Urinaire urgentie: Dringende, oncontroleerbare plasdrang

Urinaire urgentie duidt op een plotselinge, niet te stoppen drang om te moeten plassen. De plasaandrang komt tot stand als gevolg van een plotselinge onwillekeurige samentrekking van de spierwand van de blaas. Dit is vaak te wijten aan de inname van meer vocht, en dan vooral cafeïne en alcohol. Maar ook enkele aandoeningen liggen aan de basis van een dringende, oncontroleerbare plasdrang, zoals bijvoorbeeld angst, een prostaatontsteking of een beroerte. De arts bevraagt en onderzoekt de patiënt volledig om zo ook de onderliggende oorzaak van de dringende behoefte om te moeten urineren op te kunnen behandelen. Blaastraining, fysiotherapie, medicatie en medische procedures en soms ook chirurgie behandelen urinaire urgentie.

• Angst en dringende plasdrang
• Blaasproblemen
• Blaaskanker
• Blaasontsteking (cystitis)
• Overactieve blaas
• Interstitiële cystitis (IC) en pijnlijk blaas syndroom (PBS)
• Urineweginfectie
• Diabetes mellitus (type 1 en Type 2)
• Gynaecologische problemen en oncontroleerbare behoefte om te urineren
• Eierstokcysten
• Vaginitis (ontsteking van de vagina)
• Zwangerschap
• Medicatie en urinaire urgentie
• Neurologische problemen
• Beroerte
• Multiple sclerose (MS)
• Prostaatproblemen
• Prostaatkanker
• Prostatitis (ontsteking van de prostaatklier)
• Vergrote prostaat (BPH, goedaardige prostaathyperplasie)
• Seksuele opwinding
• Ziekte van Parkinson en dringende drang om te plassen
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Angst en dringende plasdrang

Angst kenmerkt zich door symptomen zoals concentratieproblemen, hoofdpijn, slaapproblemen en prikkelbaarheid. Af en toe hebben patiënten ook de plotselinge drang om te moeten plassen. Angststoornissen zijn ernstige medische ziekten die vaak een behandeling met medicijnen en/of psychotherapie vereisen.

Blaasproblemen

Blaaskanker

Blaaskanker is een zeldzame vorm van kanker die tot uiting komt wanneer blaascellen abnormaal worden en zich ongecontroleerd gaan delen. Na verloop van tijd vormt zich een tumor. Bloed in de urine is het meest voorkomende teken van blaaskanker, al zijn urinaire urgentie en frequent plassen mogelijk ook aanwezig. De behandeling van blaaskanker hangt af van het stadium van de ziekte, de graad van de tumor en het type blaaskanker. Diverse behandelingsopties zijn beschikbaar: chirurgie, radiotherapie, chemotherapie en biologische therapie.

Blaasontsteking (cystitis)

Een blaasontsteking is een infectie van de blaas, meestal veroorzaakt door bacteriën of af en toe ook door de schimmel Candida. Vooral vrouwen, ouderen, mannen met een vergrote prostaat en patiënten met chronische aandoeningen lopen een verhoogd risico op een blaasontsteking. Blaasinfecties behandelt de arts met antibiotica, maar cranberry-producten en voldoende vocht innemen helpen blaasinfecties voorkomen.

Overactieve blaas

Een overactieve blaas is een plotselinge onwillekeurige samentrekking van de spierwand van de blaas waar een patiënt een onmiddellijke niet te stoppen behoefte heeft om te urineren. Een overactieve blaas is een vorm van urine-incontinentie. Behandelingsopties omvatten kegel-oefeningen, biofeedback, vaginale gewichtstraining, elektrische stimulatie van de bekkenbodem, gedragstherapie en medicijnen.

Interstitiële cystitis (IC) en pijnlijk blaas syndroom (PBS)

Een dringende, oncontroleerbare plasdrang treedt vaak op als gevolg van irritatie, zweervorming en/of een ontsteking van de blaaswand (urotheel). Bij interstitiële cystitis / het pijnlijk blaassyndroom zijn urinefrequentie en urinaire urgentie de kenmerkende symptomen, naast nycturie (’s nachts plassen) en dyspareunie (pijn tijdens de geslachtsgemeenschap). In veel gevallen verergeren de symptomen door de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen of dranken, zoals cafeïne, met name koffie, gewone thee, groene thee, frisdrank en vruchtensap.

Urineweginfectie

Een urineweginfectie is een infectie van de blaas, de nieren, de urineleiders of de urethra. E. coli, een soort bacterie die in de darm en in de buurt van de anus leeft, veroorzaakt de meeste urineweginfecties. Belangrijke symptomen zijn pijn, buikpijn, milde koorts, een dringende behoefte om te moeten urineren en ook vaak moeten plassen. De arts schrijft een antibioticakuur voor.

Diabetes mellitus (type 1 en Type 2)

Diabetes mellitus (suikerziekte) is een chronische aandoening die zich kenmerkt door een hoog suikergehalte (glucose) in het bloed (hyperglykemie). Symptomen van diabetes mellitus zijn onder meer een verhoogde urineproductie, een plasaandrang, dorst, honger en vermoeidheid. De behandeling van suikerziekte is afhankelijk van het type (diabetes type 1 of type 2).

Gynaecologische problemen en oncontroleerbare behoefte om te urineren

Eierstokcysten

Eierstokcysten zijn met vloeistof gevulde, zakachtige structuren in een eierstok. Een vrouw met eierstokcysten kampt met buikpijn of bekkenpijn, een gevoel voor om zich dringend te moeten ontlasten, een dringende plasdrang en pijn tijdens de geslachtsgemeenschap. Er zijn verschillende oorzaken en soorten eierstokcysten. De behandeling hangt af van het type cyste.

Vaginitis (ontsteking van de vagina)

Vaginitis verwijst naar een ontsteking van de vagina. Vaginitis is meestal het resultaat van een infectie, de menopauze of een slechte hygiëne. Vrouwen kampen met vaginale jeuk, een vaginale afscheiding, een stinkende vaginale geur, vaginale pijn of ongemak. De arts kijkt naar de oorzaak en zet dan de geschikte behandeling in. Antibiotica behandelen bepaalde vormen van vaginitis.

Zwangerschap

Wanneer druk op de maag ontstaat (bijvoorbeeld door een zwangerschap, of overgewicht), of wanneer schade aan de blaas ontstaat tijdens de bevalling, leidt dit mogelijk tot een dringende plasdrang.

Medicatie en urinaire urgentie

Diuretica (plaspillen) en andere medicijnen veroorzaken mogelijk een dringende behoefte om te gaan plassen.

Neurologische problemen

Beroerte

Een beroerte is een onderbreking van de bloedtoevoer naar een hersengebied, veroorzaakt door een bloedstolsel (ischemisch) of een bloeding (hemorragisch). Bekende symptomen van een beroerte bestaan uit: zwakte, gevoelloosheid, dubbelzien of een verlies van het gezichtsvermogen, verwardheid, duizeligheid, moeite met praten of spraak verstaan. Een lichamelijk onderzoek, beeldvormende onderzoeken, een neurologisch onderzoek en een bloedonderzoek zijn nodig om een diagnose te stellen. De arts dient stolseloplossende geneesmiddelen (trombolytica) voor en voorziet ondersteunende zorg. In sommige gevallen is neurochirurgie nodig. Het risico op een beroerte vermindert door het onder controle krijgen van een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte in het bloed. Het is tevens belangrijk om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden wanneer de patiënt lijdt aan diabetes mellitus. Stoppen met roken is tot slot ook aanbevolen om de kans op een beroerte te verlagen.

Multiple sclerose (MS)

Multiple sclerose is een onvoorspelbare, vaak invaliderende ziekte van het centrale zenuwstelsel die de informatiestroom in de hersenen en tussen de hersenen en het lichaam verstoort. De oorzaak van MS is nog onbekend anno oktober 2020. Wetenschappers vermoeden dat een combinatie van omgevings- en genetische factoren bijdraagt aan het risico op het ontwikkelen van MS. Bij circa 80% van de patiënten met MS komen blaasproblemen tot stand waaronder een oncontroleerbare drang om de blaas te ledigen.

Prostaatproblemen

Prostaatkanker

Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen na huidkanker. Bekende symptomen zijn onder andere vaak moeten plassen, urine-incontinentie, pijn, bloed in de urine en vermoeidheid. De diagnose gebeurt via een digitaal rectaal onderzoek, een prostaatspecifieke antigeen (PSA)-bloedtest en een prostaatbiopsie. De arts kijkt naar het kankerstadium en besluit dan welke behandeling nuttig is: een waakzaam beleid, chirurgie, radiotherapie, cryotherapie en/of andere procedures.

Prostatitis (ontsteking van de prostaatklier)

Bij prostatitis ontstaat er een ontsteking van de prostaat. SOA’s of bacteriële infecties zijn vaak de oorzaak van een ontsteking van de prostaatklier. Tekenen van een prostaatontsteking zijn pijnlijk of moeilijk plassen, koorts, rillingen, pijn in het lichaam, bloed in de urine, pijn in het rectum, de lies, de buik of de lage rug, en een pijnlijke ejaculatie of seksuele disfunctie. De behandeling voor prostatitis is afhankelijk van de oorzaak maar bestaat meestal uit medicatie.

Vergrote prostaat (BPH, goedaardige prostaathyperplasie)

Goedaardige prostaathyperplasie komt zeer vaak voor bij vijftigplussers. De helft van alle vijftigplussers ontwikkelt symptomen van de prostaataandoening, maar weinigen hebben een medische behandeling nodig. Deze goedaardige vergroting van de prostaat belemmert of vertraagt de urinestroom en creëert de drang om vaak te urineren. Ook andere symptomen komen tot uiting, zoals een volledige blokkade van urine, urineweginfecties en volledige blokkade van de urethra. Bij mannen zonder klachten is een waakzaam beleid voldoende. Mannen met significante symptomen krijgen een behandeling met medicijnen, chirurgie, laserprocedures en/of andere therapieën.

Seksuele opwinding

Urinaire urgentie resulteert soms uit langdurige seksuele opwinding.

Ziekte van Parkinson en dringende drang om te plassen

De ziekte van Parkinson is een langzaam progressieve neurologische ziekte die het gevolg is van de degeneratie van een hersengebied (basale ganglia) door een lage dopamineproductie, een neurotransmitter. De meeste patiënten zijn vijftigplussers. Bekende symptomen zijn een vast, niet-onderdrukkend gezicht, bevingen in rust, vertraagde vrijwillige bewegingen, een loop met korte versnellende stappen, een bijzondere houding en spierzwakte. Ook een plotse, oncontroleerbare plasdrang treedt soms op.

Epidemiologie

Urinaire urgentie is een veelvoorkomend symptoom dat kan optreden bij verschillende aandoeningen van de urinewegen. Het komt vaak voor bij oudere volwassenen, maar kan op elke leeftijd voorkomen. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de demografische kenmerken van de populatie.

Oorzaken

Urinaire urgentie kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan factoren, waaronder blaasontstekingen, overactieve blaas, en neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose. Ook kan het worden beïnvloed door levensstijlfactoren zoals hoge vochtinname of gebruik van diuretica.

Risicofactoren

Risicofactoren voor urinaire urgentie omvatten ouderdom, vrouwelijke geslacht, zwangerschap, obesitas, en een voorgeschiedenis van urineweginfecties. Ook aandoeningen zoals diabetes en neurologische stoornissen kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van urinaire urgentie.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van urinaire urgentie omvatten frequente en dringende behoefte om te urineren, zelfs bij geringe hoeveelheden urine in de blaas. Dit kan gepaard gaan met een oncontroleerbare drang en in sommige gevallen urine-incontinentie.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van urinaire urgentie omvat meestal een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. Urodynamisch onderzoek kan helpen bij het beoordelen van de functie van de blaas en de urinewegen. Urineanalyse en mogelijk beeldvorming zoals echografie kunnen ook worden uitgevoerd.

Behandeling

Behandeling kan bestaan uit gedragsmatige therapieën zoals blaastraining, medicatie om de blaasactiviteit te verminderen, en het aanpassen van levensstijlkeuzes zoals vochtinname. In sommige gevallen kunnen ook chirurgische ingrepen of andere interventies noodzakelijk zijn.

Prognose

De prognose voor urinaire urgentie hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Veel patiënten ervaren verlichting van symptomen met de juiste behandeling, hoewel sommige mensen blijvende problemen kunnen ondervinden.

Complicaties

Complicaties kunnen onder andere urine-incontinentie en een negatieve invloed op de levenskwaliteit omvatten. Chronische symptomen kunnen leiden tot sociale en emotionele problemen, zoals angst en depressie.

Preventie

Preventie van urinaire urgentie omvat het voorkomen van risicofactoren zoals blaasinfecties en het onderhouden van een gezonde levensstijl. Regelmatige controle bij een zorgverlener en tijdige behandeling van symptomen kunnen helpen bij het verminderen van het risico op ernstige complicaties.