Rectale druk: Oorzaken van drukkend gevoel in rectum

Het rectum (endeldarm) is het laatste deel van de dikke darm. De ontlasting reist door het rectum voordat dit de anus verlaat. Het rectum ligt dicht bij veel andere bekkenorganen en bevindt zich meestal naast de onderste ruggengraat (het sacrum). Rectale druk duidt op een drukkend gevoel in het rectum. Hierdoor heeft een patiënt het gevoel dat hij constant naar het toilet moet. Dit ongemakkelijke en soms zelfs pijnlijke gevoel is vaak te wijten aan aambeien en constipatie maar ook andere oorzaken zijn bekend. Het is belangrijk dat een arts de oorzaak identificeert van de rectale druk. Veel mogelijke behandelingen zijn bekend voor een drukkend gevoel in het rectum. De behandeling van rectale druk is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

• Aambeien en drukkend gevoel in rectaal gebied
• Anaal abces of anale fistel
• Anale kloof en rectale druk
• Anuskanker
• Colitis ulcerosa
• Constipatie en druk in het rectum
• Fecale incontinentie
• Prostatitis
• Rectale prolaps en drukkende gevoelens in rectum
• Reizigersdiarree
• Voedselvergiftiging en drukkend gevoel in rectale regio
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken

Aambeien en drukkend gevoel in rectaal gebied

Aambeien zijn gezwollen aderen die verschijnen in het rectum of rond de anus. Externe aambeien zijn in tegenstelling tot interne aambeien rond de anus (anale opening) zijn meestal zichtbaar of voelbaar.

Naast rectale druk treden volgende symptomen op bij aambeien:

• brandende gevoelens bij het maken van een stoelgang
• kleine hoeveelheden bloed op toiletpapier na het passeren van ontlasting
• rectale jeuk

Circa de helft van de patiënten heeft tegen vijftigjarige leeftijd reeds aambeien gehad. Een patiënt loopt een groter risico op aambeien tijdens de zwangerschap als zij een voorgeschiedenis van constipatie heeft en bij de veroudering. Diverse behandelingsopties zijn bekend voor aambeien.

Anaal abces of anale fistel

Een anaal abces is een met pus gevuld gebied rond de anus. Dit treedt op bij een blokkade van een anaalklier waardoor bacteriën zich gaan vermenigvuldigen. Een onbehandeld abces ontwikkelt zich tot een anale fistel (vorming van abnormale tunnel tussen rectum en huid en rond anus). De fistel creëert een getunneld gebied tussen het anorectaal abces en de billen.

Symptomen van een anaal abces of fistel omvatten:

• een gezwollen anus
• een stinkende pusafscheiding uit de anus
• koorts
• pijn

Patiënten met de ziekte van Crohn lopen een groter risico op een anaal abces of een anale fistel. Soms is een chirurgische behandeling nodig bij een fistel.

Anale kloof en rectale druk

Anale kloven treden op wanneer een deel van de bekleding in het rectum of de anus scheurt. Het passeren van een grote stoelgang of persen bij het maken van de ontlasting veroorzaakt deze scheur. Naast een drukkend gevoel aan het rectum ervaart de patiënt mogelijk rectale bloedingen en pijn, vooral wanneer hij een andere stoelgang maakt.

Anuskanker

De meeste anuskankers zijn gekoppeld aan het humaan papillomavirus (HPV). Veel patiënten hebben echter HPV en hebben geen symptomen of een aandoening. De meest getroffen patiënten zijn mannen die seksueel contact hebben met mannen; vrouwen die baarmoederhalskanker hebben gehad; en iedereen die betrokken is geweest bij anale geslachtsgemeenschap, anale wratten had, of hiv-positief is. Roken en een verlaagde immuniteit zijn ook potentiële risicofactoren. Symptomen zijn onder meer lichte anale bloedingen en anale jeuk, anale pijn of volheid in de anale regio, een abnormale anale afscheiding, een vol gevoel in het rectum, veranderingen in het ontlastingspatroon, obstipatie, buikpijn, diarree en pijn bij het passeren van ontlasting. Het is belangrijk om een arts te raadplegen over deze symptomen, zodat de arts indien nodig de behandeling zo snel mogelijk kan beginnen. De behandeling omvat een combinatie van een operatie, radiotherapie en chemotherapie, afhankelijk van de behoeften van elke individuele patiënt.

Colitis ulcerosa

Bij de inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van darm) colitis ulcerosa ontstaan ontstekingen en zweren in de dikke darm, waaronder het rectum. De patiënt ervaart bij chronische aandoening opflakkeringen maar heeft ook perioden zonder symptomen.

Tekenen van colitis ulcerosa zijn onder meer:

• anemie (bloedarmoede)
• bloed of etter in de ontlasting
• buikkrampen
• een verlies van eetlust
• koorts
• misselijkheid
• vermoeidheid

De exacte oorzaak van de darmziekte is onbekend, maar een familiegeschiedenis van een inflammatoire darmaandoening is een risicofactor voor colitis ulcerosa.

Constipatie en druk in het rectum

Patiënten met obstipatie kunnen de ontlasting moeilijk passeren is of anders ontlasten patiënten zich minder vaak dan gebruikelijk. Wanneer een patiënt verstopt is, krijgt hij te maken met harde en droge ontlasting, wat mogelijk drukkende gevoelens in het rectum verhoogt. Veel patiënten ervaren af en toe constipatie. Chronische constipatie is ongemakkelijk en mogelijk te wijten zijn aan een andere maag- en darmaandoening.

Veel voorkomende symptomen van constipatie zijn:

• drie stoelgangen of minder per week
• het gevoel alsof de darmen niet zijn geleegd, zelfs niet na een stoelgang
• ontlasting die klonterig, droog of hard is
• persen bij een toiletbezoek

Occasionele constipatie behandelen patiënten thuis met vrij verkrijgbare laxeermiddelen en door meer vezels te eten en veel water te drinken. Eventueel zet de arts medicijnen in om chronische verstopping te behandelen.

Fecale incontinentie

Patiënten met fecale incontinentie hebben geen controle over hun stoelgang waardoor dit mogelijk per ongeluk wordt gepasseerd nog voordat ze het toilet kunnen bereiken. Naast een drukkend gevoel in het rectum verliest een patiënt ook slijm via de ontlasting. Voorts is vaak sprake van losse en diarreeachtige ontlasting. Chronische constipatie, zenuwbeschadiging of een spierletsel leiden mogelijk tot fecale incontinentie. Deze aandoening tast de kwaliteit van leven van een patiënt aanzienlijk aan, maar diverse behandelingen verminderen of stoppen de klachten.

Prostatitis

Bij prostatitis is de prostaat, een kleine klier bij mannen die sperma helpt produceren, ontstoken. De prostaatontsteking is meestal het gevolg van een bacteriële infectie, maar treedt soms ook op zonder een bekende oorzaak.

Prostatitis veroorzaken diverse symptomen waaronder

• bloed in de urine
• braken
• een constante drang om te plassen
• een pijnlijke ejaculatie
• misselijkheid
• moeilijk urineren
• penispijn
• pijn tussen het scrotum (balzak) en de anus
• rectale druk

De behandeling voor prostatitis is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Antibiotica behandelt een onderliggende infectie.

Rectale prolaps en drukkende gevoelens in rectum

Rectale prolaps (endeldarmverzakking). Een patiënt met een rectale prolaps voelt dat er iets uit zijn rectum valt terwijl hij een stoelgang maakt. Soms verwart hij dit met aambeien.

Bijkomende symptomen geassocieerd met rectale prolaps omvatten:

• een pijnlijke stoelgang
• fecale incontinentie
• moeite met voelen wanneer de patiënt een ontlasting moet passeren
• slijm afkomstig van het rectum

Zonder behandeling verergert een rectale prolaps na verloop van tijd. Mogelijk is een operatie nodig bij een verzakking.

Reizigersdiarree

Reizigersdiarree is een spijsverteringsaandoening die vaak acute diarree en buikkrampen veroorzaakt. De aandoening is het gevolg van het eten van besmet voedsel of het drinken van besmet water. Kenmerkend hierbij zijn diarree, misselijkheid, buikpijn, koorts, een opgeblazen gevoel in de maag en soms ook een drukkend gevoel in het rectum.

Voedselvergiftiging en drukkend gevoel in rectale regio

Voedselvergiftiging is een acute infectie van het spijsverteringskanaal. De infectie ontstaat door het eten van voedsel dat is verontreinigd met bacteriën, virussen, parasieten of andere toxines (gifstoffen). Voedsel raakt vervuild als het niet wordt bereid onder schone omstandigheden, goed wordt gekookt of bij lage temperaturen wordt bewaard. Vlees, vis, zuivelproducten en verse groenten en fruit zijn enkele van de gemakkelijkst besmette voedingsmiddelen. Belangrijke symptomen zijn misselijkheid, braken, diarree en buikpijn, en soms koorts en koude rillingen. Af en toe ontstaat rectale druk. De meeste patiënten herstellen alleen met ondersteunende zorg: rust, voldoende vocht innemen en vrij verkrijgbare pijnstillers en koortsverlagende medicijnen. De patiënt moet echter voldoende blijven drinken aangezien hij anders sneller te maken krijgt met uitdroging. De arts zet soms een intraveneuze (via een ader) vochttoediening in als de patiënt blijft braken of last heeft van explosieve diarree waardoor hij vocht blijft verliezen. Een goede voedselbereiding en opslag, in combinatie met frequent en grondig de handen wassen, is de beste preventie van voedselvergiftiging.

Alarmsymptomen

Een patiënt moet een arts raadplegen wanneer hij regelmatig rectale druk ervaart of tekenen van een acute infectie of een bloeding heeft.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts neemt de gezondheidsgeschiedenis van de patiënt door. Daarnaast heeft hij een lijstje met aanwezige symptomen nodig. De patiënt geeft bijvoorbeeld informatie over wanneer hij voor het eerst de druk heeft opgemerkt en welke factoren de druk doen verergeren of verbeteren. Meestal voert een arts een lichamelijk onderzoek van het rectum uit. Hij plaatst bij een digitaal rectaal onderzoek een gehandschoende vinger in het rectum om afwijkingen zoals aambeien te kunnen voelen.

Diagnostisch onderzoek

Verdere onderzoeken zijn een anoscopie (inwendig kijkonderzoek van de anus) of een sigmoïdoscopie (inwendig kijkonderzoek van het laatste gedeelte van de dikke darm). Dit zijn dunne apparaten met een camera en licht aan het uiteinde waarmee een arts de binnenkant van de darm kan zien om eventuele problemen te bekijken. Voorts zet de arts soms beeldvormende onderzoeken in, zoals röntgenfoto's, een CT-scan of een MRI-scan. Hiermee is het mogelijk om afwijkingen zoals tumoren, abcessen of fistels in beeld te brengen. Andere diagnostische onderzoeken omvatten een anorectale manometrie (meting van de gemiddelde druk in het rectum).

Lees verder

• Aambeien: Gezwollen aderen in anus met rectale bloedingen
• Rectale prolaps: Endeldarmverzakking met verlies stoelgang
• Anale jeuk: Oorzaken van jeukende anus (pruritus ani)
• Anuskanker: Kanker aan anus met anale bloedingen en jeuk