Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur

Ribben zorgen voor de verbinding van het borstbeen met de wervelkolom. Gekneusde of gebroken ribben vloeien voort uit een borstkastrauma, bijvoorbeeld door een auto-ongeval of een val op de borstkas. Ademhalingsproblemen en pijn bij het bewegen zijn enkele veel voorkomende problemen bij een gekneusde of gebroken rib. Het is belangrijk om steeds een arts op te zoeken zodat hij een onderscheid kan maken tussen een kneuzing of een breuk. Bij een ribkneuzing of ribfractuur moet een patiënt vaak rusten maar toch een lichte inspanning leveren om complicaties te voorkomen. Deze pijnlijke aandoening geneest bij de meeste patiënten na enkele weken spontaan.

• Oorzaken: Door letsel aan borstkas
• Symptomen: Pijn en ademhalingsproblemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ribkneuzing en ribfractuur
• Algemene adviezen bij gebroken of gekneusde rib
• Complicaties van gekneusde of gebroken ribben
• Prognose van gebroken en gekneusde ribben

Oorzaken: Door letsel aan borstkas

Gekneusde en gebroken ribben ontstaan bij een letsel aan de borst. Dit vloeit bijvoorbeeld voort uit een lichamelijke sport, een val op de borstkas of herhaald hoesten (longontsteking, kinkhoest, bronchitis, ...). Bij een auto-ongeval waarbij het stuur van de wagen in de ribbenstreek gedrukt wordt, ontstaat eveneens sneller een probleem met de ribben.

Symptomen: Pijn en ademhalingsproblemen

Gekneusde ribben

Gekneusde ribben gaan gepaard met volgende klachten:

• ademhalingspijn
• borstpijn (gevoelige borsten)
• een ontsteking waardoor pijn op de borst ontstaat
• een verhoogde pijn bij bewegingen
• extreme pijn bij ademhaling
• gevoeligheid of pijn bij aanraking
• kortademigheid
• ribpijn
• scherpe, constante pijn
• slaapproblemen (doordat het pijnlijk is om op het aangetaste gebied te gaan liggen)
• zichtbare kneuzingen

Gebroken ribben

Eén gebroken rib of meerdere gebroken ribben zijn mogelijk. Meestal zijn de ribben in het midden van de borst gebroken. Bij een ribbenbreuk voelt de patiënt een scherpe pijn die verergert bij het niezen, hoesten of bewegen. Verder heeft hij pijn bij het ademhalen waardoor de ademhaling oppervlakkig is. Wanneer de longen aangetast zijn, ontstaan volgende klachten: bloed ophoesten (hemoptoe), een shock en spraakproblemen. Af en toe ontstaat een zogenaamde fladderthorax. Door het inwerkend geweld breken diverse ribben aan beide kanten van het lichaam. De ribben fladderen als het ware nu rond en zijn niet meer verbonden met de wand van de borstkas. Dit losliggende deel beweegt bij het inademen naar binnen en bij het uitademen naar buiten. Dit leidt tot ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling).

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts
Het is altijd belangrijk om een arts te raadplegen bij een vermoeden van een ribletsel. Hij bepaalt namelijk het verschil tussen een gekneusde en gebroken rib, wat belangrijk is voor de behandeling en voor het eventueel voorkomen van complicaties.

Wanneer de patiënt bovendien kampt met volgende alarmtekens, is het nodig om een arts te raadplegen:

• bloed ophoesten
• een toenemende kortademigheid
• groen of geel slijm (sputum) ophoesten
• koorts
• meer pijn op de borst
• pijn in de buik (buikpijn)
• pijn in de schouder

Lichamelijk onderzoek

De arts noteert de volledige geschiedenis van de patiënt en de situatie die geleid heeft tot het letsel aan de ribben. Hij voert daarna een grondig lichamelijk onderzoek uit om de schade te controleren en eventuele bijkomende verwondingen op te sporen. Meestal wijst een gevoelig ribbengebied op een kneuzing van de ribben, en zijn nog bijkomende markeringen of sneden aanwezig bij een breuk. Daarnaast zijn bij een breuk veelal krakende botgeluiden (botcrepitatie) te horen wanneer de arts luistert naar de ademhalingsgeluiden of de ribben palpeert (betast).

Diagnostisch onderzoek
De arts zet enkele beeldvormende onderzoeken en laboratoriumtesten in voor het bepalen van de schade aan de ribben.

• een angiografie (radiografisch onderzoek van de bloedvaten om schade aan de bloedvaten op te sporen)
• een bloedonderzoek (beoordeelt de longfunctie, geeft informatie over het bloedverlies en de status van de bloedonderdelen)
• een CT-scan van de borstkas
• een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto)
• een urineonderzoek (bloed in de urine = hematurie duidt op nierschade)

Behandeling van ribkneuzing en ribfractuur

Gekneusde ribben

Enkele zelfzorgmaatregelen zijn inzetbaar voor het behandelen van gekneusde ribben. Hierdoor versnelt de genezingstijd:

• Ademhaling: Ademen is nodig, zelfs wanneer dit pijn doet.
• IJs: De zwelling en pijn mindert wanneer de patiënt ijs gewikkeld in een doek toepast gedurende maximaal 72 uur, en dit telkens drie keer per dag gedurende tien à twintig minuten per keer. Is de pijn daarna nog voelbaar dan is het verstandig om om te schakelen naar warme kompressen.
• Lichte inspanning: Rondlopen tussen rusttijden zorgt voor de vrijlating van slijm, waardoor een betere ademhaling tot stand komt. Bewegingen die een pijnlijke druk op de ribben teweegbrengen zoals duwen, trekken of het opheffen van zware voorwerpen, vermijdt de patiënt.
• Rust: Rust is nodig om het letsel aan de rib(ben) te doen genezen, maar absolute rust is niet gewenst.

Gebroken ribben

EHBO
Zijn de ribben gebroken, dan mag de patiënt niet spreken of hoesten om complicaties te voorkomen. De patiënt gaat best in een halfzittende houding zitten zodat het ademen makkelijker verloopt. Bewusteloze patiënten moet de hulpverlener in een zijdelingse veiligheidshouding leggen. De hulpverlener verwijdert de strakke kledij (zoals een broeksriem), daar dit mogelijk de ademhaling belemmert. Bij een open wonde is het daarnaast belangrijk om deze luchtdicht af te dekken; zo ontstaat minder snel een spanningspneumothorax.

Arts
De arts zet orale (via de mond ingenomen) medicijnen in om de pijn te verminderen. Dit is belangrijk omdat de patiënt anders sneller een longontsteking ontwikkelt. Indien de orale medicatie niet werkt, dan plaatst de arts injectie rond de zenuwen die bloed leveren aan de ribben. Deze injectie zorgt voor een langdurige verdoving (narcoticum) van de ribben zodat het ademen makkelijker verloopt. Ademhalingsoefeningen zijn daarna nodig voor het voorkomen van een longontsteking.

Algemene adviezen bij gebroken of gekneusde rib

De patiënt mag pas minimaal 24u na het letsel gewone vrij verkrijgbare pijnstillers innemen in de vorm van niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Deze geneesmiddelen leiden namelijk mogelijk tot bloedingen wanneer de patiënt deze snel inneemt. Het is bijgevolg uiterst belangrijk om bij pijnklachten en ademhalingsproblemen aan het ribbengebied een arts te raadplegen. Om constipatie te voorkomen, moet de patiënt meer vloeistoffen drinken. Voorts is zowel bij een kneuzing als een fractuur nodig om voldoende te rusten, een lichte inspanning te leveren en goed en diep te ademen.

Complicaties van gekneusde of gebroken ribben

Meestal ontstaat een gewone kneuzing of een gewone breuk, maar af en toe ontstaan complicaties zoals:

• ademhalingsproblemen en verstikkingdoor een kneuzing van de longen (is vaker aanwezig bij minimaal drie ribfracturen)
• atelectase (instorting van de long door inkrimping van longblaasjes) en pneumonie (een longontsteking) door niet goed op te hoesten
• de dood
• een longperforatie (doorboring van de long)
• een pneumothorax (klaplong) tot spanningspneumothorax wanneer de lucht niet meer in staat is om weg te gaan bij de uitademing
• een shock: Bij spanningspneumothorax zijn de bloedvaten dichtgedrukt. Het veneus bloed vloeit hierbij niet meer terug naar het hart, waardoor bloedcirculatieproblemen ontstaan.
• ruptuur van het diafragma bij fracturen van de onderste ribbenschade aan de lever (leverproblemen) en milt (miltaandoeningen)

Prognose van gebroken en gekneusde ribben

Bij de meeste patiënten herstelt de gekneusde of gebroken rib rond de zes weken nadat het letsel tot stand is gekomen.

Lees verder

• EHBO bij oppervlakkige kneuzingen
• Ribpijn: Oorzaken van pijn aan ribben
• Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst
• Intercostale pijn: Behandeling van pijn aan tussenribspier
• Zwevende rib-syndroom: Pijn in flank door wegschuiven rib