Pyelonefritis: Ontsteking van nier(en) en nierbekken
Bij pyelonefritis, een specifieke vorm van urineweginfectie, treedt gelijktijdig een ontsteking op van de nier en het nierbekken. Deze aandoening is vaak een complicatie van een onbehandelde urineweginfectie en heeft meestal een bacteriële oorzaak. Veel voorkomende symptomen van pyelonefritis zijn frequent urineren, pijn bij het plassen, bloed in de urine, koorts en misselijkheid. De aandoening kan effectief met antibiotica worden behandeld, waardoor ernstige complicaties zeldzaam zijn. Wanneer de infectie echter uitbreidt naar de bloedbaan, kunnen er ernstige gezondheidsproblemen ontstaan.
Epidemiologie van pyelonefritis
Pyelonefritis is een infectie van de nieren die meestal wordt veroorzaakt door bacteriën, zoals Escherichia coli, die via de urinewegen naar de nieren migreren. Het is een veel voorkomende aandoening, vooral bij vrouwen, maar het kan ook mannen en kinderen treffen.
Prevalentie en verspreiding
Pyelonefritis komt wereldwijd voor, met een hogere incidentie bij vrouwen dan bij mannen. In ontwikkelde landen zijn de prevalentie en incidentie van de aandoening toegenomen door de vergrijzing van de bevolking en de opkomst van risicofactoren zoals diabetes mellitus en immuunsuppressie. In de Verenigde Staten wordt geschat dat elk jaar ongeveer 250.000 gevallen van acute pyelonefritis worden gediagnosticeerd.
Seizoensgebonden variaties
Er is enige bewijs dat pyelonefritis vaker voorkomt in de koudere maanden van het jaar, hoewel het niet strikt seizoensgebonden is. Dit kan verband houden met veranderingen in persoonlijke hygiënepraktijken of het verhoogde risico van luchtweginfecties, die het risico op urineweginfecties kunnen verhogen.
Mechanisme
Het mechanisme van pyelonefritis houdt in hoe bacteriën de nieren bereiken, zich vermenigvuldigen en ontstekingen veroorzaken.
Oorzaak en transmissie
De meeste gevallen van pyelonefritis beginnen met een lage urineweginfectie, meestal een blaasontsteking. Bacteriën kunnen via de urethra opstijgen naar de blaas en vervolgens naar de nieren. Escherichia coli, een bacterie die normaal in de darmen voorkomt, is verantwoordelijk voor het grootste deel van de gevallen.
Immuunrespons en ontsteking
De infectie veroorzaakt ontsteking in de nierbekken en nierweefsels, wat leidt tot pijn, koorts, en soms schade aan het nierweefsel. De immuunrespons speelt een cruciale rol bij de bestrijding van de infectie, maar een overmatige reactie kan leiden tot weefselschade.
Oorzaken van pyelonefritis
De meeste gevallen van pyelonefritis worden veroorzaakt door de bacterie
Escherichia coli (E. coli), die via de plasbuis de blaas bereikt en zich vervolgens via de urineleider naar het nierbekken verspreidt. Hoewel bacteriën de meest voorkomende oorzaak zijn, kunnen ook virussen pyelonefritis veroorzaken. Een onbehandelde urineweginfectie is vaak de basis van deze nierinfectie.

Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van pyelonefritis /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayRisicofactoren voor pyelonefritis
Patiënten met een
verzwakt immuunsysteem, zwangere vrouwen, mensen met
diabetes mellitus (suikerziekte) en degenen met
nierstenen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van pyelonefritis. Vrouwen hebben meer kans op urineweginfecties omdat hun plasbuis korter is dan die van mannen, waardoor bacteriën een kortere route hebben naar de urinewegen. Daarnaast kunnen obstructies zoals een
prostaatvergroting of tumoren in het buik- of bekkengebied bijdragen aan het risico. Langdurig gebruik van een
blaaskatheter en aandoeningen zoals vesico-ureterale reflux en
primaire biliaire cirrose (galwegaandoening met littekenvorming in de lever) verhogen ook het risico.
Risicogroepen voor pyelonefritis
Er zijn bepaalde risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van pyelonefritis. Dit kan te maken hebben met hun immuunstatus of specifieke gezondheidsproblemen.
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van pyelonefritis, vooral tijdens de zwangerschap of in verband met urineweginfecties. Dit komt door de anatomie van het vrouwelijke urinewegstelsel, waarbij de urethra korter is dan bij mannen, wat het gemakkelijker maakt voor bacteriën om naar de blaas en nieren te migreren.
Mensen met diabetes mellitus
Patiënten met diabetes hebben een verhoogd risico op pyelonefritis, deels vanwege een verzwakte immuunrespons en verhoogde bloedsuikerspiegels, die bacteriegroei bevorderen. Diabetes kan ook leiden tot problemen met het urineren, wat het risico op infecties verhoogt.
Symptomen: Troebele urine, pijn bij het plassen en koorts
Bij pyelonefritis zijn één of beide nieren aangetast. De symptomen variëren afhankelijk van de leeftijd van de patiënt. Bij kinderen jonger dan twee jaar kan de ziekte zich uiten als hoge koorts zonder andere duidelijke symptomen. Oudere volwassenen ervaren mogelijk geen typische symptomen van een urineweginfectie, maar kunnen symptomen zoals
verwardheid, spraakproblemen of
hallucinaties vertonen.
Veelvoorkomende symptomen van pyelonefritis omvatten
nierpijn,
braken, frequent urineren (
pollakisurie), koorts en rillingen,
misselijkheid, pijn bij het plassen en
rugpijn aan de kant van de lies. Langdurige pyelonefritis kan leiden tot een
schrompelnier (een verkleinde nier door nierziekte).
Bloed in urine
In ernstige gevallen van nierinfectie kan er
bloed in de urine (hematurie) optreden, vaak als gevolg van een onderbroken filterfunctie van de nieren.
Diarree
Diarree kan optreden bij een nierinfectie, gekenmerkt door waterige ontlasting die acuut of chronisch kan zijn. Acute diarree duurt enkele dagen en is vaak het gevolg van de infectie, terwijl
chronische diarree weken aanhoudt en vaak gepaard gaat met darmaandoeningen zoals
coeliakie of de
ziekte van Crohn.
Frequent plassen
Een nierinfectie kan leiden tot frequent urineren (pollakisurie) en aanhoudende plasdrang (
urinaire urgentie), zelfs na het legen van de blaas. Dit is vaak een van de eerste tekenen van een nierinfectie.
Koorts en oncontroleerbare rillingen
Hoge
koorts en/of
rillingen zijn veel voorkomende symptomen van infecties met een hoog aantal kiemen.
Misselijkheid
Misselijkheid en braken kunnen optreden bij een nierinfectie, vaak door intense pijn,
uitdroging (dehydratie) of een verminderde nierfunctie.
Pijn in de onderbuik
Buikpijn in de flank (links onderaan) kan wijzen op een nierinfectie en kan gepaard gaan met pijn tijdens het urineren. Er kan ook sprake zijn van een
acute buik, waarbij plotselinge, ernstige buikpijn optreedt.
Pijnlijk urineren
Dysurie - pijnlijk urineren - is een vroeg teken van een urineweginfectie, gekenmerkt door pijn, ongemak of een
branderig gevoel bij het plassen. Het is belangrijk om medische hulp te zoeken bij dysurie, aangezien dit verschillende oorzaken kan hebben.
Rugpijn
Pijn in de rug of
pijn in de flank is een veelvoorkomend symptoom van een nierinfectie en bevindt zich meestal in de buurt van de nieren. Als de pijn aanhoudt, zelfs na het nemen van
pijnstillers, is medische hulp noodzakelijk.
Troebele urine
Gezonde urine is helder en lichtgeel. Troebele urine, die een
troebel, wazig of melkachtig uiterlijk kan hebben, kan wijzen op
een visachtige geur en kan veroorzaakt worden door
seksueel overdraagbare aandoeningen, uitdroging, infecties of ziekten die meerdere lichaamssystemen beïnvloeden.
Pyurie (pus in de urine) kan ook aanwezig zijn bij pyelonefritis.
Veel plassen
Bij chronische pyelonefritis kan de patiënt
polyurie ervaren, wat betekent dat er overmatig veel wordt geplast.
Vermoeidheid
Vermoeidheid of een gebrek aan energie (
) kan optreden wanneer het lichaam een infectie bestrijdt.
Alarmsymptomen
De alarmsymptomen van pyelonefritis kunnen sterk variëren, afhankelijk van de ernst van de infectie en de betrokkenheid van andere organen.
Koorts en koude rillingen
Een van de meest kenmerkende symptomen van pyelonefritis is plotselinge hoge koorts, vaak gepaard gaand met koude rillingen. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstige infectie die onmiddellijke medische behandeling vereist.
Pijn in de onderrug of zij
Pijn in de onderrug of zij, vooral aan de kant van de aangetaste nier, is een veelvoorkomend symptoom van pyelonefritis. Deze pijn wordt vaak beschreven als dof of kloppend en kan verergeren bij druk op de aangedane regio.
Urinaire symptomen
Naast systemische symptomen zoals koorts, kunnen patiënten ook pijn of branderigheid ervaren tijdens het urineren, frequente aandrang om te plassen, of zelfs bloed in de urine. Deze symptomen wijzen op een infectie in de urinewegen die kan oplopen naar de nieren.
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek
De arts voert een uitgebreid lichamelijk onderzoek uit om de oorzaak van de nierinfectie vast te stellen. Dit omvat het controleren op [ARTIKEL=183831]gezwollen nieren. Urineonderzoek en
bloedonderzoek worden uitgevoerd om de aanwezigheid van infectieuze agentia en ontstekingsmarkers te detecteren.
Beeldvormende onderzoeken, zoals een
CT-scan voor gedetailleerde beelden van de nieren en blaas en een
echografie voor het detecteren van nierstenen of andere obstructies, kunnen ook nodig zijn. Bij mannen kan een
digitaal rectaal onderzoek worden uitgevoerd.
Differentiële diagnose
De symptomen van pyelonefritis kunnen lijken op die van andere aandoeningen. Differentiële diagnoses kunnen omvatten:
Behandeling van pyelonefritis
De behandeling van pyelonefritis bestaat uit een
antibioticakuur die meestal enkele weken duurt. In ernstigere gevallen kan intraveneuze toediening van antibiotica nodig zijn, wat een ziekenhuisopname kan vereisen, vooral als de patiënt ernstige braken ervaart. Indien er sprake is van een urinewegobstructie, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om de blokkade te verhelpen.
Prognose van pyelonefritis
De prognose van pyelonefritis hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de infectie, de tijdige diagnose en behandeling, en de aanwezigheid van eventuele complicaties of onderliggende aandoeningen. Hier zijn de belangrijkste punten:
Acute pyelonefritis
- Herstel: Bij tijdige en geschikte behandeling van acute pyelonefritis met antibiotica is de prognose over het algemeen goed. De meeste patiënten herstellen volledig zonder blijvende schade aan de nieren.
- Complicaties: Zonder behandeling of bij een vertraagde behandeling kunnen er ernstige complicaties optreden, zoals nierabcessen, sepsis of chronische nierinsufficiëntie. Dit kan de prognose verslechteren en kan leiden tot langdurige gezondheidsproblemen.
- Herhalingen: Patiënten met een acute pyelonefritis hebben een verhoogd risico op herhaling, vooral als er onderliggende problemen zijn zoals nierstenen of een urineweginfectie. Regelmatige controle en preventieve maatregelen kunnen helpen om herhalingen te voorkomen.
Chronische pyelonefritis
- Langdurige effecten: Chronische pyelonefritis kan leiden tot blijvende nierschade, wat kan resulteren in verminderde nierfunctie of chronische nierinsufficiëntie. De ernst van de schade hangt af van hoe lang de aandoening al aanwezig is en hoe goed deze is behandeld.
- Beheer: Het management van chronische pyelonefritis richt zich op het beheersen van symptomen, het voorkomen van verdere nierschade en het behandelen van eventuele onderliggende oorzaken. Regelmatige medische controle en opvolging zijn cruciaal voor het behoud van de nierfunctie en het voorkomen van progressieve schade.
- Prognose: Met een adequaat beheer kunnen veel mensen met chronische pyelonefritis een redelijke levenskwaliteit behouden. Echter, sommige patiënten kunnen uiteindelijk nierfunctieverlies ervaren, wat kan leiden tot de noodzaak van dialyse of niertransplantatie in ernstige gevallen.
Complicaties
De meeste patiënten herstellen volledig van pyelonefritis met een juiste antibioticabehandeling. In zeldzame gevallen kunnen er echter complicaties optreden, zoals permanente littekens op de nieren, wat kan leiden tot
chronische nierziekte, hoge bloeddruk (
hypertensie) en
nierfalen. Deze problemen komen vaak voor bij patiënten met een structureel probleem in de urinewegen, bijkomende nierziekten of herhaalde episodes van pyelonefritis. Een ernstige complicatie kan de verspreiding van de infectie naar de bloedbaan zijn, wat
sepsis kan veroorzaken. Dit gebeurt echter zelden. Verminderde nierfunctie of nierschade kan leiden tot acuut of chronisch nierfalen. Bij zwangere vrouwen kan pyelonefritis ook het risico op een
vroeggeboorte verhogen.
Preventie van pyelonefritis
Preventieve maatregelen kunnen helpen om het risico op pyelonefritis te verminderen:
- Voorkom en behandel urineweginfecties tijdig om te voorkomen dat ze zich uitbreiden naar de nieren.
- Houd een goede hygiëne in de genitale en urinewegen om bacteriële infecties te voorkomen.
- Drink voldoende water om de urinewegen goed door te spoelen en bacteriën te elimineren.
- Controleer regelmatig bij risicofactoren zoals diabetes mellitus of een verzwakt immuunsysteem om infecties vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
- Bij vrouwen met een verhoogd risico, zoals zwangere vrouwen, kan regelmatig medisch toezicht noodzakelijk zijn om complicaties tijdig te detecteren en te behandelen.
Praktische tips voor het omgaan met pyelonefritis
Pyelonefritis is een ernstige nierinfectie die vaak wordt veroorzaakt door bacteriën die vanuit de urinewegen naar de
nieren reizen. Het is belangrijk om deze aandoening snel te behandelen om schade aan de
nieren te voorkomen. Bij tijdige en juiste behandeling kan pyelonefritis goed genezen, maar het is cruciaal om aandacht te besteden aan symptomen en preventieve maatregelen.
Raadpleeg onmiddellijk een arts bij symptomen
Pyelonefritis kan plotseling optreden en gaat vaak gepaard met symptomen zoals hoge koorts,
pijn in de onderrug,
pijn of branderigheid bij het urineren, en mogelijk misselijkheid of braken. Als je een van deze symptomen hebt, is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen. Vroege behandeling helpt complicaties zoals nierbeschadiging te voorkomen.
Volg het voorgeschreven behandelplan strikt op
De behandeling van pyelonefritis bestaat meestal uit een kuur van antibiotica om de infectie te bestrijden. Het is belangrijk om de antibiotica volgens het voorschrift van de arts volledig af te maken, zelfs als je je beter begint te voelen. Dit voorkomt dat de infectie terugkeert of zich verder verspreidt naar andere delen van het lichaam.
Zorg voor voldoende hydratatie
Een belangrijke maatregel bij het herstellen van pyelonefritis is om voldoende te drinken. Water helpt niet alleen bij het wegspoelen van bacteriën uit de urinewegen, maar het bevordert ook de algehele nierfunctie. Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt, tenzij je arts anders aangeeft, bijvoorbeeld als je nierfunctie al verminderd is.
Let op bijwerkingen van medicatie
Soms kunnen antibiotica bijwerkingen veroorzaken, zoals maagklachten of diarree. Als je bijwerkingen ervaart die ongemak veroorzaken, neem dan contact op met je arts. Het is mogelijk dat je arts een alternatieve medicatie voorschrijft of een aanvullende behandeling aanbeveelt om de bijwerkingen te verlichten.
Monitor je gezondheid en neem regelmatig controleafspraken
Na het starten van de behandeling, houd je symptomen in de gaten. Als de symptomen aanhouden of verergeren, laat het dan onmiddellijk weten aan je arts. Het kan nodig zijn om na enkele weken of maanden vervolgonderzoek te doen, zoals urineonderzoek, om te controleren of de infectie volledig is verdwenen en er geen blijvende schade is aan de
nieren.
Pas je voedingspatroon en levensstijl aan tijdens het herstel
Tijdens je herstel van pyelonefritis is het belangrijk om een
evenwichtig voedingspatroon te volgen om je algehele gezondheid te ondersteunen. Vermijd voedingsmiddelen die de nierfunctie kunnen belasten, zoals teveel zout of bewerkte voedingsmiddelen. Zorg daarnaast voor voldoende rust en vermijd zware lichamelijke inspanning, vooral als je je nog niet volledig hersteld voelt.
Vermijd risicofactoren voor infecties
Om herhaling van pyelonefritis te voorkomen, is het belangrijk om risicofactoren zoals urineweginfecties te vermijden. Dit kan door regelmatig de blaas te legen, goed te hydrateren, en de juiste hygiëne te handhaven, vooral na seksueel contact. Als je eerder urineweginfecties hebt gehad, bespreek dan met je arts of er aanvullende maatregelen nodig zijn om herinfectie te voorkomen.
Blijf alert op terugkerende symptomen
Soms kan pyelonefritis terugkeren, vooral als de onderliggende oorzaak, zoals een blokkade in de urinewegen of een chronische aandoening, niet adequaat wordt behandeld. Als je nieuwe of terugkerende symptomen ervaart, zoals
pijn in de onderrug of koorts, zoek dan direct medische hulp. Een tijdige diagnose en behandeling kunnen verdere schade aan de
nieren voorkomen.
Verbeter je algehele gezondheid en immuunsysteem
Een gezonde levensstijl is essentieel voor het behoud van een goed functionerende nierfunctie en een sterk immuunsysteem. Zorg voor een gezond gewicht, eet een
evenwichtig voedingspatroon, en zorg voor voldoende slaap en regelmatige lichaamsbeweging. Het verbeteren van je immuunsysteem kan je helpen infecties beter te weerstaan en sneller te herstellen.
Let op voor complicaties
In zeldzame gevallen kan pyelonefritis leiden tot complicaties zoals nierbeschadiging, bloedvergiftiging of chronische nierziekte. Als je merkt dat je symptomen verergeren, zoals een aanhoudende hoge
koorts of extreme zwakte, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Een snelle behandeling is essentieel om ernstige gevolgen te voorkomen.