Ontstoken navel: symptomen, oorzaak en behandeling

Een ontstoken navel is een vervelende klacht. In feite is de navel een litteken van de navelstreng op de buik. Door de vorm van je navel, is deze zeer gevoelig voor vuilophoping en ontstekingen. Wanneer je je navel niet goed schoonhoudt, kan zich door een opeenstapeling van bacteriën, vuil, zweet, lotion en pluisjes een nare geur ontwikkelen in je navel. Deze vuilresten kunnen in combinatie met bacteriën die zich daaraan te goed doen, aanleiding geven tot een ontsteking van de navel. Dit kan gepaard kan gaan met een rode, geïrriteerde, jeukende huid. Een pijnlijk navel is een andere klacht. Soms is er ook bloed zichtbaar. De navel kan ook stinken. Als je een navelpiercing hebt, kan dit alles nog eens versterkt worden. Er kan soms zelfs een steenachtige, zwarte massa of bolletje, omphaloliths genoemd, in je navel ontstaan. Een stinkende navel kan tot schaamte leiden.

• Navel is kwetsbaar
• Oorzaken van een ontstoken navel
• Opgehoopte zeepresten, zweet en huidcellen
• Navelsteen
• Navelpiercing
• Regelmatig je navel aanraken
• Slechte hygiëne
• Urachuscyste
• Symptomen: pijnlijke, stinkende navel
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Fysiek onderzoek
• Afscheiding of pusonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Bloedonderzoek
• Behandeling van een ontstoken navel
• Prognose
• Complicaties
• Verspreiding van de infectie
• Abcesvorming
• Chronische infectie
• Littekenvorming
• Navelbreuk
• Verstoring van de navelstructuur
• Preventie van een ontstoken navel

Navel is kwetsbaar

Vanwege de vorm van je navel, is deze zeer gevoelig voor infecties. Verschillende factoren kunnen hieraan bijdragen. Door de vorm kan er snel een mix van bacteriën, vuil, zweet, zeep, lotions, en pluisjes ophopen in de navel. Sommige mensen gaan naar de huisarts omdat ze denken dat ze huidkanker of een andere huidaandoening in de navel hebben en ontdekken dan dat het 'gewoon' een jarenlange ophoping van vuil betreft. De navel is een ideale broedplaats van bacteriën. De navel is meestal donker, warm en vochtig: ideale omstandigheden voor de groei van micro-organismen. De gemiddelde navel bevat volgens onderzoek van North Carolina State University zo'n 67 verschillende bacteriën.¹

Oorzaken van een ontstoken navel

Opgehoopte zeepresten, zweet en huidcellen

Als je in bad gaat en zeep gebruikt, zal tijdens het baden zeep worden opgevangen in de navel en dit verhoogt het risico op ontstekingen. Achterblijvende zeepresten kunnen namelijk voor irritatie zorgen. Er kunnen zich daarnaast allerlei andere substanties ophopen in een navel zoals zweet, dode huidcellen en huidsmeer. Bacteriën en schimmels doen de rest. Hoewel navelinfecties grotendeels veroorzaakt worden door bacteriën en schimmels, zijn er factoren die een navelontsteking in de hand kunnen werken:

Navelsteen

Er kan als gevolg van onvoldoende navelhygiëne ook een navelsteen ontstaan. Deze bestaat vooral uit talg en keratine, maar ook uit vuil, bijvoorbeeld pluisjes van textiel, en haren. Kortom, ingedroogd vuil en huidresten. Op een gegeven ogenblik kan zich een ontsteking, infectie of een open zweertje in je navel ontwikkelen.

Navelpiercing

Een navelpiercing kan ook voor problemen zorgen. Een navelpiercing kan leiden tot een ontsteking met klachten als aanhoudende pijn, zwelling en roodheid en een donkere verkleuring van de navel.

Regelmatig je navel aanraken

Het regelmatig aanraken van de navel verhoogt het risico op een infectie. Je handen zijn vaak niet schoon en zitten vol bacteriën. Het regelmatig aanraken van de navel verhoogt het risico dat bacteriën of schimmels in de navel terechtkomen. Doordat de navel vaak vochtig en warm is, kunnen micro-organismen zich daar snel vermenigvuldigen en een ontsteking veroorzaken.

Slechte hygiëne

Slechte hygiëne is een belangrijke oorzaak van een ontstoken navel. Het is belangrijk om je navel goed schoon te maken na het baden en douchen en daarna goed af te drogen. Zorg ervoor dat er geen zeepafzettingen in de navel ontstaan, die de groei van micro-organismen aanmoedigen. Verder zou je eenmaal per week nog eens je navel extra moeten schoonmaken van binnen. Hiertoe kun je een wattenstaafje gebruiken die je hebt gedrenkt in pure alcohol.

Urachuscyste

Een urachuscyste (een cyste is een holte gevuld met vocht) is een overblijfsel van de embryonale verbinding tussen blaas en navel. Een dergelijk euvel kan zich openbaren als een zwelling onder de navel. In geval van een infectie kunnen er problemen ontstaan, zoals ophoping van pus welke zich ontlast via de navel. Er lekt dan vocht uit je navel. Een operatieve ingreep is nodig om een urachuscyste te verwijderen.

Symptomen: pijnlijke, stinkende navel

De symptomen van een navelontsteking kunnen variëren. In het begin heb je waarschijnlijk last van zwelling, gepaard met milde pijn en roodheid. Ook kan je last hebben van een jeukende huid in en rond de navel. Als er een infectie ontstaat, kunnen meer ernstige symptomen verschijnen, zoals stinkende pus. Deze pus kan variëren in kleur van grijsachtig, gelig of groenig. In sommige gevallen kan de navel bloeden. Er kan een enkele keer zelfs een steenachtige, zwart bolletje, omphaloliths genoemd, in je navel ontstaan.

Onderzoek en diagnose

Anamnese

De arts begint met vragen over je klachten, zoals hoe lang je navel ontstoken is, of er sprake is van pijn, roodheid, zwelling, afscheiding of geur. Ze zullen ook vragen naar je hygiënegewoonten, recente operaties of verwondingen in het navelgebied, en of je andere symptomen hebt zoals koorts of een algemeen ziek gevoel.

Fysiek onderzoek

De arts zal je navel en het omliggende gebied inspecteren op tekenen van ontsteking, zoals roodheid, zwelling, of pusvorming. Ze zullen de navel ook aftasten om te controleren op gevoeligheid of dieper liggende abcessen.

Afscheiding of pusonderzoek

Als er afscheiding of pus uit de navel komt, kan de arts een monster nemen voor een bacteriële kweek. Dit helpt om de specifieke bacteriën te identificeren en de juiste antibiotica voor te schrijven als dat nodig is.

Beeldvormend onderzoek

Als de ontsteking niet oppervlakkig lijkt of als er een vermoeden is van een dieper gelegen infectie of abces, kan beeldvormend onderzoek zoals een echografie of een CT-scan worden uitgevoerd om te controleren op complicaties zoals abcessen of geïnfecteerde cysten.

Bloedonderzoek

Bij ernstige ontstekingen of als er koorts aanwezig is, kan de arts bloedonderzoek laten doen om tekenen van een systemische infectie te zoeken, zoals verhoogde ontstekingswaarden (CRP) of een verhoogd aantal witte bloedcellen.

Behandeling van een ontstoken navel

Een ontstoken navel moet je niet negeren en kun je het beste in een zo vroeg mogelijk stadium behandelen. De (huis)arts kan een antibioticazalf en een krachtig ontsmettingsmiddel voorschrijven om de ontsteking te behandelen en verdere verspreiding van de infectie te voorkomen. Als er sprake is van een schimmelinfectie, zal een schimmeldodend medicijn worden voorgeschreven. Zorg ervoor dat je de navel goed schoon en droog houdt om de genezing te bevorderen.

Het kan lange tijd duren voordat een ontstoken navel volledig is genezen. In de meeste gevallen duurt het herstel ongeveer zes weken, hoewel het bij ernstigere infecties langer kan duren. Het kan tot twee jaar duren voordat volledige genezing is bereikt, vooral bij diepe of chronische ontstekingen. Dit komt door het feit dat de navel een broedplaats is voor bacteriën vanwege de warme en vochtige omgeving. Regelmatig reinigen met een mild ontsmettingsmiddel kan helpen om herhaling te voorkomen.

Bij hardnekkige of ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn om geïnfecteerd weefsel te verwijderen, vooral als er sprake is van een abces. Raadpleeg je arts bij aanhoudende symptomen of als de ontsteking verergert.

Prognose

De prognose van een ontstoken navel is over het algemeen goed, vooral als je de ontsteking op tijd behandelt. Met de juiste zorg en hygiëne geneest de navel meestal volledig. Het kan even duren voordat alles weer "koek en ei" is, maar als je geduld hebt en de adviezen van de arts opvolgt, zal het uiteindelijk goedkomen.

Als je de ontsteking negeert of te lang wacht met behandeling, kun je bij wijze van spreken "van een mug een olifant maken" en loopt de genezing langer door. Maar gelukkig, met wat doorzettingsvermogen en de juiste behandeling, kun je rekenen op een volledig herstel.

Complicaties

Verspreiding van de infectie

Als een navelontsteking onbehandeld blijft, kan de infectie zich uitbreiden naar de omliggende weefsels. Dit kan leiden tot ernstigere infecties zoals cellulitis of zelfs systemische infecties, zoals sepsis.

Abcesvorming

Een onbehandelde ontstoken navel kan leiden tot de vorming van een abces, een met pus gevulde holte die mogelijk chirurgisch moet worden gedraineerd (abcesdrainage).

Chronische infectie

Bij onvoldoende behandeling kan de ontsteking chronisch worden, waardoor de genezing veel langer duurt en steeds terugkerende klachten optreden.

Littekenvorming

Bij ernstige ontstekingen of chirurgische ingrepen kan littekenweefsel ontstaan, wat kan leiden tot cosmetische veranderingen in het navelgebied.

Navelbreuk

Soms kan de druk door de ontsteking een zwakke plek in de buikwand verergeren, hetgeen leidt tot een navelbreuk. Dit kan verdere chirurgische behandeling vereisen.

Verstoring van de navelstructuur

Langdurige of herhaalde infecties kunnen de anatomische structuur van de navel veranderen. Dit kan vervorming of functionaliteitsproblemen veroorzaken, vooral na operaties.

Preventie van een ontstoken navel

Neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Houd de navel schoon: Was je navel regelmatig met lauw water en milde zeep. Droog het goed af om vochtophoping te voorkomen.
• Voorkom irriterende stoffen: Vermijd het gebruik van agressieve huidproducten of parfums in en rond je navel, omdat deze irritatie en ontsteking kunnen veroorzaken.
• Goede hygiëne bij piercings: Als je een navelpiercing hebt, zorg ervoor dat deze regelmatig wordt schoongemaakt om infecties te voorkomen.
• Draag ademende kleding: Kies voor loszittende kleding van ademende stoffen zoals katoen om wrijving en ophoping van zweet rond de navel te voorkomen.
• Let op tijdens fysieke activiteiten: Vermijd overmatige druk of schuring rond de navel bij sporten of andere inspannende activiteiten.
• Verzorg je huid goed na het zwemmen: Droog je navel goed af na het zwemmen in zee of zwembaden, waar bacteriën of schimmels aanwezig kunnen zijn.

Noten:

1. Hulcr J, Latimer AM, Henley JB, Rountree NR, Fierer N, Lucky A, et al. (2012) A Jungle in There: Bacteria in Belly Buttons are Highly Diverse, but Predictable. PLoS ONE 7(11): e47712. doi:10.1371/journal.pone.0047712

Lees verder

• Pijn aan navel: oorzaken van pijnlijke navel of navelpijn
• Buikpijn links of rechts en zeurende of stekende buikpijn
• Navelontsteking: symptomen, oorzaak, behandeling en zelfzorg
• Stinkende navel (navel stinkt): symptomen en oorzaken
• Afscheiding of vocht uit de navel: oorzaken navelafscheiding