HELLP-syndroom: symptomen, oorzaken en behandeling

Het HELLP-syndroom is een reeks symptomen die samen een syndroom vormen dat zwangere vrouwen kan treffen. Het HELLP-syndroom wordt als een variant van pre-eclampsie beschouwd, maar het kan ook op zichzelf staan. De oorzaak is anno 2024 nog steeds onduidelijk en vaak wordt het HELLP-syndroom verkeerd gediagnosticeerd. Er wordt aangenomen dat het HELLP-syndroom zich voordoet bij ongeveer 0,2 tot 0,6 procent van alle zwangerschappen. Het HELLP-syndroom veroorzaakt problemen met je bloed, lever en bloeddruk. Als dit niet wordt behandeld, kunnen deze problemen de zwangere vrouw en haar ongeboren kindje schaden. Het HELLP-syndroom kan forse complicaties veroorzaken, waaronder: epileptische aanvallen, beroerte, leverruptuur (gescheurde lever).

• Wat is het HELLP-syndroom?
• Wat betekent 'HELLP'?
• Zwangerschapsvergiftiging
• Moeilijk te diagnosticeren
• Levensbedreigende complicatie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Vóórkomen
• Symptomen van het HELLP-syndroom
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van het HELLP-syndroom
• Bedrust en medicatie
• Bevallen
• Prognose van het HELLP-syndroom
• Mogelijke complicaties
• Preventie

Wat is het HELLP-syndroom?

Wat betekent 'HELLP'?

HELLP is een acroniem wat staat voor:

• H - Hemolysis: hemolyse (afbraak van rode bloedcellen)
• EL- Elevated Liver enzymes: verhoogde leverenzymen (leverfunctie)
• LP - Low Platelets: weinig bloedplaatjes.

Zwangerschapsvergiftiging

Er wordt vaak aangenomen dat het HELLP-syndroom altijd optreedt in het kader van pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging, maar het komt evenwel ook voor dat de symptomen van HELLP optreden zonder dat er sprake is van pre-eclampsie. Ongeveer 4-12% van de vrouwen met gediagnostiseerde pre-eclampsie zal het HELLP-syndroom ontwikkelen.

Moeilijk te diagnosticeren

Het HELLP-syndroom kan moeilijk te diagnosticeren zijn, vooral als er geen sprake is van hoge bloeddruk en eiwit in de urine (proteïnurie), wat duidt op zwangerschapsvergiftiging of pre-eclampsie. De symptomen van het HELLP-syndroom worden soms verward met maagslijmvliesontsteking (gastritis), griep, acute hepatitis, galblaasaandoening of andere aandoeningen.

Levensbedreigende complicatie

Het HELLP-syndroom is een ernstige en levensbedreigende complicatie van de zwangerschap. Naar verluidt kan het sterftecijfer zelfs oplopen tot 30%. Daarom is het van cruciaal belang dat zwangere vrouwen op de hoogte zijn van de aandoening en de symptomen, zodat ze de symptomen vroegtijdig herkennen en een vroege diagnose en behandeling kunnen krijgen.

Oorzaken

De oorzaak van HELLP is anno 2024 niet precies bekend. Waarschijnlijk heeft het ontstaan ervan te maken met (een combinatie van) erfelijke aanleg, onvoldoende aanpassing van je bloedvaten, bloedsomloop en je afweersysteem aan de zwangerschap en de ontwikkeling en ingroei van de placenta in de baarmoeder dan wel onvoldoende werking van de placenta.

Risicofactoren

Pre-eclampsie is de grootste risicofactor. Deze aandoening wordt gekenmerkt door hoge bloeddruk en treedt meestal op tijdens het laatste trimester van de zwangerschap. Het kan echter eerder in de zwangerschap of postpartum optreden (in zeldzame gevallen). Niet alle zwangere vrouwen met pre-eclampsie zullen het HELLP-syndroom ontwikkelen.

Andere risicofactoren voor HELLP zijn onder meer:

• ouder zijn dan 35 jaar
• zwaarlijvig zijn (overgewicht/obesitas)
• eerdere zwangerschappen
• meerlingzwangerschap
• diabetes of nierziekte hebben
• hoge bloeddruk
• diabetes
• vaat- en nierziekten
• auto-immuunziekten
• voorgeschiedenis van pre-eclampsie

Je loopt ook een groter risico op het HELLP-syndroom als je de aandoening had tijdens een vorige zwangerschap.

Vóórkomen

Het HELLP-syndroom komt voor bij 0,1 tot 0,6% van alle zwangerschappen. Van alle zwangere vrouwen in Nederland ontwikkelt 5 tot 8% pre-eclampsie. Naar schatting zal 15% van deze vrouwen het HELLP-syndroom krijgen.

Symptomen van het HELLP-syndroom

De lichamelijke symptomen van het HELLP-syndroom lijken in eerste instantie mogelijk op pre-eclampsie. Zwangere vrouwen die het HELLP-syndroom ontwikkelen, kunnen last hebben van een of meer van de volgende symptomen:

• hoofdpijn
• misselijkheid / braken / dyspepsie met pijn na het eten
  Wazig zien / Bron: Martin Sulman
• buikpijn of pijn in de rechterbovenbuik (ter hoogte van de lever)
• pijn op de borst, schouderpijn of pijn bij diep ademhalen
• kortademigheid (indien longoedeem aanwezig is)
• bloeden
• veranderingen in het gezichtsvermogen bijvoorbeeld wazig zien
• ophoping van vocht of oedeem
• verhoogde distolische druk
• eiwituitscheiding in de urine
• tintelende vingers

Onderzoek en diagnose

de arts verricht lichamelijk onderzoek, stelt vragen over je klachten en neemt je medische voorgeschiedenis in ogenschouw. Daarnaast zal de arts je bloeddruk checken, beoordelen of je pijn in de rechterbovenkant van je buik hebt en of er sprake is van een vergrote lever, en gezwollen benen. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit:

• Bloedonderzoek: verhoogde leverenzymen en verlaagde bloedplaatjes
• CT-scan om te bepalen of er sprake is van een bloeding in de lever
• een urine-onderzoek om te checken op proteïnurie

Behandeling van het HELLP-syndroom

Bedrust en medicatie

Allereerst zal bedrust worden voorgeschreven, opdat alle energie de baby ten goede komt en het lichaam van de zwangere vrouw tot rust komt. In geval van ernstige bloedingen tijdens de zwangerschap, krijgt de zwangere vrouw een bloedtransfusie. Corticosteroïden kunnen vroeg in de zwangerschap worden gebruikt om de longen van de baby te laten rijpen. Er kunnen ook bepaalde steroïden worden gebruikt om de gezondheid van de moeder te verbeteren. Er kan ook medicatie worden voorgeschreven die de bloeddruk onder controle houdt.

Bevallen

Meestal is de bevalling van de baby de definitieve behandeling voor vrouwen met het HELLP-syndroom. Veelal zal men het kind door middel van een keizersnede of een inleiding eerder ter wereld brengen.

Prognose van het HELLP-syndroom

De meeste vrouwen met het HELLP-syndroom herstellen volledig als de aandoening vroegtijdig wordt behandeld. Symptomen verbeteren ook aanzienlijk nadat de baby is geboren. De meeste symptomen en klachten verdwijnen binnen enkele dagen tot weken na de bevalling.

Misschien is de grootste zorg de impact die het HELLP-syndroom op de baby kan hebben. Vaak zal het nodig zijn het kind eerder geboren te laten worden, dus er is vaak een groter risico op complicaties door vroeggeboorte. Je baby gaat naar de couveuse als hij of zij geboren wordt voor 37 weken zwangerschap:.

Mogelijke complicaties

Complicaties die worden geassocieerd met het HELLP-syndroom zijn:

• leverruptuur (gescheurde lever)
• leverfalen
• hartstilstand
• nierfalen
• acute ademhalingsinsufficiëntie
• vocht in de longen (longoedeem)
• overmatig bloeden tijdens de bevalling
• loslatende placenta (solutio of abruptio placentae), wat optreedt wanneer de placenta loskomt van de baarmoeder voordat de baby wordt geboren
• beroerte
• overlijden / sterfte

Vroegtijdige behandeling is de sleutel tot het voorkomen van deze complicaties. Sommige complicaties kunnen echter ook optreden bij de behandeling. Symptomen van het HELLP-syndroom kunnen ook na de bevalling van invloed zijn op zowel de vrouw als haar baby.

Preventie

Anno 2024 is er geen manier bekend om het HELPP-syndroom te voorkomen. Het beste kun je het volgende doen:

• Zorg dat je in goede lichamelijke conditie bent voordat je zwanger wordt.
• Regelmatig op controle gaan bij de verloskundige.
• Informeer je huisarts, verloskundige en andere zorgverleners over eerdere risicovolle zwangerschappen of familiegeschiedenis van HELLP-syndroom, pre-eclampsie of andere hypertensieve stoornissen.
• Ken de waarschuwingssignalen van het HELPP-syndroom en schakel direct een arts is bij vermoeden van het HELLP-syndroom.
• Vertrouw jezelf wanneer 'iets gewoon niet goed voelt'.

Lees verder

• Zwangerschapsvergiftiging: symptomen, oorzaken & behandeling
• Hoge bloeddruk tijdens zwangerschap: symptomen & behandeling
• Hoofdpijn tijdens zwangerschap: oorzaken en voorkómen