Hart in nood – cardiogene (cardiale) shock

Hart in nood – cardiogene (cardiale) shock Bij een cardiale shock blijft het hart ernstig in gebreke. De pompfunctie is door cardiogene oorzaken plotseling zodanig verstoord dat de hersenen, nieren, lever en longen, ofwel de systeemorganen, onvoldoende zuurstofrijk bloed krijgen aangevoerd en er verzuring (acidose) optreedt. Het hartminuutvolume wordt steeds geringer, doordat het hart de bloedcirculatie niet meer op adequate wijze in stand kan houden. Het gevolg is een drastisch of geleidelijk dalende bloeddruk, waarbij er shockverschijnselen optreden. In de meeste gevallen is een hartinfarct de primaire oorzaak. Het sterftecijfer is hoog.

Inhoud


Hartinfarct en cardiogene shock

De karakteristieke cardiale shock doet zich vooral voor bij een acuut hartinfarct, ofwel trombose in een van de kransslagaderen. Doorgaans is dat het gevolg van coronairsclerose. Deze patiënten hebben vaak al langer hartklachten gehad. Door de trombus (stolsel) wordt de bloedtoevoer van een kleiner of groter deel van de hartspier afgesneden met als gevolg afsterving (necrose) en later littekenvorming. Een hartinfarct, beter gezegd myocardinfarct, kan veel complicaties veroorzaken, waaronder shock, hartritmestoornissen en decompensatio cordis. Verder heeft de cardiogene shock een slechte prognose.

Bron: Bjoertvedt, Wikimedia Commons (GFDL)Bron: Bjoertvedt, Wikimedia Commons (GFDL)

Symptomen van cardiogene (cardiale) shock

Shock wil zeggen dat de bloedcirculatie zodanig verstoord is dat er een levensbedreigende situatie ontstaat, die onmiddellijk medisch ingrijpen vereist. Door de inadequate vulling van de vaten, ofwel een gebrekkige bloedcirculatie, is de stofwisseling in de cellen van alle organen en weefsels in het geding. Shock kent veel symptomen, zoals bleekheid, koude huid, snelle pols en een ingevallen gelaat. Daarnaast kent de cardiogene shock typische verschijnselen.

Longstuwing

De hartspier, vooral van de linker hartkamer, is niet meer bij machte om het bloed met voldoende kracht in de aorta te pompen. Er is met andere woorden sprake van een forward failure. De bloeddruk zal dalen en er treedt stuwing op in de kleine bloedsomloop, ofwel de longen, wat tot astma cardiale en longoedeem leidt. Naast de karakteristieke verschijnselen van shock zijn de symptomen van een cardiogene shock onder andere:

Dalende bloeddruk
De hartspier is beschadigd. Daardoor is er als gevolg van de forward failure onvoldoende kracht om de druk in de grote circulatie in stand te houden. Het gevolg daarvan is bloeddrukdaling.

Kortademigheid
Er ontstaat stuwing vóór de linker harthelft. Daardoor ontwikkelt zich een astma cardiale met longoedeem. De rochelende ademhaling is te wijten aan het vocht dat zich ophoopt in de longen.

Cyanose
Er ontstaat kortademigheid, benauwdheid. Door de astma cardiale komt de zuurstofvoorziening in het gedrang, waardoor de patiënt cyanotisch (blauwzucht) wordt.

Hoesten
Het longoedeem veroorzaakt hoestprikkels. Het opgehoeste sputum is doorgaans roze en schuimend.

Hoge veneuze druk
Mogelijk ontstaat er stuwing in de grote bloedcirculatie. Gezwollen halsaderen zijn daarvan een symptoom.

ECG / Bron: PublicDomainPictures, PixabayECG / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay
Gestuwde lever
Door de bovengenoemde stuwing is de lever vergroot en pijnlijk. Ook kan er onder andere oedeem in de enkels ontstaan.

Acuut hartinfarct vaak de boosdoener

Een hartinfarct (myocardinfarct) is dikwijls het sluitstuk van mogelijk jarenlange angineuze klachten. Aangezien ze misschien een sluimerend karakter hadden, werden ze wellicht niet altijd serieus genomen. Een voorbeeld daarvan is angina pectoris, dat veroorzaakt wordt door een ontoereikende bloeddoorstroming in de coronairvaten. Pijn op de borst, vooral bij inspanning, is een vaak gehoorde klacht en soms – al dan niet op de lange termijn – de voorbode van een hartinfarct. Samengevat komt het erop neer dat een myocardinfarct veroorzaakt wordt door een acute afsluiting van een kransslagader of een ernstige vernauwing ervan.

Symptomen

Hoe groter de omvang van het infarct, hoe verontrustender de ziekteverschijnselen zullen zijn, waarbij de cardiogene shock altijd op de loer ligt. Een myocardinfarct kent onder andere de volgende symptomen:
  • Pijn op de borst, meestal achter het borstbeen. Het kan ook een beklemmend gevoel zijn, vaak uitstralend naar de linkerarm of kaken, soms naar de hals en rug.
  • Intense vermoeidheid, wat gepaard kan gaan met koorts.
  • Misselijkheid, braken, transpireren komen voor, net als flauwvallen (collaps).
  • Veranderd ecg, een hartfilmpje biedt meestal uitsluitsel, soms echter zijn er pas na enkele dagen duidelijke elektrocardiografische veranderingen (afwijkingen) van bijvoorbeeld het QRS-complex.

Angina pectoris
In tegenstelling tot een aanval van angina pectoris verdwijnen de klachten bij een hartinfarct niet na het innemen van het vaatverwijdende nitrobaat, ofwel het bekende pilletje voor onder de tong.

Complicaties van een hartinfarct

In combinatie met shock kunnen er tal vani complicaties optreden die op hun beurt de oorzaak kunnen zijn van de volgende cardiogene shock. Met name decompensatio cordis (hartfalen) en ventrikelfibrilleren zijn in dat opzicht berucht. Naast acute shock zijn onder meer de volgende complicaties van belang:

Ritmestoornissen

Ze ontstaan met name in de eerste dagen na het infarct. Men is vooral beducht voor acute hartdood (hartstilstand of ventrikelfibrilleren).

Ruptuur van de hartkamerspier (hartbloeding)

Het komt nogal eens voor in het necrotische gedeelte van het myocard (zie ook aneurysma cordis).

Intensive Care / Bron: Director84, Wikimedia Commons (CC0)Intensive Care / Bron: Director84, Wikimedia Commons (CC0)

Embolie

Op het aangedane endocard (binnenste hartvlies) – vrijwel altijd in de linker hartkamer – kunnen zich stolsels vormen, met als gevolg een embolie in bijvoorbeeld de hersenen of in de benen.

Aneurysma cordis

Op de plaats waar het infarct zich heeft gevormd, kan de fibrotische ventrikelwand verzwakken en gaan uitpuilen (uitbochten). Hier kunnen zich stolsels gaan vormen, die arteriële embolieën veroorzaken. Een bloeding (ruptuur) van het aneurysma heeft vrijwel altijd acute hartdood tot gevolg. Ook veroorzaakt deze anomalie lastig te behandelen ritmestoornissen en vaak ook decompensatio cordis.

Acute decompensatio cordis

Het hart is zo verzwakt, zoals na een myocardinfarct, dat er overvulling (stuwing) ontstaat in de grote en kleine circulatie. Een hartinfarct in de linker ventrikelspier kan een linksdecompensatie veroorzaken, waarbij stuwing ontstaat in de longaderen met astma cardiale en longoedeem tot gevolg. Een linksdecompensatie kan overigens ook veroorzaakt worden door onder andere hoge bloeddruk (hypertensie) en hartklepgebreken.

Lees verder

© 2014 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Angina pectoris: symptomen, behandelingAngina pectoris: symptomen, behandelingAngina pectoris geeft een drukkende pijn op de borst, die uitstraalt naar de armen, ellebogen, kaak, gezicht of rug. Een…
Angina pectoris: aderverstoppingAngina pectoris is een ziekte waarbij de kransslagader van het hart vernauwd of volledig afgesloten is. Het gevolg hierv…
Hartaandoening angina pectorisBij angina pectoris krijgt een deel van de kransslagader die naar het hart toeloopt onvoldoende zuurstof doordat door ee…
Shock: oorzaken, symptomen en behandelingShock: oorzaken, symptomen en behandelingShock wordt gezien als een stoornis in de doorbloeding en de zuurstofvoorziening waardoor de bloeddruk te lang te laag i…

Noonan syndroom: hartafwijking, vervormd gelaat en korte nekNoonan syndroom: hartafwijking, vervormd gelaat en korte nekDoor toedoen van een gen-afwijking ontwikkelt het lichaam van het opgroeiende kind ongewoon. Het hoofd ziet er vervormd…
Rett syndroom: groeiachterstand, epilepsie en krachtsverliesRett syndroom: groeiachterstand, epilepsie en krachtsverliesEen zeer ernstig en ingrijpende aandoening betreft het Rett syndroom. Door toedoen van het ontbreken of niet werken van…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Rosmarie Voegtli, Flickr (CC BY-2.0)
  • Codex Medicus, 'Hart- en vaatziekten', W. van der Kooi
  • Codex Verpleegkunde, 'Interne verpleegkunde', G. Thijs
  • 'Algemene chirurgie', J. Kuijjer, Uitgeverij Spruyt & Van Mantgem, Leiden
  • 'Inwendige geneeskunde', H. Hazelhorst, Uitgeverij Spruyt & Van Mantgem, Leiden
  • Afbeelding bron 1: Bjoertvedt, Wikimedia Commons (GFDL)
  • Afbeelding bron 2: PublicDomainPictures, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Director84, Wikimedia Commons (CC0)
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 10-10-2021
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.