Gescheurde baarmoeder: symptomen behandeling uterusruptuur

Een gescheurde baarmoeder, ook wel bekend als baarmoederruptuur of uterusruptuur, is een open verbinding tussen baarmoederholte en buikholte. Een gescheurde baarmoeder is een van de meest gevaarlijke complicaties tijdens de bevalling. Het komt voor bij 1 op de ongeveer 1500 geboorten en is dus relatief zeldzaam. De meest voorkomende oorzaak is een eerdere operatie aan de baarmoeder. Spontane breuken kunnen optreden bij misvormingen zoals een baarmoeder bicornis (een aangeboren afwijking waarbij de baarmoeder uit twee delen bestaat). Traumatische rupturen van de baarmoeder kunnen optreden bij sterk uitwendig trauma.

• Wat is een gescheurde baarmoeder?
• Oorzaken van een baarmoederruptuur
• Symptomen van een uterusruptuur
• Verschijnselen
• Beschrijving
• Complicaties
• Arts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een gescheurde baarmoeder
• Prognose
• Preventie

Wat is een gescheurde baarmoeder?

Een gescheurde baarmoeder treedt meestal op tijdens het geboorteproces. Een uterusruptuur is een zeldzame, maar ernstige complicatie bij de bevalling die kan optreden tijdens de vaginale geboorte. Het zorgt ervoor dat de baarmoeder scheurt, zodat je baby in je buik glijdt. Dit kan ernstige bloedingen veroorzaken en de baby verstikken. Een kenmerkend symptoom van een uterusruptuur is abrupte buikpijn met uitgesproken overgevoeligheid en een plotseling begin van contracties. Als gevolg van bloedverlies manifesteren zich onmiddellijk tekenen van een shock (hypotensie / lage bloeddruk, tachycardie ofwel snelle hartslag, bleek en klamme huid, en onrust/angst).

Oorzaken van een baarmoederruptuur

In principe wordt een uterusruptuur veroorzaakt door een discrepantie tussen de belastbaarheid van de baarmoederwand en de feitelijke belasting.

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak, wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van ruptuur. Bijvoorbeeld, littekenvorming van de baarmoeder door een chirurgische ingreep, zoals een enucleatie van vleesbomen of keizersnede. Dit kan resulteren in littekenruptuur. Als de druk in de baarmoeder toeneemt, kan er trek komen op dit littekenweefsel en dat gebeurt vaak als de weeën beginnen. Dan neemt de druk op de baarmoeder behoorlijk toe. Eerdere chirurgische ingrepen aan de baarmoeder is de meest voorkomende oorzaak van een scheur in de baarmoeder. Een nauw bekken en afwijkingen in de foetushouding of een te hoog geboortegewicht (macrosomie) kunnen een scheur in de baarmoeder veroorzaken. Daarnaast kan een spontane breuk worden veroorzaakt door endometriose of hemangioom (goedaardige woekeringen van bloedvaten). Botte of scherpe buiktrauma's (bijvoorbeeld door een verkeersongeval of steekwond) kunnen ook leiden tot een traumatische uterusruptuur.

Symptomen van een uterusruptuur

Verschijnselen

Enkele mogelijke symptomen van een gescheurde baarmoeder zijn:

• overmatig vaginaal bloedverlies
• plotselinge pijn tussen weeën
• weeën die langzamer of minder intens worden
• abnormale buikpijn
• teruggaan van het hoofd van de baby in het geboortekanaal
• bolling onder het schaambeen
• plotse pijn op de plaats van een vorig baarmoederlitteken
• verlies van de uteriene spiertonus (en dit leidt tot onderdrukking van baarmoedercontracties)
• snelle hartslag, lage bloeddruk en shock bij de moeder
• abnormale hartslag bij de baby
• niet op een natuurlijke wijze kunnen bevallen

Beschrijving

Een gescheurde baarmoeder kondigt zichzelf aan met waarschuwingssymptomen. Getroffen vrouwen klagen over hevige pijn in de baarmoeder. Bij een ruptuur is de pijn onmiddellijk merkbaar. Deze verspreidt zich over de baarmoeder en de hele buik. Als gevolg van de verwonding komt vaginale bloeding, die op zijn beurt een shock kan veroorzaken. De bloeddruk gaat omlaag en de hartslag neemt toe.

Koud zweet verschijnt op het voorhoofd en de huid krijgt binnen enkele seconden een vreemde bleke kleur. In deze situatie houden de weeën op. De vrouw verliezen de controle over de geboorte en voelt de bewegingen van haar kind niet meer. Een baarmoederruptuur treft ongeveer één op 1500 aanstaande moeders. Artsen onderscheiden een complete en onvolledige scheur. Als het gebeurt, is er nog kort na de geboorte bloed in de urine van de moeder aanwezig.

Complicaties

Afhankelijk van de grootte van de scheur kan een uterusruptuur ernstige complicaties veroorzaken. Meestal veroorzaakt een gescheurde baarmoeder ernstige vaginale bloedingen, die bloedarmoede kunnen veroorzaken. Ernstige buikpijn en zweten behoren tot de mogelijke bijkomende symptomen.

Een duidelijke breuk kan leiden tot circulatoire shock (shock door een sterk verminderde doorbloeding van het lichaam), gecombineerd met snelle hartslag, lage bloeddruk en andere symptomen. Levensbedreigende complicaties treden op wanneer de scheur niet onmiddellijk op de intensive care wordt behandeld. Dan is er het risico dat de getroffen vrouw doodbloedt of een hartstilstand krijgt.

Een collaps van de bloedsomloop kan ook levensbedreigend zijn. Bij een kind veroorzaakt een baarmoederruptuur een vertraging van de hartslag. In veel gevallen sterft het kind aan hartfalen of een ernstige shock. Andere, meestal ernstige complicaties kunnen niet worden uitgesloten in het geval van een uitgesproken uterusruptuur.

Arts raadplegen

In geval van een baarmoederbreuk moet altijd een arts worden gecontacteerd. In de regel is onmiddellijke behandeling noodzakelijk, zodat er geen verdere complicaties optreden wat in het ergste geval kan leiden tot de dood van moeder of kind. Daarom moet je bij de allereerste symptomen of tekenen van deze klacht direct contact opnemen met een arts. In de meeste gevallen lijden degenen die last hebben van een baarmoederruptuur aan zeer hevige pijn. Er is ook vaginaal bloedverlies, wat gepaard gaat met ernstige buikpijn. Een lage bloeddruk kan ook duiden op baarmoederruptuur en moet door een arts worden onderzocht. Bloed in de urine kan ook op deze klacht wijzen. In de meeste gevallen wordt de uterusruptuur onmiddellijk na de geboorte behandeld door een arts. Of dit leidt tot verdere complicaties of een verminderde levensverwachting van de moeder of het kind kan over het algemeen niet worden bepaald.

Onderzoek en diagnose

Een baarmoederruptuur wordt meestal gediagnosticeerd aan de hand van de klinische symptomen. Een gescheurde baarmoeder treedt plotseling op en kan moeilijk zijn om te diagnosticeren omdat de symptomen vaak niet-specifiek zijn. Diagnose van uterusruptuur wordt bevestigd door laparotomie, een operatie via een snede in de buikwand.

Behandeling van een gescheurde baarmoeder

Als een gescheurde baarmoeder gepaard gaat met flink bloedverlies, dan zal de chirurg mogelijk je baarmoeder verwijderen om de bloeding onder controle te krijgen. Dit betekent dat je niet langer zwanger kunt worden. In geval van overmatig bloedverlies krijg je bloedtransfusies. Meestal is een operatie vereist om de baby uit het lichaam van de moeder te halen. De overlevingskans van de baby verbetert door het toedienen van goede zorg, zoals de toediening van zuurstof.

Prognose

Grofweg 6 procent van de baby's overleeft het niet. En slechts ongeveer 1 procent van de moeders sterft aan de complicaties als gevolg van een gescheurde baarmoeder. Des te sneller een uterusruptuur wordt vastgesteld en de moeder en baby adequaat worden behandeld, des te groter hun overlevingskansen. Als de vrouw reeds in het ziekenhuis is, heeft ze intensieve medische zorg nodig. Als ze nog niet in het ziekenhuis is, dan is het noodzakelijk om haar snel daarnaartoe te vervoeren per ambulance vanwege de levensbedreigende risico's voor zowel de moeder als voor het ongeboren kind. De bloeding die zich heeft voorgedaan kan leiden tot ijzergebrek. Daarom zal nadien je ijzerstatus gecontroleerd worden en, indien nodig, zal de arts ijzersupplementen voorschrijven.

Preventie

De enige manier om een gescheurde baarmoeder te voorkomen, is door een keizersnede te krijgen. Het kan niet volledig worden voorkomen tijdens de vaginale geboorte. Een uterusruptuur moet je er niet van weerhouden om voor een normale vaginale geboorte te kiezen. Zorg er echter voor dat je arts bekend is met je medische geschiedenis, zoals eerdere geboorten door een keizersnede of operaties aan de baarmoeder.

Lees verder

• Baarmoederverzakking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Baarmoederkanker: symptomen, oorzaak en behandeling
• Baarmoederpoliep: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pijn in de baarmoeder: oorzaken van pijnlijke baarmoeder
• Vergrote baarmoeder: symptomen, oorzaak en behandeling