Eiwit in de urine: oorzaken en symptomen van proteïnurie

Eiwit in de urine is veelal een teken van nierschade, maar eiwit in de urine kan ook een relatief onschuldige oorzaak hebben. Proteïnurie duidt op de aanwezigheid van een te grote hoeveelheid eiwit in de urine. Gezonde mensen verliezen normaal gesproken dagelijks minder dan 150 mg eiwit in de urine. Als je meer dan 150 mg eiwit per dag verlies in de urine, dan spreekt men van 'proteïnurie'. Proteïnurie zelf is niet gevaarlijk en veroorzaakt geen klachten of symptomen, maar de onderliggende aandoening kan wel klachten veroorzaken. Een forse uitscheiding van eiwit in de urine, kan ertoe leiden dat de urine gaat schuimen. In geval van een onderliggende nieraandoening, kunnen klachten optreden als bloed in de urine, gezwollen voeten en een pafferig gezicht. Behandeling van eiwit in de urine is afhankelijk van de oorzaak.

• Proteïnurie: eiwit in de urine
• Wat is het?
• Filteren van het bloed
• Wanneer komt proteïnurie voor?
• Oorzaken van eiwit in urine
• Stress, beweging, koorts en kou
• Nierschade
• Andere oorzaken van eiwit in de urine
• Intravasculaire hemolyse
• Pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging
• Multipel myeloom (kanker van de plasmacellen)
• Proteïnurie symptomen
• Wie moeten routinematig onderzocht worden op proteïnurie?
• Behandeling

Proteïnurie: eiwit in de urine

Wat is het?

Proteïnurie is een toestand die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van meer dan normale hoeveelheden eiwit in de urine. Het wordt meestal geassocieerd met een onderliggende ziekte of afwijking, maar het wordt soms ook waargenomen bij gezonde individuen.

Filteren van het bloed

Bloedplasma is het vloeibare deel van het bloed. Dit bevat veel verschillende eiwitten. Een van de vele functies van de nieren is het behouden van plasmaproteïne (eiwit in het bloedplasma), zodat het niet wordt uitgescheiden met urine zoals het geval is met afvalproducten. Er zijn twee mechanismen die normaal gesproken voorkomen dat eiwitten in de urine terechtkomen.

• De glomeruli (kluwentjes haarvaten in de nier die het bloed filtreren) vormen een barrière die de meeste grote plasma-eiwitten vasthouden in de bloedvaten.
• De kleine eiwitten die er wel doorkomen, worden bijna volledig geabsorbeerd door de nierbuisjes (tubuli).

Wanneer komt proteïnurie voor?

Proteïnurie komt het meest voor als zowel de glomeruli als de nierbuisjes in de nieren zijn beschadigd. Ontsteking en/of littekenvorming van de glomeruli kan ervoor zorgen dat in ​​toenemende mate eiwit en soms ook rode bloedcellen in de urine lekken. Beschadiging van de tubuli kan ervoor zorgen dat eiwit niet meer goed wordt geabsorbeerd. Proteïnurie kan zich ook ontwikkelen wanneer er te veel eiwit in het bloed aanwezig is en de buisjes niet alles kunnen absorberen.

Oorzaken van eiwit in urine

Stress, beweging, koorts en kou

Gezonde mensen kunnen tijdelijk of blijvend proteïnurie hebben. Dit kan worden geassocieerd met stress, lichaamsbeweging, koorts en blootstelling aan koude. Bij sommige mensen komt meer eiwit vrij in de urine als ze staan ​​dan wanneer ze liggen (orthostatische proteïnurie). Hierbij is het eiwitgehalte van de urine alleen verhoogd tijdens staan, zitten en actief zijn en niet tijdens het liggen, bijvoorbeeld tijdens de slaap. Een detecteerbare hoeveelheid eiwit in de urine wijst meestal op de aanwezigheid van een onderliggende ziekte of aandoening en behoeft verder onderzoek om de oorzaak ervan vast te stellen.

Nierschade

De meest voorkomende oorzaak van proteïnurie is nierschade als gevolg van diabetes of hoge bloeddruk. Proteïnurie is een van de eerste tekenen van een verslechterde nierfunctie bij mensen met diabetes type 1 en 2. Proteïnurie bij iemand met hoge bloeddruk, is ook een eerste teken van een afnemende nierfunctie.

Andere oorzaken van nierschade die leidt tot eiwit in de urine, zijn:

• Immuunstoornissen, zoals lupus, IgA nefropathie (de meest voorkomende vorm van nierfilterontsteking) en het syndroom van Goodpasture (een zeldzame auto-immuunziekte);
• Infecties;
• Blootstelling aan giftige stoffen;
• Trauma;
• Nierkanker; en
• Congestief hartfalen (er bestaat een sterke verwevenheid tussen nier- en hartfunctie).

Andere oorzaken van eiwit in de urine

Enkele andere aandoeningen die proteïnurie kunnen veroorzaken zijn:

Intravasculaire hemolyse

Dit is een zeldzame vorm van bloedarmoede waarbij het lichaam de rode bloedcellen voortijdig vernietigt.

Pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging

Zwangere vrouwen worden routinematig gescreend op proteïnurie omdat dit wordt geassocieerd met pre-eclampsie (ook bekend als zwangerschapsvergiftiging). Pre-eclampsie is een zwangerschapsgerelateerde aandoening waarbij de vrouw tegelijk proteïnurie en hoge bloeddruk ontwikkelt. De symptomen kunnen bestaan uit oedeem (zwelling), misselijkheid en hoofdpijn tijdens de zwangerschap. In zeldzame gevallen kan het ernstige symptomen veroorzaken, zoals epileptische aanvallen. Pre-eclampsie kan gevaarlijk zijn voor zowel de moeder als haar ongeboren kind.

Multipel myeloom (kanker van de plasmacellen)

Multipel myeloom (MM) is een kwaadaardige woekering van een bepaald soort witte bloedcellen: plasmacellen. De aandoening staat ook wel bekend als de ziekte van Kahler. Kwaadaardige plasmacellen maken een eiwit aan dat aanzet tot botafbraak, als gevolg waarvan het calciumgehalte in het bloed is verhoogd. Dit wordt hypercalcemie genoemd. Dit kan de volgende klachten geven:

• misselijkheid;
• verminderde eetlust;
• neurologische afwijkingen;
• jeukende ogen; en
• obstipatie.

Op een gegeven ogenblik kan er nierschade optreden ten gevolge van verhoogde eiwit- en calciumuitscheiding.

Proteïnurie symptomen

Grote hoeveelheden eiwit in de urine kan schuimende urine veroorzaken. Ook betekent het verlies van eiwit uit je lichaam dat je bloed kan niet meer voldoende vocht kan opnemen, wat leidt tot zwelling in je handen (gezwollen handen), enkels en voeten (gezwollen enkels en gezwollen voeten, buik (ascites), of het gezicht (gezwollen gezicht). Dit zijn tekenen van fors eiwitverlies. De meeste mensen die proteïnurie hebben, zullen geen abnormale tekenen of symptomen ontwikkelen. Urineonderzoek is de enige manier om erachter te komen hoeveel eiwitten je in je urine hebt.

Wie moeten routinematig onderzocht worden op proteïnurie?

De volgende personen doen er verstandig aan om regelmatig hun urine te laten onderzoeken op proteïnurie:

• mensen van wie bekend is dat zij een nierfunctie hebben tot minder dan 60% dan normaal;
• mensen met diabetes;
• mensen met een verhoogde bloeddruk (hypertensie);
• mensen met aandoeningen aan hart- en bloedvaten;
• mensen met complexe ziekten die ook van invloed zijn op de nieren, bijvoorbeeld systemische lupus erythematosus;
• mensen met een familiegeschiedenis van nierfalen of een familiegeschiedenis van erfelijke nierziekten; en
• mensen bij wie bloed in de urine wordt aangetroffen.

Behandeling

De behandeling van proteïnurie is afhankelijk van de oorzaak. In geval van een onderliggende aandoening, zal deze behandeld worden. Als er sprake is van diabetes, hoge bloeddruk of een hoog cholesterolgehalte, dan is het belangrijk om leefstijlaanpassingen door te voeren (gezond eten, niet roken, etc.) en/of om diabetes en hoge bloeddruk goed te reguleren en te behandelen opdat de gezondheid van de nieren niet verder achteruitgaat.

Lees verder

• Urineonderzoek: urinetest en waarden van urineonderzoek
• Schuimende urine: oorzaken van schuim op de urine of plas
• Bruine urine: oorzaken en symptomen donkergekleurde urine
• Bloed in de urine: oorzaken bloed in plas bij man en vrouw
• Donkere urine: oorzaken van donkergekleurde plas