HELLP-syndroom: Ernstige complicatie van zwangerschap

Het HELLP-syndroom is een groep symptomen die optreden bij zwangere vrouwen. HELLP is een afkorting van de aanwezige symptomen met name hemolysis (afbraak van rode bloedcellen), elevated liver enzymes (verhoogde leverenzymen), low platelet count (verlaagd aantal bloedplaatjes). Hoofdpijn, buikpijn en bloedingsproblemen zijn enkele symptomen van de aandoening. Bij deze levensbedreigende complicatie van de zwangerschap geeft een snelle bevalling van de zwangere vrouw de beste resultaten voor zowel de baby als de moeder.

• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken HELLP-syndroom
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose zwangere vrouwen en baby's
• Complicaties
• Contactgroep

Epidemiologie aandoening

Het HELLP-syndroom komt voor bij 0,1% -0,6% van alle zwangerschappen en bij 4% -12% van de patiënten met pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk). Het HELLP-syndroom treedt meestal op tussen week 27 van de zwangerschap en bevalling, of onmiddellijk na de geboorte (bij 15% -30% van de gevallen). De incidentie van het HELLP-syndroom is significant hoger bij vrouwen met een blanke huidskleur en vrouwen van Europese afkomst.

Oorzaken HELLP-syndroom

De oorzaak van het HELLP-syndroom is anno oktober 2020 niet bekend. Het HELLP-syndroom komt voor bij ongeveer 1 tot 2 op de 1.000 zwangerschappen. De aandoening presenteert zich vaker bij vrouwen met pre-eclampsie (periode vlak voor zwangerschapsstuipen met hoofdpijn, oogproblemen en maagklachten) en eclampsie (zwangerschapsstuipen). Bij deze groep patiënten ontwikkelt 10 tot 20% het HELLP-syndroom. Meestal start de ontwikkeling van het HELLP-syndroom tijdens het derde trimester van de zwangerschap (tussen de 26 tot 40 weken zwangerschap). Soms verschijnt de ziekte in de week nadat de baby geboren is.

Veel vrouwen hebben een hoge bloeddruk en zijn gediagnosticeerd met pre-eclampsie voordat ze het HELLP-syndroom ontwikkelen. In sommige gevallen zijn de tekenen van het HELLP-syndroom de eerste waarschuwing van pre-eclampsie.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het HELLP-syndroom zijn:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een geschiedenis van een slechte zwangerschapsuitkomst
• een leeftijd van de moeder ouder dan 34 jaar
• een slechte voeding
• een witte huidskleur
• Europese afkomst
• meerdere zwangerschappen (multipariteit)

Symptomen

Symptomen van het HELLP-syndroom zijn onder meer:

• brandend maagzuur
• een neusbloeding of andere bloedingen die niet gemakkelijk stoppen (zeldzaam)
• een wazig gezichtsvermogen
• epileptische aanvallen of convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn) (zeldzaam)
• hoofdpijn
• kortademigheid (indien longoedeem aanwezig is)
• misselijkheid en braken die steeds verergeren
• pijn bij diepe ademhaling
• pijn in het rechter- of middelste gedeelte van de buik (ter hoogte van de lever) / buikpijn tijdens de zwangerschap
• schouderpijn
• tintelende vingers
• vermoeidheid of een gevoel van onbehagen
• vochtretentie (ophoping van vocht) en gewichtstoename

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek ontdekt de arts een gevoelige buik, vooral in de rechter bovenzijde, en een vergrote lever (hepatomegalie). De benen zijn voorts gezwollen. Verder heeft de zwangere vrouw een hoge bloeddruk (hypertensie), een versnelde hartslag (tachycardie) en een versnelde ademhaling (tachypneu). Tekenen van uitdroging (droge slijmvliezen, ingevallen ogen, zwakte en onbalans) zijn tevens secundair aan de duizeligheid door overmatig braken. Geelzucht (icterus) en vermoeidheid zijn andere mogelijke zichtbare symptomen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit. Dit onthult verhoogde leverenzymen en verlaagde bloedplaatjes. Dankzij een CT-scan is een arts in staat om een bloeding in de lever te zien. Een urine-onderzoek is ook mogelijk; dit toont een verhoogd aantal eiwitten in de urine (proteïnurie).

Differentiële diagnose

Soms diagnosticeert de arts een zwangere vrouw met het HELLP-syndroom verkeerd. De vrouw krijgt dan één van volgende diagnoses:

• abruptio placentae (placentaloslating: geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren)
• acute leververvetting tijdens de zwangerschap
• anemie (een tekort aan rode bloedcellen) en trombocytopenie (een tekort van bloedplaatjes) bij de zwangerschap
• de griep
• eclampsie
• een andere virale ziekte
• een galblaasaandoening
• een maagzweer
• hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• hemolytisch-uremisch syndroom (uremie)
• hepatitis (een leverontsteking)
• het antifosfolipidensyndroom bij de zwangerschap (bloedstolsels in slagaders)
• hyperemesis gravidarum (extreme zwangerschapsmisselijkheid)
• hypertensie bij de zwangerschap
• idiopathische trombocytopenische purpura (ITP)
• nefrolithiase (nierstenen)
• opflakkering van lupus
• pre-eclampsie
• trombocytopenie bij de zwangerschap
• trombotische trombocytopenische purpura
• trombotische trombocytopenische purpura (TTP)

Behandeling

Bij de aanwezigheid van lichte symptomen wanneer de zwangerschapsduur minder dan 34 weken is, raadt de arts bedrust thuis of in het ziekenhuis aan. Vrouwen met ernstige symptomen van het HELLP-syndroom bevallen zo snel mogelijk, zelfs wanneer de baby prematuur is. De leverproblemen en andere symptomen verergeren namelijk snel, hetgeen schadelijk is voor zowel de moeder als het kind. De arts wekt de bevalling op via medicijnen, of een keizersnede behoort ook tot de mogelijkheden. Verder krijgt de zwangere vrouw nog corticosteroïden want deze medicijnen doen de longen van de baby sneller ontwikkelen. Bij ernstige bloedingen krijgt de zwangere vrouw een bloedtransfusie. Bovendien is een infuus met magnesiumsulfaat nodig om aanvallen te voorkomen. Tot slot krijgt de vrouw geneesmiddelen voor de behandeling van een hoge bloeddruk.

Prognose zwangere vrouwen en baby's

Meestal zijn de vooruitzichten van zwangere dames uitstekend wanneer de vrouw een tijdige diagnose en behandeling krijgt. Het is zeer belangrijk om regelmatig prenatale onderzoeken te krijgen. Het sterftecijfer onder baby's van moeders met het HELLP-syndroom is afhankelijk van het geboortegewicht en de ontwikkeling van de organen (vooral de longen) van de baby. Veel baby’s komen voor een zwangerschapsduur van 37 weken ter wereld. Het HELLP-syndroom komt bij 25% van de vrouwen terug bij een volgende zwangerschap.

Complicaties

Een late behandeling leidt bij één op de vier zwangere dames tot ernstige complicaties zoals:

• bloed: verspreide intravasculaire coagulatie (DIC) (bloedstollingsaandoening wat resulteert in overmatige bloedingen), een hematoom (bloeduitstorting door bloed buiten bloedvaten), bloedingen
• centraal zenuwstelsel: bloeding / beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), cerebraal oedeem (zwelling in de hersenen), centraal veneuze trombose, epileptische aanvallen, netvliesloslating (ablatio retinae)
• een overlijden (doodgeboorte)
• een scheiding van de placenta met de baarmoederwand (placentale abruptie)
• hart: een hartstilstand, myocardischemie (zuurstoftekort van de hartspier)
• infecties
• lever: leverbloeding en leverfalen, ascites (vochtophoping in de buik)
• longen: longembolie (afsluiting van een slagader in de longen), longoedeem (vocht in de longen), acute respiratory distress syndroom (ARDS)
• nieren: acuut of chronisch nierfalen

Nadat de baby geboren is, verdwijnt in de meeste gevallen het HELLP-syndroom.

Contactgroep

De Hellp Stichting verzorgt lotgenotencontact, voorziet informatie en optimaliseert de zorg rond het HeLLP-syndroom. De stichting is eveneens te volgen via Facebook.

Lees verder

• Buikpijn tijdens zwangerschap: Oorzaken van pijnlijke buik