Diverse soorten depressies

Een depressie, iedereen kent het woord maar wat is het nu precies? Hier is niet één makkelijk en duidelijk antwoord op te geven. Net zoals je verschillende type mensen hebt, heb je ook verschillende type depressies. Naast de verschillende type depressies die er onderscheiden worden hebben ze ook nog verschillende symptomen. Interessant daarbij is het verschil in symptomen en het uitten daarvan op verschillende leeftijden.

Inhoud

• Verschillende soorten depressies
• Depressie naar leeftijd

Verschillende soorten depressies

Alle soorten depressies hebben vaak dezelfde kenmerken, maar toch is de ene depressie de andere niet. De depressies worden ingedeeld verschillende subtypen.

Depressieve stoornis

Dit wordt ook wel een gewone depressie of unipolaire depressie genoemd. Hiervan is sprake als iemand voor een langere periode neerslachtig of somber is. De periode waarin deze depressieve symptomen zich voordoen wordt in officiële termen een depressieve episode genoemd. Als de patiënt één depressieve episode doormaakt dan wordt er gesproken van een eenmalige stoornis. Blijven de depressieve episodes zich herhalen dan wordt de stoornis recidiverend (terugkerend) genoemd.

Dysthyme stoornis

Deze type stoornis wordt omschreven als een mildere variant van een depressieve stoornis. Hiervan is sprake als een patiënt ten minste twee jaar last heeft van (licht) depressieve stemmingen en daarnaast last heeft van twee of meer depressieve symptomen. De symptomen bij deze stoornis worden vaak als mild omschreven maar toch wordt deze stoornis door patiënten als zwaarder ervaren dan een depressieve stoornis. Dit komt vooral door de duur van de stoornis.

Bipolaire stoornis

Deze naam zal bij weinig mensen een belletje doen rinkelen, de stoornis is namelijk beter bekend onder de naam manisch depressief. Bij manisch depressiviteit worden blije periodes afgewisseld met periodes van somberheid. Tijdens een blije periode voelt de patiënt zich extreem energiek en opgewekt, tijdens de sombere periode daar en tegen voelt de patiënt zich erg somber en heeft vrijwel geen energie en plezier.

Bij een bipolaire stoornis wordt er onderscheid gemaakt tussen type I en type II. Bij type I heeft de patiënt minstens één manische periode en daarna één of meerdere depressieve periodes doorgemaakt. Bij type II gaat het om patiënten die ooit geleden hebben aan minstens één depressieve periode en tenminste één milde manische periode. Een milde manische periode wordt ook wel een hypomane episode genoemd. Tijdens een hypomane episode zijn de verschijnselen nog niet zo erg dat het dagelijkse leven van de patiënt er door wordt verstoord. Bij een manische periode wordt vaak het dagelijks functioneren van de patiënt (ernstig) belemmerd.

Psychotische depressie

Als de patiënt naast de depressieve gevoelens ook nog waangedachten of hallucinaties heeft dan wordt er gesproken van een psychotische depressie. De psychotische depressie wordt gezien als één van de meest ernstige vormen van depressies. De patiënt denkt vaak voor langere periodes dat er allerlei afschuwelijke dingen gebeuren. De wanen zijn wat hun inhoud betreft vaak in overeenstemming met de depressie (stemmings-congruent) waarbij de thema’s in het teken van persoonlijke tekortkomingen staan. Denk hierbij aan nihilisme zoals persoonlijke vernietiging of destructie van de wereld, straf; ze denken dat ze gestraft worden voor iets wat ze gedaan hebben of somatisch; sommige mensen voelen vrijwel niets meer en denken al dood te zijn waarbij ze soms overtuigd zijn dat bepaalde delen van hun lichaam al niet meer functioneren.
Als iemand last heeft van hallucinaties worden er dingen gehoord of gezien die niet voor andere hoor- of zichtbaar zijn.

Postnatale depressie

Deze vorm van depressie kan voorkomen bij vrouwen die net bevallen zijn van hun kind. Een postnatale depressie lijkt qua symptomen veel op een gewone depressie maar treedt in de praktijk pas een aantal maanden na de gebeurtenis op, bijvoorbeeld de bevalling.

Seizoensgebonden depressie

Dit type depressie spreekt voor zich, de symptomen die bij deze depressies horen komen alleen in een bepaalde periode van het jaar voor. De bekendste variant hiervan is de winterdepressie. De symptomen van een winterdepressie wijken iets af van de symptomen van een gewone depressie. Somber en neerslachtig zijn, zich terugtrekken, veel slapen, vermoeidheid, prikkelbaarheid, veel eten en als gevolg gewichtstoename zijn de typische symptomen van een winterdepressie. Maar er is pas officieel sprake van een winterdepressie als de symptomen minimaal twee jaar op rij terugkeren. De winterdepressie komt opvallend vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit is deels te verklaren door de vermindering van het daglicht in de winterperiode. Door het verminderde licht raakt de biologische klok verstoord en raakt vermoedelijk het hormoon melatonine in de war.

Een ander veel gehoorde term is de winterblues. Dit is de milde variant van een winterdepressie en dus géén winterdepressie! De symptomen komen grotendeels overeen met die van een winterdepressie maar zijn minder ernstig en daarnaast is er bij de winterblues geen sprake van somberheid of neerslachtigheid.

Depressie naar leeftijd

Een depressie is niet leeftijdsgebonden en elke leeftijdscategorie kan er last van hebben. Net zoals er vele vormen van depressies zijn is ook de manier waar op dit zich uit bij mensen erg verschillend. Er zijn ook verschillen te zien tussen diverse leeftijdscategorieën. De "basis" symptomen van een depressie (sombere stemming en het verlies van interesse en motivatie in dingen) zijn bij alle leeftijdscategorieën aanwezig.

Depressie bij kinderen & tieners

Bij kinderen die nog niet naar school gaan wordt het aantal kinderen met een depressie geschat op 1% en bij kinderen in de basisschool leeftijd wordt dit geschat op 2%. In de puberteit zien we dit percentage snel oplopen naar 3% tot 8% van de kinderen.
Kinderen die last hebben van een depressie zijn vaak mat en prikkelbaar. Ze zijn vaak angstig voor verlies van dingen en personen (ze klampen zich soms letterlijk vast aan dingen) en spelen weinig. Bij kinderen zien we niet vaak de bekende symptomen van droevigheid, suïcidaliteit of negatieve gedachten over zich zelf of over de toekomt. Hierin zit een duidelijk verschil tussen depressiviteit bij kinderen en bij volwassenen.

Bij tieners die te kampen hebben met depressies uit dit zich regelmatig in problemen op school en moeilijkheden in het contact met andere kinderen. Hierdoor kan de tiener andere gaan pesten, zelf gepest worden of er gewoonweg niet bij horen. Negatieve gedachten over zich zelf, hun uiterlijk of de toekomst komen heel veel voor. De gedachten zijn vaak volkomen onrealistisch en daardoor moeilijk te begrijpen voor anderen. Een depressieve tiener zal zich extreem terug trekken, juist heel opvallend en stoer gaan doen of zich uiten door middel van agressief gedrag. Ook hebben de tieners vaak last van allerlei vage klachten zoals
hoofd-, spier-, of buikpijn en voelen ze zich vaak niet lekker.

In de tienerleeftijd komt een depressie meer voor bij meisjes dan bij jongens. En helaas maakt een depressie in de kindertijd de kans op een herhaling op latere leeftijd groter. Ook komt de depressie vaak in combinatie met andere stoornissen zoals angsten, eetproblemen en anti-sociaal gedrag.

Factoren die meespelen bij depressies bij kinderen & tieners

De oorzaak van een depressie bij kinderen is vaak moeilijk te achterhalen, dit komt mede omdat het kind zich vaak nog moeilijk kan uitten en omdat een depressie bij kinderen een ingewikkeld samenspel is van verschillende factoren. Factoren die een belangrijke rol kunnen spelen bij de depressie van kinderen zijn:

* Aangezien de factoren hier tot de verbeelding spreken zijn er geen voorbeelden gegeven.

Diagnose

Het spreekt voor zich dat een depressie bij kinderen en tieners zo vroeg mogelijk moet worden herkend en aangepakt. Wel is dit vaak moeilijk omdat de signalen die het kind (onbewust) afgeeft vaak niet duiden op een depressie. Vaak worden de signalen van een depressie overschaduwd door andere gedragsproblemen. Als het kind nog jong is bestaat er een kans dat de depressie zich "vast zet" in het centrale zenuwstelsel, hierdoor kan het verloop van de normale psychosociale ontwikkeling ernstig ontregeld raken. Ook kan een depressie op jonge leeftijd zich later uitten door suïcidaliteit, drank- en/of drugsmisbruik of een manisch depressief beeld.

Depressie bij senioren

Een depressie bij senioren wordt vaak, net als bij kinderen, slecht herkent. Dit komt omdat veel verschijnselen van een depressie bij ouderen wordt toegeschreven aan de leeftijd. Denk hierbij aan de verschijnselen zoals vergeetachtigheid, concentratieproblemen, somberheid, weinig energie, lichamelijke ongemakken, moeite met in- of doorslapen, prikkelbaarheid en eenzaamheid. Als je ze zo leest typische ouderdomskwalen, toch?!

Ook de senioren herkennen een depressie vaak niet. Hun stemming is vaak rustig en lusteloos en ze hebben geen last van extreme somberheid wat zo kenmerkend is voor een depressie. Ze vinden dit gevoel zelf vaak logisch, want ze hebben tenslotte al zo veel meegemaakt in hun leven. Ze hebben dierbaren verloren en ook hun sociale contacten nemen zo langzamerhand af.

Factoren die meespelen bij depressies en symptomen van depressies bij senioren

Erfelijkheid slaat geen leeftijdscategorie over dus ook bij senioren vinden we mensen die erfelijk belast zijn met depressies. Verder kunnen het gebruik van medicatie, alcohol of hormonen factoren zijn die depressies uitlokken. Daarnaast wordt een depressie ook nogal eens aangezien voor dementie. Maar dementie en een depressie kunnen ook samen voorkomen.

Depressie op latere leeftijd uit zich vaak in een vermindering van de uitvoerende hersenfuncties. De uitvoerende hersenfuncties zorgen ervoor dat we in staat zijn dingen te plannen en onze gedachten en acties te beheersen. Dat deze uitvoerende functies verminderen naarmate je ouder wordt is overigens normaal. Voorbeelden van symptomen van een depressie en verminderende uitvoerende hersenfuncties zijn; stug denken, een verminderd werkgeheugen, minder remmingen en onoplettendheid. Vaak komt hierbij ook nog overmatig piekeren. Het verminderen van de uitvoerende hersenfuncties samen met het vele piekeren kan leiden tot herhalende negatieve gedachten en uiteindelijk tot een depressie.

Lees verder

• De geschiedenis van het ziektebeeld depressie