Wat houdt ouderen tegen om gezond te bewegen?

Door technologische vooruitgang beweegt de mensheid veel minder dan gezond voor haar is. Deze immobiliteit geldt vooral voor ouderen in de westerse samenleving. De vergrijzing in Nederland laat het aandeel ouderen (65-plussers) in 2030 zelfs tot 22,3% stijgen. Daarmee is deze groep, gecombineerd met dat ouderen zo weinig bewegen, een groeiend aandachtspunt van zorg. Voldoende bewegen brengt zoveel voordelen met zich mee, dat je je afvraagt waarom er zoveel mensen zijn die het laten. We gaan het hebben over de voordelen van goed bewegen, over verschillende soorten senioren en over hun redenen om niet te gaan sporten.

Fysieke activiteit is gezond

Ouder worden komt met gebreken. De belangrijkste gesignaleerde gezondheidsproblemen bij ouderen zijn hoge bloeddruk, onvoldoende vochtinname, overgewicht en verminderde zicht. Vergrijzing zorgt daarbij voor een toenemend voorkomen van ziekten. Er zijn een aantal factoren die de kans op hart- en vaatziekten aanzienlijk verhogen. Dat zijn: Roken, voeding en beweging. In dit artikel wordt bewegen behandeld. 70 Procent van de bevolking sport niet of te weinig. En dat terwijl regelmatige fysieke activiteit, ook bij mensen die ouder zijn, je tot heel wat dingen in staat stelt.

Achtereenvolgens worden deze punten besproken:

• Voordelen van bewegen voor ouderen
• Groepen senioren
• Oorzaken van inactiviteit

Voordelen van bewegen voor ouderen

Dit zijn de voordelen van bewegen voor senioren:

• Je bent langer zelfredzaam
• Je hebt een gegroeid zelfvertrouwen en meer gevoel van zelfregie en onafhankelijkheid.
• Je geniet van een hogere levenskwaliteit, op fysiek, geestelijk, mentaal en sociaal gebied.
• Bewegen verbetert de bloeddruk en de werking van cognitieve vermogens.
• Bewegen vermindert de kans op aandoeningen als hoog cholesterol, diabetes II, darmkanker, overgewicht, botontkalking,
• Bewegen vermindert de kans op dementie.
• Bewegen geeft een positief gevoel en verkleint de kans op een depressie.
• Met bewegen vertraag je processen van het ouder worden.
• Bewegen verhoogt de mobiliteit.
• Door te bewegen kun je contacten opdoen en onderhouden, waardoor eenzaamheid wordt tegengegaan. Inactiviteit veroorzaakt juist eenzaamheid.
• Door meer te bewegen voorkom je dat je valt.

Lichamelijke activiteit, fitheid en gezondheid zijn duidelijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voldoende lichamelijke activiteit heeft een zeer positieve invloed op de gezondheid. Als mensen zich meer fysiek zouden inspannen dan zal dit sterftegevallen voorkomen. Sporten is daarmee een krachtig middel voor preventie tegen het gebruik van gezondheidsvoorzieningen.

Groepen senioren

Als het gaat om sporten en bewegen dan zijn er twee groepen senioren te onderscheiden:

• Ouderen die het leuk vinden om te sporten, die hun hele leven al bewegen, en daar nu nog fysiek toe in staat zijn.
• Ouderen die niet of onvoldoende bewegen en die daar onvoldoende ervaring mee hebben.

De ouderen die niet of te weinig bewegen zijn ook weer onder te verdelen in twee verschillende soorten:

• Vitaal inactief: Grote draagkracht in de zin van gezondheid en/of sociaal netwerk.
• Kwetsbaar inactief: Draaglast is groter dan de draagkracht en er is een algemene achterstand op participatie.

Om deze verschillende senioren te bereiken zal er begrijpelijkerwijs op verschillende manieren toenadering moeten worden gezocht. Elke groep heeft immers zijn eigen motieven om wel of niet te gaan bewegen of sporten.

Oorzaken van inactiviteit

Er zijn een aantal oorzaken aan te wijzen die ervoor zorgen dat ouderen weinig of niet bewegen. Dat zijn:

• Gebrekkige kennis over het functioneren van het menselijk lichaam.
• Gebrekkige kennis over mogelijkheden van bewegen op leeftijd. Ouderen kunnen daarbij weinig zelfvertrouwen hebben over hun eigen kunnen.
• Gebrekkige kennis over beweegaanbod in de buurt.
• Geen beweeggeschiedenis. ‘Je weet pas of het goed is om te bewegen, als je het ooit hebt gedaan.’ Dit is een zeer belangrijke oorzaak.
• Onvoldoende steun of weinig voorbeeld in sociale leefomgeving.
• Lage sociaaleconomische status, waaronder financieel.
• Ontbreken van geschikt en aansprekend aanbod in de buurt.
• Gebrek aan motivatie (willen).
• Chronische aandoeningen, matig of veel bewegingsbeperkingen. In 2007 had één op de vijf ouderen een of meer lichamelijke beperkingen.
• Senioren vormen bij sportverenigingen vaak geen exclusieve doelgroep.
• Niet-sporters associëren sport met intensieve lichamelijke inspanning, competitie en doelgericht trainen. Zij leggen geen verband tussen sport en gezelligheid.

Het is niet eenvoudig om senioren in hun leefgewoonten te veranderen. Dat komt vooral door gebrek aan kennis over wat schadelijke leefgewoontes zijn, en door gebrek aan sociale steun (als in de omgeving de slechte gewoonte de norm is). Motivatie, kennis van zaken, en sociale steun lijken daarmee een sleutelrol te vervullen.

Er is verder een scala aan mogelijkheden om ouderen aan het bewegen te krijgen. Lees Hoe kunnen ouderen gezond bewegen? om hierover meer te weten te komen.