Interstitiële cystitis: Ontsteking van blaaswand met pijn

Interstitiële cystitis is een chronische aandoening waarbij vooral vrouwen om onbekende redenen een ontsteking van de blaaswand krijgen, zonder dat van een infectie sprake is. Bij deze vaak zeer pijnlijke aandoening krijgt de patiënt te maken met plasproblemen. Zo moet hij erg veel plassen maar dit telkens maar kleine beetjes. De aandoening reageert niet op antibiotica, maar diverse zelfzorgmaatregelen en medische behandelingen zijn wel beschikbaar voor het verminderen van de klachten. De zeldzame aandoening is niet levensbedreigend maar verlaagt wel de kwaliteit van leven.

• Synoniemen interstitiële cystitis
• Epidemiologie en risicofactoren: Vooral bij vrouwen
• Oorzaken van ontsteking van blaaswand
• Symptomen: Pijn en plasproblemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose blaasontsteking
• Complicaties van blaasaandoening

Synoniemen interstitiële cystitis

Interstitiële cystitis kent enkele synoniemen zoals:

• abacteriurische frequentie van dysurie
• blaaspijnsyndroom
• cystitis interstitialis
• pijnlijke blaas syndroom
• urethraal syndroom

Epidemiologie en risicofactoren: Vooral bij vrouwen

Interstitiële cystitis is een zeldzame maar vervelende aandoening die in 90% van de gevallen vrouwen boven de veertig jaar treft. De ziekte treft sporadisch mannen maar de blaasaandoening is dan vaker geassocieerd met prostatitis (ontsteking van de prostaatklier). Verder zijn mensen met een lichte huidskleur en rood haar meer getroffen door een ontsteking van de blaaswand.

Oorzaken van ontsteking van blaaswand

Waarom interstitiële cystitis precies tot stand komt, is anno oktober 2020 onbekend. Wel zijn enkele aandoeningen gekoppeld aan de ziekte, zoals een auto-immuunziekte (zoals fibromyalgie of het prikkelbaredarmsyndroom), een gevoeligheid voor allergieën of een bloedvataandoening. Ook afwijkingen in de bekleding van de blaas zijn mogelijk. Hierdoor komen toxische stoffen in de urine terecht die de blaas irriteren wat leidt tot een ontsteking van de blaaswand. Vermoedelijk is interstitiële cystitis een auto-immuunaandoening waarbij het lichaam de eigen lichaamscellen aanvalt omdat het afweersysteem ten onrechte denkt dat deze cellen indringers zijn.

Symptomen: Pijn en plasproblemen

Een patiënt met interstitiële cystitis heeft matige tot zeer ernstige pijn en druk in en rond de blaas en het bekkengebied, boven het schaambeen (suprapubische pijn). Daarnaast komt bij vrouwen ook pijn voor tijdens de geslachtsgemeenschap en de menstruatieperiode, terwijl mannen pijn ervaren in het scrotum (balzak) of de penis. Verder komen plasproblemen voor. Zo moet een patiënt vaak dringend urineren (urinaire urgentie) alsook frequent plassen (pollakisurie), maar dit telkens kleine beetjes (prikkelbare blaas). Ook ’s nachts moet de patiënt vaak opstaan om te gaan plassen (nycturie). De ernst varieert wel per patiënt en bovendien ervaart hij niet altijd klachten. In ernstige gevallen moet een patiënt veertig tot zestig keer per dag naar het toilet.

Diagnose en onderzoeken

Medische uitdaging

Het diagnosticeren van interstitiële cystitis vormt voor vele artsen een moeilijkheid. Dit type blaasontsteking bootst namelijk de symptomen na van een bacteriële infectie terwijl bij interstitiële cystitis geen bacteriën aanwezig zijn. Dit is dan ook de reden waarom antibiotica niet werken bij interstitiële cystitis.

Diagnostisch onderzoek

Nadat de patiënte een gynaecologisch onderzoek heeft gekregen, neemt de arts een biopt van het blaasweefsel (hij laat een stukje weefsel van de blaas verder microscopisch onderzoeken). Een urineonderzoek is eveneens nodig. Aangezien zich geen bacteriën in de urine bevinden, zijn de urineculturen steriel. Daarnaast voert de arts een cystoscopie uit. Dit is een inwendig kijkonderzoek waarbij de arts de urinewegen bekijkt, zodat hij mogelijk afwijkingen detecteert. Een cystoscopie toont typische ontstekingsveranderingen in combinatie met zweervorming van de blaasbasis.

Behandeling

Zelfzorg

Vaak vermindert een ander levensstijl reeds vele klachten. Dit houdt in dat de patiënt losse kledij moet dragen, zodat eventuele druk op de blaas verdwijnt. Andere levensstijladviezen omvatten stoppen met roken, stress verminderen, lichaamsbeweging uitoefenen en een gezonde en evenwichtige voeding consumeren. Verder is het voor alle patiënten nuttig om een voedings- en activiteitendagboek op te stellen. Merkt de patiënt klachten na het eten van bepaalde voedingsproducten of het uitvoeren van bepaalde activiteiten, dan kan hij hiermee rekening houden. Voedingsmiddelen die vaak maar niet altijd leiden tot klachten of deze verergeren, zijn alcohol, cafeïnehoudende dranken zoals koffie en frisdrank, chocolade, citrusvruchten zoals sinaasappels en citroenen, koolzuurhoudende dranken, kunstmatige zoetstoffen, pittig voedsel en tomaten. Deze vermijdt de patiënt het beste.

Professionele medische behandeling

Interstitiële cystitis reageert niet op antibiotica daar bacteriën niet in de blaas aanwezig zijn. Daardoor is een medische behandeling erg moeilijk.
Medicatie
Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zijn vrij verkrijgbare pijnstillende geneesmiddelen (pijnstillers) die de patiënt mag innemen. Verder zijn soms orale corticosteroïden (via de mond ingenomen ontstekingsremmers in de vorm van prednisolontherapie) nodig voor het verminderen van de pijn. Ook zet de arts andere medicijnen in zoals antidepressiva (voor het doen ontspannen van de blaas) en/of antihistaminica (verminderen urine-urgentie en het frequent plassen).

Medische behandelingen
Diverse medische behandelingen zijn mogelijk met een variabel succes. Deze omvatten blaasinstillatie van natriumcromoglicaat of dimethylsulfoxide (het vullen van de blaas met deze medicijnen) en het uitrekken van de blaas onder algemene verdoving (anesthesie). Tot slot is voor een aantal patiënten een medische procedure nuttig in de vorm van zenuwstimulatie. Een verwijzing naar een fysiotherapeut voor bekkenbodemspieroefeningen en blaastrainingen zijn verder aanbevolen een deel van de patiënten.

Prognose blaasontsteking

Interstitiële cystitis is geen levensbedreigende aandoening, maar de levenskwaliteit daalt wel voor veel patiënten. Zij moeten namelijk regelmatig naar het toilet en zijn angstig indien ze op plaatsen komen waar geen toilet aanwezig is. Het is dan ook belangrijk voor patiënten om vrienden en familie in te lichten over de chronische aandoening, zodat ze hiervoor begrip tonen en eventuele ondersteuning kunnen bieden.

Complicaties van blaasaandoening

Complicaties die voortvloeien uit interstitiële cystitis omvatten een verminderde blaascapaciteit, een lagere levenskwaliteit en seksuele en emotionele problemen.

Lees verder

• Cystitis: Blaasontsteking met problemen met urine en plassen
• Pijnlijke blaas: Oorzaken van pijn aan blaas (blaaspijn)