Pijn in de baarmoeder: oorzaken van pijnlijke baarmoeder

Pijn in de baarmoeder is een vervelende klacht die in de onderbuik, rond de navel wordt gevoeld. Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van baarmoederpijn. De belangrijkste oorzaak is menstruatiekrampen, welke ontstaan doordat de baarmoeder samentrekt en het opgebouwde slijmvlies loslaat. Het samentrekken van de baarmoeder ervaar je als krampjes. Er zijn ook een aantal aandoeningen die pijn in de baarmoeder kunnen veroorzaken, zoals endometriose, een vleesboom, een baarmoederpoliep of een baarmoederontsteking. Bij aanhoudende pijn in de baarmoeder, is het verstandig de huisarts te raadplegen. De huisarts zal een vraaggesprek met je voeren, je lichamelijk onderzoeken en je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Soms is er aanvullend onderzoek nodig, bijvoorbeeld door een gynaecoloog of beeldvormend onderzoek.

• Pijn in de baarmoeder: wat vertelt je lichaam je?
• Epidemiologie van pijnlijke baarmoeder: een blik op cijfers, verschillen en oorzaken
• Oorzaken van baarmoederpijn
• Poliepen in de baarmoeder
• Wat zijn baarmoederpoliepen?
• Baarmoederontsteking
• Wat is een ontstoken baarmoeder?
• Pijn in de baarmoeder door het syndroom van Asherman
• Baarmoederverzakking
• Endometriose
• Menstruatiekrampen
• Baarmoederpijn door vleesbomen
• Wat is een vleesboom?
• Baarmoederkanker
• Kwaadaardige tumor in het slijmvlies van de baarmoeder
• Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS)
• Andere oorzaken van baarmoederpijn
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijn in de baarmoeder: van klassiek tot innovatief
• Symptomatische behandelingen: pijn onder controle houden
• Behandeling van specifieke oorzaken
• Minder bekende behandelingsopties
• Innovatieve technologieën en procedures
• Kruiden en supplementen
• Chirurgische behandelingen als laatste redmiddel
• Prognose van baarmoederpijn: wat kun je verwachten?
• Complicaties van baarmoederpijn: wat gebeurt er als je het negeert?
• Preventie van baarmoederpijn: slimme en praktische tips voor een pijnvrij leven
• Blijf in beweging, maar met de juiste sporten
• Eet voor een gezonde baarmoeder
• Verzorg je menstruatiecyclus
• Geef je lichaam de juiste ondersteuning
• Slim omgaan met je anticonceptie
• Casus: hoe Marloes pijnvrije maanden kreeg

Pijn in de baarmoeder: wat vertelt je lichaam je?

Het begon allemaal op een gewone dinsdagochtend. Iris, 29 jaar, werd wakker met een zeurende pijn laag in haar buik. "Het zal wel door mijn menstruatie komen," dacht ze nog, terwijl ze haar koffie inschonk. Maar toen de pijn niet minder werd – en zelfs naar haar onderrug trok – begon de onrust. Wat als het iets ernstigers was? Een baarmoederontsteking, een cyste… of iets anders waar ze nog nooit van had gehoord?

Pijn in de baarmoeder is een veelvoorkomende klacht bij vrouwen, maar tegelijkertijd eentje die vaak te weinig aandacht krijgt. Het kan variëren van een zeurend gevoel tot scherpe steken, en de oorzaken zijn net zo divers. Soms ligt het aan iets simpels als je menstruatiecyclus, maar in andere gevallen schuilt er een onderliggend probleem dat aandacht verdient.

Je baarmoeder is een wonder van de natuur, ontworpen om nieuw leven te dragen. Maar wanneer dit orgaan pijnsignalen uitzendt, probeert je lichaam je iets te vertellen. Misschien is het een waarschuwing voor een hormonale disbalans, een infectie, of zelfs een chronische aandoening zoals endometriose. Het begrijpen van deze signalen is niet alleen een vorm van zelfzorg, maar ook een manier om op tijd hulp te zoeken en complicaties te voorkomen.

Epidemiologie van pijnlijke baarmoeder: een blik op cijfers, verschillen en oorzaken

Pijn in de baarmoeder is een klacht die wereldwijd voorkomt en diverse oorzaken kent, variërend van menstruatieproblemen tot ernstige aandoeningen zoals endometriose en infecties. De frequentie, ernst en risicofactoren verschillen sterk per bevolkingsgroep, leeftijdscategorie en geografische locatie. Laten we de epidemiologie van deze klacht in detail bekijken.

Pijnlijke baarmoeder: wie wordt getroffen?
Vooral vruchtbare vrouwen
Pijn in de baarmoeder treft in de eerste plaats vrouwen in hun reproductieve leeftijd. Studies suggereren dat tot 80% van de vrouwen in hun leven pijn in de baarmoeder ervaart, voornamelijk door menstruatiepijn (dysmenorroe). Endometriose, een belangrijke oorzaak van chronische baarmoederpijn, komt wereldwijd bij 10-15% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd voor.

Bij jonge meisjes begint baarmoederpijn vaak rond de eerste menstruatie. In Nederland en België meldt 50-70% van de tienermeisjes dat ze pijn ervaren tijdens hun menstruatie, waarvan een derde zo ernstig dat het hun dagelijkse activiteiten beïnvloedt.

Kinderen en volwassenen
Baarmoederpijn komt vrijwel uitsluitend voor bij vrouwen na de menarche (eerste menstruatie). Bij kinderen jonger dan 10 jaar is de frequentie van baarmoederpijn verwaarloosbaar, tenzij veroorzaakt door zeldzame anatomische of genetische afwijkingen. Volwassen vrouwen in de vruchtbare leeftijd worden het meest getroffen. Na de menopauze neemt baarmoederpijn af, tenzij veroorzaakt door aandoeningen zoals baarmoederkanker of atrofische vaginitis.

Geografische en klimatologische factoren
Nederland en België
In Nederland en België komt baarmoederpijn vaak voor, maar de onderliggende oorzaken verschillen. In Nederland wordt baarmoederpijn vooral gerelateerd aan menstruatie, endometriose (10%), en infecties zoals pelvic inflammatory disease (PID). In België worden meer gevallen van chronische pijn gerapporteerd, mogelijk door verschillen in diagnosestelling en zorgsystemen.

Overzeese gebiedsdelen
In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, zoals Curaçao en Aruba, speelt klimaat een rol. Warmer weer kan de symptomen van menstruatiepijn verzachten, maar infectieziekten zoals seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) komen er relatief vaker voor. Dit verhoogt het risico op infectiegerelateerde baarmoederpijn.

Wereldwijd verschillen
Wereldwijd komt baarmoederpijn het meest voor in landen met beperkte toegang tot gezondheidszorg. In ontwikkelingslanden wordt baarmoederpijn vaak veroorzaakt door onbehandelde infecties, complicaties na bevallingen of misbruik. In Zuid-Azië bijvoorbeeld heeft 1 op de 3 vrouwen last van chronische bekkenpijn, vaak gerelateerd aan endometriose of PID.

In geïndustrialiseerde landen zijn hormonale aandoeningen en chronische ziekten de grootste oorzaken. In de VS heeft 6-10% van de vrouwen endometriose, terwijl PID vaker voorkomt in Afrika en Zuidoost-Azië vanwege hogere soa-prevalentie.

Genetische invloeden op baarmoederpijn
Genetica speelt een aanzienlijke rol bij aandoeningen die baarmoederpijn veroorzaken. Endometriose komt bijvoorbeeld vaker voor bij vrouwen met een eerstegraads familielid met dezelfde diagnose. De kans op deze aandoening kan tot 7 keer groter zijn in dergelijke gevallen. Bovendien zijn genetische mutaties die de hormonale regulatie beïnvloeden – zoals in genen die betrokken zijn bij oestrogeenreceptoren – gekoppeld aan verhoogde pijngevoeligheid.

Inheemse bevolkingsgroepen in Afrika en Azië hebben door genetische en omgevingsfactoren vaker last van PID, terwijl vrouwen van Europese afkomst een hogere kans hebben op endometriose.

Sociale en culturele factoren
Stigmatisering en toegang tot zorg
In veel culturen blijft menstruatiepijn, een van de meest voorkomende oorzaken van baarmoederpijn, ondergerapporteerd door stigma. Dit leidt tot onderdiagnose van aandoeningen zoals endometriose en PCOS.

Economische ongelijkheid
Armoede en beperkte toegang tot gezondheidszorg versterken complicaties zoals infecties en onbehandelde soa’s, vooral in lage-inkomenslanden.

Voorbeeld: baarmoederpijn in Nederland versus Curaçao
In Nederland heeft Eva (28) last van chronische baarmoederpijn door endometriose. Dankzij vroegtijdige diagnosestelling krijgt ze pijnstilling en hormonale therapie. Op Curaçao daarentegen ervaart Naomi (32) soortgelijke pijn, maar deze wordt pas laat herkend als gevolg van beperkte zorg. Bij haar blijkt PID de oorzaak, verergerd door een onbehandelde soa.

Oorzaken van baarmoederpijn

Pijn in de baarmoeder of baarmoederpijn voel je in de onderbuik, rond de navel. Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van baarmoederpijn. De belangrijkste zijn:

Poliepen in de baarmoeder

Wat zijn baarmoederpoliepen?

Baarmoederpoliepen zijn gezwellen of goedaardige uitstulpingen die zijn bevestigd aan de binnenwand van de baarmoeder en zich uitstrekken in de baarmoederholte. Overgroei van cellen in het slijmvlies van de baarmoeder, het zogeheten 'endometrium', leidt tot de vorming van baarmoederpoliepen. Deze worden ook wel 'endometriumpoliepen' genoemd. Deze poliepen zijn meestal goedaardig, ofschoon sommige kunnen uitgroeien tot een kwaadaardige tumor (kanker). Ze zijn dan een voorloper van kanker. Baarmoederpoliepen variëren in grootte van een paar millimeter tot enkele centimeters. Soms zijn ze zelfs groter dan een golfballetje. Je kunt één of meerdere baarmoederpoliepen hebben. Ze blijven meestal in de baarmoeder, maar af en toe glijden ze naar beneden door de opening van de baarmoeder (baarmoederhals) in je vagina. Na de overgang is de kans om baarmoederpoliepen te krijgen een stuk minder, omdat dan ook de oestrogeenproductie afneemt.

Symptomen
Veel vrouwen die baarmoederpoliepen hebben, vertonen geen symptomen. Als je wel klachten hebt, kunnen deze bestaan uit onder meer:

• Onregelmatige menstruatie;
• Tussentijds bloedverlies;
• Heftige menstruaties; en
• Vaginaal bloedverlies na de menopauze.

Baarmoederontsteking

Wat is een ontstoken baarmoeder?

Een baarmoederontsteking is vaak het gevolg van een infectie die via seksueel contact is overgedragen, zoals chlamydia of gonorroe. Het kan ook komen door uitbreiding van een ontsteking elders in het lichaam of doordat na een bevalling een deel van de placenta in de baarmoeder is achtergebleven, hetgeen een ontsteking kan veroorzaken. Een spiraaltje kan ook een (steriele) baarmoederontsteking veroorzaken.

Symptomen van een baarmoederontsteking
De belangrijkste symptomen van een baarmoederontsteking zijn lichte koorts, hoofdpijn, algehele malaise, verlies van eetlust en pijn in de onderbuik of het bekken.

Pijn in de baarmoeder door het syndroom van Asherman

Verklevingen in de baarmoeder
Het syndroom van Asherman wordt gekenmerkt door verklevingen in de baarmoeder, waarbij de voor- en achterwand van de baarmoeder aan elkaar zijn geplakt. Het is een zeldzame aandoening. In de meeste gevallen doet het zich voor bij vrouwen die een dilatatie en curettage achter de rug hebben, een behandeling waarbij de bovenste laag van het baarmoederslijmvlies wordt weggeschrapt. Een ernstige bekkeninfectie die niet gerelateerd is aan een operatie kan ook leiden tot het Asherman-syndroom. Intra-uteriene verklevingen kunnen zich ook vormen na een infectie met tuberculose of schistosomiasis. Deze infecties zijn zeldzaam in Nederland, en complicaties in de baarmoeder zoals het Asherman-syndroom door deze infecties zijn nog zeldzamer.

Symptomen van baarmoederverklevingen
Klachten die kunnen optreden zijn bruine vaginale afscheiding, pijn in de onderbuik en menstruatiestoornissen.

Baarmoederverzakking

Wat is een verzakte baarmoeder?
Grofweg één op de vijf tot tien vrouwen krijgt vroeg of laat last van een baarmoederverzakking of baarmoederprolaps. Een baarmoederverzakking treedt op wanneer bekkenbodemspieren en ligamenten uitrekken en verzwakken, waardoor er onvoldoende ondersteuning is van de baarmoeder. De baarmoeder zakt vervolgens naar beneden en kan zelfs uit de vagina steken. Een baarmoederverzakking kan vrouwen van alle leeftijden treffen, maar het is meestal van invloed op postmenopauzale vrouwen die één of meer vaginale bevallingen hebben gehad. Verzwakking van de bekkenbodemspieren wat leidt tot een baarmoederprolaps kunnen worden veroorzaakt door:
Schade aan ondersteunende weefsels tijdens de zwangerschap en bevalling;

• Effecten van de zwaartekracht;
• Verlies van oestrogeen;
• Chronisch hoesten en hard moeten persen bij de ontlasting.

Symptomen van een baarmoederverzakking
Een baarmoederverzakking varieert in ernst. Je kunt last hebben van een milde baarmoederverzakking en geen klachten of symptomen ervaren. Bij matige tot ernstige baarmoederverzakking, kun je last hebben van de volgende klachten:

• Een zwaar gevoel of druk in het bekken;
• Een vol gevoel in de vagina;
• Urineproblemen, zoals urine lekkage of urineretentie;
• Problemen met de stoelgang;
• Pijn in de onderrug;
• Gevoel alsof je zit op een kleine bal of alsof er iets uit je vagina komt;
• Seksuele problemen.

De symptomen zijn 's ochtends vaak minder hinderlijk en verergeren naarmate de dag vordert.

Endometriose

Wat is endometriose?
Endometriose treedt op wanneer weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies (endometrium) buiten de baarmoederholte voorkomt. Endometriose doet zich meestal voor in de eierstokken, eileiders en het bekken. In zeldzame gevallen kan het endometriumweefsel zich verspreiden naar organen buiten het bekken.

Symptomen van endometriose
Endometriose symptomen bestaan uit menstruatiepijn, hevige of zware bloedingen, bekkenpijn, buikpijn, darm- en blaasproblemen, vermoeidheid en problemen om zwanger te worden (vruchtbaarheidsproblemen).

Menstruatiekrampen

Menstruatiekrampen tijdens je ongesteldheid voel je vooral in de (onder)buik en het bekkengebied. Deze krampen ontstaan in de baarmoeder, doordat deze samentrekt om het slijmvlies aan de binnenwand van de baarmoeder af te stoten.

Baarmoederpijn door vleesbomen

Wat is een vleesboom?

Vleesbomen zijn goedaardige gezwellen van de baarmoeder die vaak verschijnen tijdens de vruchtbare jaren van de vrouw. Vleesbomen worden niet geassocieerd met een verhoogd risico op baarmoederkanker. Vleesbomen variëren in grootte van een paar millimeter tot een gezwel van vele kilo's. Je kunt één vleesboom of meerdere vleesbomen hebben.

Symptomen van vleesbomen
Veel vrouwen die vleesbomen hebben, ervaren geen klachten. Als een vrouw wel last heeft van klachten, dan worden deze beïnvloed door de locatie, grootte en aantal vleesbomen. De meestvoorkomende symptomen zijn:

• Abnormaal veel bloedverlies tijdens de menstruatie;
• Menstruatie die langer dan een week duurt;
• Druk in het bekken of pijn;
• Frequent urineren;
• Moeite om de blaas te legen;
• Obstipatie;
• Rugpijn of pijn in het been.

Baarmoederkanker

Kwaadaardige tumor in het slijmvlies van de baarmoeder

Baarmoederkanker ontwikkelt zich vaak in de binnenste slijmvlieslaag van de baarmoeder. Hier te lande krijgen jaarlijks ongeveer 1.800 vrouwen per jaar baarmoederkanker. De meeste vrouwen zijn tussen de 55 en 80 jaar als de diagnose gesteld wordt.

Symptomen van baarmoederkanker
Baarmoederkanker kan bij vrouwen die de overgang al achter de rug hebben, aanleiding geven tot ongewoon vaginaal bloedverlies. Bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn, kunnen menstruatiestoornissen of tussentijdse bloedingen wijzen op baarmoederkanker. Andere klachten die kunnen optreden zijn pijn of moeite bij het legen van de blaas, pijn bij de geslachtsgemeenschap en pijn in het bekkengebied.

Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS)

Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) kan indirect bijdragen aan pijn in de baarmoeder, ofschoon de pijn meestal afkomstig is van de omliggende structuren of hormonale gevolgen van de aandoening. Hieronder leg ik uit hoe PCOS gerelateerd kan zijn aan baarmoederpijn:

PCOS en baarmoederpijn
Hormonale disbalans en baarmoederslijmvlies
Bij PCOS is er vaak sprake van een verhoogd niveau van androgenen en een onregelmatige ovulatie. Dit kan leiden tot een verdikking van het baarmoederslijmvlies (endometrium), wat bekend staat als endometriumhyperplasie. Deze verdikking kan pijn in de baarmoeder veroorzaken, vooral tijdens menstruatie of bij doorbraakbloedingen.

Onregelmatige menstruaties
Door de onregelmatige cyclus bij PCOS kan de baarmoeder langere tijd geen bloed afvoeren. Wanneer het uiteindelijk wel plaatsvindt, kan dit leiden tot hevige krampen en pijn, omdat het opgehoopte slijmvlies in één keer wordt afgestoten.

Verhoogde kans op endometriose
Hoewel PCOS en endometriose verschillende aandoeningen zijn, kunnen vrouwen met PCOS een verhoogd risico lopen op endometriose. Dit komt door hormonale afwijkingen en ontstekingsprocessen die beide aandoeningen gemeen hebben, wat kan bijdragen aan pijn in de baarmoeder.

Chronische ontsteking
PCOS gaat vaak gepaard met een verhoogde mate van systemische ontsteking. Deze ontsteking kan bijdragen aan bekkenpijn, inclusief pijn in de baarmoeder.

Samengestelde complicaties
Bij PCOS kunnen de eierstokken vergroot zijn met meerdere cysten, wat druk uitoefent op omliggende structuren, waaronder de baarmoeder. Dit kan uitstralende pijn veroorzaken die als baarmoederpijn wordt ervaren.

Voorbeeld van PCOS-gerelateerde pijn
Anja, 31 jaar, heeft PCOS en ervaart onregelmatige menstruaties. Tijdens maanden zonder bloeding voelt ze een zeurende pijn in haar onderbuik. Als haar menstruatie eindelijk begint, krijgt ze last van zware krampen die niet met eenvoudige pijnstillers te verlichten zijn. Na een echo blijkt dat haar baarmoederslijmvlies sterk is verdikt door het uitblijven van ovulatie. Ze krijgt hormonale medicatie om dit onder controle te brengen en ervaart daarna verlichting van haar klachten.

Andere oorzaken van baarmoederpijn

Mogelijke andere oorzaken van pijn in de baarmoeder zijn:

• Pelvic inflammatory disease (PID): Een infectie die het voortplantingssysteem aantast, vaak als gevolg van onbehandelde soa's zoals chlamydia of gonorroe. Het kan leiden tot pijn in de baarmoeder door ontsteking en littekenvorming.
• Adenomyose: Een aandoening waarbij het baarmoederslijmvlies in de spierwand van de baarmoeder groeit, wat zware menstruaties en chronische pijn kan veroorzaken.
• Ectopische zwangerschap: Wanneer een bevruchte eicel buiten de baarmoeder implanteert, zoals in de eileiders, kan dit intense pijn in de baarmoederregio geven.
• Littekens of verklevingen: Verklevingen in de baarmoeder, bijvoorbeeld na een operatie, keizersnede, of infectie, kunnen pijn veroorzaken, met name tijdens de menstruatie of bij seksuele activiteit.
• Misbruik of trauma: Fysiek of seksueel trauma kan leiden tot pijn in de baarmoeder, soms zonder duidelijke organische oorzaak.
• Chronische bekkenpijnsyndroom (CPP): Een complexe aandoening waarbij pijn in de baarmoeder onderdeel is van een breder bekkenpijnprobleem. Het kan worden beïnvloed door spier- en zenuwstoornissen.
• Hyperplasie van het baarmoederslijmvlies: Een verdikking van het slijmvlies in de baarmoeder, vaak veroorzaakt door hormonale disbalans, kan gepaard gaan met pijn en abnormale bloedingen.
• Cervicitis of baarmoederhalsontsteking: Ontsteking van de baarmoederhals door infecties, zoals herpes, HPV, of bacteriële infecties, kan uitstralende pijn naar de baarmoeder geven.
• Ovariële cysten of eierstokcysten met uitstraling naar de baarmoeder: Grote of gebarsten cysten op de eierstokken kunnen pijn uitstralen naar de baarmoederregio.
• Spiraaltje (IUD) complicaties: Onjuist geplaatste of verplaatste spiraaltjes kunnen scherpe of zeurende pijn in de baarmoeder veroorzaken.
• Postpartum baarmoederproblemen: Na de bevalling kan de baarmoeder pijnlijk zijn door involutie (samentrekken) of complicaties zoals een placenta-rest.
• Mycoplasma- of Ureaplasma-infecties: Minder bekende bacteriële infecties die het voortplantingssysteem kunnen beïnvloeden en pijn in de baarmoeder kunnen veroorzaken.
• Pseudomenstruatie door hormonale behandelingen: Hormonale therapieën kunnen menstruatie-achtige pijnen veroorzaken, zelfs zonder een cyclus.
• Functionele pijn door spanning in bekkenbodemspieren: Spierproblemen in de bekkenbodem kunnen soms ten onrechte worden gevoeld als baarmoederpijn.
• Congestie-syndroom in het bekken (pelvic congestion syndrome): Verwijde aderen in het bekkengebied kunnen druk en pijn in de baarmoederregio veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Het vaststellen van de oorzaak van baarmoederpijn vereist een systematische aanpak. Baarmoederpijn kan immers voortkomen uit verschillende aandoeningen, variërend van hormonale schommelingen tot ernstige pathologieën zoals endometriose of infecties. Een zorgvuldige anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullende diagnostische tests zijn essentieel om de oorzaak te achterhalen. Hier is een overzicht van de stappen en methoden die worden gebruikt:

1. Anamnese: het verhaal achter de pijn
De eerste stap in de diagnose is een uitgebreid gesprek met de patiënt om de aard en context van de pijn te begrijpen. Vragen die vaak worden gesteld:

• Karakter van de pijn: Is het een zeurende, scherpe, stekende of drukkende pijn?
• Duur en frequentie: Is de pijn constant aanwezig of komt deze in golven?
• Relatie met de menstruatiecyclus: Treedt de pijn op tijdens de menstruatie, ovulatie of buiten de cyclus?
• Bijkomende klachten: Zijn er andere symptomen, zoals abnormale afscheiding, bloedverlies, koorts, of pijn tijdens het vrijen?
• Leefstijl en voorgeschiedenis: Is er een voorgeschiedenis van soa’s, operaties, gebruik van anticonceptie of zwangerschap?

2. Lichamelijk onderzoek: de eerste signalen
Een gynaecologisch onderzoek is vaak de volgende stap. Dit kan bestaan uit:

• Palpatie van de onderbuik: Om te bepalen of de pijn afkomstig is van de baarmoeder, eierstokken, of omliggende structuren.
• Speculumonderzoek: Hiermee kan de arts de vagina en baarmoederhals inspecteren op zichtbare afwijkingen zoals poliepen, ontstekingen of afwijkend weefsel.
• Bimanueel onderzoek: Door met één hand inwendig en de andere hand uitwendig te voelen, kan de arts de grootte, vorm en gevoeligheid van de baarmoeder beoordelen.

3. Aanvullende diagnostiek: dieper kijken
Als het lichamelijk onderzoek geen duidelijke oorzaak oplevert, zijn aanvullende tests nodig:

1. Beeldvorming

• Echografie (transvaginale of abdominale): Een snelle, niet-invasieve methode om cysten, vleesbomen, poliepen of verdikking van het baarmoederslijmvlies te detecteren.
• MRI of CT-scan: Wordt ingezet bij verdenking op complexe aandoeningen zoals endometriose, adenomyose, of tumoren.

2. Laboratoriumonderzoek

• Bloedonderzoek: Onderzoeken naar ontstekingswaarden (CRP), hormonale disbalansen (zoals oestrogeen- en progesteronspiegels), of tumormarkers (zoals CA-125 bij endometriose of kanker).
• Urinetest: Om urineweginfecties of andere afwijkingen uit te sluiten.
• Vaginale kweek: Om infecties zoals chlamydia, gonorroe of bacteriële vaginose op te sporen.

3. Invasieve diagnostiek

• Hysteroscopie: Een kijkoperatie waarbij de arts de binnenkant van de baarmoeder kan inspecteren op afwijkingen zoals poliepen of littekenweefsel.
• Laparoscopie: Wordt vaak gebruikt bij verdenking op endometriose. Dit is een minimaal invasieve operatie waarbij via kleine incisies in de buikholte wordt gekeken.

4. Diagnostische uitdagingen en differentiaaldiagnose
Soms blijft de oorzaak van baarmoederpijn onduidelijk, ondanks uitgebreid onderzoek. In dat geval wordt een multidisciplinaire aanpak overwogen, waarbij pijnspecialisten, fysiotherapeuten of psychologen betrokken kunnen worden. Mogelijke differentiaaldiagnoses:

• Bekkenbodemdysfunctie
• Chronisch bekkenpijnsyndroom
• Gastro-intestinale aandoeningen zoals prikkelbaredarmsyndroom (IBS)

Casus: van pijn naar duidelijkheid
Lisa, 35 jaar, heeft al maanden last van baarmoederpijn, vooral tijdens haar menstruatie en het vrijen. Na een gesprek met de arts en een transvaginale echo blijkt dat ze een myoom (vleesboom) heeft die druk uitoefent op omliggende weefsels. Door een laparoscopie wordt dit bevestigd, en de vleesboom wordt verwijderd. Lisa voelt zich na de behandeling aanzienlijk beter en kan haar dagelijkse leven weer oppakken.

Behandeling van pijn in de baarmoeder: van klassiek tot innovatief

Het behandelen van pijn in de baarmoeder begint met het vaststellen van de oorzaak. Afhankelijk van de diagnose kan de behandeling variëren van eenvoudige pijnstilling tot geavanceerde chirurgische ingrepen. Hieronder bespreken we zowel de bekende als minder bekende en innovatieve behandelingsopties.

Symptomatische behandelingen: pijn onder controle houden

Pijnstillers en ontstekingsremmers

• NSAID’s (ibuprofen, naproxen): Deze middelen zijn effectief bij menstruatiekrampen en milde ontstekingen.
• Paracetamol: Een veilige optie, maar minder krachtig bij hevige pijn.
• Tramadol of morfine: Wordt soms gebruikt bij chronische, ernstige pijn, zoals bij endometriose.

Hormonale therapieën
Anticonceptiepil: Reguleert de menstruatiecyclus en vermindert pijn door baarmoederslijmvliesverdunning.
Progesterontherapie: Vermindert de groei van het baarmoederslijmvlies, met name bij endometriose of adenomyose.
GnRH-agonisten: Deze medicijnen leggen de eierstokken tijdelijk stil en worden gebruikt bij aandoeningen zoals endometriose.

Behandeling van specifieke oorzaken

Poliepen en vleesbomen (myomen)

• Hysteroscopische poliepectomie: Kleine ingreep waarbij poliepen via de vagina worden verwijderd.
• Myomectomie: Verwijdering van vleesbomen, waarbij de baarmoeder behouden blijft.
• Embolisatie van de baarmoederslagader: Een minimaal invasieve techniek waarbij de bloedtoevoer naar vleesbomen wordt afgesloten, waardoor deze krimpen.

Endometriose en adenomyose

• Laparoscopische excisie: Endometriosehaarden worden chirurgisch verwijderd.
• Endometriumablatie: Bij adenomyose wordt het baarmoederslijmvlies vernietigd met behulp van hitte, laser of microgolven.

Infecties

• Antibiotica: Bij infecties zoals pelvic inflammatory disease (PID) of baarmoederontsteking.
• Drainage: Bij abcessen kan een chirurgische drainage nodig zijn.

Minder bekende behandelingsopties

Neuromodulatie

• TENS (Transcutane Elektrische Zenuwstimulatie): Een niet-invasieve methode waarbij elektrische pulsen zenuwpijn verminderen. Wordt steeds vaker gebruikt bij chronische bekkenpijn.
• Sacrale zenuwstimulatie: Stimuleert zenuwen in de onderrug om pijnsignalen te onderdrukken.

Innovatieve medicijnen

• Selectieve progesteronreceptormodulatoren (SPRMs): Nieuwe medicijnen die gericht het baarmoederslijmvlies beïnvloeden, zonder de volledige hormoonhuishouding te verstoren.
• Cannabinoïden: Onderzoek suggereert dat cannabinoïden (CBD/THC) effectief kunnen zijn bij endometriosepijn door hun ontstekingsremmende werking.

Lifestyle en voeding

• Anti-inflammatoir dieet: Een dieet rijk aan omega-3, groenten, en weinig bewerkte suikers kan ontstekingen verminderen.
• Mindfulness: Helpt bij het beheersen van chronische pijn door stress en spanning te verminderen.

Innovatieve technologieën en procedures

Echogeleide behandelingen
MR-HIFU (Magnetic Resonance-guided High Intensity Focused Ultrasound): Een geavanceerde techniek waarbij vleesbomen of endometriosehaarden met gerichte echografie worden vernietigd zonder operatie.

Genetische en immunotherapie
Genetische behandeling: Onderzoek richt zich op het corrigeren van genetische mutaties bij aandoeningen zoals endometriose.
Immuunmodulerende therapie: Experimenteel bij endometriose, gericht op het verminderen van ontsteking door het immuunsysteem te reguleren.

Kruiden en supplementen

• Vitex agnus-castus (monnikspeper): Kan hormonale balans ondersteunen.
• Omega-3-supplementen: Werken ontstekingsremmend en pijnverlagend.

Chirurgische behandelingen als laatste redmiddel

Hysterectomie
Bij ernstige gevallen, zoals baarmoederkanker of ondraaglijke pijn door adenomyose, kan de baarmoeder volledig worden verwijderd. Dit wordt echter pas overwogen als andere behandelingen hebben gefaald.

Prognose van baarmoederpijn: wat kun je verwachten?

Stel je voor: je hebt maandenlang geleefd met een zeurende pijn die je dagelijkse leven beïnvloedt. Dan eindelijk de diagnose en de start van een behandeling. Wat nu? De prognose van baarmoederpijn hangt sterk af van de oorzaak, maar het goede nieuws is dat er in veel gevallen verlichting mogelijk is. Laten we kijken wat je kunt verwachten op de weg naar herstel.

De kracht van een juiste diagnose
Een juiste diagnose is de eerste stap naar een betere toekomst. Als je baarmoederpijn wordt veroorzaakt door iets eenvoudigs, zoals menstruatiekrampen of hormonale schommelingen, is de kans groot dat deze pijn effectief behandeld kan worden met medicijnen of hormonale therapie. Bij aandoeningen zoals endometriose of vleesbomen kan de weg naar herstel langer zijn, maar zelfs dan zijn er steeds meer geavanceerde behandelopties beschikbaar om de pijn onder controle te krijgen.

Neem bijvoorbeeld Sanne, die jaren met zware menstruaties en chronische pijn worstelde. Na een laparoscopie bleek ze endometriose te hebben. Door een combinatie van chirurgie en medicatie voelt ze zich nu stukken beter. Haar leven is niet meer volledig pijnvrij, maar ze heeft weer grip op haar dagelijks leven.

Hoe ziet herstel eruit?
Het hersteltraject verschilt per persoon en hangt af van de oorzaak van de pijn en de gekozen behandeling. Voor sommige vrouwen betekent dit een paar maanden hormonale therapie, terwijl anderen meer baat hebben bij een chirurgische ingreep. Chronische aandoeningen, zoals adenomyose of endometriose, kunnen wel blijvende aandacht vereisen, maar zelfs bij deze diagnoses is het vaak mogelijk om de pijn aanzienlijk te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

De prognose is ook positief bij infecties, zoals pelvic inflammatory disease (PID): met tijdige antibiotica en goede nazorg herstelt meer dan 80% van de vrouwen volledig zonder blijvende schade.

Wanneer is de pijn verleden tijd?
In sommige gevallen kan pijn in de baarmoeder volledig verdwijnen, vooral als de oorzaak een tijdelijke aandoening was, zoals een poliep of lichte ontsteking. Maar zelfs als de pijn niet helemaal weggaat, kunnen vrouwen leren hoe ze ermee om moeten gaan. Door innovatieve behandelingen, leefstijlveranderingen, en ondersteuning vanuit de medische wereld kunnen veel vrouwen weer genieten van hun dagelijkse activiteiten, relaties en werk.

Zoals Eva, die na een hysterectomie vanwege adenomyose eindelijk pijnvrij is. "Ik was bang voor de operatie, maar het was het helemaal waard. Voor het eerst in jaren voel ik me weer mezelf!"

Complicaties van baarmoederpijn: wat gebeurt er als je het negeert?

Pijn in de baarmoeder lijkt misschien iets om even mee door te zetten, maar wanneer het onbehandeld blijft, kan dit leiden tot ernstige complicaties. Het is niet alleen je comfort dat op het spel staat, maar soms ook je vruchtbaarheid en algehele gezondheid. Tijd om een licht te werpen op wat er kan gebeuren als je die signalen van je lichaam negeert.

Chronische pijn: een sluipend probleem
Wat begint als sporadische pijn kan, als het onbehandeld blijft, overgaan in chronische bekkenpijn. Uit onderzoek blijkt dat 20% van de vrouwen met onbehandelde baarmoederproblemen uiteindelijk chronische pijn ontwikkelt. Dit kan hun dagelijks leven ernstig beïnvloeden, van werk en relaties tot mentale gezondheid.

Bijvoorbeeld vrouwen met endometriose: zonder behandeling kan het ontstaan van littekenweefsel en verklevingen ervoor zorgen dat de pijn permanent wordt. Elke menstruatiecyclus versterkt het probleem, wat zelfs eenvoudige activiteiten als wandelen of slapen moeilijk kan maken.

Vruchtbaarheidsproblemen: wat als het te laat is?
Veel aandoeningen die baarmoederpijn veroorzaken, zoals endometriose, adenomyose of pelvic inflammatory disease (PID), kunnen ook je vruchtbaarheid aantasten. PID, vaak veroorzaakt door onbehandelde soa’s, verhoogt het risico op littekens in de eileiders, waardoor de kans op een succesvolle zwangerschap met 15-20% kan dalen.

Bij endometriose heeft 30-50% van de vrouwen moeite om zwanger te worden. Door verklevingen kan de anatomie van het voortplantingssysteem worden verstoord. Dit maakt het moeilijker voor een eicel om te reizen, zelfs als de ovulatie normaal verloopt.

Ernstige infecties en levensbedreigende situaties
Als een baarmoederontsteking of PID onbehandeld blijft, kan de infectie zich uitbreiden naar andere organen in het bekken of zelfs in de bloedbaan terechtkomen. Dit kan leiden tot een aandoening die bekendstaat als sepsis, wat levensbedreigend is. Gelukkig gebeurt dit maar bij 1-2% van de vrouwen met een infectie, maar de gevolgen zijn vaak ernstig.

Casus: Anouk’s bijna gemiste kans
Anouk, 28 jaar, had al maanden last van een vage, zeurende pijn in haar onderbuik. Ze dacht dat het door stress of haar menstruatie kwam en stelde een bezoek aan de huisarts steeds uit. Na een paar weken kreeg ze koorts en voelde ze zich zwak. Uiteindelijk besloot ze toch hulp te zoeken.

De diagnose? Pelvic inflammatory disease, veroorzaakt door een onbehandelde chlamydia-infectie. De infectie had zich verspreid naar haar eileiders en baarmoeder, wat leidde tot littekenvorming. Haar arts vertelde haar dat ze nog net op tijd was om verdere complicaties, zoals een abces of onvruchtbaarheid, te voorkomen. Anouk kreeg antibiotica en werd opgenomen voor observatie. Hoewel ze herstelde, bleef er schade aan haar eileiders achter, waardoor haar kans op een natuurlijke zwangerschap kleiner is geworden.

Gevolgen voor mentale gezondheid
Baarmoederpijn gaat niet alleen over lichamelijke ongemakken. Chronische pijn kan leiden tot angst, depressie en sociaal isolement. Vrouwen met langdurige pijn ervaren vaker gevoelens van frustratie en hopeloosheid, vooral als de oorzaak niet meteen wordt gevonden.

Uit een onderzoek onder vrouwen met endometriose bleek dat 50% last heeft van psychologische stress, vaak door het gevoel dat ze niet worden gehoord door artsen of familie. Dit maakt het des te belangrijker om klachten serieus te nemen.

Preventie van baarmoederpijn: slimme en praktische tips voor een pijnvrij leven

Het voorkomen van baarmoederpijn hoeft niet ingewikkeld te zijn. Het draait om slimme keuzes, goed voor jezelf zorgen, en een beetje extra aandacht voor wat je lichaam nodig heeft. Geen zweverige adviezen – doch gewoon down-to-earth oplossingen die écht werken. Hier zijn verrassende manieren om baarmoederpijn op afstand te houden en je gezondheid te ondersteunen.

Blijf in beweging, maar met de juiste sporten

Regelmatige beweging is belangrijk, maar het hoeft geen marathon te zijn. Kies activiteiten die je bekkenbodem en bloedsomloop ondersteunen zonder overbelasting:

• Zwemmen: Het vermindert druk op je bekkengebied en bevordert een goede doorbloeding.
• Fietsen: Een ideale manier om in beweging te blijven zonder zware impact.
• Pilates: Helpt om je core en bekkengebied te versterken – effectief en praktisch.

Eet voor een gezonde baarmoeder

Je dieet heeft een enorme invloed op je hormonale balans en ontstekingsniveau, twee belangrijke factoren bij baarmoedergezondheid. Ga voor:

• Donkergroene bladgroenten: Zoals spinazie en boerenkool, rijk aan magnesium en ijzer om krampen te verminderen.
• Bessen en citrusvruchten: Bomvol antioxidanten die ontstekingen verminderen.
• Gember en kurkuma: Natuurlijk ontstekingsremmend – voeg ze toe aan je thee of gerechten.

En vergeet niet voldoende water te drinken om je bloedcirculatie op peil te houden en afvalstoffen af te voeren.

Verzorg je menstruatiecyclus

Een gezonde menstruatiecyclus is essentieel om pijn te voorkomen. Wat kun je doen?

• Gebruik warmte: Bij de eerste tekenen van ongemak kan een warmwaterkruik helpen om je spieren te ontspannen en pijn te verminderen.
• Probeer alternatieve menstruatieproducten: Menstruatiecups of biologisch katoenen tampons en maandverband kunnen irritatie en ontstekingen voorkomen.
• Let op signalen: Onregelmatige cycli of abnormaal zware bloedingen? Trek op tijd aan de bel.

Geef je lichaam de juiste ondersteuning

Soms kun je je lichaam een handje helpen met eenvoudige gewoontes en producten:

• Gebruik een speciaal bekkenkussen: Bij langdurig zitten (op werk bijvoorbeeld) zorgt dit voor minder druk op je bekken en baarmoeder.
• Draag ademend ondergoed: Kies voor katoen en vermijd strakke kleding om irritatie en infecties te voorkomen.
• Voorkom obstipatie: Druk op je baarmoeder door een volle darm kan ongemak veroorzaken. Voeg vezels toe aan je dieet en blijf gehydrateerd.

Slim omgaan met je anticonceptie

Het gebruik van hormonale anticonceptie kan een zegen zijn, maar het is belangrijk om het juiste type te kiezen:

• Kies bewust: Niet elke pil of spiraal werkt hetzelfde. Overleg met je arts welke het beste bij je past.
• Stop niet zomaar: Abrupt stoppen met anticonceptie kan je hormonen uit balans brengen. Doe dit altijd in overleg met je arts.

Casus: hoe Marloes pijnvrije maanden kreeg

Marloes, 31 jaar, merkte dat ze steeds vaker ongemak had tijdens haar menstruatie. Haar arts stelde voor om wat simpele veranderingen te maken: meer water drinken, overstappen op een menstruatiecup, en haar ijzerinname verhogen met spinaziesmoothies. Binnen drie maanden voelde ze al verbetering. “Ik had nooit gedacht dat zulke kleine aanpassingen zoveel verschil konden maken. Ik voel me eindelijk in controle over mijn lichaam!”

Lees verder

• Pijn in de onderbuik bij vrouwen: oorzaken van onderbuikpijn
• Baarmoederontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Baarmoederpoliep: symptomen, oorzaak en behandeling
• Baarmoederverzakking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Baarmoederhalskanker: symptomen, oorzaak en behandeling