Urine met visgeur: Plas met stinkende vislucht

De geur van urine kan door verschillende factoren veranderen, waaronder voeding, vochtinname en medische aandoeningen. Wanneer urine een penetrante vislucht heeft, kan dit vaak onschuldig zijn, maar soms kan het wijzen op een onderliggende medische aandoening. Hier volgt een uitgebreide uitleg van de mogelijke oorzaken en diagnostische stappen.

• Oorzaken van visgeur in urine
• Bacteriële overgroei in de darm
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Fenylketonurie
• Infecties en ontstekingen
• Lever- of nierziekten
• Leverfalen
• Medicatie en supplementen
• Metabole stoornissen
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s)
• Trimethylamine en trimethylamineoxide
• Uitdroging
• Visluchtsyndroom (trimethylaminurie)
• Voeding en dieet
• Zwangerschap
• Risicofactoren van visachtige urinegeur
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken bij vislucht in urine
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van visstank van plasje

Oorzaken van visgeur in urine

Een visachtige geur in de urine kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. De meest voorkomende oorzaak is de aanwezigheid van trimethylamine (TMA). Deze stof komt vrij bij de afbraak van trimethylamineoxide, een chemische stof die van nature in het lichaam voorkomt. TMA wordt normaal gesproken afgebroken door enzymen in het lichaam, maar bij sommige mensen kan deze afbraak niet efficiënt plaatsvinden, wat resulteert in een visachtige geur in de urine. De specifieke oorzaken zijn hieronder verder uitgewerkt:

Bacteriële overgroei in de darm

Wanneer er een onbalans is in de darmflora, ook wel dysbiose genoemd, kan dit leiden tot een overmatige productie van bepaalde stoffen zoals trimethylamine. Deze stof wordt normaal gesproken afgebroken door de lever, maar bij overgroei van bacteriën kan er een overschot ontstaan. Dit overschot wordt via de urine uitgescheiden en kan leiden tot een visachtige geur. Bacteriële overgroei kan het gevolg zijn van een breed scala aan factoren, zoals antibiotica-gebruik, een ongezond dieet, of onderliggende darmziekten.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Diabetes mellitus kan leiden tot een zoete of visachtige geur in de urine door de aanwezigheid van overtollige glucose of ketonen. Bij onbehandelde diabetes kunnen deze stoffen in hoge concentraties in de urine verschijnen, wat een verandering in geur kan veroorzaken. Het is belangrijk om diabetes goed te beheren om deze symptomen te voorkomen.

Fenylketonurie

Fenylketonurie (PKU) is een erfelijke stofwisselingsstoornis waarbij fenylalanine zich ophoopt in het lichaam. Dit kan leiden tot een visachtige geur in de urine. PKU wordt meestal in de vroege kindertijd gediagnosticeerd en vereist een strikt dieet arm aan fenylalanine om de symptomen te beheersen.

Infecties en ontstekingen

Bacteriële vaginose
Bacteriële vaginose kan een visachtige geur in de vaginale afscheiding veroorzaken, die tijdens het urineren merkbaar kan zijn. De geur komt niet direct uit de urine, maar de patiënt kan het opmerken tijdens het toiletbezoek. Behandeling omvat vaak antibiotica om de bacteriële balans te herstellen.

Urineweginfecties
Urineweginfecties kunnen de geur van de urine veranderen, vaak resulterend in een sterkere of visachtige geur. Symptomen van een urineweginfectie zijn onder andere frequente aandrang om te plassen, pijn bij het urineren, en troebele urine. Een urineweginfectie wordt meestal behandeld met antibiotica.

Prostatitis
Prostatitis, een ontsteking van de prostaat, kan ook leiden tot een visachtige geur in de urine. Naast geurveranderingen kunnen symptomen ook pijn in de onderrug, perineum en scrotum omvatten. Behandeling kan antibiotica en pijnstillers omvatten.

Lever- of nierziekten

Zowel de lever als de nieren spelen een cruciale rol bij het filteren en afbreken van afvalstoffen in het lichaam. Als deze organen niet goed functioneren, bijvoorbeeld door levercirrose of chronisch nierfalen, kunnen afvalstoffen zich ophopen in het bloed. Een van deze stoffen kan trimethylamine zijn, wat normaal door de lever wordt afgebroken. Wanneer het lichaam deze stof niet efficiënt kan verwerken, wordt het uitgescheiden via de urine, wat kan resulteren in een visachtige geur.

Leverfalen

Leverfalen kan leiden tot een verhoogd bilirubinegehalte in het bloed, wat een visachtige geur in de urine kan veroorzaken. Leverproblemen kunnen voortkomen uit aandoeningen zoals cirrose, hepatitis, of leververvetting. Symptomen van leverfalen omvatten onder andere geelzucht, ascites (vochtophoping), en algemene malaise.

Medicatie en supplementen

Antibiotica
Sommige antibiotica kunnen de geur van urine veranderen en een visachtige geur veroorzaken. Dit kan optreden zowel bij kortdurend als langdurig gebruik van antibiotica. Het is belangrijk om eventuele veranderingen in urinegeur te melden aan de arts om de noodzaak van voortzetting of aanpassing van medicatie te beoordelen.

Vitaminen en supplementen
Supplementen zoals calcium, vitamine B6, en vitamine D kunnen ook invloed hebben op de geur van urine. Het stoppen met deze supplementen kan soms de geur verminderen. Indien de geur aanhoudt ondanks het stoppen, moet een arts worden geraadpleegd om andere oorzaken uit te sluiten.

Metabole stoornissen

Metabole stoornissen zijn zeldzame genetische aandoeningen die de normale stofwisseling van het lichaam verstoren. Een voorbeeld hiervan is fenylketonurie (PKU), waarbij het lichaam niet in staat is om het aminozuur fenylalanine af te breken. Dit kan leiden tot de ophoping van bepaalde stoffen die een afwijkende geur aan de urine geven. Hoewel fenylketonurie vaker wordt geassocieerd met een muffe geur, kunnen andere metabole stoornissen zoals trimethylaminurie (visgeursyndroom) verantwoordelijk zijn voor een visachtige geur in de urine.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s)

Sommige SOA’s kunnen ook veranderingen in de geur van urine veroorzaken. Gonorroe en chlamydia zijn infecties van de geslachtsorganen en urinewegen die soms een sterke geur kunnen veroorzaken. Bij deze infecties kunnen bacteriën de urinewegen beïnvloeden, wat kan leiden tot een onaangename geur, waaronder een visachtige geur. Deze symptomen gaan vaak gepaard met andere tekenen van infectie, zoals pijn bij het plassen of afscheiding.

Trimethylamine en trimethylamineoxide

Trimethylamineoxide (TMAO) is een stof die van nature in vis en andere voedingsmiddelen voorkomt. Wanneer deze voedingsmiddelen worden verteerd, kan TMAO in trimethylamine (TMA) worden omgezet. TMA is verantwoordelijk voor de karakteristieke visgeur. Bij de meeste mensen breekt het lichaam TMA snel af, waardoor de urine geen sterke vislucht vertoont. Echter, bij sommige mensen, zoals degenen met een genetische aandoening die de afbraak van TMA verstoort, kan deze geur merkbaar zijn.

Uitdroging

Uitdroging kan de concentratie van afvalstoffen in de urine verhogen, wat leidt tot een sterkere geur. Hoewel uitdroging niet direct een visgeur veroorzaakt, kan het wel bestaande geuren intenser maken. Bij ernstige uitdroging kan urine donkerder worden en een scherpe geur ontwikkelen. Dit is vooral merkbaar als iemand al voedingsmiddelen eet die rijk zijn aan trimethylamine (zoals vis), aangezien deze stof in hogere concentraties in de urine aanwezig kan zijn bij onvoldoende hydratatie.

Visluchtsyndroom (trimethylaminurie)

Trimethylaminurie, ook bekend als het visluchtsyndroom, is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij het lichaam niet in staat is om TMA effectief af te breken. Dit resulteert in een ophoping van TMA in het lichaam, wat leidt tot een visachtige geur in zweet, adem en urine. Deze aandoening is meestal genetisch en kan variëren in ernst. Behandeling omvat meestal dieetveranderingen om de inname van TMA-rijke voedingsmiddelen te verminderen en mogelijk ook het gebruik van bepaalde medicijnen en voedingssupplementen om de symptomen te beheersen.

Voeding en dieet

Voedingsmiddelen rijk aan TMAO
Voedingsmiddelen zoals vis, vlees, en sommige eieren bevatten trimethylamineoxide, dat in het lichaam kan worden omgezet in TMA. Na consumptie van dergelijke voedingsmiddelen kan de geur tijdelijk veranderen, vooral als de inname hoog is. Voor de meeste mensen verdwijnt de geur vanzelf na een paar uur, maar bij personen met een verminderde afbraakcapaciteit kan de geur aanhouden.

Voedingsmiddelen met effect op urinegeur
Naast vis kunnen ook andere voedingsmiddelen zoals asperges, spruitjes, kool en producten met cafeïne invloed hebben op de urinegeur. Deze voedingsmiddelen kunnen bijdragen aan een tijdelijke verandering in geur door de afgifte van specifieke metabolieten in de urine.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kan de urine geconcentreerder zijn, wat kan leiden tot een verandering in geur, waaronder een visachtige geur. Dit kan worden beïnvloed door hormonale veranderingen of uitdroging. Het is belangrijk voor zwangere vrouwen om goed gehydrateerd te blijven en medisch advies in te winnen als de geur aanhoudt.

Risicofactoren van visachtige urinegeur

Dieet
Bepaalde voedingsmiddelen, zoals vis, eieren, en sommige soorten peulvruchten, bevatten hoge niveaus van trimethylamine of stoffen die worden omgezet in trimethylamine in het lichaam. Mensen die grote hoeveelheden van deze voedingsmiddelen consumeren, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een visachtige geur in hun urine, vooral als hun lichaam moeite heeft met het afbreken van deze stoffen.

Genetische aanleg
Genetische aandoeningen, zoals trimethylaminurie (visgeursyndroom), zijn een belangrijke risicofactor. Mensen met deze genetische aandoening missen het enzym dat trimethylamine in de lever afbreekt. Dit leidt tot een ophoping van deze stof in het lichaam, die vervolgens via de urine (en andere lichaamsvloeistoffen) wordt uitgescheiden, wat een geur van rotte vis veroorzaakt.

Hormonale veranderingen
Hormoonveranderingen, zoals die tijdens de zwangerschap, de menstruatiecyclus of de menopauze, kunnen de afbraak van trimethylamine beïnvloeden. Tijdens deze periodes kunnen vrouwen meer last hebben van een visgeur in hun urine vanwege hormonale schommelingen die het metabolisme beïnvloeden.

Lever- en nierziekten
Mensen met lever- of nierproblemen lopen een verhoogd risico op een visachtige urinegeur. De lever en nieren spelen een cruciale rol bij het afbreken en uitscheiden van afvalstoffen. Wanneer deze organen niet goed functioneren, kan trimethylamine zich ophopen in het lichaam en een onaangename geur veroorzaken.

Metabole stoornissen
Zeldzame metabole aandoeningen zoals fenylketonurie (PKU) of andere enzymdeficiënties kunnen leiden tot een verhoogde uitscheiding van bepaalde stoffen die bijdragen aan een rotte visgeur in urine. Mensen met deze stoornissen lopen een groter risico vanwege hun onvermogen om bepaalde stoffen efficiënt te verwerken.

Slechte hydratatie
Uitdroging kan de concentratie van afvalstoffen in de urine verhogen, wat kan leiden tot een sterkere geur, waaronder een visgeur. Mensen die niet genoeg water drinken, hebben een hoger risico op geconcentreerde, geurige urine.

Urineweginfecties (UWI's)
Mensen die vatbaar zijn voor urineweginfecties hebben meer kans op een veranderde geur in de urine. Bacteriën die urineweginfecties veroorzaken, kunnen de samenstelling van de urine beïnvloeden, wat kan leiden tot een vieze geur, soms vergelijkbaar met rotte vis.

Symptomen

De symptomen die gepaard gaan met een visachtige geur in de urine kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Elk symptoom kan specifieke informatie geven over de aard van de aandoening en helpt bij het identificeren van de oorzaak. Hier volgt een alfabetische en uitgebreide beschrijving van de symptomen:

Frequent urineren of pijn bij het urineren
Een verhoogde frequentie van urineren, vaak gepaard met pijn of een brandend gevoel, kan wijzen op een urineweginfectie (UWI) of een andere infectie van de urinewegen. Deze infecties kunnen de geur van de urine veranderen, wat soms resulteert in een visachtige geur. Daarnaast kan frequent urineren een symptoom zijn van blaasproblemen of irritatie van de urethra.

Jeuk of branderigheid in de vaginale of urethrale gebieden
Dit symptoom komt vaak voor bij infecties van de urinewegen, zoals een blaasontsteking of vaginale infectie. De aanwezigheid van bacteriën of gisten in de urine of in de omliggende weefsels kan leiden tot irritatie en ontsteking. Deze infecties kunnen naast pijn en ongemak ook een onaangename geur in de urine veroorzaken, zoals een geur van rotte vis.

Kleurveranderingen in de urine, zoals donkerder of bloederig
Veranderingen in de kleur van de urine, zoals donkergele, oranje, rode of zelfs bruine tinten, kunnen wijzen op uitdroging, infecties of zelfs bloedingen in de urinewegen. Een visachtige geur kan gepaard gaan met deze veranderingen, vooral als de oorzaak een bacteriële infectie of een lever- of nierziekte is. Bloed in de urine kan wijzen op ernstige aandoeningen, zoals nierstenen of tumoren, en vereist vaak snelle medische evaluatie.

Koorts of algemene malaise
Koorts kan een teken zijn van een systemische infectie, zoals een urineweginfectie die zich naar de nieren heeft verspreid (pyelonefritis). Het gaat vaak gepaard met algemene symptomen van ziekte, zoals vermoeidheid, zwakte en spierpijn. Koorts in combinatie met een visachtige geur in de urine kan wijzen op een ernstige infectie die medische behandeling vereist.

Pijn in de onderbuik of bekkenpijn
Bekkenpijn of pijn in de onderbuik kan duiden op een probleem met de blaas, de baarmoeder of de prostaat. Bij urineweginfecties of infecties van de voortplantingsorganen kan deze pijn aanwezig zijn, samen met een visachtige geur in de urine. Bekkenpijn die samengaat met pijn bij het plassen en veranderingen in de geur van de urine kan een teken zijn van een infectie of ontsteking in de urinewegen.

Troebele of sterk ruikende urine
Troebele urine is vaak een teken van de aanwezigheid van bacteriën, witte bloedcellen of slijm in de urine. Dit kan wijzen op een infectie van de urinewegen of een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). Een sterke, afwijkende geur, zoals een visgeur, kan een belangrijk symptoom zijn van bacteriële overgroei of een metabole stoornis, zoals trimethylaminurie. Troebele urine moet altijd worden geëvalueerd, vooral als het gepaard gaat met andere symptomen.

Verlies van eetlust of gewichtsverlies
Onverklaard gewichtsverlies of een verminderde eetlust kan wijzen op een chronische ziekte, zoals nier- of leverproblemen, die ook de geur van urine kunnen beïnvloeden. Bij leveraandoeningen kan de ophoping van afvalstoffen zoals trimethylamine leiden tot een visachtige geur in de urine. Gewichtsverlies dat samengaat met andere symptomen zoals buikpijn en donkere urine moet worden onderzocht.

Zwelling in de buik of gezwollen enkels
Zwelling in de buik of de enkels kan een teken zijn van vochtophoping, wat vaak voorkomt bij lever- of nierproblemen. Wanneer deze organen niet goed functioneren, kunnen afvalstoffen zich ophopen in het lichaam, wat kan leiden tot veranderingen in de geur van urine. Deze zwellingen kunnen wijzen op een ernstig onderliggend probleem, zoals nierfalen of levercirrose, en vereisen medisch ingrijpen.

De aanwezigheid van één of meerdere van deze symptomen kan helpen om de onderliggende oorzaak van de visgeur in de urine te identificeren en de juiste behandeling te bepalen.

Diagnose en onderzoeken bij vislucht in urine

Een zorgvuldige diagnose is cruciaal om de oorzaak van de vislucht in de urine te achterhalen. Hier zijn de belangrijkste stappen en onderzoeken die kunnen worden uitgevoerd:

Lichamelijk onderzoek
De arts zal beginnen met een lichamelijk onderzoek om de algehele gezondheidstoestand te beoordelen en om specifieke tekenen van aandoeningen die urinegeur kunnen beïnvloeden te identificeren. Tijdens dit onderzoek wordt gekeken naar symptomen zoals huiduitslag, pijn bij urineren, en andere relevante klachten.

Urineonderzoek
Een urinemonster kan worden geanalyseerd om te controleren op tekenen van infecties, bloed, of andere afwijkingen die kunnen bijdragen aan de vislucht. Dit onderzoek kan ook helpen bij het identificeren van hoge niveaus van glucose of ketonen, die kunnen wijzen op diabetes mellitus.

Bacteriecultuur
Bij vermoeden van een bacteriële infectie kan een bacteriecultuur van de urine worden uitgevoerd. Dit houdt in dat een monster van de urine wordt gekweekt in een laboratorium om te bepalen welke bacteriën aanwezig zijn en welke antibiotica effectief kunnen zijn.

Hormonale evaluatie
Bij vrouwen met aanhoudende symptomen kan een hormonale evaluatie nodig zijn om aandoeningen zoals polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) uit te sluiten. Dit kan door middel van bloedonderzoek om de niveaus van verschillende hormonen te meten.

Differentiële diagnose
Een differentiële diagnose helpt bij het uitsluiten van andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen. Dit kan tests en onderzoeken omvatten om aandoeningen zoals rosacea, vaginitis, of andere huidaandoeningen te onderscheiden van de oorzaak van de visgeur.

Behandeling

De behandeling van een visachtige geur in de urine hangt af van de onderliggende oorzaak:
Trimethylaminurie (visluchtsyndroom)
De behandeling voor trimethylaminurie omvat:

• Dieetveranderingen om voedingsmiddelen die rijk zijn aan TMAO te vermijden, zoals vis en vlees
• Gebruik van medische supplementen zoals riboflavine om de afbraak van TMA te bevorderen
• Mogelijke behandeling met antibiotica of andere medicijnen, afhankelijk van de ernst van de symptomen

Urineweginfecties
De behandeling van urineweginfecties omvat:

• Antibiotica om de infectie te bestrijden
• Voldoende hydratatie om de urinewegen door te spoelen
• Pijnstillers voor verlichting van symptomen zoals pijn en branderigheid

Diabetes mellitus
De behandeling voor diabetes mellitus omvat:

• Regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel
• Gebruik van insuline of orale medicatie om de bloedsuikerspiegel te reguleren
• Dieet- en levensstijlveranderingen om de algehele gezondheid te verbeteren

Fenylketonurie
De behandeling van fenylketonurie omvat:

• Een strikt dieet arm aan fenylalanine, wat betekent het vermijden van voedingsmiddelen zoals bonen, eieren, en kaas
• Regelmatige monitoring van fenylalanine-niveaus in het bloed
• Gebruik van speciale voeding en supplementen die arm zijn aan fenylalanine

Leverfalen
De behandeling van leverfalen kan bestaan uit:

• Medicatie om de leverfunctie te ondersteunen en de symptomen te verlichten
• Verandering van dieet en levensstijl
• In ernstige gevallen kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn

Prostaatontsteking (prostatitis)
De behandeling van prostatitis omvat:

• Antibiotica voor bacteriële infecties
• Pijnstillers en ontstekingsremmers
• Warme zitbaden om pijn en ongemak te verlichten
• Bij chronische gevallen kan een operatie vereist zijn

Zwangerschap
Bij zwangere vrouwen kan de behandeling bestaan uit:

• Voldoende hydratatie om uitdroging te voorkomen
• Consultatie met een arts indien de geur aanhoudt of verergert

Prognose

De prognose voor een visachtige geur in de urine hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling:

• Bij trimethylaminurie kan de prognose verbeterd worden door dieetveranderingen en medische behandeling, maar de aandoening kan chronisch zijn.
• Bij urineweginfecties is de prognose meestal goed met een tijdige behandeling met antibiotica en hydratatie.
• Voor diabetes mellitus kan een goede beheersing van de bloedsuikerspiegel leiden tot een normale urinegeur en een goede algemene gezondheid.
• Met een strikt dieet en medische begeleiding kan de prognose bij fenylketonurie uitstekend zijn.
• De prognose bij leverfalen varieert afhankelijk van de ernst en kan goed zijn met passende behandeling of een levertransplantatie.
• De meeste gevallen van prostatitis reageren goed op medicatie en pijnbeheer, hoewel chronische gevallen complexer kunnen zijn.
• De prognose voor zwangere vrouwen met tijdelijke veranderingen in urinegeur is doorgaans goed, vooral met goede hydratatie en medisch advies.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden als de onderliggende oorzaak niet adequaat wordt behandeld:

• Bij trimethylaminurie kunnen sociale en psychologische effecten optreden door de aanhoudende geur.
• Bij urineweginfecties kunnen complicaties zoals nierinfecties of sepsis optreden als de infectie zich verspreidt.
• Onbehandelde diabetes mellitus kan leiden tot ernstige complicaties zoals nierfalen, hartziekten en neuropathie.
• Bij fenylketonurie kunnen ernstige neurologische schade en mentale retardatie optreden zonder een strikt dieet.
• Onbehandeld leverfalen kan leiden tot ernstige complicaties zoals levercoma, ernstige ascites, en levensbedreigende infecties.
• Bij prostatitis kunnen chronische pijn en voortgezette plasproblemen optreden als de aandoening niet adequaat wordt behandeld.
• Tijdens de zwangerschap kan een aanhoudende verandering in urinegeur duiden op andere complicaties zoals uitdroging of infecties.

Preventie van visstank van plasje

Preventie van een visachtige geur in de urine kan worden bereikt door:

• Een evenwichtig dieet dat rijk is aan voedingsstoffen en arm aan TMAO-rijke voedingsmiddelen zoals vis en vlees
• Voldoende hydratatie om urine te verdunnen en uitdroging te voorkomen
• Regelmatige medische controles en een goede controle van chronische aandoeningen zoals diabetes
• Het volgen van voorgeschreven dieetbeperkingen en medicatie voor aandoeningen zoals fenylketonurie
• Snelle behandeling van urineweginfecties en andere ontstekingen om complicaties te voorkomen
• Het vermijden van overmatige inname van vitamine- en mineralensupplementen die de urinegeur kunnen beïnvloeden
• Voor zwangere vrouwen: regelmatig medische controles en voldoende drinken om uitdroging te voorkomen