Blaasontsteking symptomen en behandelen met cranberrysap

Wat is een blaasontsteking en welke klachten en symptomen wijzen op een blaasontsteking? Blaasontsteking symptomen zijn onder meer een stekende pijn in de onderbuik en/of onderrug, vaak moeten plassen, loze aandrang, branderig gevoel tijdens het plassen, stinkende urine, rode afscheiding in de urine en soms ook koorts en rillingen. Een blaasontsteking is een ontsteking van de blaas en ontstaat in de meeste gevallen door bacteriën. Meer vrouwen dan mannen krijgen last van een blaasontsteking. Sterker, bij volwassen mannen is een blaasontsteking zeldzaam. Vrouwen lopen maar liefst vijftig keer zoveel risico als mannen. Hoe kun je een blaasontsteking behandelen of voorkomen? Onder meer het drinken van cranberrysap zou helpen een blaasontsteking te voorkomen. Maar ook veel drinken en je plas niet ophouden, zijn goede suggesties.

• Wat is de functie van de blaas?
• Wat is een blaasontsteking?
• Ontsteking van de blaaswand
• Urineweginfectie
• Wat is de oorzaak van een blaasontsteking?
• Ziekteverwekkers
• Meer vrouwen van mannen krijgen een blaasontsteking
• Wat zijn de klachten en symptomen blaasontsteking?
• Risicogroepen: wie hebben vooral last van een blaasontsteking?
• Jonge kinderen en vrouwen
• Andere risicogroepen
• Erfelijkheid
• Hoe kun je een blaasontsteking voorkomen?
• Behandeling van blaasontsteking
• Medische behandeling
• Wanneer de huisarts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling van een blaasontsteking
• Antibiotica
• Hydratatie
• Langdurige en aanvullende behandelingen
• Een natuurlijk alternatief: cranberry-sap
• Cranberrysap: aanvullingen
• Cranberry sap niét effectief tegen blaasontsteking
• Cranberrycapsules verminderen het aantal urineweginfectie bij kwetsbare ouderen
• Het urethrale syndroom

Wat is de functie van de blaas?

De blaas of urineblaas is de tijdelijke opslagplaats voor urine die de nieren produceren en bevindt zich onderaan de buik en achter het schaambeen. Leeg is de blaas niet veel groter dan een tennisbal en vol bevat de blaas bij een volwassene gemiddeld zo'n 300-350cl urine ml. urine. Het orgaan wordt van beide kanten rijkelijk van bloed voorzien via diverse bloedvaten. Via de urineleiders komt de urine de blaas binnen en via de urinebuis verlaat de urine de blaas.

Wat is een blaasontsteking?

Ontsteking van de blaaswand

Een blaasontsteking, ook wel cystitis genoemd, wordt veroorzaakt door een infectie die tot een ontsteking van de blaaswand, de urineleiders of de urinebuis leidt. Bij niet tijdig ingrijpen kan er een nierbekkenontsteking ontstaan, dat is een ontsteking van de nieren. Vaak heeft de persoon dan ook last van pijn in de zij.

Urineweginfectie

De blaas vormt samen met het nierbekken, de urineleiders en de plasbuis, de urinewegen. Daarom spreekt men bij een blaasontsteking ook wel van een urineweginfectie.

Wat is de oorzaak van een blaasontsteking?

Ziekteverwekkers

Er worden bacteriële en virale verwekkers onderscheiden. De meeste urineweginfecties ontstaan door bacteriën die de blaas binnendringen via de plasbuis. Deze kunnen vanuit de het gebied rond de anus via de huid in de plasbuis terecht komen. Soms worden er bacteriën overgedragen via seksueel contact. Ongeveer 80% van de urineweginfecties worden veroorzaakt door de Escherichia coli bacteriën. Hoewel deze bacteriën behoren tot de normale darmflora, kunnen virulente types de blaas binnendringen via de urinebuis wat kan leiden tot een urineweginfectie.

Meer vrouwen van mannen krijgen een blaasontsteking

Vrouwen krijgen sneller dan mannen een blaasontsteking, omdat vrouwen een kortere urinebuis hebben en de bacteriën dus gemakkelijke de blaas kunnen bereiken. Bovendien liggen de vrouwelijke urinebuis vlakbij het poepgat, waar de bacterie Escherichia coli zich vanuit de darmen kan ophouden. Een blaasontsteking komt vaak in de eerste maanden van de zwangerschap voor. Bij mannen gaat een blaasontsteking vaak gepaard met een ontsteking van de prostaat.

Wat zijn de klachten en symptomen blaasontsteking?

De symptomen en signalen van blaasontsteking zijn:

• Soms een stekende (hevige) pijn in de (onder)buik en/of onderrug (rugpijn) of het bekken (bekkenpijn);
• Vaak moeten plassen, een frequente aandrang.
• Loze aandrang: de aandrang hebben om te plassen, terwijl de blaas niet vol is.
• Brandende pijn of branderig gevoel tijdens het plassen / pijn of branderig gevoel vlak na het plassen,.
• Slecht ruikende, stinkende urine (urine ruikt naar ijzer, vis of ammoniak) of troebele urine.
• Rode afscheiding (bloed) in de urine.
• Soms ook koorts en koude rillingen.
• Jeuk bij de geslachtsorganen (vaginale jeuk bij vrouwen).
• Sporadisch gezwollen lymfeklieren in de lies.

Risicogroepen: wie hebben vooral last van een blaasontsteking?

Jonge kinderen en vrouwen

Kleine kinderen tot twee jaar oud zijn vatbaarder voor blaasontstekingen dan volwassenen. Dit komt omdat de afstand tussen hun plasbuis en de poepgat klein is. Op die leeftijd hebben jongetjes even vaak als meisjes blaasontsteking. Volwassen vrouwen hebben vijftig keer meer kans op het ontwikkelen van een blaasontsteking dan mannen. Personen die hun blaas niet goed kunnen leegplassen, als gevolg van een verzakte blaas of een vergrote prostaat, lopen meer risico. Er blijft bij hen steeds een beetje urine in de blaas achter. Hierin kunnen bacteriën zich vermenigvuldigen.

Andere risicogroepen

Andere risicogroepen zijn zwangere vrouwen, vrouwen na de menopauze en mensen die incontinent zijn. Vrouwen na de overgang zijn waarschijnlijk meer vatbaar voor blaasontsteking vanwege afname van het hormoon oestrogeen, waardoor het slijmvlies van de plasbuis kwetsbaarder wordt. Mensen met diabetes mellitus (suikerziekte) kunnen ook meer last krijgen, vanwege verminderde afweer tegen bacteriën.

Erfelijkheid

Erfelijkheid speelt geen rol van betekenis bij het krijgen van blaasontsteking.

Hoe kun je een blaasontsteking voorkomen?

De volgende tips kunnen een blaasontsteking helpen voorkomen:

• Veel drinken, bij voorkeur ruim twee liter per dag.
• Houd je plas niet op, ga vaak naar het toilet.
• Het genitale gebied wassen voordat er geslachtsgemeenschap plaatsvindt en dit geldt ook voor de partner.
• Plas te allen tijde de blaas goed leeg zodat bacteriën naar buiten worden gespoeld en niet achterblijven in de blaas.
• Mannen met plasklachten urineren zittend beter dan staand.
• Plas altijd na het vrijen, zodat bacteriën worden weggespoeld.
• Het drinken van cranberrysap zou kunnen helpen een blaasontsteking te voorkomen.
• Veeg na toiletbezoek van voren naar achteren af, zodat bacteriën uit de ontlasting niet bij de urinebuis terecht komen.

Door bovenstaande adviezen in acht te nemen, kan een lichte blaasontsteking verholpen worden.

Behandeling van blaasontsteking

Medische behandeling

Urineweginfecties zonder complicaties worden behandeld met antibiotica. Vaak zal een niet behandelde urineweginfectie na ongeveer drie weken vanzelf genezen. De huisarts zal spontane genezing normaliter niet afwachten, maar geneigd zijn een antibioticumkuur voor te schrijven. Indien de persoon vaker last heeft van een blaasontsteking, zal verwijzing plaatsvinden naar een specialist (uroloog of gynaecoloog). Deze zal onderzoeken of er een afwijking van de urineweg is die de ontsteking in stand houdt of uitlokt.

Wanneer de huisarts inschakelen?

Mannen en zwangere vrouwen met klachten bij een urineweginfectie moeten altijd contact opnemen met de huisarts. Voor het bezoek aan de huisarts moet de persoon in kwestie het middelste deel van zijn plas opvangen in een schoon (steriel) potje. Plas daarom eerst een beetje in het toilet en vang daarna de rest op. Mannen moeten voor het opvangen van de urine de voorhuid terugtrekken en vrouwen moeten de labia gespreid houden, zodat geen bacteriën die zich op deze huiddelen bevinden in de urine terechtkomen. De urine mag niet ouder zijn dan twee uur en in de koelkast bewaard niet ouder dan een dag. Urinepotjes zijn desgewenst te koop in de apotheek.

Onderzoek en diagnose

Wanneer de verdenking van een blaasontsteking opkomt, begint de zoektocht naar bevestiging meestal met een simpel maar doeltreffend middel: de urinetest. Een klein beetje urine vertelt al veel meer dan je zou denken. De arts controleert op tekenen van infectie, zoals witte bloedcellen, bacteriën of nitrieten. Deze test geeft vaak direct een duidelijk signaal of er sprake is van een ontsteking in de urinewegen.

Vervolgens komt het vraaggesprek, waarin je je klachten beschrijft. Heb je last van brandende pijn bij het plassen? Voel je steeds de drang om naar de wc te gaan, maar komt er weinig? Dit zijn klassieke symptomen van een blaasontsteking. Soms vraagt de arts ook naar je gewoonten, zoals onvoldoende water drinken of langdurig ophouden van urine, wat het risico op een ontsteking kan verhogen.

In hardnekkige gevallen of bij terugkerende blaasontstekingen kan aanvullend onderzoek nodig zijn, zoals een urinekweek. Hiermee wordt precies uitgezocht welke bacterie de boosdoener is, zodat de juiste antibiotica ingezet kunnen worden. In sommige gevallen kan beeldvorming, zoals een echo of cystoscopie, nodig zijn om dieper in de blaas te kijken en mogelijke afwijkingen uit te sluiten. Zo wordt stap voor stap het mysterie van de blaasontsteking ontrafeld, en kan de juiste behandeling ingezet worden om de pijn te verlichten en de ontsteking te genezen.

Medische behandeling van een blaasontsteking

Antibiotica

De behandeling van een blaasontsteking begint vaak met het voorschrijven van antibiotica. Deze medicijnen doden de bacteriën die de infectie veroorzaken, waardoor de klachten meestal binnen enkele dagen verminderen. Het is essentieel om de volledige antibioticakuur af te maken, ook als de symptomen snel verdwijnen, om te voorkomen dat de infectie terugkeert.

Hydratatie

Naast medicatie is het van groot belang om veel water te drinken. Dit helpt bij het doorspoelen van de blaas, wat bijdraagt aan een sneller herstel. Sommige mensen zweren bij cranberrysap als een natuurlijke remedie, hoewel de wetenschappelijke onderbouwing beperkt is. Toch kan voldoende vochtinname nooit kwaad en helpt het het lichaam om de bacteriën sneller af te voeren.

Langdurige en aanvullende behandelingen

In het geval van terugkerende of hardnekkige blaasontstekingen kan de arts kiezen voor een langdurige antibioticakuur in lage doseringen, om herhaling te voorkomen. In sommige gevallen wordt ook een cystoscopie uitgevoerd, waarbij een kleine camera wordt gebruikt om in de blaas te kijken en eventuele onderliggende oorzaken van de infectie op te sporen. Deze extra stappen zorgen ervoor dat zelfs de meest hardnekkige blaasontstekingen adequaat worden aangepakt.

Een natuurlijk alternatief: cranberry-sap

Voor vrouwen met terugkerende blaasontsteking, die dus vaak blaasontsteking hebben, zijn er natuurlijke middelen zoals sap van de veenbes of cranberry. Uit onderzoek van de Amerikaanse microbioloog M. Mulvey is gebleken dat bacteriën in staat zijn zich te nestelen in de diepere slijmvlieslagen van de blaas, waardoor zij zich onttrekken aan de lichaamsafweer en soms zelfs antibioticakuren kunnen overleven. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat bepaalde werkzame stoffen in cranberrysap, proanthocyanidines genaamd, voorkomen dat de E. coli-bacteriën zich kunnen hechten aan de slijmvliescellen van de blaaswand. Vrouwen met terugkerende blaasontsteking lijken er daarom verstandig aan te doen om dagelijks een glas cranberrysap te drinken.

Het geheim van cranberrysap zit in de unieke stoffen, proanthocyanidinen genaamd, die voorkomen dat bacteriën – vooral de veelvoorkomende E. coli – zich aan de wanden van je blaas hechten. Hierdoor wordt het voor deze ongewenste indringers een stuk moeilijker om zich vast te klampen en een ontsteking te veroorzaken.

Wil je cranberrysap proberen? Zorg dan dat je kiest voor puur, ongezoet cranberrysap. Veel van de commercieel verkrijgbare sappen zitten bomvol suiker, wat juist averechts kan werken bij blaasproblemen. Het pure sap heeft een pittige, zure smaak, maar dat is precies wat je blaas nodig heeft om die bacteriën op afstand te houden. Drink dagelijks één à twee glazen voor een preventief effect. Heb je liever een mildere aanpak? Cranberrysupplementen in capsulevorm kunnen ook uitkomst bieden.

Maar wees gewaarschuwd: cranberrysap is geen wondermiddel dat een lopende infectie direct geneest. Zie het als een trouwe metgezel in de strijd tegen terugkerende blaasontstekingen. In combinatie met veel water drinken, regelmatig plassen en een goede hygiëne, kan cranberrysap helpen om je blaas gezond te houden. Denk eraan: als de symptomen van een blaasontsteking toch opduiken, zijn antibiotica vaak noodzakelijk om de infectie effectief te bestrijden. Cranberrysap is dan eerder een buffer om toekomstige problemen voor te zijn, en je blaas die extra bescherming te geven die het verdient.

Dus, een beetje zuur voor een blije blaas? Dat klinkt als een deal!

Het urethrale syndroom

De klachten van blaasontsteking zoals herhaaldelijk last hebben van pijnlijk en vaak urineren, kunnen wijzen op een blaasirritatie die niet wordt veroorzaakt door een infectie van de urinewegen. Dit staat bekend als het urethrale syndroom. Het kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door chemotherapie of bestraling van het bekken, of kleine wondjes na geslachtsgemeenschap.

Noten

1. Ruth G Jepson, Gabrielle Williams, Jonathan C Craig. Cranberries for preventing urinary tract infections. 17 oktober 2012. DOI: 10.1002/14651858.CD001321.pub5
2. Effectiveness of Cranberry Capsules to Prevent Urinary Tract Infections in Vulnerable Older Persons: A Double-Blind Randomized Placebo-Controlled Trial in Long-Term Care Facilities. Monique A. A. Caljouw MSc, Wilbert B. van den Hout PhD, Hein Putter PhD, Wilco P. Achterberg PhD, Jacobijn Gussekloo PhD, Herman J. M. Cools Phd. Journal of the American Geriatrics Society. Volume 62, Issue 1, pages 103–110, January 2014 (http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jgs.12593/abstract)

Lees verder

• Blaasontsteking bij mannen en vrouwen: oorzaken en symptomen
• Wat te doen bij blaasontsteking? Drink water en cranberry
• Blaasontsteking (cystitis): symptomen, oorzaak & behandeling
• Bloed in de urine: oorzaken bloed in plas bij man en vrouw
• Pijn bij plassen: oorzaken branderig gevoel bij het plassen