Hartfalen: symptomen, oorzaken en behandeling zwak hart

Hartfalen (congestief hartfalen, hartzwakte of een zwak hart) symptomen bestaan uit vermoeidheid, kortademigheid en het vasthouden van vocht. Bij hartfalen is de pompfunctie van het hart verminderd, waardoor er niet genoeg bloed wordt rondgepompt. De pompfunctie is minder goed, waardoor aan- en afvoer van bloed in het gedrang komt. Weefsels en organen krijgen onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen aangeleverd en afvalstoffen worden worden niet goed afgevoerd. Dit kan een scala aan klachten veroorzaken. Hartfalen heeft op den duur ernstige gevolgen en complicaties. Hartfalen is een chronische ziekte die levenslange behandeling nodig heeft. Met de juiste behandeling kunnen de klachten en symptomen van hartfalen verbeteren en wordt het hart soms sterker. Behandeling kan je helpen langer te leven en je kans op plotselinge sterfte te verminderen. Artsen kunnen soms hartfalen corrigeren door de onderliggende oorzaak te behandelen. Bijvoorbeeld door het repareren van een hartklep.

• Wat is hartfalen?
• Hoe vaak komt hartfalen voor?
• Soorten
• Acuut hartfalen
• Chronisch hartfalen
• Linkszijdig hartfalen
• Rechtszijdig hartfalen
• Links- en rechtszijdig hartfalen
• Hartfalen symptomen
• Vermoeidheid
• Vergeetachtigheid en gebrek aan concentratie
• Kortademigheid
• Zwelling in benen, enkels, buik of handen
• Onrustig slapen en ’s nachts vaak moeten plassen
• Droge kuchhoest, prikkelhoest of kriebelhoest
• Opgeblazen gevoel, opgezette buik en verminderde eetlust
• Gewichtstoename
• Koude handen en voeten
• Obstipatie (verstopping)
• Witte vlekjes op de nagel
• Oorzaken van hartfalen
• Eerdere hartinfarcten
• Hoge bloeddruk of hypertensie
• Slecht functionerende hartkleppen
• Hartritmestoornissen
• Ziekte van de hartspier
• Myocarditis
• Aangeboren hartafwijkingen
• Andere ziekten
• Hartfalen en andere aandoeningen
• Hoge bloeddruk
• Diabetes
• Sterk verminderde kwaliteit van leven
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Hartfilmpje of ECG
• Röntgenonderzoek of thoraxfoto
• Echocardiogram
• Hartkatheterisatie
• MRI
• Bloedonderzoek
• Inspanningsonderzoek (fietstest of loopband)
• Hartfalen behandeling
• Onderliggende oorzaak behandelen
• Medicijnen en leefregels
• Pacemaker
• Harttransplantatie
• Prognose en levensverwachting
• Preventie van een zwak hart
• Gevolgen en complicaties van hartfalen
• Abnormaal hartritme
• Hartklepproblemen
• Nierbeschadiging of nierfalen
• Anemie of bloedarmoede
• Leverschade
• Longproblemen
• Extreem gewichtsverlies en spierverlies

Wat is hartfalen?

Nagenoeg alle hartziekten kunnen de pompfunctie van het hart aantasten. Als dat het geval is, spreekt men van hartfalen, ook wel pompfalen of decompensatio cordis genoemd. Hartfalen betekent dat de pompfunctie van het hart tekortschiet, met als gevolg dat sommige lichaamsdelen soms te weinig bloed aangeleverd krijgen. Het tekortschieten van de pompfunctie van het hart leidt ertoe dat het belangrijkste doel van de bloedcirculatie niet wordt bereikt. De bloedvoorziening van het lichaam raakt verstoord, waardoor weefsels en organen onvoldoende zuurstof en voedingstoffen aangeleverd krijgen. Ook wordt er in onvoldoende mate afvalstoffen afgevoerd. Deze verminderde pompfunctie van het hart kan een combinatie van verschijnselen veroorzaken. Hartfalen is in veel gevallen een chronische ziekte. Het is heel moeilijk om de verloren gegane pompkracht van het hart weer terug te winnen. Behandeling van hartfalen is er vaak op gericht om het proces van verdere achteruitgang te vertragen of een halt toe te roepen.

Hoe vaak komt hartfalen voor?

In 2018 waren er naar schatting 242.300 mensen bij wie de huisarts hartfalen heeft vastgesteld: 113.300 mannen en 129.000 vrouwen (13,2 per 1.000 mannen en 14,9 per 1.000 vrouwen). In 2019 overleden 7.264 personen als gevolg van hartfalen, 3.044 mannen en 4.220 vrouwen.[1]

Soorten

Hartfalen kan verschillende personen op zeer verschillende manieren beïnvloeden; de aangetaste delen van het hart, de symptomen die je krijgt, het tempo waarin het ontstaat en hoe het beloop is, kunnen sterk variëren. Om deze reden worden verschillende medische termen gebruikt om de verschillende typen of soorten hartfalen precies te beschrijven. Het is erg belangrijk om het type en de oorzaak van hartfalen te bepalen, omdat dit de behandeling bepaalt. Een exacte diagnose kan moeilijk zijn, omdat de symptomen erg op elkaar lijken. Alle soorten hartfalen veroorzaken bijvoorbeeld kortademigheid, vermoeidheid en enige mate van congestie, meestal in de longen, maar ook in andere delen van het lichaam zoals de lever, darmen, nieren en onderste ledematen.

Acuut hartfalen

Acuut hartfalen ontwikkelt zich plotseling en de symptomen zijn aanvankelijk ernstig. Acuut hartfalen kan komen door een hartaanval die schade aan een deel van je hart heeft veroorzaakt. Het kan ook worden veroorzaakt doordat je hart plotseling niet meer in staat is om chronisch hartfalen te compenseren. Als je acuut hartfalen ontwikkelt, kan dit in het begin ernstig zijn, maar het kan slechts korte tijd duren en snel verbeteren bij de juiste behandeling.

Chronisch hartfalen

Chronisch hartfalen komt vaak voor en is veelal langzaam progressief, maar kan ook (tijdelijk) stabiel zijn en acuut verergeren..De symptomen verschijnen vaak langzaam en worden geleidelijk erger. Als symptomen, zoals kortademigheid, binnen een zeer korte periode erger worden bij een persoon met chronisch hartfalen, dan wordt dit 'acute decompensatie' genoemd of een exacerbatie. Dit moet vaak in het ziekenhuis worden behandeld.

Linkszijdig hartfalen

Het meest voorkomende type hartfalen is linkszijdig hartfalen en hierbij vermindert de kracht van de linker hartkamer, die bloed door het lichaam pompt. Dit heeft tot gevolg dat de linker kamer harder moet werken om dezelfde hoeveelheid bloed te pompen.

Er worden twee soorten linkszijdig hartfalen onderscheiden:

• Systolisch hartfalen: de linkerkamer mist de kracht om voldoende bloed in de bloedbaan te pompen.
• Diastolisch hartfalen: de linkerkamer slaagt er niet in normaal te ontspannen omdat de spier stijver is geworden, waardoor de ventrikel (hartkamer) niet in staat is om zich volledig te vullen met bloed tussen de hartslagen door.

Rechtszijdig hartfalen

Rechtszijdig hartfalen komt minder vaak voor. Bij rechtszijdig hartfalen is de kamer of ventrikel, die bloed naar de longen pompt, aangedaan. Dit kan te wijten zijn aan spierletsel, zoals een hartaanval gelokaliseerd in de rechterventrikel, schade aan de kleppen aan de rechterkant van het hart of verhoogde druk in de longen.

Links- en rechtszijdig hartfalen

Hartfalen treft vaak beide zijden van het hart en wordt dan biventriculair hartfalen genoemd.

Hartfalen symptomen

Bij hartfalen is die pompfunctie minder goed, waardoor aan- en afvoer van bloed in het gedrang komt. Weefsels en organen krijgen minder zuurstof en voedingsstoffen. De meestvoorkomende klachten en symptomen bij hartfalen zijn:

Vermoeidheid

Doordat spieren minder zuurstof en voedingsstoffen krijgen, voel je je sneller moe. Zelfs kleine inspanningen kosten je steeds meer moeite.

Vergeetachtigheid en gebrek aan concentratie

Vergeetachtigheid en gebrek aan concentratie treden op doordat ook de hersenen minder bloed aangeleverd krijgen.

Kortademigheid

Kortademigjeid bij inspanning (dyspneu d'effort) en soms ook bij platliggen (orthopnoe). Kortademigheid komt doordat je lichaam te weinig zuurstofrijk bloed krijgt, maar ook te veel vocht in de longen maakt je kortademig. Bij patiënten met ernstig hartfalen kan de kortademigheid toenemen als ze platliggen. Dit komt doordat bij platliggen een groter deel van de longen zich lager bevindt dan het hart (vergeleken bij rechtop zitten). Kortademigheid die afneemt bij rechtop zitten, wordt ook wel 'orthopneu' genoemd en is doorgaans een aanwijzing voor hartfalen. Ophoping van vocht in de longen gaat soms gepaard met een zacht borrelend geruis in de ademhaling (een reutelend geluid). De ernst van de kortademigheidsklachten wordt vaak uitgedrukt in de validiteitsklassen volgens de New York Heart Association:

• I Geen klachten
• II Klachten bij zwaardere inspanning
• III Klachten bij lichte inspanning
• IV Klachten in rust

Zwelling in benen, enkels, buik of handen

Je kunt last krijgen van opgezette benen en enkels doordat het lichaam vocht vasthoudt. Het oedeem neemt vaak in de loop van de dag toe en vermindert met rusten. De zwelling kan zo ernstig zijn dat deze tot aan de heupen, het scrotum, de buikwand en uiteindelijk de buikholte (ascites) reikt.

Onrustig slapen en ’s nachts vaak moeten plassen

Onrustig slapen en ’s nachts vaak moeten plassen (nycturie), zijn ook klachten die kunnen optreden bij hartfalen. Doordat de nieren minder goed gaan werken kunt je overdag moeilijker plassen, maar ’s nachts, als je inbed ligt., kan dat vocht evenwel gemakkelijker worden afgevoerd.

Droge kuchhoest, prikkelhoest of kriebelhoest

Deze hoest treedt vooral bij plat liggen. Te veel vocht in de longen maakt je niet alleen kortademig, maar geeft ook een prikkelhoest of kriebelhoest. Het gaat hierbij om een chronisch hoest.

Opgeblazen gevoel, opgezette buik en verminderde eetlust

Door vochtophoping in de buik(holte), de lever en de darmen.

Gewichtstoename

Gewichtstoename treedt op als gevolg van het vasthouden van vocht.

Koude handen en voeten

Je krijgt last van koude voeten en handen als gevolg van de slechtere bloedcirculatie.

Obstipatie (verstopping)

Obstipatie (door stuwing in de bloedvaten van de darmen) treedt bij 30-40% van de patiënten met hartfalen op.

Witte vlekjes op de nagel

Witte vlekjes op de nagel (leukonychia) of witte nagels met een donkere of bruine rand (Terry's nagels) kunnen voorkomen bij hartfalen.

Oorzaken van hartfalen

De meest voorkomende oorzaken van hartfalen (die solitair of in combinatie kunnen voorkomen) passeren hieronder de revue:

Eerdere hartinfarcten

Eén of meer doorgemaakte hartinfarcten is in grofweg vier van de vijf gevallen de oorzaak van hartfalen. Bij een hartinfarct beschadigt een deel van de hartspier, wat de werking van het hart als geheel ondermijnt. De pompkracht van het hart kán door een hartinfarct minder worden. Dit is afhankelijk van de omvang van het hartinfarct en de schade die het heeft toegebracht.

Hoge bloeddruk of hypertensie

Bij een te hoge bloeddruk moet het hart langdurig harder werken, omdat het tegen een te hoge weerstand in moet pompen. De hartspier wordt daardoor eerst dikker en later stijver, waardoor er steeds meer kracht gaat verloren. De pompkracht van het hart neemt allengs af. Dit proces versterkt zichzelf: des te stijver de spier, des te moeilijker het hart het heeft en des te groter het risico dat de overbelaste spier nog stijver wordt. Wanneer op oudere leeftijd de veerkracht van hart- en bloedvaten afneemt, versterkt dit het effect van hoge bloeddruk.

Slecht functionerende hartkleppen

Hartkleppen die ondermaats functioneren kan ook de oorzaak van hartfalen zijn. Bij klepgebreken, dat wil zeggen als één van de vier hartkleppen is vernauwd (stenose) of niet meer goed sluit (insufficiëntie), moet het hart harder werken om voldoende bloed de kleppen te laten passeren. De doorstroming van het bloed is dan belemmerd, het hart raakt hiervan overbelast en na verloop van tijd kan de hartspier zijn pompkracht verliezen.

Hartritmestoornissen

Hartritmestoornissen zijn een vierde oorzaak van hartfalen. Een hartritmestoornis zoals boezemfibrilleren, waarbij het hart snel of onregelmatig pompt, kan van invloed zijn op de pompkracht van het hart.

Ziekte van de hartspier

Ziekte van de hartspier (cardiomyopathie) kan soms aanleiding geven tot hartfalen.

Myocarditis

Myocarditis is een ontsteking van de hartspier. Het wordt meestal veroorzaakt door een virus en kan leiden tot linkszijdig hartfalen.

Aangeboren hartafwijkingen

Hartafwijkingen waarmee je wordt geboren kunnen ook hartfalen veroorzaken. Als het hart en zijn kamers of kleppen niet correct zijn gevormd, moeten de gezonde delen van je hart harder werken om bloed door het hart te pompen, wat op zijn beurt kan leiden tot hartfalen.

Andere ziekten

Chronische ziekten, zoals diabetes, hiv, hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier), hypothyreoïdie (trage schildklier) of een ophoping van ijzer (hemochromatose) of eiwit (amyloïdose), kunnen ook bijdragen aan hartfalen.

Oorzaken van acuut hartfalen zijn virussen die de hartspier aanvallen, ernstige infecties, allergische reacties, bloedstolsels in de longen, het gebruik van bepaalde medicijnen of een ziekte die van invloed is op het hele lichaam.

Hartfalen en andere aandoeningen

Hoge bloeddruk

Het blijkt dat bij ongeveer 75 procent van de mensen met hartfalen hoge bloeddruk (hypertensie) in de voorgeschiedenis voorkomt. Er zijn daarom artsen en onderzoekers die claimen dat hartfalen grotendeels te voorkomen is door een te hoge bloeddruk adequaat te behandelen, evenals andere risicofactoren van hart- en vaatziekten:

• roken
• hoog cholesterol
• overgewicht
• diabetes
• erfelijkheid (hart- en vaatziekten bij vader, moeder, broer of zus voor het 65e levensjaar)

Diabetes

Het is algemeen bekend dat hart- en vaatziekten een ernstige bijwerking kan zijn van diabetes. Diabetes is daarenboven een belangrijke, onafhankelijke risicofactor voor hartfalen. Diabetespatiënten hebben 65% meer kans op hartfalen dan mensen zonder diabetes en bovendien hebben diabetici 48% meer kans op een hartaanval.[2] Dit komt doordat diabetes tot versnelde slagaderverkalking (atherosclerose) leidt. Hartfalen na een hartinfarct word bij diabeten vaker gezien dan bij niet-diabeten en een stil hartinfarct komt ook vaker voor bij diabetici. In het laatste geval treedt een hartinfarct op zonder dat er sprake is van de gebruikelijke verschijnselen of klachten.

Onderzoek en diagnose

Om een goede diagnose te kunnen stellen, zal de cardioloog je allerlei vragen stellen over je medische geschiedenis en die van je familie. Dit wordt 'anamnese' genoemd. Daarnaast kunnen er diverse onderzoeken verricht worden, zoals:

Lichamelijk onderzoek

Een paar voorbeelden waar de arts op zal letten. Hartgeruisen kan wijzen op een hartklepaandoening. Ook zal onderzocht worden of er sprake is van crepitatie, een krakend geluid over de longen. De arts zal je diep laten inademen, zodat de longblaasjes worden opengetrokken hetgeen de knisperingen teweegbrengt. Dit komt doordat vocht in de longen naar het laagste punt zakt en daar de longen enigszins samendrukt. Enkeloedeem is zichtbaar als een egale verdikking van de beide onderbenen. Je kunt er met je vinger putjes in drukken die binnen enkele minuten geheel verdwijnen.

Hartfilmpje of ECG

Een hartfilmpje registreert de elektrische activiteit van het hart.

Röntgenonderzoek of thoraxfoto

Op de röntgenfoto van de thorax kan men vooral twee zaken zien: mogelijke tekenen van longstuwing en de grootte van de hartschaduw.

Echocardiogram

Met dit onderzoek wordt de toestand en de samentrekking van de hartspier beoordeeld, alsmede alle klepfuncties.

Hartkatheterisatie

Hierbij wordt onderzoek gedaan in het hart en de kransslagaders zelf door middel van een katheter die door de huid en via de bloedbaan naar de kransslagaders toegeleid wordt. Via de katheter wordt contrastvloeistof in de kransslagader gebracht, waarna het bloedvat en zijn vertakkingen stroomafwaarts goed zichtbaar zijn op een röntgenfilmpje.

MRI

Door middel van een MRI (Magnetic Resonance Imaging) kan heel gedetailleerd de structuur van het hartspierweefsel bestudeerd worden. Door contrastmiddel kan tevens littekenweefsel in beeld gebracht worden dat ontstaan is door bijvoorbeeld een hartinfarct. Voorts kan de hartfunctie bestudeerd worden of kan de ernst van eventuele klepafwijkingen berekend worden.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek is ook nodig. Een laboratoriumbepaling voor het hartfalen is de BNP-bepaling. BNP staat voor Brain Natriuretic Peptide. BNP is een stofje dat wordt afgescheiden door spiercellen in de hartkamers als deze langdurig onder verhoogde druk staan. Wanneer het bloed een laag BNP-gehalte heeft, dan kan zonder aanvullend onderzoek hartfalen uitgesloten worden.Wel dient rekening gehouden te worden met vals-negatieve uitslagen bij nierinsufficiëntie (nierfalen), longembolie en ouderdom.

Inspanningsonderzoek (fietstest of loopband)

Hiermee kan men vaststellen hoe goed je je kunt inspannen. Het meten gebeurt met behulp van een elektrocardiogram (ECG). Een inspanningsonderzoek kan ook met isotopen verricht worden. Dit zijn stoffen die tijdelijk een radioactieve straling uitzenden, waardoor men afbeeldingen kan maken. De gezonde delen van het hart nemen meer van de stof op en lichtten dus meer op dan de beschadigde delen.

Hartfalen behandeling

Onderliggende oorzaak behandelen

Als het enigszins mogelijk is probeert men de oorzaak van hartfalen weg te nemen. Bijvoorbeeld door een operatieve vervanging van een lekkende en/of vernauwde klep. In het algemeen is er echter geen operatie mogelijk bij hartfalen en kan de oorzaak niet worden weggenomen. Men zal in dat geval een medicamenteuze behandeling voorstaan.

Medicijnen en leefregels

Patiënten met hartfalen kunnen verschillende soorten medicijnen voorgeschreven krijgen, met als doel je hart zoveel mogelijk te ontlasten en de pompkracht te verbeteren. Deze medicijnen moet je waarschijnlijk je hele leven blijven gebruiken. Veelal is hartfalen een chronische aandoening die niet meer overgaat. Bepaalde leefregels kunnen helpen je zo goed mogelijk te leren leven met hartfalen. De belangrijkste leefregels zijn:

• Neem medicijnen in volgens voorschrift en zorg dat je therapietrouw bent.
• Voorkom ondergewicht en overgewicht. Overgewicht kan tot overbelasting van je hart leiden en ondergewicht tot verzwakking van spieren en verminderde weerstand als gevolg van een verminderde lichamelijke conditie. Je kunt met de Body Mass Index (BMI) en de middelomtrek bepalen of je een gezond gewicht hebt.
• Houd je aan een zoutbeperkt dieet. Een diëtist kan je hierbij eventueel helpen. Bij hartfalen kan het lichaam het zout niet goed kwijt vanwege een verminderde pompfunctie van het hart. Natrium en water zijn in een vrij constante verhouding in het lichaam aanwezig en daarom leidt ophoping van natrium bij hartfalen tot ophoping van water. Dit veroorzaakt gewichtstoename en vocht in de enkels of in de longen.
  Bewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages
• Drink 1½ liter vocht per dag, tenzij anders afgesproken met je behandeld arts.
• Weeg dagelijks en meld veranderingen. Een toename van gewicht kan erop wijzen dat je lichaam vocht vasthoudt,
• Blijf zo veel als mogelijk in beweging, maar neem ook op tijd voldoende rust. Genoeg bewegen houdt hart en bloedvaten in conditie en verlaagt de bloeddruk. Het zorgt ook voor een betere algehele conditie, wat belangrijk is voor mensen met hartfalen.
• Neem in ieder geval een middagrust van 1½ tot 2 uur.
• Rook niet. Roken verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
• Drink geen alcohol of beperk je alcoholgebruik tot een glas per dag, tenzij de arts anders adviseert.
• Haal (in overleg met je arts) elk jaar de griepprik. Mensen met hartfalen kunnen erg ziek worden van de griep.

Pacemaker

Bij bepaalde patiënten met hartfalen kan een pacemaker uitkomst bieden. Soms trekken de wanden van de linkerhartkamer niet meer tegelijkertijd (synchroon) samen, waardoor het hart pompkracht verliest. In dat geval kan je een speciale pacemaker geïmplanteerd krijgen die zorgt voor een normale hartslag en ervoor zorgt dat de twee hartkamers tegelijk samentrekken. Er zijn ook patiënten met hartfalen die hartritmestoornissen krijgen en heel snelle hartritmes kunnen levensbedreigend zijn. Ook zij kunnen een bepaald type pacemaker geïmplanteerd krijgen die elektrische pulsen of schokken afgeeft waardoor de hartslag weer rustig wordt.

Harttransplantatie

In het uiterste geval komen patiënten met hartfalen in aanmerking voor een harttransplantatie.

Prognose en levensverwachting

De levensverwachting bij hartfalen is niet gunstig. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat van alle patiënten bij wie de diagnose hartfalen wordt gesteld, ongeveer de helft na vijf jaar is overleden.[4] Uiteraard bestaan er grote verschillen al naar gelang de ernst en de soort van het onderliggende hartlijden en de mogelijkheden tot behandeling.

Preventie van een zwak hart

Een zwak hart of congestief hartfalen kan het uiteindelijke resultaat zijn van een aantal ziekten, of levensstijlkeuzes, die het hart beschadigen. Sommige hiervan kunnen worden voorkomen. Anderen kunnen niet worden voorkomen maar kunnen met succes worden behandeld. De beste manier om hartfalen te voorkomen, is het hebben van een gezonde leefstijl en het onder controle brengen van bestaande gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk en diabetes. Neem de volgende maatregelen om het risico te verminderen:

• Rook niet. Als je rookt, stop dan. Vermijd ook passief roken.
• Eet voedsel dat gezond is voor je hart. Eet fruit, groenten, vis, mager vlees en volle granen. Kies voedingsmiddelen met weinig verzadigd vet en vermijd transvet. Beperk het gebruik van natrium, alcohol en suiker.
• Regelmatige lichaamsbeweging. Probeer activiteiten te doen die je hartslag verhogen. Probeer iedere dag ten minste een half uur (of opgedeeld in twee keer een kwartier of drie keer tien minuten) te bewegen.
• Blijf op een gezond gewicht. Afvallen als dat nodig is.
• Manage andere gezondheidsproblemen die je risico op hart- en vaatziekten en hartfalen kunnen verhogen. Deze omvatten hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes. Je kunt hart-gezonde veranderingen in de levensstijl aanbrengen en medicijnen gebruiken om deze aandoeningen adequaat te behandelen.

Als je congestief hartfalen hebt, dan loop je een verhoogd risico op het ontwikkelen van een longontsteking. In dat geval is het verstandig om de jaarlijkse griepprik te krijgen.

Gevolgen en complicaties van hartfalen

Hartfalen kan op en duur allerlei gevolgen hebben en complicaties veroorzaken.

Abnormaal hartritme

Hartfalen kan zorgen voor het ontstaan van ritme- en geleidingsstoornissen. Een abnormaal hartritme kan zelf ook leiden tot lichte of ernstige stoornissen in de pompfunctie van het hart.

Hartklepproblemen

Je hart heeft vier kleppen die openen en sluiten om het bloed in en uit je hart te laten stromen. Naarmate de schade verergert en je hart harder moet werken om bloed naar buiten te pompen, wordt het hart groter (vergroot hart). De verandering in grootte kan de kleppen beschadigen.

Nierbeschadiging of nierfalen

Je nieren filteren afval en extra vocht uit je bloed. Net als je andere organen hebben ze een gestage voorraad bloed nodig om goed te kunnen (blijven) functioneren. Als ze verstoken blijven het het benodigde bloed, zullen ze niet in staat zijn om voldoende afvalstoffen uit je bloed te verwijderen. Dit wordt nierfalen genoemd. Het wordt behandeld met dialyse of een niertransplantatie. Nieraandoeningen kunnen ook je hartfalen verergeren. Beschadigde nieren kunnen niet zoveel water uit je bloed verwijderen als gezonde. Je zult daardoor vocht vasthouden, wat de bloeddruk verhoogt. Hoge bloeddruk zorgt ervoor dat je hart nog harder moet werken.

Anemie of bloedarmoede

Anemie of bloedarmoede is een gebrek aan rode bloedcellen die zuurstof naar de weefsels en organen van je lichaam transporteren. Als je bloedarmoede hebt, krijgt je lichaam mogelijk niet voldoende zuurstof. Je nieren maken een eiwit met de naam erytropoëtine (EPO), dat je lichaam helpt nieuwe rode bloedcellen aan te maken. Nierbeschadiging door hartfalen voorkomt dat je lichaam voldoende EPO aanmaakt.

Leverschade

Je lever breekt gifstoffen af, zodat je lichaam ze kan verwijderen. Het slaat ook gal op, een vloeistof die wordt gebruikt om voedsel te verteren. Hartfalen kan je lever beroven van het bloed dat het nodig heeft om goed te werken. De vochtophoping die daarmee gepaard gaat, zorgt voor extra druk op de poortader, die bloed naar de lever brengt. Dit kan het orgaan zodanig beschadigen dat het niet zo goed werkt als het zou moeten.

Longproblemen

Een beschadigd hart kan het bloed niet zo effectief uit je longen pompen. Daardoor kan het bloed zich in de longaders ophopen, wat de druk in de aderen in je longen verhoogt. Het vocht uit het bloed wordt er als het ware uitgeperst en dat vocht komt dan terecht in het longweefsel. Naarmate vloeistof zich ophoopt, wordt het moeilijker om te ademen. Dit wordt longoedeem genoemd.

Extreem gewichtsverlies en spierverlies

Hartfalen kan het spier- en vetmetabolisme beïnvloeden. In de late fase verlies je mogelijk veel gewicht en spiermassa. Je spieren kunnen kleiner en zwakker worden.

Noten:

1. Volksgezondheidenzorg.info. Prevalentie hartfalen in huisartsenpraktijk. https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/hartfalen/cijfers-context/huidige-situatie (ingezien op 5-10-2020)
2. The Health and Social Care Information Centre (HSCIC) en collega's, National Diabetes Audit 2010-11 (2012)
3. Lesman-Leegte I, Jaarsma T, Coyne JC, Hillege HL, Veldhuisen DJ van, Sanderman R.Quality of life and depressive symptoms in the elderly: a comparison between patients with heart failure and age- and gender-matched community controls. J Card Fail, 2009; 15(1): 17-23.
4. Dr. A.J. Six (in samenwerking met dr. J.H. Kirkels, dr. R.P.J. Budde, dr. M.J.M. Cramer en drs. B.E. Backus): De cardiologie vereenvoudigd. Boom Lemma Uitgevers, Den Haag, vijfde herziene druk, 2011, pag.92.

Lees verder

• Hartaanval of hartinfarct: symptomen, oorzaak en behandeling
• Hartkloppingen: in rust, door stress, alcohol en medicijnen
• Hartritmestoornissen: symptomen, behandeling en oorzaken
• Pijn op de borst: links/rechts, pijn longen, hart, borstbeen
• Hartklachten, hartaandoeningen en hartziekten: symptomen