HELLP-syndroom: Ernstige complicatie van zwangerschap

Het HELLP-syndroom is een groep symptomen die optreden bij zwangere vrouwen. HELLP is een afkorting van de aanwezige symptomen, met name hemolysis (afbraak van rode bloedcellen), elevated liver enzymes (verhoogde leverenzymen), low platelet count (verlaagd aantal bloedplaatjes). Hoofdpijn, buikpijn en bloedingsproblemen zijn enkele symptomen van de aandoening. Bij deze levensbedreigende complicatie van de zwangerschap geeft een snelle bevalling van de zwangere vrouw de beste resultaten voor zowel de baby als de moeder.

• Epidemiologie van HELLP-syndroom
• Oorzaken van ernstige zwangerschapscompliatie
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van complicatie bij zwangere vrouwen
• Praktische omgangstips voor HELLP-syndroom
• Medische zorg en bevalling
• Herstel en voedingsadvies
• Misvattingen rond HELLP-syndroom
• Het HELLP-syndroom komt alleen voor bij vrouwen met pre-eclampsie
• Het HELLP-syndroom is altijd direct levensbedreigend voor de moeder
• Je kunt het HELLP-syndroom voorkomen door goed voor jezelf te zorgen tijdens de zwangerschap
• Het HELLP-syndroom is hetzelfde als eclampsie
• Het HELLP-syndroom kan zich pas aan het einde van de zwangerschap ontwikkelen
• Vrouwen die het HELLP-syndroom hebben gehad, zullen het bij een volgende zwangerschap weer krijgen
• Er is geen behandeling voor het HELLP-syndroom

Epidemiologie van HELLP-syndroom

Het HELLP-syndroom komt voor bij 0,1% -0,6% van alle zwangerschappen en bij 4% -12% van de patiënten met pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk). Het HELLP-syndroom treedt meestal op tussen week 27 van de zwangerschap en bevalling, of onmiddellijk na de geboorte (bij 15% -30% van de gevallen). De incidentie van het HELLP-syndroom is significant hoger bij vrouwen met een blanke huidskleur en vrouwen van Europese afkomst.

Oorzaken van ernstige zwangerschapscompliatie

De oorzaak van het HELLP-syndroom is anno september 2024 niet volledig bekend. Het HELLP-syndroom komt voor bij ongeveer 1 tot 2 op de 1.000 zwangerschappen. De aandoening presenteert zich vaker bij vrouwen met pre-eclampsie (periode vlak voor zwangerschapsstuipen met hoofdpijn, oogproblemen en maagklachten) en eclampsie (zwangerschapsstuipen). Bij deze groep patiënten ontwikkelt 10 tot 20% het HELLP-syndroom. Meestal start de ontwikkeling van het HELLP-syndroom tijdens het derde trimester van de zwangerschap (tussen de 26 tot 40 weken zwangerschap). Soms verschijnt de ziekte in de week nadat de baby geboren is.

Veel vrouwen hebben een hoge bloeddruk en zijn gediagnosticeerd met pre-eclampsie voordat ze het HELLP-syndroom ontwikkelen. In sommige gevallen zijn de tekenen van het HELLP-syndroom de eerste waarschuwing van pre-eclampsie.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het HELLP-syndroom zijn:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een geschiedenis van een slechte zwangerschapsuitkomst
• een leeftijd van de moeder ouder dan 34 jaar
• een slechte voeding
• een witte huidskleur
• Europese afkomst
• meerdere zwangerschappen (multipariteit)

Symptomen

Symptomen van het HELLP-syndroom zijn onder meer:

• brandend maagzuur
• een neusbloeding of andere bloedingen die niet gemakkelijk stoppen (zeldzaam)
• een wazig gezichtsvermogen
• epileptische aanvallen of convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn) (zeldzaam)
• hoofdpijn
• kortademigheid (indien longoedeem aanwezig is)
• misselijkheid en braken die steeds verergeren
• pijn bij diepe ademhaling
• pijn in het rechter- of middelste gedeelte van de buik (ter hoogte van de lever) / buikpijn tijdens de zwangerschap
• schouderpijn
• tintelende vingers
• vermoeidheid of een gevoel van onbehagen
• vochtretentie (ophoping van vocht) en gewichtstoename

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van het HELLP-syndroom zijn:

• plotselinge ernstige hoofdpijn
• ernstige pijn in de bovenbuik, vooral aan de rechterkant
• toenemende misselijkheid en braken
• wazig zicht of visuele verstoringen
• ernstige zwelling van de benen of handen
• bloedingen die niet stoppen of ongebruikelijke blauwe plekken

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek ontdekt de arts een gevoelige buik, vooral in de rechter bovenzijde, en een vergrote lever (hepatomegalie). De benen zijn voorts gezwollen. Verder heeft de zwangere vrouw een hoge bloeddruk (hypertensie), een versnelde hartslag (tachycardie) en een versnelde ademhaling (tachypneu). Tekenen van uitdroging (droge slijmvliezen, ingevallen ogen, zwakte en onbalans) zijn tevens secundair aan de duizeligheid door overmatig braken. Geelzucht (icterus) en vermoeidheid zijn andere mogelijke zichtbare symptomen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit. Dit onthult verhoogde leverenzymen en verlaagde bloedplaatjes. Dankzij een CT-scan is een arts in staat om een bloeding in de lever te zien. Een urine-onderzoek is ook mogelijk; dit toont een verhoogd aantal eiwitten in de urine (proteïnurie).

Differentiële diagnose

Soms diagnosticeert de arts een zwangere vrouw met het HELLP-syndroom verkeerd. De vrouw krijgt dan één van volgende diagnoses:

• abruptio placentae (placentaloslating: geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren)
• acute leververvetting tijdens de zwangerschap
• anemie (een tekort aan rode bloedcellen) en trombocytopenie (een tekort van bloedplaatjes) bij de zwangerschap
• de griep
• eclampsie
• een andere virale ziekte
• een galblaasaandoening
• een maagzweer
• hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• hemolytisch-uremisch syndroom (uremie)
• hepatitis (een leverontsteking)
• het antifosfolipidensyndroom bij de zwangerschap (bloedstolsels in slagaders)
• hyperemesis gravidarum (extreme zwangerschapsmisselijkheid)
• hypertensie bij de zwangerschap
• idiopathische trombocytopenische purpura (ITP)
• nefrolithiase (nierstenen)
• opflakkering van lupus
• pre-eclampsie
• trombocytopenie bij de zwangerschap
• trombotische trombocytopenische purpura
• trombotische trombocytopenische purpura bij zwangerschap
• vroege zwangerschapsinductie

Behandeling

De behandeling van het HELLP-syndroom is gericht op het verbeteren van de toestand van de moeder en het stabiliseren van de zwangerschap om de best mogelijke uitkomst voor de baby te garanderen. De behandeling kan omvatten:

• medicatie om de bloeddruk te verlagen
• medicatie om de symptomen van pre-eclampsie te behandelen
• magnesiumsulfaat om epileptische aanvallen te voorkomen
• transfusie van bloedplaatjes of plasma om de bloedstolling te verbeteren
• inductie van de bevalling (wanneer de baby en moeder in een stabiele toestand verkeren)
• keizersnede als de moeder of baby in een gevaarlijke toestand verkeert of als de bevalling niet kan worden ingeleid

Prognose

De prognose van het HELLP-syndroom hangt af van de ernst van de aandoening en de tijdigheid van de medische interventie. Wanneer het syndroom tijdig wordt behandeld en de bevalling wordt ingeleid, hebben zowel moeder als baby een goede kans op herstel. Bij ernstige gevallen kan het HELLP-syndroom leiden tot levensbedreigende complicaties zoals leverfalen, nierfalen en zelfs de dood.

Complicaties

Complicaties van het HELLP-syndroom kunnen zijn:

• ademhalingsproblemen en longoedeem
• bloedingen zoals in de hersenen en de buikholte
• leverbloedingen en leverfalen
• nierfalen
• stollingsstoornissen
• hart- en vaatproblemen
• infecties
• risico op vroeggeboorte of een ongezonde baby

Preventie van complicatie bij zwangere vrouwen

Preventie van het HELLP-syndroom is niet altijd mogelijk, maar het beheersen van risicofactoren kan helpen. Dit omvat:

• regelmatige zwangerschapscontroles om tekenen van pre-eclampsie of HELLP-syndroom vroegtijdig op te sporen
• behandeling van onderliggende aandoeningen zoals hypertensie of diabetes
• gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging
• overleg met de zorgverlener over het nemen van voorzorgsmaatregelen bij een eerdere geschiedenis van HELLP-syndroom of pre-eclampsie

Praktische omgangstips voor HELLP-syndroom

Het HELLP-syndroom is een ernstige complicatie van de zwangerschap, gekarakteriseerd door hemolyse, verhoogde leverenzymen en een laag aantal bloedplaatjes. Het beheer van HELLP-syndroom vereist snelle medische interventie om de gezondheid van de moeder en de baby te waarborgen.

Medische zorg en bevalling

Als het HELLP-syndroom wordt gediagnosticeerd, is onmiddellijke ziekenhuiszorg noodzakelijk. In veel gevallen is een vroege bevalling nodig, zelfs als de zwangerschap nog niet volledig is. Het is belangrijk om nauwlettend toezicht te houden op de vitale functies van de moeder, zoals bloeddruk, ademhaling en nierfunctie.

Na de bevalling is er regelmatige opvolging nodig om te controleren op complicaties zoals nier- of leverfalen. Het herstellen van het HELLP-syndroom kan enige tijd duren, dus geduld en steun van zorgverleners zijn cruciaal voor een succesvol herstel.

Herstel en voedingsadvies

Na een bevalling met HELLP-syndroom kan het herstel lang duren. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen, goed te hydrateren en gezond te eten om het herstel te ondersteunen. Een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitaminen en mineralen kan helpen om het lichaam te versterken.

Voor moeders die borstvoeding geven, is het van belang om in overleg met artsen te beslissen of borstvoeding veilig is, vooral als er medicijnen worden genomen. Voldoende slaap en vermijding van stress zijn essentieel om het herstel te bevorderen.

Misvattingen rond HELLP-syndroom

Het HELLP-syndroom is een ernstige complicatie die kan optreden tijdens de zwangerschap. Het staat voor hemolyse, verhoogde leverenzymen en een lage bloedplaatjeswaarde. Het wordt vaak geassocieerd met pre-eclampsie en kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de moeder als het kind. Er bestaan verschillende misvattingen over de symptomen, oorzaken en behandeling van het HELLP-syndroom, die het moeilijker maken om het snel te herkennen en effectief te behandelen.

Het HELLP-syndroom komt alleen voor bij vrouwen met pre-eclampsie

Hoewel het HELLP-syndroom vaak wordt gezien in combinatie met pre-eclampsie, kan het ook optreden zonder dat pre-eclampsie aanwezig is. In sommige gevallen kan een vrouw met een gezonde zwangerschap ineens symptomen van het HELLP-syndroom ontwikkelen, zonder de typische tekenen van hoge bloeddruk en eiwit in de urine die bij pre-eclampsie voorkomen. Dit maakt het belangrijk om bij alle zwangere vrouwen alert te zijn op de symptomen van het HELLP-syndroom, zelfs als er geen duidelijke tekenen van pre-eclampsie zijn.

Het HELLP-syndroom is altijd direct levensbedreigend voor de moeder

Hoewel het HELLP-syndroom ernstig is en kan leiden tot complicaties zoals bloeddrukproblemen, leverfalen en zelfs de dood, is het niet altijd direct levensbedreigend. Vroege herkenning en behandeling kunnen de risico's aanzienlijk verlagen. De ernst van het syndroom varieert, en sommige vrouwen kunnen herstellen met de juiste medische zorg, hoewel de aandoening altijd dringend medische aandacht vereist.

Je kunt het HELLP-syndroom voorkomen door goed voor jezelf te zorgen tijdens de zwangerschap

Er zijn geen bekende manieren om het HELLP-syndroom volledig te voorkomen. Hoewel een gezonde levensstijl en het vermijden van risicofactoren zoals overgewicht en alcoholgebruik de gezondheid van de moeder kunnen bevorderen, zijn er geen gegarandeerde preventiemethoden. De precieze oorzaken van het HELLP-syndroom zijn nog niet volledig begrepen, en het kan zelfs optreden bij vrouwen die goed voor zichzelf zorgen en geen risicofactoren hebben.

Het HELLP-syndroom is hetzelfde als eclampsie

Het HELLP-syndroom en eclampsie worden vaak in één adem genoemd, maar ze zijn verschillend. Eclampsie is een ernstige complicatie van pre-eclampsie, gekarakteriseerd door toevallen, terwijl het HELLP-syndroom specifiek te maken heeft met bloedonderzoeken die wijzen op problemen met de lever en de bloedplaatjes. Hoewel beide aandoeningen ernstig kunnen zijn, vereisen ze verschillende behandelingen en hebben ze verschillende symptomen. Het is belangrijk om het verschil tussen de twee te begrijpen om de juiste zorg te bieden.

Het HELLP-syndroom kan zich pas aan het einde van de zwangerschap ontwikkelen

Het HELLP-syndroom wordt vaak geassocieerd met het derde trimester van de zwangerschap, maar het kan zich ook veel eerder ontwikkelen. In sommige gevallen kan het al in de 20ste week van de zwangerschap optreden. Dit maakt het belangrijk om alert te zijn op de symptomen van het syndroom, zoals pijn in de bovenbuik, misselijkheid, hoofdpijn en veranderingen in de bloeddruk, ongeacht de zwangerschapsduur.

Vrouwen die het HELLP-syndroom hebben gehad, zullen het bij een volgende zwangerschap weer krijgen

Hoewel vrouwen die het HELLP-syndroom hebben gehad tijdens een eerdere zwangerschap een verhoogd risico hebben om het opnieuw te ontwikkelen, betekent dit niet dat het bij elke zwangerschap zal optreden. Er is geen garantie dat een vrouw het HELLP-syndroom weer zal krijgen, maar het is belangrijk dat vrouwen die eerder getroffen zijn, nauwlettend worden gecontroleerd in toekomstige zwangerschappen om vroegtijdige tekenen te identificeren.

Er is geen behandeling voor het HELLP-syndroom

Hoewel het HELLP-syndroom niet volledig kan worden genezen, kunnen de symptomen wel behandeld worden om de gezondheid van de moeder en het kind te stabiliseren. Dit kan onder andere het toedienen van medicatie om de bloeddruk te verlagen en het stimuleren van de bevalling inhouden. In ernstige gevallen kan het noodzakelijk zijn om de zwangerschap vroegtijdig te beëindigen om verdere complicaties te voorkomen. Het is van cruciaal belang dat het HELLP-syndroom snel wordt gediagnosticeerd om de best mogelijke zorg te bieden voor moeder en kind.

Lees verder

• Buikpijn tijdens zwangerschap: Oorzaken van pijnlijke buik