Roze urine: symptomen, oorzaak en behandeling rode plas

Bemerk je roze urine? Een rode of roze urinekleur wordt vaak geassocieerd met bloed in de urine (hematurie), maar de meeste gevallen kunnen worden toegeschreven aan andere factoren zoals kleurstoffen in voedingsmiddelen en dranken die de urine doen verkleuren. Normaal gesproken is urine helder en lichtgeel tot felgeel van kleur. Hematurie zal in de meeste gevallen de urine niet doen verkleuren, in die mate dat het zichtbaar rood of roze zal zijn. De kleur is afhankelijk van de hoeveelheid bloed en of het bloed 'oud' of 'vers' is. In ernstige gevallen waarbij er aanzienlijk bloedverlies in de onderste urinewegen is, kan de urine een rode tot roze tint hebben. Dit heet macroscopisch; bloed bij de urine is met het blote oog zichtbaar. Ook pijn is niet een betrouwbare indicatie of rode urine of roze urine te wijten is aan hematurie, aangezien er veel oorzaken zijn van hematurie waarbij je verder geen klachten hebt en die te wijten is aan ernstige ziekten zoals blaaskanker.

• Roze urine: van onschuldig tot mogelijk alarmerend
• Oorzaken van roze urine
• Leefstijlfactoren
• Forse inspanning
• Uitdroging
• Roze urine door voedsel en dranken
• Rabarber: de verrassende urinekleurer
• Rode bieten: de 'bietenplas'
• Bramen: klein fruit, grote kleurimpact
• Rode of roze kleurstoffen: de verborgen schuldigen
• De tijdelijke aard van roze urine door voeding
• Geneesmiddelen en toxines
• Bloed in de urine
• Menstruatiebloed
• Oorzaken van bloed in de urine
• Bijkomende symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling en zelfzorg bij roze urine
• Behandeling op maat: oorzaakgericht ingrijpen
• Zelfzorg
• Wanneer de huisarts inschakelen?
• Prognose

Roze urine: van onschuldig tot mogelijk alarmerend

Je loopt naar de badkamer, doet je ding zoals elke dag, maar ineens zie je het: de kleur van je urine is veranderd. Een lichtroze tint waar je normaal helder geel verwacht. Wat is er aan de hand? Moet je je zorgen maken, of is dit gewoon een toevallige verkleuring? Roze urine kan behoorlijk schrikken zijn, zeker als je niet meteen een verklaring hebt. Hoewel de gedachte snel naar bloed in de urine (hematurie) gaat, zijn er ook heel wat andere, minder zorgwekkende factoren die deze verkleuring kunnen veroorzaken.

Laten we beginnen met hoe je urine er doorgaans uitziet: normaal gesproken varieert de kleur van lichtgeel tot felgeel, afhankelijk van de hoeveelheid water die je drinkt. De kleur wordt bepaald door het pigment urochrome, een afbraakproduct van bloed, dat met de urine wordt uitgescheiden. Maar af en toe kunnen dingen anders lopen, en kan je urine een rode of roze tint aannemen. Dit is vaak genoeg om de alarmbellen te laten rinkelen, maar niet alle gevallen van roze urine zijn een reden tot paniek.

Ja, in sommige gevallen kan roze of rood gekleurde urine duiden op de aanwezigheid van bloed, een situatie die bekend staat als hematurie. Dit klinkt meteen zorgelijk, maar bedenk dat de meeste oorzaken van hematurie gelukkig niet ernstig zijn. Soms kan zelfs een klein druppeltje bloed in de urine al voor een duidelijke verkleuring zorgen. Of de kleur roze of rood is, hangt onder meer af van de hoeveelheid bloed die aanwezig is en of het bloed 'oud' of 'vers' is. In ernstigere gevallen, waarbij er aanzienlijk bloedverlies in de urinewegen is, kan de urine daadwerkelijk een dieprode tot roze tint krijgen. Dit fenomeen heet macroscopische hematurie: bloed in de urine dat zichtbaar is met het blote oog.

Maar… roze urine kan ook een onschuldigere verklaring hebben. Denk aan het eten van bepaalde voedingsmiddelen zoals bieten, bosbessen of zelfs bepaalde kleurstoffen in voedsel en dranken. Ja, die heerlijke bietensalade van gisteravond? Die kan zomaar de dader zijn. Kleurstoffen kunnen via de nieren worden uitgescheiden en kunnen voor een verrassende tint zorgen die helemaal niets te maken heeft met bloed. Dus voordat je meteen in paniek raakt, is het goed om te kijken naar wat je recent hebt gegeten of gedronken.

En dan is er nog een twist in dit verhaal. Pijn in de onderbuik, een branderig gevoel bij het plassen of zelfs rugpijn zijn allemaal tekenen die je mogelijk zou associëren met bloed in de urine. Toch is dit niet altijd het geval. Sommige ernstige oorzaken van hematurie, zoals bijvoorbeeld blaaskanker, kunnen volledig pijnloos zijn en toch leiden tot roze of rode urine. Dit betekent dat de afwezigheid van pijn of ongemak geen garantie is dat alles in orde is. Aan de andere kant zijn er ook veel goedaardige redenen voor roze urine waarbij je verder geen klachten hebt, zoals het gebruik van bepaalde medicijnen of het drinken van bessen-thee.

In ieder geval verdient roze urine aandacht. Soms is het slechts een kwestie van voedselkeuze, maar het kan ook wijzen op een onderliggend probleem dat je beter niet kunt negeren. Neem dus even de tijd om je recente dieet en medicijngebruik in gedachten door te lopen, maar raadpleeg vooral je arts als je twijfelt of als de roze kleur blijft aanhouden. Het kan heel onschuldig zijn, maar zekerheid krijgen is altijd beter dan met vraagtekens blijven zitten.

Oorzaken van roze urine

Er zijn tal van oorzaken van rode tot roze gekleurde urine. Bloed in de urine is niet de enige oorzaak. Daarom moet de mogelijke oorzaak van de verkleuring in samenhang met andere symptomen worden bekeken. Urineonderzoek is een veelgebruikt onderzoek, zowel oriënterend als aanvullend, om naar de oorzaak van klachten te zoeken, waaronder rode of roze urine.

Leefstijlfactoren

Forse inspanning

Na forse lichamelijke inspanning kunnen diverse afwijkingen gevonden worden in de urine, waaronder hematurie. Flinke lichamelijke inspanning kan bloed veroorzaken in de urine die kan leiden tot rode of roze urine. Dergelijke afwijkingen treft men vooral aan bij sporters (vooral langeafstandsloper) en militairen, maar ook bij percussionisten. Dit fenomeen staat ook wel bekend als 'hardlopershematurie'. Dit kan voorkomen worden door tijdens en na de inspanning het vochtvolume voldoende op peil te houden. De afwijking behoort te verdwijnen na 24-72 uur rust. Inspanningsgerelateerde hematurie is van voorbijgaande aard. Er zijn geen nadelige effecten voor de nierfunctie op lange termijn bekend.

Uitdroging

Uitdroging kan ook de urine verkleuren, maar meestal leidt dit tot donkere urine of donkergele urine. Voldoende drinken kan dit voorkomen. Als je ziek bent en veel vocht verliest door bijvoorbeeld diarree, dan is het verstandig om ORS te nemen. ORS is een mengsel van zouten en druivensuiker dat je moet oplossen in water.

Roze urine door voedsel en dranken

Roze urine kan ook veroorzaakt worden door bepaalde voedingsmiddelen, zoals:

• Rabarber
• Rode bieten (rode bietensap);
• Bramen; en
• Rode of roze kleurstoffen in voedingsmiddelen en dranken.

Roze urine kan behoorlijk schrikken zijn, maar voordat je meteen het ergste vreest, is het slim om even stil te staan bij wat je de laatste tijd gegeten of gedronken hebt. Jawel, sommige voedingsmiddelen staan erom bekend dat ze je urine een opvallende roze tint kunnen geven. Het goede nieuws? Deze vorm van verkleuring is meestal onschuldig en vooral tijdelijk. Dus, welke culinaire boosdoeners kunnen verantwoordelijk zijn voor die roze plasje? Laten we er eens induiken!

Rabarber: de verrassende urinekleurer

Rabarber heeft misschien een zure, frisse smaak die perfect past bij zomerse desserts, maar het is ook een van die groenten die je urine een roze kleur kan geven. De zuurhoudende componenten in rabarber worden namelijk door je lichaam afgebroken en via je nieren uitgescheiden. Het resultaat? Een lichtroze tint in je urine die je even van je stuk kan brengen. Niet iets om je direct zorgen over te maken, maar wel handig om te weten. Dus, als je onlangs hebt genoten van een heerlijk stukje rabarbertaart, dan heb je mogelijk de verklaring voor je roze urine al gevonden.

Rode bieten: de 'bietenplas'

Ah, de heerlijke, aardse smaak van rode bieten! Of je nu geniet van een bietensalade of een groot glas rode bietensap, rode bieten zijn een van de bekendste veroorzakers van roze tot zelfs felrode urine. Dit fenomeen staat bekend als ‘bietenplas’. Rode bieten bevatten namelijk betanine, een natuurlijke kleurstof die verantwoordelijk is voor de dieprode kleur van de biet. Niet iedereen zal na het eten van rode bieten roze urine ervaren; het hangt af van de zuurgraad in je maag en hoe je lichaam deze stof afbreekt. Maar als je tot de groep behoort die gevoelig is voor deze verkleuring, weet je dat de roze kleur een paar uur tot een dag kan aanhouden – en dat het volkomen normaal is.

Wist je dat? Ongeveer 10-14% van de mensen krijgt roze urine na het eten van rode bieten. Dit komt doordat de nieren de natuurlijke kleurstof niet altijd volledig kunnen afbreken.

Bramen: klein fruit, grote kleurimpact

Bramen mogen dan klein en onschuldig lijken, maar deze donkerpaarse vruchten kunnen je urine wel degelijk van kleur doen veranderen. De intense kleurpigmenten in bramen – vooral wanneer je ze in grote hoeveelheden eet – kunnen zorgen voor een roze of zelfs roodachtige tint in je urine. Dus als je net een flinke portie verse bramen of een smoothie vol bosbessen hebt weggewerkt, dan is dat waarschijnlijk de verklaring voor die ongebruikelijke kleur. Gelukkig is het effect van korte duur en verdwijnt de roze tint zodra de kleurstoffen uit je systeem zijn.

Rode of roze kleurstoffen: de verborgen schuldigen

En dan zijn er nog de kleurstoffen in voedingsmiddelen en dranken. Van frisdranken tot snoepjes en zelfs bepaalde voedingssupplementen: kleurstoffen kunnen op allerlei onverwachte plekken opduiken. Vooral kunstmatige rode kleurstoffen, zoals die in roze kauwgom of rood gekleurde cocktails, kunnen je urine een roze tint geven. Zelfs natuurlijke kleurstoffen zoals kersensap of aardbeiensiroop kunnen dit effect veroorzaken. Als je dus onlangs een feestje hebt gehad met allerlei felgekleurde drankjes en snacks, is de kans groot dat de kleur van je urine daar tijdelijk door is veranderd.

De tijdelijke aard van roze urine door voeding

Het goede nieuws? De verkleuring van je urine door deze voedingsmiddelen is van tijdelijke aard. Zodra je stopt met het eten of drinken van het betreffende product, zal je lichaam de kleurstoffen uitspoelen en keert je urine binnen een dag of twee weer terug naar de normale, vertrouwde gele tint. Het is dus vaak een kwestie van even afwachten en je eetpatroon onder de loep nemen.

Dus, als je net een weekend vol heerlijke rabarbercompote, bietenburgers, of bramencocktails achter de rug hebt, haal dan maar opgelucht adem. Roze urine kan in dat geval een volkomen onschuldige reactie zijn van je lichaam op wat je hebt geconsumeerd. Maar blijft de roze kleur zonder duidelijke voedingsverklaring langer aanhouden? Dan is het altijd verstandig om even contact op te nemen met je huisarts voor verder onderzoek.

Geneesmiddelen en toxines

Sommige geneesmiddelen of toxines (gifstoffen), kunnen een roze urinekleur geven, bijvoorbeeld:

• Laxeermiddelen, vooral die senna bevatten;
• Antibiotica zoals rifampicine (onder meer gebruikt bij tuberculose, hersenvliesontsteking en lepra), en metronidazool (gebruikt bij infecties van huid, geslachtsorganen, mond, keel, maag en darmen);
• Antipsychotica zoals chloorpromazine en thioridazine, beide klassieke antipsychotica;
• Anesthetica zoals propofol (een anestheticum is een stof die ervoor zorgt dat pijnprikkels niet meer gevoeld worden);.
• Anticoagulanten of antistollingsmiddelen zoals warfarine;
• Metalen zoals lood en kwik.

Sommige van deze medicijnen en toxinen kunnen hematurie (bloed in de urine) veroorzaken, waardoor de urine rood of roze wordt. In andere gevallen zijn het de afbraakproducten van deze medicijnen die de urine wat rood kunnen doen verkleuren.

Bloed in de urine

Rode of roze urine kan het gevolg zijn van de aanwezigheid van rode bloedcellen, vrije hemoglobine, porfyrine of myoglobine in de urine. Hematurie (bloed in de urine) is niet altijd te wijten aan een onderliggende aandoening.

Menstruatiebloed

Bloed in de urine hoeft niet per se afkomstig te zijn uit de urinewegen. Bloed in de urine kan worden veroorzaakt door overmatige inspanning, kleine wondjes na seksuele gemeenschap of door menstruatiebloed. Een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die huidletsels veroorzaakt, zoals zweren, kan er ook voor zorgen dat bloed in de urine druppelt.

Oorzaken van bloed in de urine

Als er bloed in de urine aanwezig is, is de urine bruin, roze of rood of niet gekleurd. De kleur wordt bepaald door de hoeveelheid bloed in de urine en of het bloed 'oud' of juist 'vers' is. Een diagnose van hematurie moet worden bevestigd met behulp van teststrips of laboratoriumanalyse van een urinemonster. Aandoeningen die hematurie veroorzaken, zijn infectie van de urinewegen, kwaadaardige gezwellen (kanker) in de nieren en de urinewegen, nieraandoeningen en systemische aandoeningen:

• Urineweginfecties;
• Plasbuisontsteking of urethritis;
• Blaasontsteking (cystitis);
• Prostaatontsteking of prostatitis (mannen);
• Urineleiderontsteking (ureteritis);
• Nierontsteking;
• Nierstenen of urinestenen;
• Polycystische nieren;
• Nierfilterontsteking (glomerulonefritis);
• Diabetische nefropathie of nierschade door diabetes (een complicatie die voorkomt bij sommige mensen met diabetes);
• Nierkanker;
• Blaaskanker;
• Prostaatkanker;
• Bloedafwijkingen;
• Koorts;
• Vreemd lichaam in de urethra of blaas;
• Hypercalciurie (verhoogd calcium in urine).

Bijkomende symptomen

Rode tot roze verkleuring van de urine is geen ziekte op zichzelf. Het is een symptoom van een onderliggende aandoening. Zelfs hematurie (bloed in de urine) is een symptoom. Andere symptomen mogelijke die verband houden met de aanwezigheid van roze urine moeten ook worden genoteerd, zoals:

• Buikpijn, perineum pijn (pijn tussen anus en geslachtsorgaan) en flankpijn of pijn in de zij;
• Pijn en brandend gevoel tijdens het urineren;
• Stinkende urine;
• Troebele urine
• Schuimende urine;
• Frequent urineren
• Overmatige hoeveelheid urine, minimale of geen urine.

Er kunnen ook andere symptomen aanwezig zijn die verband houden met een onderliggende ziekte. Deze bestaan uit onder meer koorts, zwelling van armen of benen, verkleuring van de huid, moeite met ademhalen, verwardheid, moeheid, verlies van eetlust, etc.

Onderzoek en diagnose

Als je geen directe verklaring hebt voor de roze kleur van je urine – zoals het eten van rode bieten of bramen – dan is het verstandig om een afspraak te maken met je huisarts. Hij of zij zal eerst een aantal vragen stellen over je klachten, recent medicijngebruik, dieet en andere symptomen. Dit wordt gevolgd door een lichamelijk onderzoek en meestal een aantal aanvullende tests, zoals een urineonderzoek.

• Urineonderzoek: De huisarts zal je vragen om een urinemonster in te leveren, zodat de urine kan worden onderzocht op de aanwezigheid van bloedcellen, eiwitten, en andere stoffen. Zo kan worden vastgesteld of er sprake is van bloed in de urine (hematurie) en wat de mogelijke oorzaak daarvan is.
• Bloedonderzoek: Soms wordt ook bloedonderzoek uitgevoerd om te kijken naar de nierfunctie, suikerwaarden (om diabetes uit te sluiten), of markers voor een mogelijke infectie of ontsteking.
• Beeldvorming: Als de oorzaak na het urine- en bloedonderzoek nog steeds niet duidelijk is, kan de arts een echo, CT-scan of MRI aanvragen om een beter beeld te krijgen van de nieren, blaas en urinewegen. Dit helpt om aandoeningen zoals nierstenen, tumoren of afwijkingen in de urinewegen op te sporen.

Medische behandeling en zelfzorg bij roze urine

Roze urine kan je even flink laten schrikken. Het is een kleur die je niet verwacht tijdens je routineuze toiletbezoek. Gelukkig is in veel gevallen de oorzaak onschuldig, zoals het eten van bepaalde voedingsmiddelen of kleurstoffen. Maar wanneer de oorzaak niet zo voor de hand ligt, en zeker als de roze tint aanhoudt of gepaard gaat met andere klachten, is het tijd om actie te ondernemen. De behandeling van roze urine hangt af van de onderliggende oorzaak, en er zijn verschillende stappen die je kunt nemen om de oorzaak te achterhalen en aan te pakken.

Behandeling op maat: oorzaakgericht ingrijpen

De behandeling van roze urine is afhankelijk van de oorzaak die uit de onderzoeken naar voren komt:

• Blaasontsteking of urineweginfectie: Als de roze urine wordt veroorzaakt door een blaasontsteking of urineweginfectie, zal de arts meestal een antibioticakuur voorschrijven. Dit kan de infectie effectief bestrijden en zorgen dat de urine binnen enkele dagen weer helder wordt.
• Nierstenen: Bij nierstenen kan de behandeling variëren van het drinken van veel water (om de steen uit te plassen) tot medicatie voor pijnbestrijding, en in sommige gevallen zelfs een operatie om de steen te verwijderen. Wanneer de steen eenmaal verdwenen is, zal ook de verkleuring van de urine verdwijnen.
• Schade aan de nieren of blaas: Als er sprake is van schade aan de nieren of blaas, kan verdere behandeling in het ziekenhuis nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit een katheter, een operatie of medicatie om de nieren te ondersteunen en verdere schade te voorkomen.
• Voedingsgerelateerde roze urine: Als je roze urine te wijten is aan voedingsmiddelen zoals bieten, bramen, of kleurstoffen, is er geen medische behandeling nodig. Het is dan een kwestie van die voedingsmiddelen tijdelijk uit je dieet te halen en te kijken of de urine weer de normale kleur aanneemt.

Zelfzorg

Naast medische behandeling zijn er ook een aantal zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen als je te maken hebt met roze urine. Het draait daarbij vooral om een gezonde leefstijl:

• Drink voldoende water: Het drinken van veel water helpt om je urinewegen goed door te spoelen en eventuele kleurstoffen of reststoffen sneller uit je lichaam te verwijderen. Dit kan vooral nuttig zijn als je roze urine te wijten is aan bepaalde voedingsmiddelen of een lichte irritatie in de urinewegen.
• Pas je dieet aan: Als je vermoedt dat je dieet de oorzaak is, probeer dan een tijdje geen voedingsmiddelen te eten die urine kunnen verkleuren, zoals rode bieten, rabarber of bessen. Houd ook rekening met kleurstoffen in dranken en voedingsmiddelen.
• Vermijd overmatig gebruik van supplementen: Sommige voedingssupplementen kunnen de kleur van je urine beïnvloeden. Probeer supplementen tijdelijk te laten staan om te kijken of dit het probleem oplost.
• Neem rust: Bij klachten zoals een urineweginfectie is het belangrijk om je lichaam rust te gunnen. Neem voldoende tijd om te rusten en luister naar de signalen van je lichaam. Dit bevordert het herstel en helpt je om sneller weer op de been te zijn.

Wanneer de huisarts inschakelen?

Houd de kleur van je urine goed in de gaten. Blijft de roze kleur aanhouden ondanks je inspanningen, of ervaar je daarnaast andere symptomen zoals pijn, koorts, of een branderig gevoel bij het plassen? Schakel dan zeker je huisarts in. De kleurverandering kan wijzen op een onderliggend probleem dat aandacht vereist. En zelfs als je je goed voelt, maar je urine blijft een vreemde tint houden, is het altijd verstandig om je gezondheid te laten checken. Beter een keer te veel naar de huisarts dan te weinig!

Prognose

Een roze tint in je urine kan behoorlijk verontrustend zijn, maar de prognose is gelukkig in de meeste gevallen positief. Hoe zorgwekkend het er ook uitziet, roze urine betekent niet altijd dat er iets ernstigs aan de hand is. Vaak is het een kwestie van tijdelijke factoren die met de juiste aanpak weer snel verdwijnen. Denk aan voedingsmiddelen zoals bieten, bramen, of zelfs bepaalde kleurstoffen die je lichaam eenvoudig verwerkt en uitscheidt. In deze gevallen is de roze tint binnen een dag of twee alweer verdwenen, en kun je opgelucht ademhalen.

Heb je echter te maken met een medische oorzaak, zoals een urineweginfectie of een blaasontsteking? Dan is de prognose vaak ook gunstig, mits je op tijd de juiste behandeling krijgt. Een antibioticakuur of andere medicatie werkt meestal snel en effectief. Al binnen enkele dagen kan de verkleuring van je urine verminderen en je zult merken dat je weer zonder ongemak naar het toilet kunt gaan. Ook nierstenen, een andere mogelijke oorzaak van roze urine, hebben in de meeste gevallen een goede prognose. Met wat extra vochtinname of medische ingrepen, zoals het verwijderen van de stenen, kan de urine snel weer helder worden.

Wist je dat? Het grootste deel van de gevallen van roze urine bij volwassenen te maken heeft met niet-ernstige aandoeningen zoals lichte irritaties of dieetveranderingen. Minder dan 5% van de gevallen wijst op een onderliggende ernstige aandoening zoals kanker. Dit betekent dat de kans groot is dat jouw roze urine een tijdelijk ongemak is dat met de juiste zorg eenvoudig kan worden opgelost.

Maar wat als de roze tint toch te wijten is aan een meer ernstige oorzaak, zoals een nierziekte of een ander onderliggend gezondheidsprobleem? Ook dan betekent het niet dat het einde van de wereld nabij is. Dankzij moderne medische technologieën en behandelingen kunnen veel van deze aandoeningen goed worden gemanaged. Het belangrijkste is om er op tijd bij te zijn. Hoe sneller de oorzaak wordt vastgesteld, hoe beter de behandelingsopties en de uiteindelijke prognose.

Dus, als je roze urine opmerkt: raak niet direct in paniek. Houd je lichaam goed in de gaten, neem passende stappen, en raadpleeg je arts als dat nodig is. In veel gevallen is de uitkomst positief en verdwijnt die roze tint net zo snel als hij is gekomen.

Lees verder

• Rode urine: oorzaken rood gekleurde urine bij man en vrouw
• Urine kleur: blauwe of groene urine en oranje-rode plas
• Troebele urine: oorzaken troebele plas met een sterke geur
• Urine of plas: afwijkingen in kleur of hoeveelheid urine
• Bloed in de urine: oorzaken bloed in plas bij man en vrouw