HELLP-syndroom: Ernstige complicatie van zwangerschap
Het HELLP-syndroom is een groep symptomen die optreden bij zwangere vrouwen. HELLP is een afkorting van de aanwezige symptomen, met name hemolysis (afbraak van rode bloedcellen), elevated liver enzymes (verhoogde leverenzymen), low platelet count (verlaagd aantal bloedplaatjes). Hoofdpijn, buikpijn en bloedingsproblemen zijn enkele symptomen van de aandoening. Bij deze levensbedreigende complicatie van de zwangerschap geeft een snelle bevalling van de zwangere vrouw de beste resultaten voor zowel de baby als de moeder.- Epidemiologie van HELLP-syndroom
- Oorzaken van ernstige zwangerschapscompliatie
- Risicofactoren
- Symptomen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Complicaties
- Preventie van complicatie bij zwangere vrouwen
- Praktische omgangstips voor HELLP-syndroom
- Medische zorg en bevalling
- Herstel en voedingsadvies
- Misvattingen rond HELLP-syndroom
- Het HELLP-syndroom komt alleen voor bij vrouwen met pre-eclampsie
- Het HELLP-syndroom is altijd direct levensbedreigend voor de moeder
- Je kunt het HELLP-syndroom voorkomen door goed voor jezelf te zorgen tijdens de zwangerschap
- Het HELLP-syndroom is hetzelfde als eclampsie
- Het HELLP-syndroom kan zich pas aan het einde van de zwangerschap ontwikkelen
- Vrouwen die het HELLP-syndroom hebben gehad, zullen het bij een volgende zwangerschap weer krijgen
- Er is geen behandeling voor het HELLP-syndroom
Epidemiologie van HELLP-syndroom
Het HELLP-syndroom komt voor bij 0,1% -0,6% van alle zwangerschappen en bij 4% -12% van de patiënten met pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk). Het HELLP-syndroom treedt meestal op tussen week 27 van de zwangerschap en bevalling, of onmiddellijk na de geboorte (bij 15% -30% van de gevallen). De incidentie van het HELLP-syndroom is significant hoger bij vrouwen met een blanke huidskleur en vrouwen van Europese afkomst.Oorzaken van ernstige zwangerschapscompliatie
De oorzaak van het HELLP-syndroom is anno september 2024 niet volledig bekend. Het HELLP-syndroom komt voor bij ongeveer 1 tot 2 op de 1.000 zwangerschappen. De aandoening presenteert zich vaker bij vrouwen met pre-eclampsie (periode vlak voor zwangerschapsstuipen met hoofdpijn, oogproblemen en maagklachten) en eclampsie (zwangerschapsstuipen). Bij deze groep patiënten ontwikkelt 10 tot 20% het HELLP-syndroom. Meestal start de ontwikkeling van het HELLP-syndroom tijdens het derde trimester van de zwangerschap (tussen de 26 tot 40 weken zwangerschap). Soms verschijnt de ziekte in de week nadat de baby geboren is.Veel vrouwen hebben een hoge bloeddruk en zijn gediagnosticeerd met pre-eclampsie voordat ze het HELLP-syndroom ontwikkelen. In sommige gevallen zijn de tekenen van het HELLP-syndroom de eerste waarschuwing van pre-eclampsie.
Risicofactoren
Risicofactoren voor het HELLP-syndroom zijn:- diabetes mellitus (suikerziekte)
- een geschiedenis van een slechte zwangerschapsuitkomst
- een leeftijd van de moeder ouder dan 34 jaar
- een slechte voeding
- een witte huidskleur
- Europese afkomst
- meerdere zwangerschappen (multipariteit)
Een wazig gezichtsvermogen is één van de mogelijke symptomen van het HELLP-syndroom / Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Symptomen
Symptomen van het HELLP-syndroom zijn onder meer:- brandend maagzuur
- een neusbloeding of andere bloedingen die niet gemakkelijk stoppen (zeldzaam)
- een wazig gezichtsvermogen
- epileptische aanvallen of convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn) (zeldzaam)
- hoofdpijn
- kortademigheid (indien longoedeem aanwezig is)
- misselijkheid en braken die steeds verergeren
- pijn bij diepe ademhaling
- pijn in het rechter- of middelste gedeelte van de buik (ter hoogte van de lever) / buikpijn tijdens de zwangerschap
- schouderpijn
- tintelende vingers
- vermoeidheid of een gevoel van onbehagen
- vochtretentie (ophoping van vocht) en gewichtstoename
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van het HELLP-syndroom zijn:- plotselinge ernstige hoofdpijn
- ernstige pijn in de bovenbuik, vooral aan de rechterkant
- toenemende misselijkheid en braken
- wazig zicht of visuele verstoringen
- ernstige zwelling van de benen of handen
- bloedingen die niet stoppen of ongebruikelijke blauwe plekken
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekTijdens een lichamelijk onderzoek ontdekt de arts een gevoelige buik, vooral in de rechter bovenzijde, en een vergrote lever (hepatomegalie). De benen zijn voorts gezwollen. Verder heeft de zwangere vrouw een hoge bloeddruk (hypertensie), een versnelde hartslag (tachycardie) en een versnelde ademhaling (tachypneu). Tekenen van uitdroging (droge slijmvliezen, ingevallen ogen, zwakte en onbalans) zijn tevens secundair aan de duizeligheid door overmatig braken. Geelzucht (icterus) en vermoeidheid zijn andere mogelijke zichtbare symptomen.
Diagnostisch onderzoek
De arts voert een volledig bloedonderzoek uit. Dit onthult verhoogde leverenzymen en verlaagde bloedplaatjes. Dankzij een CT-scan is een arts in staat om een bloeding in de lever te zien. Een urine-onderzoek is ook mogelijk; dit toont een verhoogd aantal eiwitten in de urine (proteïnurie).
Differentiële diagnose
Soms diagnosticeert de arts een zwangere vrouw met het HELLP-syndroom verkeerd. De vrouw krijgt dan één van volgende diagnoses:
- abruptio placentae (placentaloslating: geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren)
- acute leververvetting tijdens de zwangerschap
- anemie (een tekort aan rode bloedcellen) en trombocytopenie (een tekort van bloedplaatjes) bij de zwangerschap
- de griep
- eclampsie
- een andere virale ziekte
- een galblaasaandoening
- een maagzweer
- hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
- hemolytisch-uremisch syndroom (uremie)
- hepatitis (een leverontsteking)
- het antifosfolipidensyndroom bij de zwangerschap (bloedstolsels in slagaders)
- hyperemesis gravidarum (extreme zwangerschapsmisselijkheid)
- hypertensie bij de zwangerschap
- idiopathische trombocytopenische purpura (ITP)
- nefrolithiase (nierstenen)
- opflakkering van lupus
- pre-eclampsie
- trombocytopenie bij de zwangerschap
- trombotische trombocytopenische purpura
- trombotische trombocytopenische purpura bij zwangerschap
- vroege zwangerschapsinductie
Behandeling
De behandeling van het HELLP-syndroom is gericht op het verbeteren van de toestand van de moeder en het stabiliseren van de zwangerschap om de best mogelijke uitkomst voor de baby te garanderen. De behandeling kan omvatten:- medicatie om de bloeddruk te verlagen
- medicatie om de symptomen van pre-eclampsie te behandelen
- magnesiumsulfaat om epileptische aanvallen te voorkomen
- transfusie van bloedplaatjes of plasma om de bloedstolling te verbeteren
- inductie van de bevalling (wanneer de baby en moeder in een stabiele toestand verkeren)
- keizersnede als de moeder of baby in een gevaarlijke toestand verkeert of als de bevalling niet kan worden ingeleid
Prognose
De prognose van het HELLP-syndroom hangt af van de ernst van de aandoening en de tijdigheid van de medische interventie. Wanneer het syndroom tijdig wordt behandeld en de bevalling wordt ingeleid, hebben zowel moeder als baby een goede kans op herstel. Bij ernstige gevallen kan het HELLP-syndroom leiden tot levensbedreigende complicaties zoals leverfalen, nierfalen en zelfs de dood.Complicaties
Complicaties van het HELLP-syndroom kunnen zijn:- ademhalingsproblemen en longoedeem
- bloedingen zoals in de hersenen en de buikholte
- leverbloedingen en leverfalen
- nierfalen
- stollingsstoornissen
- hart- en vaatproblemen
- infecties
- risico op vroeggeboorte of een ongezonde baby
Preventie van complicatie bij zwangere vrouwen
Preventie van het HELLP-syndroom is niet altijd mogelijk, maar het beheersen van risicofactoren kan helpen. Dit omvat:- regelmatige zwangerschapscontroles om tekenen van pre-eclampsie of HELLP-syndroom vroegtijdig op te sporen
- behandeling van onderliggende aandoeningen zoals hypertensie of diabetes
- gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging
- overleg met de zorgverlener over het nemen van voorzorgsmaatregelen bij een eerdere geschiedenis van HELLP-syndroom of pre-eclampsie
Praktische omgangstips voor HELLP-syndroom
Het HELLP-syndroom is een ernstige complicatie van de zwangerschap, gekarakteriseerd door hemolyse, verhoogde leverenzymen en een laag aantal bloedplaatjes. Het beheer van HELLP-syndroom vereist snelle medische interventie om de gezondheid van de moeder en de baby te waarborgen.Medische zorg en bevalling
Als het HELLP-syndroom wordt gediagnosticeerd, is onmiddellijke ziekenhuiszorg noodzakelijk. In veel gevallen is een vroege bevalling nodig, zelfs als de zwangerschap nog niet volledig is. Het is belangrijk om nauwlettend toezicht te houden op de vitale functies van de moeder, zoals bloeddruk, ademhaling en nierfunctie.Na de bevalling is er regelmatige opvolging nodig om te controleren op complicaties zoals nier- of leverfalen. Het herstellen van het HELLP-syndroom kan enige tijd duren, dus geduld en steun van zorgverleners zijn cruciaal voor een succesvol herstel.
Herstel en voedingsadvies
Na een bevalling met HELLP-syndroom kan het herstel lang duren. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen, goed te hydrateren en gezond te eten om het herstel te ondersteunen. Een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitaminen en mineralen kan helpen om het lichaam te versterken.Voor moeders die borstvoeding geven, is het van belang om in overleg met artsen te beslissen of borstvoeding veilig is, vooral als er medicijnen worden genomen. Voldoende slaap en vermijding van stress zijn essentieel om het herstel te bevorderen.
