Galwegobstructie: Verstopping van galwegen, door galstenen

Een galwegobstructie duidt op een verstopping in de buizen die gal van de lever naar de galblaas en de dunne darm transporteren. Meestal zijn galstenen de oorzaak van de galwegverstopping, maar ook andere oorzaken zijn bekend voor deze ernstige aandoening. Geelzucht, buikpijn, donkere urine en bleke ontlasting zijn enkele symptomen van verstopte galwegen. De arts behandelt de aandoening via medicatie of een operatie. Onbehandeld kunnen er diverse complicaties ontstaan die potentieel levensbedreigend zijn.

• Anatomie galwegen en relatie tot galwegobstructie
• Epidemiologie van aandoening
• Mechanisme
• Oorzaken: Vaak door galstenen
• Risicofactoren voor verstopping van galwegen
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van blokkade van galwegen
• Prognose van galwegobstructie
• Complicaties voor verstopt galwegkanaal
• Preventie van galwegobstructie

Anatomie galwegen en relatie tot galwegobstructie

De galwegen zijn een cruciaal onderdeel van het spijsverteringsstelsel en spelen een essentiële rol in de vertering van vetten. Ze bestaan uit verschillende structuren die de gal transporteren van de lever naar de twaalfvingerige darm. De anatomie van de galwegen omvat de lever, galblaas, galwegen en de alvleesklier, die samen zorgen voor de productie, opslag en afgifte van gal.

Structuur van de galwegen

De galwegen zijn samengesteld uit de intrahepatische en extrahepatische galwegen. De intrahepatische galwegen bevinden zich binnen de lever en bestaan uit een netwerk van kleine kanaaltjes die de gal van de levercellen verzamelen. Deze galwegen komen samen in grotere galwegen, die de gal vervoeren naar de galblaas en vervolgens naar de darm. De extrahepatische galwegen omvatten de cystische ductus, die de gal van de galblaas naar de gemeenschappelijke galgang transporteert, en de gemeenschappelijke hepatica, die gal vanuit de lever vervoert.

Functie van de galwegen

De belangrijkste functie van de galwegen is het transporteren van gal, dat essentieel is voor de vertering en absorptie van vetten in de darm. Gal bevat galzuren, bilirubine, cholesterol en andere stoffen die helpen bij het emulgeren van vetten, waardoor ze beter kunnen worden afgebroken door enzymen. Een goede doorstroming van de gal is van cruciaal belang voor een optimale spijsvertering.

Relatie tot galwegobstructie

Galwegobstructie treedt op wanneer er een blokkade in de galwegen is, wat de normale afvoer van gal belemmert. Deze obstructie kan leiden tot een ophoping van gal in de lever, wat resulteert in cholestase. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de spijsvertering en kan leiden tot leverbeschadiging, geelzucht en andere complicaties. Het begrijpen van de anatomie van de galwegen is essentieel om de oorzaken en gevolgen van galwegobstructie te herkennen.

Epidemiologie van aandoening

Galwegobstructie is een veelvoorkomend probleem dat wereldwijd voorkomt en kan verschillende oorzaken hebben. De epidemiologie van galwegobstructie is complex en wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder leeftijd, geslacht en onderliggende gezondheidsproblemen.

Prevalentie van galwegobstructie

De prevalentie van galwegobstructie varieert per populatie, maar studies tonen aan dat het een significante oorzaak van hepatobiliaire aandoeningen is. Gallstone ziekte is de meest voorkomende oorzaak van galwegobstructie en komt voor bij een aanzienlijk percentage van de volwassen bevolking, vooral bij ouderen. De incidentie van galstenen neemt toe met de leeftijd en is vaker aanwezig bij vrouwen dan bij mannen, wat bijdraagt aan de epidemiologische trends van galwegobstructie.

Oorzaken van galwegobstructie

Galwegobstructie kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder galstenen, tumoren, ontstekingen en verwondingen. Gallstones zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de gevallen van galwegobstructie. Tumoren, zoals cholangiocarcinoom of pancreaskanker, kunnen ook leiden tot obstructie, evenals ontstekingsaandoeningen zoals pancreatitis. Het is belangrijk om deze oorzaken te identificeren om de juiste behandelingen te kunnen toepassen.

Demografische factoren en galwegobstructie

Verschillende demografische factoren, zoals leeftijd, geslacht en etniciteit, spelen een rol bij de incidentie van galwegobstructie. Vrouwen, vooral die boven de 40 jaar, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van galstenen en daaruit voortvloeiende obstructies. Bepaalde etnische groepen, zoals Mexicanen en Indiërs, hebben ook een hogere prevalentie van galstenen, wat de epidemiologie van galwegobstructie beïnvloedt.

Mechanisme

Galwegobstructie ontstaat wanneer de normale doorstroming van gal wordt belemmerd, wat leidt tot een reeks pathofysiologische veranderingen. Het begrijpen van het mechanisme achter galwegobstructie is cruciaal voor het identificeren van de onderliggende oorzaken en het ontwikkelen van effectieve behandelingsstrategieën.

Pathofysiologie van galwegobstructie

Wanneer er een obstructie in de galwegen optreedt, kan de gal niet effectief naar de darm worden afgevoerd. Dit leidt tot een ophoping van gal in de lever, wat resulteert in cholestase. Cholestase kan ernstige gevolgen hebben, waaronder schade aan levercellen en een verhoogde druk in de galwegen, wat kan leiden tot ontsteking en infectie.

Rol van galstenen en tumoren

Galstenen zijn de meest voorkomende oorzaak van galwegobstructie. Wanneer galstenen de galwegen blokkeren, kunnen ze de normale afvoer van gal verstoren. Tumoren, zoals pancreaskanker of cholangiocarcinoom, kunnen ook de galwegen comprimeren en obstructie veroorzaken. Beide situaties leiden tot vergelijkbare pathofysiologische veranderingen en vereisen een zorgvuldige benadering van diagnose en behandeling.

Symptomen en gevolgen van galwegobstructie

De symptomen van galwegobstructie kunnen variëren, maar omvatten vaak geelzucht, donkere urine, lichte ontlasting en jeuk. Deze symptomen zijn het resultaat van de ophoping van bilirubine in het bloed door de verminderde afvoer van gal. Indien onbehandeld, kan galwegobstructie leiden tot ernstige complicaties, zoals leverfalen, pancreatitis en sepsis. Het begrijpen van deze symptomen is cruciaal voor een tijdige diagnose en behandeling.

Oorzaken: Vaak door galstenen

Gal is een donkergroene of bruingele vloeistof die door de lever wordt geproduceerd. Het bevat cholesterol, galzouten en afvalproducten zoals bilirubine. Galzouten helpen het lichaam bij het afbreken (verteren) van vetten. Gal passeert via de galwegen uit de lever en wordt opgeslagen in de galblaas. Na een maaltijd komt gal terecht in de dunne darm. Wanneer de galwegen verstopt zijn, bouwt gal zich op in de lever, hetgeen leidt tot geelzucht (gele kleur van de huid) doordat het bilirubinegehalte in het bloed stijgt.

Veel aandoeningen in het pancreas (alvleesklier), de galwegen en de galblaas kunnen de galwegen blokkeren. De meest voorkomende oorzaken van een verstopt galkanaal zijn:

• bloedproppen
• cysten in het gemeenschappelijke galkanaal
• een ontsteking van de galwegen (cholangitis) met koorts en buikpijn
• een trauma aan de lever, galblaas of pancreas
• een vernauwing van de galwegen door littekenvorming
• een verwonding door een galblaasoperatie
• ernstige leverschade
• galstenen (de vaakst voorkomende oorzaak)
• levercirrose (wanneer gezonde leverweefsels worden vervangen door littekenweefsel)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• tumoren die zich hebben verspreid naar het galsysteem
• tumoren van de galwegen of het pancreas
• vergrote lymfeklieren in de porta hepatis (leverpoort)

Risicofactoren voor verstopping van galwegen

De galwegobstructie kent enkele risicofactoren, zoals:

• aandoeningen gerelateerd aan de afbraak van rode bloedcellen, zoals sikkelcelanemie
• alvleesklierkanker
• chronische pancreatitis
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een geschiedenis van galstenen
• een hoog cholesterolgehalte in het bloed
• een recente operatie aan het galwegsysteem
• een verwonding aan de rechterkant van de buik
• een zwangerschap
• infecties: dit komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem
• leeftijd: ouderen zijn vaker getroffen
• recente galkanker (zoals galwegkanker)
• snel gewichtsverlies
• zwaarlijvigheid

Risicogroepen

Bepaalde groepen patiënten lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van galwegobstructie. Het identificeren van deze risicogroepen is van groot belang voor het implementeren van preventieve maatregelen en het verbeteren van de uitkomsten.

Ouderen en galwegobstructie

Ouderen vormen een belangrijke risicogroep voor galwegobstructie, voornamelijk als gevolg van een hogere incidentie van galstenen en andere gerelateerde aandoeningen. Met de leeftijd neemt de kans op het ontwikkelen van galstenen toe, wat leidt tot een verhoogd risico op obstructie. Het is essentieel om bij deze populatie alert te zijn op symptomen van galwegobstructie en proactieve controles uit te voeren.

Vrouwen en galwegobstructie

Vrouwen hebben een verhoogd risico op galstenen en daaruit voortvloeiende galwegobstructie, vooral tijdens de reproductieve jaren. Hormonale veranderingen, zoals die tijdens de zwangerschap, kunnen de galcomposition beïnvloeden en de kans op galstenen verhogen. Het monitoren van vrouwen met een voorgeschiedenis van galstenen is cruciaal om galwegobstructie te voorkomen.

Patiënten met onderliggende aandoeningen

Patiënten met bepaalde onderliggende aandoeningen, zoals diabetes, obesitas en leverziekten, lopen ook een verhoogd risico op galwegobstructie. Deze aandoeningen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van galstenen of de galafvoer beïnvloeden, wat het risico op obstructie vergroot. Het is belangrijk om deze patiënten regelmatig te screenen op symptomen en risicofactoren van galwegobstructie.

Levensstijl en voedingspatroon

Ongezonde voedingspatronen en een sedentaire levensstijl kunnen bijdragen aan het risico op galwegobstructie. Voedingspatronen die rijk zijn aan vetten en arm aan vezels kunnen de ontwikkeling van galstenen bevorderen. Het bevorderen van gezonde voedingskeuzes en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen het risico op galwegobstructie te verminderen.

Symptomen

De symptomen van een galwegobstructie zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het probleem. De meest voorkomende symptomen van een obstructie van de galwegen zijn:

• donkere urine
• bleke ontlasting
• verlies van eetlust
• vette ontlasting
• geelzucht
• gewichtsverlies
• jeuk, bijvoorbeeld jeukende benen
• koorts
• koude rillingen
• misselijkheid of braken
• pijn in de rechterbovenkant van de buik
• zweten

Alarmsymptomen

Het is belangrijk om zo snel mogelijk een arts te raadplegen als er symptomen van een galwegobstructie optreden, zoals:

• ernstige buikpijn
• aanhoudende misselijkheid of braken
• gele verkleuring van de huid of ogen (geelzucht)
• donkere urine of bleke ontlasting
• koorts en koude rillingen

Door tijdig medische hulp te zoeken, kunnen complicaties voorkomen en een snelle behandeling gestart worden om de gezondheid te herstellen.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de aanwezige klachten en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek van de buik uit. Volgende diagnostische onderzoeken kunnen worden ingezet om een mogelijk geblokkeerd galkanaal te onderzoeken:

• een bloedonderzoek
• een CT-scan van de buik
• een echografie van de buik
• een endoscopische echografie (EUS)
• een endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP)
• een magnetische resonantie cholangiopancreatografie (MRCP)
• een percutane transhepatische cholangiografie (PTCA)
• een urineonderzoek

Behandeling van blokkade van galwegen

De arts wil de blokkade verlichten. Indien de patiënt galstenen heeft, verwijdert de arts deze bij het ERCP-onderzoek met behulp van een endoscoop of anders via een operatie (cholecystectomie). In sommige gevallen is een operatie vereist om de verstopping te omzeilen. Verder zet de arts antibiotica in indien hij vermoedt dat de galwegobstructie het resultaat is van een infectie. Indien kanker de oorzaak is van de verstopping van de galwegen, behandelt de arts dit via een operatie waarbij hij het geblokkeerde galkanaal verbreedt door hierin een stent te plaatsen.

Prognose van galwegobstructie

De meeste obstructies zijn goed te behandelen met endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) of chirurgie. Obstructies veroorzaakt door kanker hebben vaak een slechtere uitkomst.

Complicaties voor verstopt galwegkanaal

Het galafvoersysteem verplaatst gal (de stof die wordt gebruikt om voedsel te verteren) van de lever en galblaas naar de dunne darm. Een verstopt galkanaal leidt onbehandeld tot acute cholangitis (infectie in het galkanaal), een chronische leveraandoening, cirrose, vitaminetekorten of zelfs galwegkanker. Patiënten die een operatie ondergaan hebben om de galwegobstructie op te lossen, kunnen te maken krijgen met andere complicaties. Soms ontstaat postoperatief acuut oligurisch nierfalen, galkoliek of een galblaasaanval, wat gepaard gaat met galblaaspijn.

Preventie van galwegobstructie

Het risico op galwegobstructie kan verminderd worden door een gezonde levensstijl te behouden. Enkele aanbevelingen zijn:

• het handhaven van een gezond gewicht
• regelmatige lichaamsbeweging
• een vezelrijk voedingspatroon met weinig verzadigde vetten
• voldoende vochtinname
• regelmatige medische controles, vooral bij een voorgeschiedenis van galstenen of leverproblemen

Lees verder

• Galkoliek: Buikpijn door galsteen die galweg blokkeert
• Galstenen: Harde afzettingen in galblaas met galkoliek
• Galstenen: Oorzaken, soorten, symptomen en complicaties