Hartfalen, oorzaken en gevolgen

Ieder jaar sterft ongeveer 4% van de Nederlanders aan de gevolgen van hartfalen. Hieronder vallen meer mannen (62%) dan vrouwen (38%). Veel mensen weten niet dat ongezond eten, roken en (te) veel drinken hier invloed op hebben.

Hartfalen, of Decompensatio Cordis

Hartfalen wordt in het Latijn Decompensatio Cordis genoemd. Bij iemand met hartfalen kan het hart niet genoeg bloed rondpompen om de weefsels te voorzien. Het hartminuutvolume (de hoeveelheid bloed die het hart in een minuut rondpompt) daalt erg en als gevolg hiervan daalt ook de bloeddruk.

Hoe werkt het hart?

Kort uitgelegd werkt het hart zo: Zuurstofarm bloed wordt vanuit de rechter kamer van het hart naar de longen gepompt, waar het zuurstof ‘opneemt.’ Van hieruit gaat het, nu zuurstofrijke, bloed naar de boezem van de linker harthelft, wordt in de linker kamer gepompt en vanuit hier de aorta in gepompt. Het bloed gaat via vele vertakkingen van deze slagader naar alle weefsels uit ons lichaam en voorziet deze weefsels van zuurstof, doordat het bloed deze zuurstof afstaat. Het zuurstofarme bloed dat overblijft gaat via de boezem van de rechter harthelft en de rechter kamer weer naar de longen, om opnieuw zuurstof op te nemen.

Oorzaken voor hartfalen

Bij 60 – 70% van de mensen die aan hartfalen lijdt is een eerder hartinfarct hier de oorzaak van. Bij een hartinfarct vermindert de functie van het hart doordat er een stukje weefsel van het hart ‘afsterft.’

Verdere oorzaken voor hartfalen zijn:

• Afwijkingen aan kransslagaders of hartkleppen,
• Langdurige (verwaarloosde) hoge bloeddruk,
• Cardiomyopathie; de hartspier is ernstig verdikt en kan minder goed pompen,
• Sterk vergroot hart, waardoor de hartspier verslapt is,
• Boezemfibrilleren; onregelmatig hartritme,
• Hartspierinfecties,
• Alcohol,
• Bepaalde medicijnen,
• Gebrek aan vitaminen.

Het lichaam heeft een aantal compensatiemechanismen, waardoor deze oorzaken (deels) vanzelf tegen worden gegaan. Door bijvoorbeeld vergroting van de hartspier wordt er voor gezorgd dat het hart wel weer harder kan pompen. Maar op een gegeven moment kunnen deze compensatiemechanismen ook tegen je gaan werken. Het verhogen van de hartfrequentie (als er per minuut te weinig bloed wordt rondgepompt) is op den duur een ernstige belasting voor je hart.

Symptomen van hartfalen

• Vermoeidheid,
• Kortademigheid,
• Hoesten/piepen,
• Oedemen (vochtophoping),
• Nycturie (‘s nachts vaak moeten urineren),
• Vermindering van de eetlust en misselijkheid,
• Cyanose (Blauwkleuring van de lippen, vingers en tenen als gevolg van longstuwing en vernauwing van de bloedvaten,
• Geheugen en concentratiestoornissen.

Deze symptomen kunnen uiteraard per persoon verschillen. Bij de meeste mensen is het zo dat de gezondheid van het hart langzaam achteruit gaat, waarbij de persoon steeds meer gehinderd wordt door vermoeidheid.

Onderzoek en therapie bij hartfalen

Als u denkt dat u de bovenstaande symptomen herkent is het belangrijk dat u daarmee naar de huisarts gaat, die onderzoekt u dan.

Enkele voorbeelden van behandelingen bij hartfalen zijn:

• Via medicatie de pompfunctie van het hart verbeteren,
• Natriumbeperking,
• Vochtbeperking,
• Adequate voeding voor een zo goed mogelijke lichamelijke conditie,
• Goede balans tussen activiteit en rust,
• Eventueel stoppen met roken,

Bij ernstig hartfalen is een operatie nodig om een ‘nieuwe’ hartspier aan te brengen (gebruik makend van een deel van je rugspier) of zelfs een harttransplantatie.