Urethraal syndroom: symptomen en oorzaken irritatie plasbuis

In het geval van vermeende 'terugkerende urineweginfecties' zonder dat er pathogenen of ziekteverwekkers aangetroffen worden, kan er mogelijk sprake zijn van het zogenaamde 'urethraal syndroom'. Vaak wordt het verward met een urineweginfectie of een plasbuisontsteking vanwege de gelijkaardige symptomen, zoals frequent plassen, pijn bij het plassen en bloed in de urine, evenals suprapubische (boven het schaambeen gelokaliseerde) bekkenpijn. Het urethraal syndroom is een aandoening die de urethra (plasbuis of urinebuis) treft. Dit is een lange cilindrische holte die de urineblaas verbindt met de buitenkant van het lichaam. De urethra is verantwoordelijk voor het transport van urine (en sperma bij mannen) uit het lichaam. Mensen met urethraal syndroom hebben een geïrriteerde urethra. Urethraal syndroom staat ook bekend als symptomatische abacteriurie. Volwassenen van elke leeftijd kunnen deze aandoening ontwikkelen, maar het komt het meest voor bij vrouwen.

• Wat is het urethraal syndroom?
• Synoniemen
• Vóórkomen
• Symptomen van het urethraal syndroom
• Verschijnselen bij mannen en vrouwen
• Verschijnselen bij mannen
• Verschijnselen bij vrouwen
• Oorzaken van irritatie aan de plasbuis
• Urethrale obstructie
• Ziekteverwekkers
• Spasmen van de externe urethrale sfincter
• Psychische oorzaak
• Genitale atrofie
• Ontsteking van de para-urethrale klieren
• Irriterende middelen of behandeling
• Medische behandeling
• Trauma aan de plasbuis
• Zenuwproblemen
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling
• Prognose
• Preventie

Wat is het urethraal syndroom?

Bij het urethraal syndroom is er sprake van irritatie van de plasbuis, waarbij er geen bacteriële of virale oorzaak gevonden kan worden. De klachten lijken soms erg sterk op een urineweginfectie of een plasbuisontsteking. Het urethrale syndroom is een diagnose door uitsluiting van alle andere aandoeningen die de klachten kunnen verklaren.

Synoniemen

Het urethraal syndroom staat ook bekend als het urethraal pijnsyndroom of symptomatische abacteriurie.

Vóórkomen

Epidemiologische gegevens over urethraal syndroom zijn anno 2024 schaars. Het komt vooral voor bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar. Af en toe wordt het syndroom ook gezien bij kinderen en mannen.

Symptomen van het urethraal syndroom

Verschijnselen bij mannen en vrouwen

Over het algemeen kunnen bij het urethraal syndroom de volgende klachten optreden:

• aandrang om te plassen
• frequente mictie: vaak moeten plassen – zeven keer per dag of meer.
• moeite met plassen
• pijn bij het plassen
• af en toe ook suprapubische (boven het schaambeen gelokaliseerde) bekkenpijn en rugpijn
• pijn in de onderbuik
• een gevoel van druk in de buik
• pijn tijdens seks
• bloed in de urine

Verschijnselen bij mannen

Er zijn ook enkele symptomen die alleen bij mannen voorkomen. Deze omvatten:

• zwelling van de teelballen
• pijn tijdens het ejaculeren
• bloed in het sperma
• afscheiding uit de penis of plasbuis

Verschijnselen bij vrouwen

Bij vrouwen kan het urethrale syndroom ook een gevoel van ongemak veroorzaken in het vulvaire gebied.

Oorzaken van irritatie aan de plasbuis

De oorzaak van het urethraal syndroom is anno 2024 onduidelijk. Gewoonlijk kan worden uitgegaan van een multifactoriële aandoening.

Urethrale obstructie

In het verleden postuleerden sommige onderzoekers dat het kan komen door urethrale obstructie die in bepaalde gevallen chirurgisch gecorrigeerd kon worden door middel van urethrale dilatatie (het regelmatig oprekken van de plasbuis) of incisie (insnijding), die echter het risico van incontinentie met zich meebrengt.

Ziekteverwekkers

Er is ook gekeken naar besmettelijke oorzaken. In de meeste gevallen kunnen pathogenen zoals Chlamydia trachomatis, Mycoplasma hominis of Ureaplasma urealyticum niet worden gevonden of zijn ze moeilijk op te sporen. De aandoening wordt als urethritis of plasbuisontsteking beschouwd als er een bacteriële of virale infectie wordt aangetroffen. In sommige gevallen is er sprake van een bacteriële infectie die niet zichtbaar is in de urine of urinecultuur.

Spasmen van de externe urethrale sfincter

Sommige symptomen kunnen te wijten zijn aan spasmen van de externe urethrale sfincter, die kunnen worden worden geassocieerd met een verhoogde externe sfinctertonus.

Psychische oorzaak

Andere auteurs gingen uit van een psychogene oorzaak. Er kon echter geen significant verband worden gevonden tussen het urethrale syndroom en psychosomatische ziekten. Dit laatste lijkt meer een gevolg te zijn van de chronische klachten waar sommige getroffenen aan lijden.

Genitale atrofie

Genitale atrofie kan worden beschouwd als een andere factor die mogelijk een rol speelt bij het ontstaan van de klachten: postmenopauzale oestrogeendeficiëntie of oestrogeentekort leidt tot atrofische veranderingen in de blaas en urethra en kan het urethraal syndroom bevorderen.

Ontsteking van de para-urethrale klieren

Het urethraal syndroom kan ook worden veroorzaakt door een laaggradige ontsteking van de para-urethrale klieren. De para-urethrale klieren of klieren van Skene zijn klieren bij de vrouw rond de uitgang van de urinebuis. Ze zijn embryologisch verwant met de prostaat bij de man.

Irriterende middelen of behandeling

Irritatie van de plasbuis kan ook een reactie zijn op douche- of badzeep, vaginale douches, maandverband, crème met zaaddodend middel, overgevoeligheid voor urineweginfecties en geslachtsgemeenschap. Gevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen en dranken die cafeïne bevatten kunnen ook irritatie van de plasbuis uitlokken, evenals pikant of gekruid voedsel en alcohol.

Medische behandeling

Het urethraal syndroom kan ook worden getriggerd door postoperatieve littekens en verklevingen, evenals chemotherapie en bestraling (radiotherapie).

Trauma aan de plasbuis

Letsel aan de urethra kan worden veroorzaakt door bepaalde activiteiten, zoals bepaalde seksuele activiteiten, fietsen of het dragen van zeer strakke kleding.

Zenuwproblemen

Zenuwproblemen veroorzaakt door ziekten zoals diabetes of herpes.

Risicofactoren

De volgende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van urethraal syndroom vergroten:

• plasbuisontsteking of blaasontsteking veroorzaakt door bacteriën
• het nemen van bepaalde medicijnen
• seks hebben zonder condoom
• seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
• seksuele gemeenschap hebben (voor vrouwen)

Onderzoek en diagnose

Een diagnose wordt meestal gesteld als alle andere mogelijke oorzaken die de klachten kunnen veroorzaken, zijn uitgesloten. Een belangrijke oorzaak zijn infecties, veroorzaakt door virussen en bacteriën. De arts zal vragen stellen over je klachten, je medische geschiedenis in ogenschouw nemen en vervolgens lichamelijk onderzoek verrichten. Urineonderzoek kan ook uitgevoerd worden. Ook kan zo nodig bloedonderzoek worden gedaan of een echo van het bekkengebied. De arts zal mogelijk een scoop gebruiken om de binnenkant van je plasbuis te bekijken (cystoscopie).

Behandeling

De behandeling van het urethraal syndroom hangt af van de oorzaak. De arts kan antibiotica voorschrijven, die vaak worden gebruikt bij vermoeden van infectie, ook als is deze niet detecteerbaar middels onderzoek. Een uroloog kan ook medicijnen voorschrijven om pijn en ontsteking te verlichten. Indien de irritatie wordt veroorzaakt door een zeep- of hygiëneproduct, dan zal de arts je aanraden om dit product niet meer te gebruiken of van product te wisselen. Verdere behandeling is wellicht niet nodig. Soms worden veranderingen in het voedingspatroon geadviseerd om het urethraal syndroom te behandelen. De arts kan dan adviseren om geen koffie, alcohol of gekruid voedsel te nemen.

Prognose

Behandeling van de onderliggende oorzaak in combinatie met leefstijladviezen, geven vaak een gunstige prognose.

Preventie

Het is lang niet altijd mogelijk om het urethraal syndroom te voorkomen. Je kan echter het risico op het ontwikkelen van deze aandoening verminderen door:

• een condoom te gebruiken tijdens seks
• het gebruik van parfumvrije producten
• het beperken of verminderen van de inname van alcohol en cafeïne
• het vermijden van gekruide voedingsmiddelen