Digitaal rectaal onderzoek: Onderzoek lagere rectum

Een digitaal rectaal onderzoek biedt de arts waardevolle informatie over het lagere rectum (endeldarm) en de omliggende organen. Dit onderzoek is nuttig om afwijkingen aan de prostaat of andere structuren in het lagere rectum op te sporen. Bovendien kunnen met dit onderzoek verschillende soorten kanker bij zowel mannen als vrouwen worden gedetecteerd. Tijdens het onderzoek plaatst de arts voorzichtig een gehandschoende vinger, die voorzien is van glijmiddel, in de endeldarm. Hierbij controleert hij de structuur en vastheid van de organen in het rectum, het bekken en de onderbuik. Bij vrouwen gebeurt het digitaal rectaal onderzoek vaak tijdens een gynaecologisch onderzoek, terwijl het bij mannen onderdeel is van een prostaatonderzoek. Dit onderzoek is relatief snel, eenvoudig en niet-invasief, maar kan voor de patiënt soms oncomfortabel aanvoelen.

• Synoniemen en Afkortingen Digitaal Rectaal Onderzoek
• Indicaties
• Voorbereiding op het onderzoek
• Uitvoering van het digitaal rectaal onderzoek
• Na het onderzoek
• Normale en abnormale resultaten
• Risico’s en bijwerkingen van het digitaal rectaal onderzoek
• Preventie en voorlichting

Synoniemen en Afkortingen Digitaal Rectaal Onderzoek

Synoniemen

Een rectaal onderzoek is eveneens bekend onder de volgende synoniemen:

• Inwendige palpatie langs het rectum / palpatio per anum / rectaal toucher (man en vrouw)
• Inwendige palpatie langs de vagina / palpatio per vaginum / vaginaal toucher (vrouw)

Afkortingen

De gebruikte afkortingen voor een digitaal rectaal onderzoek zijn:

• DRE (Digital Rectal Examination)
• PPA (Palpatio Per Anum)
• PPV (Palpatio Per Vaginum)

Indicaties

Dit onderzoek maakt vaak deel uit van een jaarlijks lichamelijk onderzoek bij zowel mannen als vrouwen. Het is vooral nuttig wanneer de arts vermoedt dat er een bloeding in het spijsverteringskanaal is, of dat er sprake is van prostaatafwijkingen zoals een prostaatvergroting. Daarnaast kan de arts tijdens het digitaal rectaal onderzoek ontlasting verzamelen voor een fecaal occult bloedtest (FOB of FOBT), wat een belangrijk onderdeel is van de screening op dikkedarmkanker.

Voorbereiding op het onderzoek

Voorbereidingen

De patiënt hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen wat betreft voeding of medicatie. Vlak voor het onderzoek trekt de patiënt zijn kleren uit onder de taille en krijgt hij een hemd of jurk om aan te trekken.

Positie

Mannen staan vaak recht tijdens het onderzoek, terwijl ze hun taille naar voren buigen. Het is ook mogelijk dat de man op zijn linkerzij ligt met gebogen knieën richting de borst. Bij vrouwen vindt het onderzoek meestal plaats terwijl ze op hun rug op een onderzoekstafel liggen met de voeten in stijgbeugels. Het onderzoek kan echter ook plaatsvinden terwijl de vrouw op haar linkerzijde ligt, vooral als het gynaecologisch onderzoek niet tegelijkertijd wordt uitgevoerd.

Uitvoering van het digitaal rectaal onderzoek

Visuele inspectie van de anus

De arts begint met het visueel inspecteren van de anus om mogelijke afwijkingen zoals aambeien of kloven op te sporen.

Rectaal onderzoek met de vinger

Vervolgens doet de arts een latex handschoen aan, smeert zijn vinger in met steriel glijmiddel, en plaatst deze voorzichtig in het rectum. De patiënt wordt gevraagd om te ontspannen en diep te ademen. De arts onderzoekt de binnenkant van het rectum gedurende ongeveer zestig seconden, waarbij hij let op knobbeltjes, zachte of harde plekken, en andere afwijkingen.

Pijn en ongemak bij de patiënt

Het onderzoek kan pijnlijk zijn voor patiënten met aambeien, anale fissuren, of anale zweren. Mannen kunnen ook ongemak ervaren, vooral als de arts stevig op de prostaat moet drukken, wat plasdrang (urinaire urgentie) kan veroorzaken. Vrouwen verdragen het onderzoek over het algemeen beter, hoewel ze soms druk op de buik voelen als de arts op de organen drukt.

Na het onderzoek

Na het onderzoek zijn er geen speciale maatregelen nodig. De patiënt kan onmiddellijk zijn dagelijkse activiteiten hervatten. Indien de arts afwijkingen heeft gedetecteerd, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals een fecaal occult bloedtest (FOBT), een sigmoïdoscopie, een colonoscopie, een transrectale echografie, een bekkenechografie of een prostaatbiopsie.

Normale en abnormale resultaten

Normale resultaten

Bij normale resultaten detecteert de arts geen abnormale letsels in het rectum. Dit sluit echter niet uit dat de patiënt mogelijk andere gezondheidsproblemen heeft.

Abnormale resultaten

Abnormale bevindingen kunnen wijzen op een vergrote prostaat, prostaatkanker, bloedingen in het maagdarmkanaal, een endeldarmtumor of andere rectale afwijkingen.

Risico’s en bijwerkingen van het digitaal rectaal onderzoek

Dit onderzoek is over het algemeen veilig en kent weinig risico’s. Soms kan er sprake zijn van lichte bloedingen uit de endeldarm, vooral bij patiënten met anale fissuren of aambeien (hemorroïden). Daarnaast kan de patiënt flauwvallen (vasovagale syncope) of duizelig worden, vooral als hij zich angstig voelt of het onderzoek rechtopstaand ondergaat.

Preventie en voorlichting

Hoewel een digitaal rectaal onderzoek essentieel is voor het opsporen van diverse aandoeningen, is preventie door middel van regelmatige controles en een gezonde levensstijl eveneens belangrijk. Patiënten dienen goed geïnformeerd te zijn over het belang van vroegtijdige detectie en het vermijden van risicofactoren die kunnen bijdragen aan prostaat- en darmproblemen.

Lees verder

• Rectale biopsie: Onderzoek - Wegnemen van weefsel van rectum
• Rectale druk: Oorzaken van drukkend gevoel in rectum
• Rectale prolaps: Endeldarmverzakking met verlies stoelgang
• Anale jeuk: Oorzaken van jeukende anus (pruritus ani)