephritis, http://patient.info/doctor/pyelonephritis, geraadpleegd op 9 december 2016
  • Afbeelding bron 1: PublicDomainPictures, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 20-01-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.