Blaasstenen: symptomen, oorzaak, behandeling en verwijderen

Blaasstenen zijn meestal kleine samenklonteringen van chemische afvalproducten die zich geleidelijk in de blaas vormen. Blaasstenen ontstaan over het algemeen wanneer de blaas niet volledig leeggeplast kan worden. Blaasstenen hoeven geen klachten te geven. Symptomen van blaasstenen kunnen bestaan uit een doffe of stekende pijn in de onderbuik en pijn bij het plassen. De meeste stenen hebben een diameter van 2 mm tot 2 cm, maar groter kan ook. Mannen hebben driemaal zoveel meer kans op blaasstenen dan vrouwen. Blaasstenen komen vooral voor bij mensen boven de 45 jaar. Het niet volledig leegplassen van de blaas is de meest voorkomende oorzaak van blaasstenen, bijvoorbeeld als gevolg van urineweginfecties of een vergrote prostaat. Maar wat je eet of niet eet kan ook invloed hebben op de ontwikkeling van blaasstenen.

• Wat zijn blaasstenen?
• Kleine samenklonteringen
• Niet altijd klachten bij blaasstenen
• Vooral bij mannen
• Klachten en symptomen blaasstenen
• Oorzaken en risicofactoren
• Veel voorkomende oorzaken
• Blaasstenen komen vooral bij mannen voor
• Blaasstenen door obstructie van de blaas
• Oxaalzuur
• Wie krijgen er blaasstenen?
• Mannen, vooral de vijftigplussers
• Mensen met blaasproblemen
• De vergeetachtige drinkers
• De lekkerbekken met een verkeerd dieet
• Mensen met onderliggende gezondheidsproblemen
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van blaasstenen
• Prognose
• Goed drinken
• Mannen: zittend plassen
• Vrouwen: goed leegplassen
• Blaasstenen voorkomen door goede voeding
• Leegplassen van de blaas en voeding
• Gezond en gevarieerd eten
• Plantengeneeskunde

Wat zijn blaasstenen?

Kleine samenklonteringen

Blaasstenen zijn meestal kleine samenklonteringen van chemische afvalproducten die zich geleidelijk in de blaas vormen. Blaasstenen ontstaan ​​wanneer de urine in de blaas te geconcentreerd is, waardoor de mineralen in de urine kristalliseren. Doordat er urine in de blaas achterblijft, kan de aandoening tot ontwikkeling komen. Dit kan te wijten zijn aan een vergrote prostaat, zenuwbeschadiging of terugkerende urineweginfecties.

Niet altijd klachten bij blaasstenen

Blaasstenen veroorzaken niet altijd klachten, vooral kleine blaasstenen niet. Wanneer er symptomen optreden, kunnen ze variëren van buikpijn tot bloed in de urine. Blaasstenen kunnen leiden tot infecties en andere complicaties en daarom is het belangrijk om ze weg te halen.

Vooral bij mannen

De meeste stenen hebben een diameter van 2 mm tot 2 cm, maar groter kan ook. Mannen hebben driemaal zoveel meer kans op blaasstenen dan vrouwen. Ze komen vooral voor bij mensen boven de 45 jaar.

Klachten en symptomen blaasstenen

Sommige mensen met blaasstenen hebben geen klachten - zelfs niet wanneer er sprake is van grote stenen. Maar als een steen de blaaswand irriteert of de doorstroom van urine blokkeert, dan kan de persoon last krijgen van klachten. De symptomen die zich kunnen ontwikkelen zijn:

• Doffe of stekende pijn in de onderbuik, die vaak heviger wordt bij lichamelijke inspanning en plotselinge bewegingen;
• Bij mannen, pijn of ongemak aan het uiteinde van de penis (penispijn) of in de balzak (testikelpijn);
• Pijn in de heupstreek (soms);
• Pijn bij het plassen;
• Frequent(e) (aandrang tot) urineren, vooral 's nachts;
• Moeilijk urineren of onderbreking van de urinestroom;
• Bloed in de urine;
• Troebel of abnormaal donkergekleurde urine;
• Stinkende urine (urine die naar ammoniak ruikt).

Oorzaken en risicofactoren

Veel voorkomende oorzaken

Blaasstenen ontstaan over het algemeen wanneer de blaas niet volledig leeggeplast kan worden. De urine die in de blaas achterblijft kan kristalliseren en uiteindelijk blaasstenen vormen. In de meeste gevallen is een onderliggende aandoening de oorzaak dat de blaas niet helemaal leeggeplast kan worden. De meest voorkomende aandoeningen die blaasstenen veroorzaken zijn:

• Een vergrote prostaat, of benigne prostaathyperplasie (BPH);
• Beschadigde zenuwen (neurogene blaas);
• Blaasdivertikels zijn zakvormige uitstulpingen van de wand van de blaas.

In het laatste geval wordt gesproken van blaasdivertikelstenen. Een andere aandoeningen die kan leiden tot blaasstenen is regelmatige of chronische urineweginfecties.

Blaasstenen komen vooral bij mannen voor

Blaasstenen worden vooral gezien bij oudere mannen vanwege prostaatproblemen. Ook jonge mannen in geïndustrialiseerde landen krijgen sneller blaasstenen, vaak vanwege voeding dat vooral bestaat uit suiker en vet waardoor het risico op blaasgruis toeneemt. Een voeding met overmatig vet, suiker of zout en met weinig vitamine A en vitamine B, verhoogt het risico op blaasgruis. Dit geldt vooral bij personen die onvoldoende drinken.

Blaasstenen door obstructie van de blaas

Niet alleen door urineweginfecties, maar ook door obstructie (verstopping) van de urinestroom kan het risico op blaasstenen toenemen. Een obstructie van de blaas kan optreden bij een geblokkeerde urinestroom door bijvoorbeeld een vergrote prostaat. De prostaat ligt onder de blaas om de urinebuis heen en een vergrote prostaat kan de urinebuis afknellen. De urinestroom kan eveneens geblokkeerd raken bij een neurogene blaas, een aandoening waarbij de zenuwen zijn beschadigd wat kan resulteren in een oncontroleerbare blaasfunctie. Een neurogene blaas kan onder meer het gevolg zijn van een beroerte, multiple sclerose (MS), spina bifida enzovoort.

Wie krijgen er blaasstenen?

Wie loopt het meeste risico? Hier zijn de groepen die extra alert moeten zijn:

Mannen, vooral de vijftigplussers

Mannen, let op! Vooral als je de vijftig gepasseerd bent, loop je meer risico. Prostaatproblemen zorgen ervoor dat de urine niet goed wegloopt, en dat kan blaasstenen veroorzaken. Dus heren, een beetje extra aandacht voor je blaas is geen overbodige luxe.

Mensen met blaasproblemen

Heb je vaak last van blaasontstekingen of moeite om je blaas helemaal leeg te plassen? Dan zit je in de risicogroep. Als urine te lang in de blaas blijft, krijgen kleine kristalletjes de kans om samen te klonteren en uit te groeien tot blaasstenen. Niet prettig, dus zorg dat je je blaas goed leegmaakt.

De vergeetachtige drinkers

Als je regelmatig vergeet voldoende water te drinken, maak je je urine te geconcentreerd. Dat is het perfecte recept voor blaasstenen. Even een glas water extra op een dag kan dus een hoop gedoe besparen.

De lekkerbekken met een verkeerd dieet

Hou je van chocola, noten of zoute snacks? Dan kun je onbedoeld je risico op blaasstenen verhogen. Te veel oxalaten, zout of dierlijke eiwitten in je dieet kan de vorming van stenen bevorderen. Misschien toch maar een keer dat stukje chocola laten liggen?

Mensen met onderliggende gezondheidsproblemen

Als je diabetes, obesitas of een genetische aandoening hebt, is de kans op blaasstenen groter. Deze aandoeningen kunnen je urine chemie in de war brengen, waardoor stenen makkelijker gevormd worden.

Kortom, als je jezelf herkent in een van deze groepen, is het tijd om wat meer aandacht te besteden aan je blaasgezondheid. Drink genoeg, eet verstandig, en zorg dat je blaas goed leeg is—zo houd je die vervelende blaasstenen op afstand!

Complicaties

Blaasstenen die niet worden verwijderd —zelfs degenen die geen klachten veroorzaken— kunnen leiden tot complicaties, zoals:

• Chronische blaasproblemen, zoals pijn of frequent urineren.
• Blaasstenen kunnen de opening waar de urine de blaas verlaat blokkeren en dit kan leiden tot urineretentie en een vergrote blaas.
• Terugkerende bacteriële infecties in de urinewegen kan worden veroorzaakt door blaasstenen.

Onderzoek en diagnose

De (huis)arts zal kennis nemen van de medische voorgeschiedenis van de patiënt, een anamnese afnemen en daarna een lichamelijk onderzoek verrichten. Bij vermoeden van blaasstenen, kan er een röntgenfoto van de buik en een echo of röntgenfoto's van de urinewegen genomen worden. Soms is een speciaal röntgenonderzoek, zoals intraveneuze pyelografie, nodig. Hierbij krijgt de patiënt van tevoren een contrastvloeistof ingespoten. Voorts zal de urine van de patiënt onderzocht worden op tekenen van een ontsteking (urineweginfectie). Ook wordt bloedonderzoek gedaan.

Behandeling van blaasstenen

Als de steen klein is, kan de arts de patiënt aanbevelen iedere dag een grote hoeveelheid te drinken zodat de stenen met de urine kunnen worden afgevoerd. Ter verlichting van de verschijnselen wordt medicatie gegeven. Wanneer spontane passage van de stenen onwaarschijnlijk is, zal uitgeweken worden naar een andere behandelmethode, zoals:

• Lithotripsie of vergruizing, waarbij de blaasstenen worden verpulverd met ultrageluidsgolven; of
• Verwijdering via operatie wanneer er sprake is van grote stenen.

Prognose

Blaasstenen komen binnen zeven jaar bij ongeveer drie op de vijf mensen terug, bij wie blaasstenen met succes zijn verwijderd. De kans op een recidief wordt teruggebracht indien de onderliggende oorzaak adequaat kan worden behandeld.

Goed drinken

De kans op een recidief kan worden teruggebracht door goed te drinken, waardoor er veel urine wordt gevormd en afvalstoffen kunnen worden afgevoerd uit het lichaam.

Mannen: zittend plassen

Blaasstenen ontstaan over het algemeen wanneer de blaas niet volledig leeggeplast kan worden. Mannen met plasklachten urineren zittend beter dan staand. De blaas kan dan beter leeggeplast worden. Met name het kleinere residuale volume (de urine wat in de blaas achterblijft na plassen) kan de kans op een blaasontsteking of blaasstenen verkleinen.¹

Vrouwen: goed leegplassen

Ook voor vrouwen is het belangrijk dat zij hun blaas goed leegplassen. Je kunt hierbij problemen ondervinden door te slappe of beschadigde bekkenbodem. Raadpleeg in dat geval de huisarts.

Blaasstenen voorkomen door goede voeding

Leegplassen van de blaas en voeding

Het niet volledig leegplassen van de blaas is de meest voorkomende oorzaak van blaasstenen, maar wat je eet of niet eet kan ook invloed hebben op de ontwikkeling ervan. Wanneer urine te lang in de blaas aanwezig is, gaan de chemische stoffen in de urine met elkaar reageren en vormen ze kristallen. Slechte voeding verandert de chemische samenstelling van de urine (in de blaas), waardoor kristalvorming kan toenemen. Om blaasstenen te voorkomen en een gezonde blaas te behouden, wordt een gezond dieet met weinig vet en suikers geadviseerd.

Gezond en gevarieerd eten

Om de voedingsstoffen binnen te krijgen die je nodig hebt om te voorkomen dat je blaasstenen ontwikkelt, is het belangrijk om een verscheidenheid van voedzame voedingsmiddelen uit alle groepen levensmiddelen te eten. Gezonde, vetarme opties zijn onder meer fruit, groenten en volkoren producten (deze bevatten meer vezels dan niet-volkoren producten), zilvervliesrijst, magere zuivelproducten, wit vlees (zoals gevogelte), vis, mager vlees, en bonen. Roerbak of stoom je eten in plaats van frituren, koken of bakken.

Plantengeneeskunde

De ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy) adviseert toepassing van echte guldenroede (Solidago virgaurea) bij blaasstenen. Je kunt het onder meer aanschaffen in kant-en-klare preparaten (tabletten en capsules). Volg daarbij de bijsluiter. Nierpatiënten moeten overleggen met hun arts of zij preparaten van guldenroedekruid mogen gebruiken Het spreekt voor zich dat bij heviger pijnklachten (als gevolg van de blaassteen), een arts geraadpleegd moet worden.

Noot:

1. Fieke Hoeijmakers. Zittend plassen beter bij mannen met mictieklachten. Ned Tijdschr Geneeskd. 2014;158:C2270

Lees verder

• Blaasontsteking bij mannen en vrouwen: oorzaken en symptomen
• Blaasontsteking symptomen en behandelen met cranberrysap
• Nierbekkenontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Urine of plas: afwijkingen in kleur of hoeveelheid urine
• Urine: moeilijk urineren (plassen), retentie, incontinentie