Mycoplasma-pneumonie: Atypische longontsteking

Mycoplasma-longontsteking (Mycoplasma pneumoniae, Mycoplasma-pneumonie) is een vaak milde vorm van longontsteking die vooral jonge mensen treft. Deze aandoening wordt veroorzaakt door de bacterie Mycoplasma pneumoniae, die een atypische longontsteking kan veroorzaken. In de meeste gevallen blijven de symptomen mild of afwezig, maar bij een klein aantal patiënten kunnen er ernstigere complicaties optreden. Dankzij antibiotische behandeling herstellen de meeste patiënten volledig. De ziekte werd voor het eerst ontdekt in 1944.

• Terminologie
• Epidemiologie van Mycoplasma-longontsteking
• Oorzaken van bacteriële infectie
• Bacteriën
• Verspreiding
• Risicogroepen van atypische longontsteking
• Symptomen: Vaak griepachtige tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antibiotica
• Prognose van aandoening aan longen
• Complicaties van Mycoplasma-pneumonie
• Preventie van ziekte

Terminologie

Ondanks de naam lijkt Mycoplasma-pneumonie niet op een schimmelinfectie, zoals de naam misschien suggereert (Mycoplasma betekent "door schimmel gevormd"). Dit misverstand ontstond omdat de bacteriën unieke kenmerken vertonen.

Epidemiologie van Mycoplasma-longontsteking

Mycoplasma-longontsteking komt relatief vaak voor en vertoont pieken in cycli van drie tot vier jaar. In de Verenigde Staten worden jaarlijks ongeveer twee miljoen gevallen gerapporteerd. Europese cijfers zijn minder goed gedocumenteerd, maar het lijkt erop dat de epidemiologische gegevens vergelijkbaar zijn met die in de VS. Het kan zijn dat meer mensen besmet raken, maar dat de symptomen zo mild zijn dat de diagnose niet wordt gesteld. Mycoplasma-pneumonie verschijnt vaak in de zomer en herfst en komt vaker voor bij adolescenten en jongvolwassenen, hoewel ook kinderen tussen de vijf en negen jaar regelmatig getroffen worden.

Oorzaken van bacteriële infectie

Bacteriën

Mycoplasma is een geslacht van bacteriën zonder celwand, maar met een dun membraan. De soort Mycoplasma pneumoniae veroorzaakt atypische longontsteking bij mensen.

Verspreiding

De bacteriën bevinden zich bij een geïnfecteerde persoon in de neus, keel, luchtpijp en longen. Verspreiding gebeurt via druppelinfectie. Kleine druppeltjes die vrijkomen bij hoesten of niezen verspreiden de bacteriën in de lucht, die door anderen worden ingeademd. De bacteriën hechten zich aan en beschadigen de slijmvliezen van de luchtwegen.

Risicogroepen van atypische longontsteking

Uitbraken van Mycoplasma pneumoniae komen vaak voor in drukke omgevingen zoals scholen, internaten, militaire kazernes, ziekenhuizen en verpleeghuizen. De infecties verspreiden zich ook vaak binnen huishoudens. Mensen die herstellen van een luchtwegaandoening, mensen met een verzwakt immuunsysteem of mensen met astma lopen een verhoogd risico op ernstigere symptomen door deze bacteriële infectie.

Symptomen: Vaak griepachtige tekenen

De meeste mensen die kortstondig aan een geïnfecteerd persoon worden blootgesteld, ontwikkelen geen symptomen. De incubatietijd, de periode tussen besmetting en het verschijnen van klachten, varieert van één tot vier weken. De ziekte begint vaak met griepachtige symptomen zoals hoofdpijn, milde koorts, vermoeidheid, spierpijn, oor-pijn, verstopte neus en malaise. Later kunnen milde pijn op de borst, keelpijn en een droge hoest optreden. Kinderen onder de vijf jaar hebben vaak geen koorts maar vertonen meer symptomen van een verkoudheid, zoals piepende ademhaling, braken en diarree.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De bevindingen tijdens het lichamelijk onderzoek zijn vaak variabel. Patiënten zijn meestal niet ernstig ziek, maar kunnen afwijkingen vertonen zoals:

• Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• Een huiduitslag (vlekjes, bultjes of netelroos)
• Ontsteking van de mond-keelholte
• Rode trommelvliesmembranen

Bij auscultatie van de longen kan de arts vochtige reutelgeluiden horen.

Diagnostisch onderzoek
Een radiografisch onderzoek van de borstkas (thoraxfoto) kan aantonen dat meestal slechts één longlob betrokken is, hoewel beide longlobben soms ook aangetast kunnen zijn. Vaak is er geen directe correlatie tussen de radiologische bevindingen en de klinische toestand van de patiënt. Een bloedonderzoek toont meestal geen verhoogd aantal witte bloedcellen, maar koude agglutinines komen bij de helft van de patiënten voor. De diagnose wordt bevestigd door stijgende titers van complement-fixerende antilichamen in het bloed.

Differentiële diagnose
De griepachtige symptomen van Mycoplasma-pneumonie kunnen lijken op andere ziekten, zoals:

• Adenovirus infecties
• Bacteriële faryngitis (keelontsteking)
• Chlamydia pneumonie
• Cytomegalovirus infecties
• Bacteriële longontsteking
• Klierkoorts
• Haemophilus influenzae infecties
• Histoplasmose
• Influenza (griep)
• Legionellose (veteranenziekte)
• Moraxella catarrhalis infecties
• Parainfluenza virus
• Pneumokokkeninfecties
• Psittacose
• Q-koorts

Behandeling met antibiotica

In veel gevallen is geen medische behandeling nodig, omdat patiënten vaak spontaan herstellen. Ongeveer 5% van de patiënten ontwikkelt echter een longontsteking die ziekenhuisopname vereist. De behandeling van Mycoplasma-longontsteking bestaat uit antibiotica. De kuur duurt meestal zeven tot tien dagen. Verschillende antibiotica zijn beschikbaar, maar sommige stammen van de bacterie zijn resistent tegen bepaalde medicijnen, wat kan leiden tot ernstige complicaties.

Prognose van aandoening aan longen

De prognose is over het algemeen goed, met de meeste patiënten die binnen tien tot veertien dagen na behandeling herstellen. Echter, bij sommige patiënten kan de ziekte chronisch worden, met aanhoudend of terugkerend hoesten. Ook kunnen röntgenfoto’s langdurige afwijkingen blijven tonen.

Complicaties van Mycoplasma-pneumonie

Hoewel complicaties zeldzaam zijn, kunnen ze optreden en het ziektebeeld domineren. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Bloed: hemolytische anemie en trombocytopenie
• Hart: Myocarditis en pericarditis
• Hersenen: Meningo-encefalitis (ontsteking van de hersenen en ontsteking van de hersenvliezen) en andere neurologische afwijkingen
• Huid: Huiduitslag, Stevens-Johnson-syndroom, erythema multiforme, toxische epidermale necrolyse
• Longen: Ernstige longontsteking die levensbedreigend kan zijn
• Maag en darmen: Braken, diarree en andere gastro-intestinale symptomen
• Nieren: Nierproblemen en nierfalen
• Spieren en gewrichten: Myalgie (spierpijn) en artralgie (gewrichtspijn)

Herhaling van de ziekte kan ook voorkomen.

Preventie van ziekte

De verspreiding van Mycoplasma pneumoniae kan worden beperkt door enkele preventieve maatregelen. Bedek de mond en neus met een doekje bij het niezen of hoesten en gooi het gebruikte doekje direct weg. Als geen doekje beschikbaar is, niezen in de bovenarm of elleboog is aanbevolen, niet in de handen. Regelmatige handhygiëne is ook cruciaal; was de handen minstens twintig seconden met water en zeep. Als water en zeep niet beschikbaar zijn, gebruik dan een handdesinfecterend middel.

Lees verder

• Atypische pneumonie (longontsteking): Oorzaken en symptomen