Frozen shoulder: Aandoening met pijnlijke en stijve schouder

Frozen shoulder (ook bekend als adhesieve capsulitis of bevroren schouder) is een aandoening waarbij het gewrichtskapsel van de schouder ontstoken raakt, meestal als gevolg van immobiliteit van de schouder. Deze aandoening leidt tot een verminderd bewegingsbereik van de schouder en veroorzaakt pijn en stijfheid. De symptomen ontwikkelen zich geleidelijk en verdwijnen meestal binnen één tot drie jaar. De behandeling richt zich op het verlichten van de pijn en het verbeteren van het bewegingsbereik, met behulp van medicijnen, fysiotherapie en soms chirurgie. De meeste patiënten herstellen volledig, hoewel de aandoening vaker voorkomt bij bepaalde risicogroepen, zoals mensen met diabetes.

• Synoniemen van frozen shoulder
• Terminologie
• Epidemiologie
• Incidentie en prevalentie
• Leeftijd en geslacht
• Geografische verspreiding
• Mechanisme
• Ontsteking en fibrose van de gewrichtscapsule
• Beperkingen in de schouderbewegingen
• Immuunsysteem en genetische factoren
• Oorzaken van frozen shoulder
• Risicofactoren
• Diabetes mellitus
• Langdurige immobilisatie van de schouder
• Schouderblessures of chirurgische procedures
• Risicogroepen
• Ouderen
• Patiënten met diabetes mellitus
• Patiënten met hypothyreoïdie of Hart- en vaatziekten
• Symptomen van frozen shoulder
• Alarmsymptomen
• Pijn in de schouder en beperkingen in beweging
• Stijfheid en beperkte bewegingsvrijheid
• Verergering van de pijn bij nacht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicatie, fysiotherapie en operatie
• Prognose
• Herstel en duur van de aandoening
• Langdurige effecten en complicaties
• Impact op kwaliteit van leven
• Complicaties
• Preventie
• Actieve beweging en mobilisatie van de schouder
• Behandeling van risicofactoren zoals diabetes
• Vroege interventie bij symptomen

Synoniemen van frozen shoulder

Frozen shoulder is een gangbare term, maar het staat ook bekend als adhesieve capsulitis, bevroren schouder en stijve schouder.

Terminologie

De term stijve schouder wordt soms onterecht gebruikt om artritis (gewrichtsontsteking) aan te duiden. Terwijl een frozen shoulder specifiek betrekking heeft op het schoudergewricht, kan artritis meerdere gewrichten aantasten.

Epidemiologie

Frozen shoulder, ook wel adhesieve capsulitis genoemd, is een aandoening die gekarakteriseerd wordt door pijn, stijfheid en een beperking van de bewegingsvrijheid in het schoudergewricht. De aandoening heeft een aanzienlijke invloed op het dagelijks functioneren van patiënten. De epidemiologie van frozen shoulder wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder leeftijd, geslacht en onderliggende gezondheidsomstandigheden.

Incidentie en prevalentie

Frozen shoulder komt relatief vaak voor, vooral bij volwassenen tussen de 40 en 60 jaar. De incidentie varieert wereldwijd, maar het wordt vaak gezien in landen met een hoger aantal ouderen. De prevalentie is hoger bij vrouwen dan bij mannen, met een ratio van ongeveer 2:1.

Leeftijd en geslacht

Frozen shoulder komt vaker voor bij volwassenen, met de meeste gevallen die zich tussen de 40 en 60 jaar voordoen. Bij vrouwen wordt het vaak gezien in de menopauzale leeftijd. De aandoening komt ook vaker voor bij mensen die aan een van de risicofactoren lijden, zoals diabetes.

Geografische verspreiding

Er is geen duidelijke geografische voorkeur voor frozen shoulder, maar de prevalentie lijkt hoger te zijn in geïndustrialiseerde landen, waarschijnlijk door een combinatie van vergrijzing van de bevolking en verbeterde diagnostische technieken.

Mechanisme

Het mechanisme van frozen shoulder is complex en omvat ontsteking en verstrakking van de gewrichtscapsule van de schouder. Dit leidt tot pijn, stijfheid en een beperking van de beweeglijkheid. De aandoening verloopt doorgaans in drie fasen: de pijnfase, de bevriezingsfase en de ontdooiingsfase.

Ontsteking en fibrose van de gewrichtscapsule

Het onderliggende mechanisme van frozen shoulder begint vaak met een ontstekingsreactie in de gewrichtscapsule van de schouder. Deze ontsteking kan leiden tot een verhoogde productie van bindweefsel, wat resulteert in verharding en vernauwing van de capsule. Dit zorgt ervoor dat het schoudergewricht minder beweeglijk wordt.

Beperkingen in de schouderbewegingen

De verstrakking van de gewrichtscapsule beperkt de bewegingen van de schouder. Dit leidt tot stijfheid, vooral in de rotatiebewegingen van het schoudergewricht, wat het vermogen om dagelijkse taken uit te voeren ernstig kan belemmeren.

Immuunsysteem en genetische factoren

Hoewel de exacte oorzaak van de ontsteking in de gewrichtscapsule onbekend is, wordt aangenomen dat een abnormale reactie van het immuunsysteem een rol speelt. Genetische predispositie kan ook bijdragen aan het ontwikkelen van frozen shoulder, gezien de hogere prevalentie in bepaalde families.

Oorzaken van frozen shoulder

De oorzaak van frozen shoulder is vaak onbekend, maar het kapsel van het schoudergewricht raakt ontstoken, waardoor de bewegingsvrijheid beperkt wordt. Enkele mogelijke oorzaken en risicofactoren zijn:

• Immobiliteit van de schouder door een operatie of letsel
• Neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, die beweging en coördinatie beïnvloeden
• Diabetes (suikerziekte), waarbij frozen shoulder twee tot vijf keer vaker voorkomt en vaak ernstiger is
• Beroerte (door onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen)
• Een borstamputatie (mastectomie)
• Een gebroken arm
• Myocardinfarct (hartaanval)
• Problemen met de nek
• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) en hypothyreoïdie (traag werkende schildklier)
• Reumatoïde artritis
• Hemiplegie (verlamming van een lichaamshelft)
• HELLP-syndroom (ernstige complicatie van zwangerschap)
• Pseudotumor cerebri (verhoogde druk in de schedel)
• Tuberculose (meestal longgerelateerd)
• Seronegatieve spondyloarthropathie en polymyalgie rheumatica bij ouderen
• Veranderingen in hormoonspiegels, zoals tijdens de menopauze

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van frozen shoulder. Deze risicofactoren variëren van onderliggende gezondheidsproblemen tot eerdere schouderblessures.

Diabetes mellitus

Diabetes is een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van frozen shoulder. Patiënten met diabetes hebben een verhoogde kans om deze aandoening te ontwikkelen, mogelijk door verstoorde immuunresponsen en hogere niveaus van bindweefsel in het lichaam.

Langdurige immobilisatie van de schouder

Langdurige immobilisatie van de schouder, bijvoorbeeld na een operatie of verwonding, verhoogt het risico op frozen shoulder. Het gebrek aan beweging in het gewricht kan leiden tot verkramping van de gewrichtscapsule, wat het begin van de aandoening kan versnellen.

Schouderblessures of chirurgische procedures

Er is een verhoogd risico op frozen shoulder na een schouderblessure of een operatie aan de schouder, zoals een rotator cuffchirurgie. Het herstelproces kan leiden tot ontsteking en verkleving van de gewrichtscapsule, wat uiteindelijk resulteert in stijfheid en pijn.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van frozen shoulder. Deze risicogroepen omvatten mensen met specifieke medische aandoeningen en ouderen.

Ouderen

Frozen shoulder komt vaker voor bij ouderen, vooral bij mensen tussen de 40 en 60 jaar. Naarmate mensen ouder worden, neemt de flexibiliteit van de gewrichten af, wat het risico op stijfheid en ontsteking in de schouder verhoogt.

Patiënten met diabetes mellitus

Patiënten met diabetes, vooral type 1 en type 2, hebben een significant verhoogd risico op het ontwikkelen van frozen shoulder. Het verband tussen diabetes en frozen shoulder kan verband houden met chronische ontstekingen en afwijkingen in het bindweefsel.

Patiënten met hypothyreoïdie of Hart- en vaatziekten

Frozen shoulder komt vaker voor bij patiënten met hypothyreoïdie of hart- en vaatziekten. Er is bewijs dat deze aandoeningen het risico op ontstekingsziekten, zoals frozen shoulder, verhogen door veranderingen in het bindweefsel.

Symptomen van frozen shoulder

De symptomen van een frozen shoulder ontwikkelen zich meestal geleidelijk en omvatten:

• Pijn: Vaak het eerste symptoom, wat leidt tot beperking van beweging.
• Stijfheid: Na verloop van tijd wordt de schouder steeds stijver, waardoor het bewegingsbereik afneemt.
• Verminderde bewegingsvrijheid: Uiteindelijk kan het moeilijk worden om de arm boven het hoofd of achter zich te bewegen.

De aandoening treft meestal slechts één schouder, maar in ongeveer 20% van de gevallen kunnen beide schouders worden aangetast.

Alarmsymptomen

De belangrijkste symptomen van frozen shoulder zijn pijn en stijfheid in de schouder, die vaak in fasen optreden. Deze symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen het dagelijks functioneren sterk beïnvloeden.

Pijn in de schouder en beperkingen in beweging

Een van de eerste symptomen van frozen shoulder is pijn, die vaak 's nachts erger wordt en het moeilijk maakt om de arm normaal te bewegen. Bewegingen die de schouder normaal gebruiken, zoals het heffen of draaien van de arm, kunnen pijnlijk zijn.

Stijfheid en beperkte bewegingsvrijheid

In de latere stadia van frozen shoulder wordt de schouder steeds stijver, wat de mobiliteit ernstig beperkt. Patiënten hebben moeite met eenvoudige bewegingen, zoals het opheffen van de arm of het bewegen van de arm achter de rug.

Verergering van de pijn bij nacht

Veel patiënten met frozen shoulder ervaren een toename van pijn tijdens de nacht, wat kan leiden tot slaapstoornissen. De pijn kan constant zijn of specifiek optreden bij bepaalde houdingen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts beoordeelt de symptomen en voert een lichamelijk onderzoek uit. De diagnose wordt bevestigd als de patiënt ernstige beperkingen vertoont in het draaien van de schouder. Daarnaast kan de arts op zoek gaan naar andere onderliggende aandoeningen zoals diabetes mellitus of schildklierproblemen.

Diagnostisch onderzoek
Een röntgenfoto van de schouder kan andere aandoeningen zoals artritis uitsluiten. Soms is een MRI-scan nodig om ontsteking in het kapsel te detecteren, hoewel deze scans geen specifieke tekenen van frozen shoulder tonen. In sommige gevallen kan een ultrageluidonderzoek ook nuttig zijn om andere schouderproblemen uit te sluiten.

Behandeling: Medicatie, fysiotherapie en operatie

Medicatie en fysiotherapie
Behandeling bestaat vaak uit:

Medicatie: Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) en steroïde injecties kunnen helpen bij het verlichten van de pijn. Koude- en warmtebehandelingen kunnen ook nuttig zijn.
Fysiotherapie: Intensieve dagelijkse fysiotherapie kan helpen het bewegingsbereik te verbeteren. De behandeling kan enkele weken duren voordat er verbetering optreedt. Een volledig herstel kan binnen zes tot negen maanden worden bereikt, hoewel de aandoening vaak binnen twee jaar vanzelf geneest zonder behandeling.
Chirurgie
Als fysiotherapie en medicatie niet effectief zijn, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit gebeurt meestal door middel van een schouderartroscopie, uitgevoerd onder anesthesie. Tijdens de operatie verwijdert de arts littekenweefsel en kan hij strakke ligamenten door snijden. Na de operatie ontvangt de patiënt pijnmedicatie en fysiotherapie om het herstel te bevorderen.

Prognose

De prognose van frozen shoulder is over het algemeen goed, hoewel de duur van de aandoening sterk varieert. Met de juiste behandeling kunnen de meeste patiënten een volledig herstel van de schouderbewegingen verwachten, hoewel dit enige tijd kan duren.

Herstel en duur van de aandoening

Frozen shoulder kan variëren van enkele maanden tot enkele jaren. De meeste patiënten ervaren verbetering in de symptomen na 18 tot 24 maanden. Echter, de tijd die nodig is voor volledig herstel kan sterk variëren, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de behandelingsaanpak.

Langdurige effecten en complicaties

Hoewel de meeste patiënten uiteindelijk volledig herstellen, kunnen er langdurige effecten zijn, zoals aanhoudende stijfheid of pijn in de schouder. Het is belangrijk om het herstel goed te monitoren, vooral bij patiënten die lijden aan diabetes of andere onderliggende aandoeningen.

Impact op kwaliteit van leven

Frozen shoulder heeft een aanzienlijke impact op de kwaliteit van leven, vooral als de aandoening langdurig is. Patiënten kunnen moeite hebben met dagelijkse activiteiten, zoals het aankleden, werken en slapen, wat kan leiden tot frustratie en beperkingen.

Complicaties

Mogelijke complicaties zijn aanhoudende stijfheid en pijn ondanks behandeling. Er kan ook een risico zijn op fracturen als gevolg van de manipulatie van de schouder tijdens de operatie. Een terugkeer van frozen shoulder is mogelijk, hoewel dit zelden in dezelfde schouder gebeurt; vaak kan het de andere schouder treffen.

Preventie

Er zijn geen volledig bewezen manieren om frozen shoulder te voorkomen, maar er zijn stappen die het risico op de aandoening kunnen verminderen, vooral voor risicogroepen.

Actieve beweging en mobilisatie van de schouder

Een belangrijk aspect van preventie is het behouden van de beweeglijkheid van de schouder door regelmatige bewegingen en stretches. Dit is vooral belangrijk na schouderblessures of operaties, waarbij het vermijden van langdurige immobilisatie cruciaal is.

Behandeling van risicofactoren zoals diabetes

Voor patiënten met diabetes is het belangrijk om de bloedsuikerspiegel goed te beheren om het risico op frozen shoulder te verkleinen. Het hebben van een goede controle over onderliggende aandoeningen kan de kans op het ontwikkelen van frozen shoulder verkleinen.

Vroege interventie bij symptomen

Vroege behandeling bij de eerste tekenen van frozen shoulder, zoals pijn of beperkte beweging, kan helpen om de ernst van de aandoening te beperken en het herstel te versnellen. Patiënten wordt aangeraden om fysiotherapie of andere vormen van behandeling te zoeken zodra de symptomen beginnen.

Lees verder

• Schouderpijn: Oorzaken van pijn aan schoudergewricht