Dikke nagels of verdikte nagels: symptomen en behandelen

Dikke nagels komen relatief vaak voor en er kunnen diverse oorzaken voor aanwezig zijn. Dikke nagels kunnen komen door aangeboren (nagel)afwijkingen, verkregen afwijkingen en secundair aan inflammatoire huidziekten. Dikke nagels kunnen bijvoorbeeld optreden bij de aangeboren aandoening pachyonychia congenita. Lange, kromme nagels worden ook gezien bij klauwnagels, waarbij de nagels dik zijn, moeilijk te knippen, snel groeien en daardoor totaal krom uitgroeien. Vooral ouderen worden door deze ontsierende aandoening getroffen. De meest voorkomende oorzaak van een dikke nagel is de beruchte schimmelnagel. Heel veel mensen hebben last van een schimmelinfectie van de nagel. Vaak is een schimmelnagel geelwit van kleur en zonder behandeling verkleurt deze naar geel/bruin en de nagel wordt brokkelig, dik en bobbelig.

• Een dikke nagel vertelt een verhaal – soms zelfs meer dan je zou verwachten
• Dikke nagels door pachyonychia congenita
• Lange kromme nagels door onychogryphosis
• Onychomatricoma
• Hyperkeratotische nagel
• Verdikte nagels bij nagelpsoriasis
• Pityriasis rubra pilaris
• Hyperkeratose en dystrofie bij lichen planus
• Eczeem
• Dikke nagels door schimmelnagel
• Onderzoek en diagnose van verdikte nagels
• Anamnese: de basis voor een diagnose
• Visueel onderzoek van de nagels
• Nagelkweek en microscopisch onderzoek
• Beeldvorming: röntgenfoto’s
• Bloedonderzoek
• Biopsie van de nagel
• Diagnose en behandelplan
• (Zelf) behandelen van dikke nagels
• Onderliggende aandoening behandelen
• Pachyonychia congenita
• Onychogryphosis of klauwnagel
• Onychomatricoma
• Onychauxis
• Psoriasis aan de nagels
• Schimmelnagels
• Dikke nagels knippen
• Medische behandeling van verdikte nagels: het verhaal van meneer Jansen

Een dikke nagel vertelt een verhaal – soms zelfs meer dan je zou verwachten

Stel je voor: je zit aan het strand, klaar om je voeten in het zand te laten zinken, maar dan valt je oog op die ene teennagel. Niet meer glad en glanzend zoals vroeger, maar dik, hobbelig en met een wat gelige tint. Je schudt even je hoofd – ach, dat is vast normaal, toch? Je trekt je slippers snel weer aan en loopt richting de zee, maar het blijft in je achterhoofd knagen: wat vertelt die nagel eigenlijk?

Dikke of verdikte nagels zijn een veelvoorkomend probleem waar veel mensen vroeg of laat mee te maken krijgen. Het lijkt onschuldig, maar het kan het resultaat zijn van verschillende onderliggende oorzaken – sommige eenvoudig op te lossen, andere meer hardnekkig. Of het nu gaat om een schimmelinfectie, een trauma door het dragen van te krappe schoenen, of zelfs een chronische aandoening zoals psoriasis of diabetes, een verdikte nagel vertelt vaak een verhaal over wat er in je lichaam gebeurt. En ja, het kan zeker meer zijn dan alleen een esthetisch probleem.

Het negeren van een dikke nagel kan leiden tot pijn, infecties, en zelfs moeilijkheden met lopen. Maar gelukkig zijn er tal van manieren om het probleem aan te pakken, van eenvoudige zelfzorgmaatregelen tot medische behandelingen. Het belangrijkste is om niet zomaar aan die nagel voorbij te lopen – hij probeert je iets te vertellen. Dus misschien is het tijd om er eens goed naar te kijken, voor je opnieuw die slippers aantrekt en richting het strand wandelt.

Dikke nagels door pachyonychia congenita

Pachyonychia congenita is de benaming die wordt gegeven aan een groep van zeldzame, erfelijke aandoeningen waarbij alle nagels hyperkeratotisch (overmatige verhoorning en verdikking) en ook dystrofisch (stoornis in de groei) zijn. Pachyonychia congenita komt voor wanneer er een mutatie bestaat in de genen die coderen voor keratine. Bijna 100 mutaties zijn beschreven door het International Pachyonychia Congenita Research Register (IPCRR, februari 2014). De mutaties zorgen ervoor dat de huid gevoeliger is dan normaal. Bij deze zeldzame aandoening kunnen ook je voetzolen zijn aangedaan, waarbij de huid van de voetzolen is verdikt. Tevens kunnen er witte plekken (leukoplakie) op de tong aanwezig zijn.

Lange kromme nagels door onychogryphosis

Bij onychogryphosis (klauwnagels of ramshoornnagels) zijn de nagels te dik en niet meer te knippen en daardoor te lang en totaal krom uitgegroeid, soms in krullen. Het wordt vooral gezien aan de grote teennagels. Deze stoornis wordt vooral bij oudere mensen gezien. De nagels worden gekenmerkt door verdikking met vele groeven en ribbels, en vaak hebben de aangedane nagels een vale geel-bruinekleur. Klauwnagels ontstaan na een verwonding of door constante druk bij niet goed passende, knellende schoenen. Soms is het secundair aan een schimmelinfectie.

Onychomatricoma

Een onychomatricoma duidt op een goedaardige zeldzame tumor die uitgaat van de nagelmatrix. Symptomen bestaan uit een verdikte nagel, die sterk gebogen en gekromd is. De kleur van de nagel varieert van witgeel tot bruin. De aangedane nagel heeft groeven in de lengterichting en heeft splinterbloedingen. Kenmerkend is dat het uiteinde van de nagel verdikt is en dat er gaatjes inzitten. De aandoening komt vooral voor bij mensen van middelbare leeftijd. Vaak wordt de verkeerde diagnose gesteld door de zeldzaamheid van de aandoening. Het wordt vaak verward met een schimmelnagel.

Hyperkeratotische nagel

Hyperkeratose van de nagel kan op zichzelf voorkomen, zonder verdere afwijkingen of onderliggende oorzaak. Dat staat ook wel bekend als 'onychauxis'. Onychauxis duidt op een verdikking van de nagelplaat zonder verdere afwijkingen. Dit komt vooral voor bij ouderen. Met het voortschrijden der jaren wordt de nagel vaak dikker en soms heb je dan moeite om de nagel af te knippen. Hyperkeratose van de nagel kan ook voorkomen bij een onderliggende aandoening, zoals vaatafwijkingen of psoriasis, of secundair aan een schimmelnagel of inflammatoire nagelafwijkingen.

Verdikte nagels bij nagelpsoriasis

Psoriasisnagels worden gekenmerkt door putjes in de nagels, het loslaten van de nagel, bruine verkleuringen (staat bekend als 'olievlekfenomeen') en veranderingen in vorm of dikte. Er kunnen voorts lijnen en groeven over de breedte van de nagel verschijnen. Een door psoriasis aangetaste nagel kan ook afbrokkelen doordat de onderliggende structuur zwakker wordt.

Pityriasis rubra pilaris

Pityriasis rubra pilaris (afgekort PRP) is een zeldzame schilferende huidziekte, waarbij ook verdikking van de nagel kan optreden, evenals distale loslating van de nagel. Ook kunnen de nagels geelbruin verkleuren en zwarte vlekken vertonen. Pityriasis rubra pilaris is een chronische ziekte van de huid waarvan de oorzaak niet bekend is.

Hyperkeratose en dystrofie bij lichen planus

Bij Lichen planus kunnen ook nagelafwijkingen optreden. Lichen planus is een huidziekte waarbij er een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen optreedt, maar waarbij ook de nagels aangedaan kunnen zijn. De nagels kunnen dikker worden en in de lengterichting kunnen ribbeltjes, gleufjes en spleten ontstaan.

Eczeem

Bij een chronische vorm van handeczeem gaan de nagels na verloop van tijd meedoen, waarbij ze dikker en onregelmatiger kunnen worden en er groeven kunnen ontstaan.

Dikke nagels door schimmelnagel

Onychomycose is de medische term voor een schimmelnagel. Een schimmelnagel is dikker en heeft een verkleuring, zoals een gelige, groenige of witte kleur. De nagel is broos, kwetsbaar en brokkelig. Doordat de nagel wat verdikt is, geeft knippen vaak problemen. De nagel kan op ene gegeven ogenblik ook (gedeeltelijk) loslaten.

Onderzoek en diagnose van verdikte nagels

Het vaststellen van de oorzaak van verdikte nagels vereist een systematische aanpak. Dit begint vaak met een grondig onderzoek van de nagels en een gesprek met de patiënt over eventuele symptomen en medische geschiedenis. Hier volgt een overzicht van de stappen die doorgaans worden ondernomen bij het diagnosticeren van verdikte nagels.

Anamnese: de basis voor een diagnose

De arts zal allereerst een uitgebreide anamnese afnemen. Dit is een belangrijk gesprek waarin vragen worden gesteld over:

• Wanneer de nagels begonnen te verdikken.
• Of er bijkomende symptomen zijn zoals verkleuring, pijn, jeuk, of zwelling.
• Of er sprake is van eerdere verwondingen aan de nagels, zoals trauma of kneuzingen.
• Medische voorgeschiedenis, zoals diabetes, psoriasis of andere chronische aandoeningen.
• Leefgewoonten zoals het dragen van strakke schoenen, of frequente blootstelling aan vochtige omgevingen zoals zwembaden of sportscholen.
• Eventueel medicijngebruik dat kan bijdragen aan nagelverdikking.

Deze vragen helpen de arts om mogelijke oorzaken in kaart te brengen en te bepalen welke onderzoeken nodig zijn om de juiste diagnose te stellen.

Visueel onderzoek van de nagels

De arts zal vervolgens de nagels zorgvuldig inspecteren. Hierbij wordt gelet op:

• Vorm en dikte van de nagels: Verdikte nagels kunnen hobbelig, krom, of extreem verdikt zijn (zoals bij ramshoornnagels). Dit geeft aanwijzingen over mogelijke oorzaken zoals trauma, schimmelinfectie of onychogryphosis.
• Kleur van de nagel: Verkleuring kan wijzen op schimmelinfecties (gele of witte nagels), psoriasis (olievlekachtige verkleuringen), of andere aandoeningen.
• Nagelbed en nagelriem: Eventuele ontsteking, zwelling of roodheid van het nagelbed of de nagelriem kan wijzen op chronische ontstekingen (paronychia) of bacteriële infecties.

Nagelkweek en microscopisch onderzoek

Wanneer een schimmelinfectie wordt vermoed, kan de arts besluiten om een nagelkweek of microscopisch onderzoek te doen:

• Nagelafschrapsel: Een klein monster van de nagel wordt genomen en onder de microscoop bekeken. Hierbij kan de aanwezigheid van schimmeldraden (hyfen) worden vastgesteld, wat duidt op onychomycose.
• Nagelkweek: Het nagelmonster kan ook naar een laboratorium worden gestuurd voor een kweek om het type schimmel te identificeren. Dit proces kan enkele weken duren, maar het geeft nauwkeurige informatie over de aard van de infectie, wat belangrijk is voor de juiste behandeling.

Beeldvorming: röntgenfoto’s

In sommige gevallen, vooral wanneer trauma of botgerelateerde problemen worden vermoed, kan een röntgenfoto worden gemaakt van de teen of vinger. Dit kan helpen om te zien of er schade is aan de botstructuren onder de nagel. Röntgenfoto's worden bijvoorbeeld gebruikt bij verdikte nagels als gevolg van trauma, zoals bij onychogryphosis.

Bloedonderzoek

Als verdikte nagels mogelijk het gevolg zijn van een onderliggende systemische aandoening, zoals diabetes, schildklieraandoeningen of voedingstekorten, kan de arts besluiten om een bloedonderzoek uit te voeren:

• Diabetes: Het meten van de bloedsuikerspiegel kan helpen vaststellen of diabetes bijdraagt aan de nagelproblemen. Patiënten met diabetes hebben een verhoogd risico op infecties en verminderde doorbloeding van de voeten, wat nagelproblemen kan verergeren.
• Schildklierfunctietest: Een trage schildklier (hypothyreoïdie) kan soms leiden tot broze of verdikte nagels. Bloedonderzoek naar de schildklierfunctie kan dit bevestigen.
• Voedingstekorten: Een tekort aan vitamines en mineralen zoals vitamine B12 of zink kan leiden tot nagelafwijkingen. Dit kan via bloedonderzoek worden vastgesteld.

Biopsie van de nagel

In zeldzame gevallen, wanneer wordt vermoed dat er sprake is van psoriasis, lichen planus, of zelfs een nageltumor, kan de arts besluiten een nagelbiopsie uit te voeren. Hierbij wordt een klein stukje nagel of huid rond de nagel verwijderd en microscopisch onderzocht.

• Psoriasis: Bij nagelpsoriasis kan een biopsie helpen om de kenmerkende ontstekingscellen en veranderingen in de nagelstructuur te bevestigen.
• Nageltumor: Als er een verdachte zwelling of donkere vlek onder de nagel is, kan een biopsie worden gedaan om te controleren op kwaadaardige tumoren, zoals een melanoom.

Diagnose en behandelplan

Op basis van de uitkomsten van het visueel onderzoek, de nagelkweek, eventuele beeldvorming en bloedonderzoek, zal de arts een diagnose stellen. Afhankelijk van de diagnose kan een behandelplan worden opgesteld dat varieert van het gebruik van antischimmelmedicatie tot het aanpakken van onderliggende ziekten zoals diabetes of psoriasis.

(Zelf) behandelen van dikke nagels

De behandeling van verdikte nagels hangt sterk af van de onderliggende oorzaak, en varieert van eenvoudige maatregelen tot meer intensieve medische ingrepen. In gevallen van schimmelinfecties, zoals onychomycose, worden vaak antischimmellakken of orale antischimmelmedicatie voorgeschreven, soms in combinatie met laserbehandelingen om de schimmel diep in de nagel te bestrijden. Bij verdikte nagels door trauma kan de nagel worden gevijld of in ernstige gevallen chirurgisch worden verwijderd.

Onderliggende aandoening behandelen

Voor patiënten met onderliggende aandoeningen zoals diabetes, is het cruciaal om de bloedsuikerspiegel goed te reguleren en de voeten zorgvuldig te verzorgen om complicaties zoals infecties te voorkomen. Regelmatig bezoek aan een podotherapeut kan helpen om verdikte nagels te onderhouden en verdere problemen te voorkomen. Bij psoriasis aan de nagels kan behandeling bestaan uit het aanbrengen van corticosteroïden in de vorm van zalven of nagellak, en in ernstigere gevallen kan systemische therapie met medicijnen zoals biologicals noodzakelijk zijn.

Pachyonychia congenita

Er is anno 2024 nog geen genezing mogelijk voor pachyonychia congenita. De effectiviteit van de behandeling hangt af van de ernst van het specifieke probleem. Behandeling van keratoderma kan bestaan uit:

• Verweken met ureum of salicylzuurzalven;
• Mechanische debridement (nagels vijlen, zelf of door de pedicure);
• Pijnstilling;
• Orale retinoïden, bijvoorbeeld acitretine;
• Speciale schoenen, inlegzolen of orthopedische schoenen.

Onychogryphosis of klauwnagel

Een podotherapeut zal met bepaalde instrumenten de nagel knippen en frezen. Na de podotherapeutische behandeling is het belangrijk om regelmatig de voeten te laten verzorgen door een pedicure.

Onychomatricoma

De tumor wordt behandeld middels chirurgische excisie (wegsnijden van de tumor).

Onychauxis

Als je moeite hebt om verdikte nagels te knippen, kan behandeling door een pedicure uitkomst bieden.

Psoriasis aan de nagels

Nagelpsoriasis kan lokaal behandeld worden met corticosteroïden in zalfvorm. In de vorm van injectie is ook mogelijk. Lichttherapie kan ook worden toegepast en soms is systemische behandeling nodig met tabletten. Je kan zelf ook maatregelen nemen bij psoriasis aan de nagels. Zo is het verstandig om trauma aan de nagels te vermijden, teneinde verergering te voorkomen. Ook is het zinvol om je nagels kort te houden, recht af te knippen en regelmatig in te vetten. Verder wordt geadviseerd om geen plakkunstnagels aan te brengen.

Schimmelnagels

Een schimmelnagel kan worden behandeld met anti-schimmeltabletten, maar deze geven vaak wel bijwerkingen. Lokaal aangebrachte producten, zoals amorolfine-nagellak, zijn ook mogelijk, maar dringen vaak niet voldoende door in de nagel. Het laseren van de schimmelnagel is een ander optie. Je kan zelf de volgende maatregelen nemen:

• Dagelijks voeten wassen met water, geen zeep.
• Voeten goed afdrogen, vooral tussen de tenen.
• Voeten droog houden.
• Absorberende sokken dragen van wol of katoen.
• Elke dag schone sokken aantrekken.
• Draag goed zittende, luchtige schoenen, bij voorkeur open schoenen.
• Dagelijks van schoenen wisselen.
• Kies voor leren schoenen.
• Desinfecteer schoenen en sokken met een antischimmelpoeder.
• Draag (bad)slippers in openbare ruimtes als kleedkamers, douches of sauna’s.

Dikke nagels knippen

Het goed verzorgen van je nagels is belangrijk. Het knippen van dikke teennagels is vaak geen sinecure. Week je tenen gedurende 10 minuten in warm water. Of knip je nagels na een bad of douche, wanneer ze zacht en schoon zijn. Dit helpt de nagel te verzachten en maakt het gemakkelijker om de dikke nagels te knippen. Gebruik bij voorkeur een nagelschaar voor dikke nagels, bijvoorbeeld van Scholl. De fijn gebogen punten maken deze nagelschaar handig in gebruik. Deze nagelschaar is ook ideaal om vingernagels te knippen. Knip je teennagels nooit te kort, maar laat altijd een randje nagel over. Knip teennagels altijd recht en knip nooit hoekjes van de teennagel rond af. Vijl ook de teennagels netjes glad zoals je bij je vingernagels ook doet.

Lees verder

• Dikke teennagels: oorzaak en behandeling verdikte nagels
• Schimmel tussen tenen: behandeling en voorkomen voetschimmel
• Schimmelnagels: symptomen wit-gele, groene of bruine nagels
• Soorten nagelafwijkingen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Gezonde nagels krijgen: vitamine C, B8, ijzer en zink