HELLP-syndroom: Ernstige complicatie van zwangerschap

Het HELLP-syndroom is een groep symptomen die optreden bij zwangere vrouwen. HELLP is een afkorting van de aanwezige symptomen, met name hemolysis (afbraak van rode bloedcellen), elevated liver enzymes (verhoogde leverenzymen), low platelet count (verlaagd aantal bloedplaatjes). Hoofdpijn, buikpijn en bloedingsproblemen zijn enkele symptomen van de aandoening. Bij deze levensbedreigende complicatie van de zwangerschap geeft een snelle bevalling van de zwangere vrouw de beste resultaten voor zowel de baby als de moeder.

• Epidemiologie van HELLP-syndroom
• Oorzaken van ernstige zwangerschapscompliatie
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van complicatie bij zwangere vrouwen

Epidemiologie van HELLP-syndroom

Het HELLP-syndroom komt voor bij 0,1% -0,6% van alle zwangerschappen en bij 4% -12% van de patiënten met pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk). Het HELLP-syndroom treedt meestal op tussen week 27 van de zwangerschap en bevalling, of onmiddellijk na de geboorte (bij 15% -30% van de gevallen). De incidentie van het HELLP-syndroom is significant hoger bij vrouwen met een blanke huidskleur en vrouwen van Europese afkomst.

Oorzaken van ernstige zwangerschapscompliatie

De oorzaak van het HELLP-syndroom is anno september 2024 niet volledig bekend. Het HELLP-syndroom komt voor bij ongeveer 1 tot 2 op de 1.000 zwangerschappen. De aandoening presenteert zich vaker bij vrouwen met pre-eclampsie (periode vlak voor zwangerschapsstuipen met hoofdpijn, oogproblemen en maagklachten) en eclampsie (zwangerschapsstuipen). Bij deze groep patiënten ontwikkelt 10 tot 20% het HELLP-syndroom. Meestal start de ontwikkeling van het HELLP-syndroom tijdens het derde trimester van de zwangerschap (tussen de 26 tot 40 weken zwangerschap). Soms verschijnt de ziekte in de week nadat de baby geboren is.

Veel vrouwen hebben een hoge bloeddruk en zijn gediagnosticeerd met pre-eclampsie voordat ze het HELLP-syndroom ontwikkelen. In sommige gevallen zijn de tekenen van het HELLP-syndroom de eerste waarschuwing van pre-eclampsie.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het HELLP-syndroom zijn:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een geschiedenis van een slechte zwangerschapsuitkomst
• een leeftijd van de moeder ouder dan 34 jaar
• een slechte voeding
• een witte huidskleur
• Europese afkomst
• meerdere zwangerschappen (multipariteit)

Symptomen

Symptomen van het HELLP-syndroom zijn onder meer:

• brandend maagzuur
• een neusbloeding of andere bloedingen die niet gemakkelijk stoppen (zeldzaam)
• een wazig gezichtsvermogen
• epileptische aanvallen of convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn) (zeldzaam)
• hoofdpijn
• kortademigheid (indien longoedeem aanwezig is)
• misselijkheid en braken die steeds verergeren
• pijn bij diepe ademhaling
• pijn in het rechter- of middelste gedeelte van de buik (ter hoogte van de lever) / buikpijn tijdens de zwangerschap
• schouderpijn
• tintelende vingers
• vermoeidheid of een gevoel van onbehagen
• vochtretentie (ophoping van vocht) en gewichtstoename

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van het HELLP-syndroom zijn:

• plotselinge ernstige hoofdpijn
• ernstige pijn in de bovenbuik, vooral aan de rechterkant
• toenemende misselijkheid en braken
• wazig zicht of visuele verstoringen
• ernstige zwelling van de benen of handen
• bloedingen die niet stoppen of ongebruikelijke blauwe plekken

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek ontdekt de arts een gevoelige buik, vooral in de rechter bovenzijde, en een vergrote lever (hepatomegalie). De benen zijn voorts gezwollen. Verder heeft de zwangere vrouw een hoge bloeddruk (hypertensie), een versnelde hartslag (tachycardie) en een versnelde ademhaling (tachypneu). Tekenen van uitdroging (droge slijmvliezen, ingevallen ogen, zwakte en onbalans) zijn tevens secundair aan de duizeligheid door overmatig braken. Geelzucht (icterus) en vermoeidheid zijn andere mogelijke zichtbare symptomen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit. Dit onthult verhoogde leverenzymen en verlaagde bloedplaatjes. Dankzij een CT-scan is een arts in staat om een bloeding in de lever te zien. Een urine-onderzoek is ook mogelijk; dit toont een verhoogd aantal eiwitten in de urine (proteïnurie).

Differentiële diagnose

Soms diagnosticeert de arts een zwangere vrouw met het HELLP-syndroom verkeerd. De vrouw krijgt dan één van volgende diagnoses:

• abruptio placentae (placentaloslating: geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren)
• acute leververvetting tijdens de zwangerschap
• anemie (een tekort aan rode bloedcellen) en trombocytopenie (een tekort van bloedplaatjes) bij de zwangerschap
• de griep
• eclampsie
• een andere virale ziekte
• een galblaasaandoening
• een maagzweer
• hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• hemolytisch-uremisch syndroom (uremie)
• hepatitis (een leverontsteking)
• het antifosfolipidensyndroom bij de zwangerschap (bloedstolsels in slagaders)
• hyperemesis gravidarum (extreme zwangerschapsmisselijkheid)
• hypertensie bij de zwangerschap
• idiopathische trombocytopenische purpura (ITP)
• nefrolithiase (nierstenen)
• opflakkering van lupus
• pre-eclampsie
• trombocytopenie bij de zwangerschap
• trombotische trombocytopenische purpura
• trombotische trombocytopenische purpura bij zwangerschap
• vroege zwangerschapsinductie

Behandeling

De behandeling van het HELLP-syndroom is gericht op het verbeteren van de toestand van de moeder en het stabiliseren van de zwangerschap om de best mogelijke uitkomst voor de baby te garanderen. De behandeling kan omvatten:

• medicatie om de bloeddruk te verlagen
• medicatie om de symptomen van pre-eclampsie te behandelen
• magnesiumsulfaat om epileptische aanvallen te voorkomen
• transfusie van bloedplaatjes of plasma om de bloedstolling te verbeteren
• inductie van de bevalling (wanneer de baby en moeder in een stabiele toestand verkeren)
• keizersnede als de moeder of baby in een gevaarlijke toestand verkeert of als de bevalling niet kan worden ingeleid

Prognose

De prognose van het HELLP-syndroom hangt af van de ernst van de aandoening en de tijdigheid van de medische interventie. Wanneer het syndroom tijdig wordt behandeld en de bevalling wordt ingeleid, hebben zowel moeder als baby een goede kans op herstel. Bij ernstige gevallen kan het HELLP-syndroom leiden tot levensbedreigende complicaties zoals leverfalen, nierfalen en zelfs de dood.

Complicaties

Complicaties van het HELLP-syndroom kunnen zijn:

• ademhalingsproblemen en longoedeem
• bloedingen zoals in de hersenen en de buikholte
• leverbloedingen en leverfalen
• nierfalen
• stollingsstoornissen
• hart- en vaatproblemen
• infecties
• risico op vroeggeboorte of een ongezonde baby

Preventie van complicatie bij zwangere vrouwen

Preventie van het HELLP-syndroom is niet altijd mogelijk, maar het beheersen van risicofactoren kan helpen. Dit omvat:

• regelmatige zwangerschapscontroles om tekenen van pre-eclampsie of HELLP-syndroom vroegtijdig op te sporen
• behandeling van onderliggende aandoeningen zoals hypertensie of diabetes
• gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging
• overleg met de zorgverlener over het nemen van voorzorgsmaatregelen bij een eerdere geschiedenis van HELLP-syndroom of pre-eclampsie

Lees verder

• Buikpijn tijdens zwangerschap: Oorzaken van pijnlijke buik