Het principe van de bloedsomloop (hart en vaatstelsel)

Het principe van de bloedsomloop (hart en vaatstelsel) Het belangrijkste doel van de bloedsomloop is het transport van het bloed door het lichaam. Het hart is de pomp die het rode levensvocht door de bloedvaten stuwt. Aldus wordt elke lichaamscel verzorgd met zowel zuurstof als voedingsstoffen. Ook de afvoer van kooldioxide en cellulaire afvalstoffen is op die wijze gewaarborgd, ook wel cellulaire gaswisseling genoemd. Het hart en de bloedvaten vormen samen een ingenieus systeem dat met een mooi woord tractus circulatorius heet, ofwel het hart en vaatstelsel.

Inhoud


Slagaderen, aderen en haarvaten

Slagaderen (arteriën) zijn bloedvaten die uit het hart ontspringen en het bloed van het hart afvoeren. Ze vertakken zich gaandeweg in haarvaten, ofwel zeer dunne bloedvaatjes (capillairen). Hier vindt de uitwisseling plaats van voedingsstoffen en cellulaire afvalstoffen, maar ook de afgifte van zuurstof en de opname van kooldioxide.

Hart en vaatstelsel / Bron: ClkerFreeVectorImages, PixabayHart en vaatstelsel / Bron: ClkerFreeVectorImages, Pixabay
Kleppen
Het haarvatennet is in het bloedrijke spierweefsel dichter vertakt dan bijvoorbeeld in vetweefsel, waar de verbranding minder intens is. Zodra de haarvaten weer dikker worden, noemt men die bloedvaten aderen (venen). Aderen voeren het bloed af naar het hart. Slagaderen en aderen zijn voorzien van kleppen, die voorkomen dat het bloed kan terugstromen.

Het hart

Het bloed stroomt maar in één richting. De hartkleppen, hoorbaar aan de harttonen, waarborgen mede dat het bloed niet kan terugstromen. De verfijnde wisselwerking tussen de hartboezems, -kamers en -kleppen zorgt voor het aanzuigen van aderlijk bloed en het wegpompen van slagaderlijk bloed.

Atria en ventrikels
Door de dubbele bloedsomloop bestaat het hart uit compartimenten die elkaars spiegelbeeld vormen en die met elkaar vergroeid zijn: de linker- en rechterboezem (atria) en de linker- en rechterkamer (ventrikels). Dankzij de elastische wand van de grote slagaderen en de hartkleppen wordt het bloed verder door het slagaderlijk systeem gestuwd, tot in de slagaderlijke haarvaatjes.

Grote en kleine bloedsomloop

De kleine bloedsomloop loopt vanaf de rechterkamer via de longslagaders door de longvaatjes en terug via de longaders naar de linkerboezem. In de longvaatjes, die de longblaasjes omhullen, wordt zuurstof opgenomen en kooldioxide afgegeven. De grote bloedsomloop verzorgt het vaatstelsel van het hele lichaam. Dat gebeurt via de aorta (bij de linkerkamer), die in een netwerk vertakt dat tot de kleinste haarvaatjes reikt, van de hersenen tot de tenen. Dit slagaderlijk systeem gaat vervolgens over in het aderlijk systeem, waarbij het bloed via de holle ader wordt aangezogen naar de rechterboezem.

Gaswisseling in de longen

Het bloed stroomt dus door de longen (haarvaten van de longblaasjes), waar zuurstof wordt opgenomen, en vervolgens door de rest van het lichaam waar de zuurstof in de capillairen wordt afgegeven aan de weefsels en organen en kooldioxide wordt opgenomen om het in de longhaarvaatjes (longblaasjes) af te geven.

Bloeddruk

Het bloed in de bloedvaten – vooral in de slagaders – staat onder een zekere druk of spanning. Dat noemt men bloeddruk. Vlak bij de linkerkamer is die bloeddruk het hoogst en daalt naarmate het slagaderlijk systeem zich verder van het hart vandaan bevindt. In de haarvaten is de druk nog lager, en in de aderen kan de bloeddruk zelfs negatief zijn.

Verschillen tussen slagaderen en aderen

Bij de opsomming van de verschillen is het haarvatennet buiten beschouwing gelaten. Waar sprake is van veel verbranding zijn de haarvaten dienovereenkomstig sterker vertakt, zoals in de spieren, lever en hersenen.

Slagaderen

  • Het bloed stroomt van het hart af.
  • Bij elke kamercontractie zetten de slagaderen uit. Dat is bijvoorbeeld voelbaar aan de pols en in de hals.
  • De druk die het bloed uitoefent is hoog.
  • Door de hoge druk in het slagaderlijk systeem hebben arteriën een dikke wand die uit drie lagen bestaat.
  • Het bloed stroomt snel en is zuurstofrijk.

Aders

  • Het bloed stroomt naar het hart toe.
  • Venen 'pulseren' niet en zijn dunwandig.
  • De druk is laag.
  • Het bloed stroomt langzaam en is zuurstofarm.

Bron: Geralt, PixabayBron: Geralt, Pixabay

Aandoeningen van slagaderen en aders

Enkele van de meest voorkomende aandoeningen van het vaatstelsel zijn atherosclerose en arteriosclerose. Het proces tast niet alleen de kransslagaderen van het hart aan, maar de hele bloedsomloop, van de aorta tot de arteriolen (kleinste slagaderen). Een greep uit de talrijke aandoeningen van slagaderen en aderen:

Atherosclerose (aderverkalking) en arteriosclerose (slagaderverkalking)

Bij deze aandoening treedt kalkafzetting op aan de wand van de vaten. Daardoor vermindert de elasticiteit, waardoor de bloeddruk stijgt. Het hart heeft met andere woorden meer moeite om het bloed door de slagaders te pompen. Ook kan zich op die plaatsen cholesterol afzetten, waardoor de kwaal alleen maar erger wordt.

Angina pectoris en hartinfarct

Kransslagaderen zijn vaten die de hartspier van zuurstofrijk bloed voorzien. Zodra de wanden van deze vaten verkalken, of vernauwen, komt de bloedvoorziening van het hart in de knel. Pijn op de borst (angina pectoris) is een van de symptomen. Bij een trombose in een kransslagader spreekt men van een hartinfarct. Een gedeelte van de hartspier is dan verstoken van zuurstof.

Apoplexie (beroerte)

Een bloeding in de hersenen als gevolg van artherosclerose. Door de verhoogde druk in de hersenvaten kan een bloedvat stuk gaan. Bij een hersentrombose (herseninfarct) zit er een bloedpropje in een bloedvat. Een gedeelte van de hersenen krijgt dan geen zuurstof.

Spataderen (varices)

Verwijding of verslapping van aderen, meestal in het been. Als dat in de endeldarm het geval is, noemt men die aandoening aambeien (hemorroïden).

Lees verder

© 2013 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is een hartaanvalWat is een hartaanvalEen hartaanval/hartinfarct is een veel voorkomende, dan wel de meest voorkomende hartziekte. Wat gebeurt er tijdens een…
Angina pectoris: aderverstoppingAngina pectoris is een ziekte waarbij de kransslagader van het hart vernauwd of volledig afgesloten is. Het gevolg hierv…
Hoge bloeddruk medicatie bij risico patiënten (HVZ)Hoge bloeddruk medicatie bij risico patiënten (HVZ)Het gaat hier om patiënten met een hoger risico op complicaties door hoge bloeddruk. Een complicatie van hoge bloeddruk…
Hartaandoening angina pectorisBij angina pectoris krijgt een deel van de kransslagader die naar het hart toeloopt onvoldoende zuurstof doordat door ee…

De ingenieuze werking van het hartDe ingenieuze werking van het hartHet hart bestaat uit twee holle spieren, gescheiden door een bindweefselring die zich tussen de boezems (atria) en de ka…
Wat zijn saponinen of zeepstoffen?Saponinen zijn een categorie inhoudsstoffen uit het plantenrijk. In 75% van alle planten zitten saponinen, die eveneens…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Burlesonmatthew, Pixabay
  • Codex Verpleegkunde, 'Anatomie en Fysiologie', E. Siebenga
  • 'Biologie van de mens', Th. Rooswinkel, Uitgeverij Wolters-Noordhoff, Groningen
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Hart-_en_vaatziekten
  • Afbeelding bron 1: ClkerFreeVectorImages, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Geralt, Pixabay
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 27-10-2021
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.