Mycoplasma-pneumonie: Atypische longontsteking
Een Mycoplasma-longontsteking (Mycoplasma pneumoniae, Mycoplasma-pneumonie) is een meestal milde longontsteking die vooral jonge mensen treft. Bacteriën veroorzaken deze vorm van een atypische longontsteking. In veruit de meeste gevallen komen geen symptomen voor bij deze milde aandoening. Verschijnen toch tekenen, dan presenteert de patiënt zich met meestal griepachtige symptomen. Slechts af en toe ervaart de patiënt een longontsteking, waarbij mogelijk ernstige complicaties optreden. Dankzij een behandeling met antibiotica herstellen de meeste zieke patiënten van een Mycoplasma-longontsteking. De ziekte werd tot slot voor het eerst ontdekt in 1944.
Terminologie
In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is
Mycoplasma-pneumonie geen longontsteking veroorzaakt door een schimmel (Mycoplasma = door schimmel gevormd). Vroeger dachten artsen namelijk wel dat dit het geval was omdat de bacteriën unieke kenmerken hebben.
Epidemiologie van Mycoplasma-longontsteking
Een
Mycoplasma-longontsteking komt relatief vaak voor en treedt op met pieken in cycli van drie à vier jaar. In de Verenigde Staten krijgen jaarlijks circa twee miljoen mensen te maken met deze
atypische longontsteking. Europese cijfers zijn niet gevonden in de geraadpleegde literatuurbronnen, maar Emedine meldt dat de Europese epidemiologische gegevens wellicht vergelijkbaar zijn met de Verenigde Staten. Wellicht hebben wel meer mensen deze
longontsteking gekregen, maar is het klinisch beloop dermate mild dat artsen de diagnose nooit stellen. Een
Mycoplasma-pneumonie verschijnt het vaakst in de zomer en in de herfst. De ziekte komt tot slot vaak voor bij patiënten in de adolescentie en in het tweede decennium, maar ook kinderen tussen de vijf en negen jaar zijn vaak aangetast.
Oorzaken van bacteriële infectie
Bacteriën
Mycoplasma is een geslacht van bacteriën. Deze hebben geen celwand maar wel een dun membraan. De soort
Mycoplasma pneumoniae is ziekmakend voor de mens en is in staat om een atypische longontsteking te veroorzaken.
Verspreiding
Bij een zieke patiënt bevinden deze bacteriën zich in de neus, de keel, de luchtpijp en de longen. De
verspreiding van
Mycoplasma pneumoniae gebeurt door middel van druppelinfectie. De bacteriën bevatten namelijk kleine druppeltjes water die in de lucht komen door
hoesten en
niezen. Mensen ademen deze besmette druppeltjes in, waarna de bacteriën terechtkomen in de keel, de longen en de luchtpijp waar ze de bekleding beschadigen.
Risicogroepen van atypische longontsteking
Uitbraken van
M. pneumoniae komen meestal voor in drukke woonomgevingen, zoals scholen, internaten, militaire kazernes, ziekenhuizen en verpleeghuizen (
ziekenhuisinfecties). M
. pneumoniae-infecties verspreiden zich tevens vaak binnen huishoudens. Verder lopen patiënten die herstellen van een
luchtwegaandoening, patiënten met een
verzwakt immuunsysteem en patiënten met
astma (chronische
ontsteking van de luchtwegen in de longen) meer risico op het krijgen van (ernstige) symptomen door de bacteriële infectie.

Vermoeidheid en hoofdpijn komen voor bij
M. pneumoniae /
Bron: Concord90, PixabaySymptomen: Vaak griepachtige tekenen
De meeste mensen die kortstondig zijn blootgesteld aan een patiënt met een
M. pneumoniae-infectie, krijgen niet te maken met symptomen. De incubatietijd (tijd tussen het oplopen van de besmetting en het verschijnen van de klachten) is vrij lang, namelijk één tot vier weken. De atypische longontsteking start dan meestal met voortekens die één à vijf dagen starten voordat de echte longgerelateerde klachten optreden. Deze voortekens bestaan uit algemene, griepachtige tekenen zoals
hoofdpijn, milde
koorts,
vermoeidheid,
spierpijn,
oorpijn, een
verstopte neus met een neusverkoudheid en malaise (een algemeen ziek gevoel). Daarna krijgt de patiënt te maken met milde
pijn op de borst, in feite een soort ‘verkoudheid op de borst’ en
keelpijn. Een
droge hoest komt tot stand, maar is niet altijd meteen aanwezig. Kinderen jonger dan vijf jaar oud hebben vaak geen koorts als ze een
M. pneumoniae-infectie hebben. Ze hebben dan meer tekenen van een
verkoudheid, met ook een piepende ademhaling (
stridor),
braken en/of
diarree.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De bevindingen van het lichamelijk onderzoek zijn vrij variabel. Meestal zijn de patiënten niet toxisch of ernstig ziek, maar sommige afwijkingen komen vaker voor zoals:
- conjunctivitis (een oogbindvliesontsteking)
- een huiduitslag (met vlekjes, bultjes of netelroos)
- een ontsteking van de mond-keelholte
- rode trommelvliesmembranen
Bij het beluisteren van de longen (
auscultatie) bemerkt de patiënt mogelijk vochtige
reutelgeluiden op.

Een bloedonderzoek is noodzakelijk /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay Diagnostisch onderzoek
De patiënt krijgt een
radiografisch onderzoek van de borstkas (
thoraxfoto). Hierop ziet de arts dat meestal slechts één lob betrokken is, al is het mogelijk dat beide longlobben getroffen zijn. Er is vaak geen verband tussen de röntgenfoto’s en de klinische toestand van de patiënt. Een
bloedonderzoek onthult dat het aantal witte bloedcellen niet verhoogd is. Koude agglutinines komen in de helft van de gevallen voor. De bevestiging van de diagnose gebeurt door de aanwezigheid van stijgende titers van complement-fixerende antilichamen in het bloed.
Differentiële diagnose
Daar vaak veel griepachtige symptomen verschijnen, doet het klinisch beeld van een Mycoplasma-longontsteking vaak denken aan volgende ziekten:

Antibiotica behandelen de ziekte /
Bron: Stevepb, PixabayBehandeling met antibiotica
Niet altijd is een medische behandeling nodig; vele patiënten herstellen namelijk spontaan van de ziekte. Bij circa 5% van de patiënten ontstaat ook daadwerkelijk een longontsteking waarvoor een ziekenhuisopname vereist is. Een eventuele behandeling van een
Mycoplasma-longontsteking vindt plaats met
antibiotica. Deze kuur duurt meestal zeven tot tien dagen. Verschillende soorten antibiotica zijn beschikbaar, maar veel bacteriestammen zijn reeds resistent tegen sommige medicijnen. Hierdoor treden mogelijk ernstige complicaties op.
Prognose van aandoening aan longen
Hoewel de meeste patiënten binnen tien à veertien dagen na het toedienen van de medicijnen hersteld zijn, heeft de ziekte bij een aantal patiënten een chronische aard. Zij kampen met een
chronisch hoesten en die weken aanhoudt en of anders die verdwijnt en regelmatig terugkeert. Ook de röntgenfoto’s tonen dan nog steeds afwijkingen.
Complicaties van Mycoplasma-pneumonie
Longabcessen en
pleura-effusies (
vochtophopingen tussen borstvlies en longvlies) zijn zeldzaam. Wel treden soms klachten buiten de longen op. Deze complicaties treden mogelijk op op elk moment tijdens de ziekte en domineren af en toe het ziektebeeld. De meeste tekenen zijn zeldzaam, maar ze omvatten:
Verder komt de ziekte mogelijk terug.

Een goede handhygiëne is noodzakelijk /
Bron: Gentle07, PixabayPreventie van ziekte
Het voorkomen van de verspreiding van de infectie is mogelijk met enkele tips. Het is verstandig om de mond en de neus te bedekken met een doekje bij het niezen of hoesten. Verder belandt het gebruikte doekje meteen in de prullenbak. Is een doekje niet voorhanden, dan moeten patiënten niezen in de bovenarm of elleboog maar zeker niet in de
handen. Een
goede handhygiëne is tevens belangrijk. Deze moeten mensen vaak gedurende minimaal twintig seconden wassen met water en zeep. Is water en zeep niet aanwezig, dan is het nodig om regelmatig in de handen te wrijven.
Lees verder