Urethraal syndroom: Irritatie van urethra (urinebuis)

Het urethraal syndroom, ook wel urethraal pijnsyndroom of symptomatische abacteriurie genoemd, is een aandoening waarbij de urethra (urinebuis, plasbuis) geïrriteerd raakt. Deze irritatie leidt tot zwelling van de urethra, waardoor de buis vernauwt. De symptomen van het urethraal syndroom vertonen gelijkenissen met die van een lagere urineweginfectie, maar bij onderzoek worden geen tekenen van een infectie gevonden. Er is geen andere bacteriële of virale infectie die deze irritatie verklaart. Veel voorkomende symptomen zijn pijn bij het plassen en frequente drang om te plassen. De behandeling van het urethraal syndroom omvat vaak medicatie en aanpassingen in de levensstijl.

• Oorzaken van urethraal syndroom
• Risicofactoren van irritatie aan de urinebuis
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van urethraal syndroom
• Medicatie
• Levensstijlaanpassingen
• Chirurgische opties
• Prognose en herstel
• Complicaties
• Chronische pijn
• Urineweginfecties
• Verminderde seksuele gezondheid
• Psychologische impact
• Anatomische veranderingen
• Impact op dagelijks leven
• Preventie

Oorzaken van urethraal syndroom

De exacte oorzaak van het urethraal syndroom is niet volledig bekend anno augustus 2024. Waar een bacteriële of virale oorzaak van de irritatie van de urethra kan leiden tot uretritis (plasbuisontsteking), wordt bij het urethraal syndroom geen infectie aangetoond. Sommige artsen vermoeden dat het syndroom mogelijk voortkomt uit een laaggradige infectie van de klieren van Skene, die zich aan de zijkanten en onderkant van de urethra bevinden. De klieren van Skene zijn embryologisch verwant aan de prostaat bij mannen, waardoor het urethraal syndroom vergelijkbare oorzaken kan hebben als chronische prostatitis (prostaatontsteking).

Risicofactoren van irritatie aan de urinebuis

Aandoeningen

Bepaalde aandoeningen en medische behandelingen kunnen de kans op het ontwikkelen van het urethraal syndroom verhogen, zoals:

• Allergieën
• Anatomische kenmerken zoals divertikels, postoperatieve littekens en verklevingen en structurele afwijkingen
• Een bevalling zonder episiotomie (chirurgische insnijding in het weefsel tussen de vagina en de anus)
• Een hormonale onbalans, zoals een laag oestrogeengehalte
• Een recente blaas- of urineweginfectie veroorzaakt door bacteriën
• Een trauma aan de urethra door fietsen, tampongebruik, ruw vrijen, enz.
• Kankerbehandelingen zoals radiotherapie en chemotherapie
• SOA's (gonorroe, chlamydia, mycoplasma genitalium)

Omgevingsfactoren

Het risico op het ontwikkelen van het urethraal syndroom kan ook worden verhoogd door omgevingsfactoren zoals:

• Geslacht: vrouwen zijn vaker getroffen dan mannen
• Geslachtsgemeenschap: ruw vrijen, vrijen zonder condoom
• Irriterende middelen zoals maandverband, condooms, vaginale douches, sterke zepen of andere voorbehoedsmiddelen en producten voor persoonlijke hygiëne die chemicaliën bevatten
• Medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressiva)
• Voedingsmiddelen en dranken die de urethra kunnen irriteren, zoals cafeïne, pikant of gekruid voedsel, alcohol
• Vrouwen die meerdere kinderen hebben gebaard

Symptomen

Patiënten met het urethraal syndroom vertonen vaak symptomen die lijken op die van een lagere urineweginfectie, zoals:

• Bloed in de urine (hematurie)
• Bloed in het sperma (bij mannen)
• De blaas voelt niet leeg na het plassen
• Druk in de buik
• Penisafscheiding (bij mannen)
• Plotselinge plasaandrang
• Frequent urineren (pollakisurie)
• Gezwollen testikels (bij mannen)
• Lage rugpijn
• Ongemak of pijn in de vulva (pijn in de vrouwelijke geslachtsorganen)
• Pijn en/of een brandend gevoel bij het plassen (dysurie)
• Pijn in de geslachtsdelen
• Pijn in de onderbuik
• Pijn tijdens de zaadlozing (bij mannen)
• Pijn tijdens het vrijen

Diagnose en onderzoeken

De arts zal de patiënt bevragen over zijn medische geschiedenis, mogelijke risicofactoren en symptomen. Het ontbreken van tekenen van een infectie, zoals bacteriegroei en pyurie (pus in de urine), bij urineonderzoek en urinecultuur kan wijzen op het urethraal syndroom. Aanvullende onderzoeken kunnen zijn:

• Een echografie van het bekkengebied
• Een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
• Urineonderzoek en urinecultuur
• De diagnose van het urethraal syndroom kan uitdagend zijn omdat het vaak een diagnose van uitsluiting is. De symptomen kunnen ook lijken op die van urineweginfecties, uretritis of cystitis (blaasontsteking).

• Behandeling van urethraal syndroom

• De behandeling van het urethraal syndroom kan variëren afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de symptomen:

• Medicatie

• Bij sommige patiënten kunnen antibiotica tijdelijk effectief zijn, vooral als de oorzaak een niet-detecteerbare bacteriële infectie betreft. Voor chronische gevallen kan een langdurige, lage dosis antibioticabehandeling worden toegepast, eventueel na geslachtsgemeenschap als deze als trigger wordt beschouwd. Bij vrouwen kan hormonale substitutietherapie (HST) worden overwogen als een laag oestrogeengehalte bijdraagt aan de symptomen; anticonceptiepillen die oestrogeen bevatten kunnen hierbij nuttig zijn. Daarnaast kunnen pijnstillers en ontstekingsremmers worden voorgeschreven om symptomen te verlichten.

• Levensstijlaanpassingen

• Wanneer omgevingsfactoren bijdragen aan de symptomen, kan een verandering in levensstijl nuttig zijn. Dit kan het vermijden van irriterende middelen, het aanpassen van seksuele gewoonten en het aanpassen van de dieet- en drinkgewoonten omvatten.

• Chirurgische opties

• Als de symptomen veroorzaakt worden door anatomische of structurele problemen, kan chirurgische interventie noodzakelijk zijn om deze problemen te verhelpen.

• Prognose en herstel

• De prognose voor patiënten met het urethraal syndroom is over het algemeen goed, hoewel het herstel kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Bij sommige patiënten kunnen symptomen verminderen met een combinatie van medicatie en levensstijlaanpassingen, terwijl anderen mogelijk langdurige behandeling nodig hebben.

• Complicaties

• Het urethraal syndroom kan leiden tot diverse complicaties, vooral als de aandoening niet tijdig of adequaat wordt behandeld. Mogelijke complicaties zijn onder meer:

• Chronische pijn

• Langdurige irritatie en ontsteking kunnen leiden tot chronische pijn in de urethra en omliggende gebieden, wat kan resulteren in aanhoudend ongemak en verminderde kwaliteit van leven.

• Urineweginfecties

• Hoewel het urethraal syndroom geen bacteriële infectie veroorzaakt, kunnen de symptomen vergelijkbaar zijn met die van urineweginfecties. Onbehandelde irritatie kan het risico op secundaire infecties verhogen.

• Verminderde seksuele gezondheid

• Pijn en ongemak tijdens of na seksuele activiteit kunnen leiden tot verminderde seksuele tevredenheid en problemen met de seksuele gezondheid, zoals pijn bij geslachtsgemeenschap of seksuele disfunctie.

• Psychologische impact

• Chronische pijn en ongemak kunnen leiden tot psychologische problemen zoals angst, depressie of stress, die de algehele levenskwaliteit en welzijn kunnen beïnvloeden.

• Anatomische veranderingen

• In zeldzame gevallen kan langdurige irritatie leiden tot anatomische veranderingen in de urethra, zoals vernauwing of afwijkingen die verdere medische interventie kunnen vereisen.

• Impact op dagelijks leven

• Frequent urineren en pijn kunnen het dagelijks leven verstoren, de productiviteit verminderen en invloed hebben op sociale en beroepsmatige activiteiten.

• Preventie

• Om het risico op het ontwikkelen van het urethraal syndroom te minimaliseren, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:
• Vermijd irriterende producten zoals sterke zepen en chemische hygiëneproducten
• Gebruik condooms om het risico op seksueel overdraagbare aandoeningen te verkleinen
• Zorg voor een goede mondhygiëne en vermijd trauma aan de urethra door ruw gedrag tijdens seks of het gebruik van tampons
• Neem bij hormonale veranderingen contact op met een arts voor mogelijke behandeling
• Volg een gezond dieet en vermijd voedingsmiddelen en dranken die de urethra kunnen irriteren



Lees verder

• Uretritis: Ontsteking van urinebuis met pijn bij het plassen