Rode urine: oorzaken rood gekleurde urine bij man en vrouw

Rode urine? Het eten van rode bietjes kan zorgen voor rode urine. Maar ook bloed kan zorgen dat de urine rood kleurt. De medische benaming van bloed in de urine is 'hematurie'. Bloed in de urine is meestal geen reden voor groot alarm. Omdat bloed in de urine een teken kán zijn van een ernstige medische aandoening, mag het nochtans niet worden genegeerd. Alle gevallen van bloed in de urine moeten worden beoordeeld door de huisarts, die onderzoek kan doen om te bekijken of er sprake is van een onderliggende oorzaak. Er is geen specifieke behandeling voor bloed in de urine, omdat het een symptoom is en niet een specifieke aandoening. De behandeling van bloed in de urine is gericht op de onderliggende oorzaak, indien het wordt gevonden. Behandeling is vaak niet nodig. Rode urine als gevolg van voeding kan natuurlijk helemaal geen kwaad en behoeft niet behandeld te worden.

• Rode urine of rood gekleurde urine
• Wat is de oorzaak van bloed in de urine?
• Microscopische hematurie
• Andere symptomen
• Oorzaken van bloed in de urine
• Rode urine door andere oorzaken dan bloed
• Voedingsmiddelen
• Geneesmiddelen en voedingssupplementen
• Beoordeling van hematurie
• Anamnese, lichamelijk onderzoek, bloed- en urineonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling

Rode urine of rood gekleurde urine

Peter, een 45-jarige sportieve vader, schrok zich rot toen hij na een intensieve hardlooptraining roodkleurige urine ontdekte. Zijn eerste gedachte ging naar iets ernstigs, zoals bloed in zijn urine. Bezorgd maakte hij een afspraak met de huisarts, die na onderzoek geruststelde: de rode kleur bleek veroorzaakt door het eten van bieten de avond ervoor, een onschuldige aandoening bekend als bieturie. Hoewel opgelucht, leerde Peter dat veranderingen in urinekleur niet altijd gevaarlijk zijn, maar wel aandacht verdienen. Sindsdien let hij beter op wat hij eet vóór zijn trainingen – en op hoe belangrijk het is om signalen van je lichaam serieus te nemen.

Ondanks zijn alarmerende verschijning is rode urine niet per se ernstig. Rode of roze urine kan worden veroorzaakt door:

• Bloed. Factoren die bloed in de urine kunnen veroorzaken (hematurie) zijn urineweginfecties, vergrote prostaat, kanker en goedaardige tumoren, niercysten, lange afstand lopen en nier- of blaasstenen.
• Voeding. Rode bieten, bramen en rabarber kunnen urine rood of roze doen verkleuren.
• Medicijnen. Rifampin, een antibioticum dat vaak gebruikt wordt om tuberculose (tbc) te behandelen, kan urine rood tot oranje laten worden, evenals fenazopyridin, voor de pijnbestrijding aan de urinewegen, en laxeermiddelen die senna bevatten. Geneesmiddelen die urine oranje doen verkleuren, rifampine; het anti-inflammatoire geneesmiddel sulfasalazine; fenazopyridine; sommige laxeermiddelen; en bepaalde chemotherapiegeneesmiddelen.

Wat is de oorzaak van bloed in de urine?

Bloed in urine kan afkomstig zijn van de nieren, waar urine wordt gemaakt. Bloed in de urine kan ook een teken zijn van een aandoening die een (milde) bloeding veroorzaakt uit andere structuren in de urinewegen, zoals:

• Urineleiders (de buizen die lopen tussen de nier en de blaas);
• Blaas (waar de urine tijdelijk wordt opgeslagen); en
• Urinebuis (dient bij zowel de man als de vrouw om urine uit het lichaam te verdrijven).

Bij mannen kan ook de prostaat betrokken zijn.

Microscopische hematurie

Bloed in de urine, of het nu voor het blote oog zichtbaar of onzichtbaar is, wordt 'hematurie' genoemd. Zichtbaar bloed in de urine kleurt de urine roze, rood, bruinrood, of tweekleurig. Soms heb je spoortjes bloed in de urine die met het blote oog niet zichtbaar zijn. De aanwezigheid van een gering aantal rode bloedcellen kan alleen worden gedetecteerd door het lab. Dit wordt 'microscopische hematurie' genoemd. Het wordt meestal alleen ontdekt bij urineonderzoek.

Andere symptomen

Hematurie kan voorkomen zonder andere symptomen. Sommige oorzaken gaan echter gepaard met bijkomende klachten die matig tot ernstig kunnen zijn, zoals:

• brandende pijn bij het urineren;
• steeds naar het toilet en dan kleine beetjes plassen;
• koorts hebben;
• pijn in de onderbuik;
• pijn in de onderrug;
• algehele malaise;
• een gevoel van zwakte;
• vermoeidheid;
• misselijkheid;
• kortademigheid;
• jeuk; en
• oedeem.

Oorzaken van bloed in de urine

De meest voorkomende oorzaken zijn van bloed in de urine zijn:

• blaasontsteking;
• nierbekkenontsteking;
• nierziekten;
• vergrote prostaat (benigne prostaathyperplasie);
• erfelijke ziekten zoals sikkelcelanemie en cystische nierziekte, (waarbij zich één of meer cysten in één nier of beide nieren vormen);
• bepaalde geneesmiddelen zoals aspirine, penicilline, heparine, cyclofosfamide en fenazopyridine;
• nierstenen, urineleiderstenen of blaasstenen;
• kwaadaardige afwijkingen: blaaskanker, nierkanker of prostaatkanker;
• nierletsel door een ongeval, in het verkeer of tijdens het sporten, of door mishandeling.

Rode urine door andere oorzaken dan bloed

Voedingsmiddelen

Je kunt ook rode urine hebben, zonder dat er bloed in de urine aanwezig is. Bijvoorbeeld na het eten van voedingsmiddelen met veel kleurstof. Een bekend voorbeeld is na het eten van rode bietjes, waarbij de urine rozerood kan verkleuren. Dit fenomeen wordt ook wel 'beeturia' genoemd. Je kunt ook rode of rozerode urine krijgen door het eten van bramen en rabarber.

Geneesmiddelen en voedingssupplementen

Sommige geneesmiddelen en voedingssupplementen kunnen rode urine veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn laxeermiddelen met fenolftaleïne (in 1997 uit de handel gehaald omdat dit geneesmiddel kankerverwekkende stoffen zou bevatten), prochlorperazine (helpt tegen misselijkheid en overgeven, bijvoorbeeld als gevolg van migraine of reisziekte), rifampine (antibioticum gebruikt bij de behandeling van tuberculose), senna (gebruikt als laxeermiddel), chloorpromazine (vermindert braakneiging), tranquillizers (bepaalde kalmerende middelen kunnen kleurstoffen bevatten en sommigen kunnen de urinekleur beïnvloeden), vitamine B-supplementen, etc.

Beoordeling van hematurie

Anamnese, lichamelijk onderzoek, bloed- en urineonderzoek

De arts zal beginnen met doornemen van je medische geschiedenis en vragen stellen over je klachten. De arts zal ook lichamelijk onderzoek doen. Dit zal worden gevolgd door urineonderzoek:

• algemeen onderzoek van urine aan de hand waarvan onderzocht kan worden of er bloed in de urine aanwezig is;
• urinesediment, waarbij gekeken wordt naar de cellen in de urine, zoals de rode bloedcellen;
• urinekweek, teneinde eventuele bacteriën zichtbaar te maken (die een infectie veroorzaken);
• urinecytologie, waarbij gekeken wordt naar afwijkende cellen in de urine.

In aanvulling op urineonderzoek kan bloedonderzoek plaatsvinden en zo nodig zal aanvullende beeldvormende diagnostiek uitgevoerd worden.

Beeldvormend onderzoek

Computertomografie (CT) scan kan helpen bij het identificeren van blaas- of nierstenen, tumoren en andere afwijkingen aan de blaas, nieren en urineleiders. Nierechografie kan worden ingezet om een ​​beeld te vormen van de structuur van de nieren.
Intraveneus pyelogram (IVP) is een test voor de nierfunctie. Voorts kan cystoscopie nodig zijn. Deze test omvat het inbrengen van een kleine buis met een camera in de blaas door de urinebuis. Weefselmonsters (biopsie) kunnen worden verkregen om te controleren op de aanwezigheid van afwijkende of kankerachtige cellen. In sommige gevallen kan een nierbiopsie nodig zijn. Hierbij wordt een klein stukje weefsel uit de nier verwijderd en onder een microscoop onderzocht.

Behandeling

De behandeling van rode urine als gevolg van bloed in de urine, is afhankelijk van de oorzaak. Als er een oorzaak is gevonden, zal de uroloog met je bespreken welke behandelopties er zijn.

Lees verder

• Urine of plas: afwijkingen in kleur of hoeveelheid urine
• Bloed in de urine: oorzaken bloed in plas bij man en vrouw
• Oranje urine: oorzaken van oranje gekleurde urine of plas
• Troebele urine: oorzaken troebele plas met een sterke geur
• Stinkende urine: oorzaken urine die stinkt bij vrouw en man