Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst

Alle ribben zijn verbonden met het borstbeen via kraakbeen. Wanneer dit kraakbeen ontsteekt, is sprake van costochondritis. De medische term "costochondritis" bestaat uit het woord "costa", wat de medische term is voor rib, "chondros" staat voor kraakbeen en "itis" staat voor een ontstekingsproces. De ontsteking is mogelijk aan de voorzijde van de borst, maar ook aan de plaats waar de ribben zich verbinden met de wervelkolom. Costochondritis is een veel voorkomende oorzaak van pijn op de borst. Deze pijn doet bij veel patiënten mogelijk denken aan een hartaanval, terwijl costochondritis goedaardig is. De pijnlijke aandoening verdwijnt veelal spontaan, maar een patiënt raadpleegt bij pijn op de borst best steeds de arts.

• Synoniemen costochondritis
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken: Ontsteking van ribkraakbeen
• Symptomen: Pijn op borst en borstbeen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ontsteking ribben en kraakbeen
• Prognose afwijking goed
• Complicaties van costochondritis
• Preventie van costochondritis
• Praktische tips voor het leven / omgaan met costochondritis
• Beheersing van pijn
• Aanpassingen in dagelijkse activiteiten
• Stressmanagement en ademhaling
• Misvattingen rond costochondritis
• Costochondritis is altijd het gevolg van letsel of trauma
• Costochondritis is een levensbedreigende aandoening
• De pijn bij costochondritis is altijd scherp en aanhoudend
• Costochondritis is het gevolg van een infectie
• Costochondritis kan niet worden behandeld
• Costochondritis komt alleen voor bij oudere volwassenen

Synoniemen costochondritis

Costochondritis is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• costosternaal syndroom
• costosternale chondrodynie
• pijn in de borstwand

Epidemiologie aandoening

Exacte prevalentiecijfers zijn niet gevonden in de geraadpleegde bronnen. De website "Patient" meldt dat mogelijk tussen de 1 en 3 op 10 patiënten met pijn op de borst een spierprobleem heeft (wat mogelijk ook gepaard gaat met costochondritis). Patiënten ouder dan veertig jaar lopen meer risico op de aandoening. Bovendien zijn patiënten met fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid) vaker aangetast. Vrouwen zijn verder vaker dan mannen getroffen. Het Tietze-syndroom, dat costochondritis in combinatie met zwelling behelst, komt meestal voor bij tieners en jongvolwassenen. Het Tietze-syndroom kent geen seksuele voorliefde. Voorts is elk van de zeven costochondrale verbindingen (aanhechtingen) mogelijk aangetast. Bij de meeste patiënten zijn ook meerdere verbindingen getroffen. De tweede tot en met vijfde costochondrale verbindingen zijn het vaakst betrokken.

Oorzaken: Ontsteking van ribkraakbeen

De ontsteking van het ribkraakbeen ontstaat in volgende situaties:

• een diepe inspanning bij het hoesten
• een thoraxletsel (klap of val op de borst)
• een zwangerschap
• een zware fysieke of emotionele inspanning
• infecties na een operatie
• intraveneus medicatiegebruik (medicatie die toegediend is in een ader)
• slijtage: de borst beweegt twintig à dertig keer per minuut en na verloop van tijd leidt deze beweging tot ongemak in deze gewrichten
• sommige vormen van artritis (gewrichtsontsteking)
• stress
• tumoren
• virale infecties (tuberculose, syfilis en aspergillose, …)
• zwaar tillen

Symptomen: Pijn op borst en borstbeen

In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen van costochondritis spontaan in een paar dagen of weken. Bij sommige patiënten houden de symptomen wel wat langer aan (tot zes maanden of langer). De linkerkant van het borstbeen is pijnlijk en gevoelig. De pijn is scherp, stekend en drukkend, vooral aan de voorkant van de borstwand. Soms straalt de pijn uit naar de rug, de buik, de ribben (ribpijn), de arm of de schouder. Borstpijn (gevoelige borsten) komt soms eveneens tot stand. Daarnaast is de aanhechtingsplaats van de rib en het borstbeen erg gevoelig.

Als de patiënt rustig ademt en niet beweegt, heeft hij weinig of geen pijn. Beweegt hij echter veel, neemt hij een bepaalde houding aan (zoals gaan liggen), ademt hij diep (ademhalingspijn), begint hij te hoesten of niezen, draagt hij een veiligheidsgordel of knuffelt hij iemand, dan ervaart hij veel pijn. Wanneer een zwelling gepaard gaat met de pijn, is sprake van het Tietze-syndroom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts start eerst met een anamnese. Hij stelt met andere woorden eerst vragen over de problemen en pijn die de patiënt ervaart. Ook weet de arts graag meer over de gebruikte medicatie van de patiënt en welke aandoening(en) hij heeft (gehad). Daarna voert hij een lichamelijk onderzoek uit. Hij betast hierbij het gebied waar de ribben verbonden zijn met het borstbeen. Wanneer de patiënt hier pijn ervaart of wanneer de aanhechtingsplaats gevoelig is, wijst dit wellicht op costochondritis.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een bloedonderzoek uit om de onderliggende ontsteking op te sporen. Een radiografisch onderzoek van de borstkas (thoraxfoto) is nodig bij ernstige symptomen of als de behandeling niet succesvol is. Om een aandoening aan het hart uit te sluiten, voert de arts een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van het hart) uit. Een CT-scan of een MRI-scan is nodig om artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen met pijn, stijfheid, gewrichtsgeluiden en hardheid) en een ziekte aan de longen, de maag of darmen uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Costochondritis valt vaak te verwarren met volgende aandoeningen of syndromen:

• acromioclaviculaire verwonding (verwonding met betrekking tot de top van het schouderblad en sleutelbeen)
• angststoornissen
• het Tietze-syndroom
• de ziekte van Bornholm
• een abdominaal trauma (trauma aan de buik)
• niet-kleincellige longkanker
• herpes zoster (veroorzaakt gordelroos (virale infectie met huiduitslag en symptomen aan gezicht)
• jicht (ziekte met pijn en zwelling aan grote teen en andere gewrichten door ophoping van urinezuur) en pseudojicht (pijn en zwelling van gewricht in knie en pols)
• een myocardinfarct (medische term voor een toestand waarbij de hartspier onvoldoende zuurstof krijgt)
• sternoclaviculaire gewrichtsverwonding (verwonding met betrekking tot het gewricht van het borstbeen en het sleutelbeen)

Behandeling ontsteking ribben en kraakbeen

Pijn op de borst wijst in een aantal gevallen op een levensbedreigende medische aandoening, waardoor de patiënt best zo snel mogelijk een arts raadpleegt. Dit geldt zeker voor patiënten met een (verleden van een) hartaandoening of longaandoening.

Zelfzorg

Warme of koude kompressen of een verwarmingselement op het gebied toepassen, is goed voor het verlichten van de symptomen. Daarnaast voert de patiënt best geen zware inspanningen of activiteiten uit die de pijn verergeren. Gewone pijnstilling vermindert de pijn. Acupunctuur valt ook te overwegen, net als rustige rekoefeningen.

Professionele medische zorg

De arts schrijft (sterke) pijnstilling voor als de pijn ernstig is, zoals niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) die de patiënt inneemt via de mond (orale inname). NSAID's zoals aspirine en ibuprofen zijn wel niet geschikt voor patiënten met astma, een hoge bloeddruk (hypertensie), hartproblemen, nierproblemen of een maagzweer. Daarnaast is het mogelijk om corticosteroïden te injecteren in het gewricht, maar dit is slechts om de paar maanden mogelijk omdat te veel corticosteroïden het costochondraal gewricht beschadigen. Bepaalde antidepressiva en anti-epileptica helpen mogelijk ook. Een aantal patiënten krijgt voorts een doorverwijzing naar de fysiotherapeut. Tot slot is transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) (milde elektrische zenuwstimulatie door de huid) voor sommige patiënten een behandelingsmogelijkheid. Deze behandelingsoptie stimuleert de aanmaak van endorfines, natuurlijke pijnstillers van het lichaam. TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) verlicht de pijn van een breed scala van aandoeningen, maar dit werkt wel niet voor alle patiënten.

Prognose afwijking goed

Costochondritis verbetert soms spontaan na een paar weken. De pijn verdwijnt meestal spontaan binnen enkele dagen. De maximale duur van de symptomen bedraagt veelal zes tot acht weken, maar sommige patiënten herstellen pas maanden later. Bij ongeveer één op de drie patiënten houden de symptomen tot één jaar aan. De aandoening leidt niet tot blijvende problemen, maar soms is een terugkeer van costochondritis wel mogelijk.

Complicaties van costochondritis

Costochondritis is over het algemeen een goedaardige aandoening, maar in sommige gevallen kunnen complicaties optreden. De meest voorkomende complicatie is chronische pijn die maanden of zelfs jaren kan aanhouden. Deze langdurige pijn kan leiden tot beperkingen in dagelijkse activiteiten, wat de levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk kan verminderen. Verder kan de constante pijn bijdragen aan slaapproblemen en verhoogde stressniveaus, wat op zijn beurt een negatieve invloed kan hebben op het immuunsysteem en de algehele gezondheid. In zeldzame gevallen kan costochondritis leiden tot hartkloppingen of een verhoogde angst voor hartproblemen, omdat de pijn soms sterk lijkt op die van een hartaanval. Bij patiënten met een verhoogde pijngevoeligheid, zoals bij fibromyalgie, kunnen de symptomen van costochondritis ook ernstiger en langduriger zijn.

Preventie van costochondritis

Hoewel het niet altijd mogelijk is om costochondritis volledig te voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die het risico op het ontwikkelen van de aandoening kunnen verminderen. Een van de belangrijkste preventieve stappen is het vermijden van overmatige fysieke inspanning en herhaalde bewegingen die druk uitoefenen op de borstkas. Daarnaast is het essentieel om tijdens sport- en fysieke activiteiten correcte technieken te gebruiken om blessures te voorkomen. Het dragen van beschermende uitrusting, zoals een goed passende veiligheidsgordel, kan ook helpen om de kans op letsel aan de ribben en het borstbeen te verminderen. Voor patiënten die gevoelig zijn voor stress of die al eerder costochondritis hebben gehad, kan het nuttig zijn om stressmanagementtechnieken te leren, zoals meditatie of ademhalingsoefeningen, om de kans op een terugval te minimaliseren. Tot slot kan regelmatige fysiotherapie nuttig zijn om de spieren rondom de borstkas te versterken en zo de belasting op het kraakbeen te verminderen.

Praktische tips voor het leven / omgaan met costochondritis

Beheersing van pijn

Het beheersen van pijn is een belangrijk aspect van het omgaan met costochondritis. Het regelmatig toepassen van warmte, zoals een warmwaterkruik of een verwarmingskussen, kan helpen om de spieren rondom het pijnlijke gebied te ontspannen. Voor acute pijn kan een koud kompres effectief zijn bij het verminderen van ontsteking. Indien nodig kunnen pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen worden gebruikt, maar langdurig gebruik dient altijd met een arts besproken te worden.

Aanpassingen in dagelijkse activiteiten

Dagelijkse activiteiten aanpassen kan voorkomen dat de klachten verergeren. Het is verstandig om zware lichamelijke inspanningen, zoals het tillen van zware objecten of intensieve sporten, tijdelijk te vermijden. Een goede lichaamshouding speelt ook een belangrijke rol. Het handhaven van een rechte en ontspannen houding kan de druk op de borstkas verminderen, wat vaak leidt tot verlichting van de symptomen en bevordert het herstel.

Stressmanagement en ademhaling

Stress kan een negatieve invloed hebben op de symptomen van costochondritis. Het gebruik van ontspanningstechnieken, zoals yoga, mindfulness en ademhalingsoefeningen, kan helpen om stress te verminderen en de spanning in de borstkas te verlichten. Diepe en gecontroleerde ademhalingstechnieken zorgen ervoor dat de borstkas niet onnodig belast wordt, wat kan bijdragen aan een kalmerend effect en verlichting van de klachten.

Misvattingen rond costochondritis

Costochondritis is een aandoening waarbij de kraakbeenverbindingen tussen de ribben en het borstbeen ontsteken, wat pijn in de borst kan veroorzaken. Er bestaan echter veel misvattingen over wat deze aandoening precies inhoudt en wat de mogelijke oorzaken zijn.

Costochondritis is altijd het gevolg van letsel of trauma

Een veelvoorkomende misvatting is dat costochondritis altijd wordt veroorzaakt door een fysiek trauma of letsel aan de borst. Hoewel trauma inderdaad een oorzaak kan zijn, komt de aandoening vaak voor zonder dat er een duidelijk letsel aan de borst heeft plaatsgevonden. De oorzaak kan vaak onduidelijk blijven, maar factoren zoals overbelasting of een infectie kunnen bijdragen aan de ontsteking.

Costochondritis is een levensbedreigende aandoening

Veel mensen maken zich zorgen dat costochondritis een teken is van een ernstige aandoening, zoals een hartaanval of kanker. In werkelijkheid is costochondritis meestal een goedaardige aandoening die geen blijvende schade veroorzaakt en niet levensbedreigend is. De pijn kan wel intens zijn, maar de aandoening zelf heeft meestal geen ernstige gevolgen voor de gezondheid op lange termijn.

De pijn bij costochondritis is altijd scherp en aanhoudend

Hoewel de pijn bij costochondritis vaak scherp en stekend kan zijn, is het niet altijd zo. De pijn kan variëren van een mild ongemak tot intense pijn die verergert bij bepaalde bewegingen of ademhaling. Soms kan de pijn ook variëren in duur en intensiteit, afhankelijk van de mate van ontsteking en de veroorzakende factoren.

Costochondritis is het gevolg van een infectie

Hoewel infecties soms een oorzaak kunnen zijn van ontstekingen in het kraakbeen, is costochondritis in de meeste gevallen niet het gevolg van een infectie. Het is meestal een niet-infectieuze ontsteking die vaak niet wordt geassocieerd met bacteriën of virussen. In zeldzame gevallen kan een infectie echter wel bijdragen aan de aandoening, maar dit is niet de meest voorkomende oorzaak.

Costochondritis kan niet worden behandeld

Er bestaat de misvatting dat er geen effectieve behandelingen zijn voor costochondritis. Hoewel er geen specifieke medicatie is om de aandoening onmiddellijk te genezen, kunnen pijnstillers en ontstekingsremmers helpen om de symptomen te verlichten. Fysiotherapie, rust en het vermijden van overbelasting kunnen ook bijdragen aan het herstel van de aandoening.

Costochondritis komt alleen voor bij oudere volwassenen

Costochondritis wordt vaak geassocieerd met ouderen, maar het kan in feite op elke leeftijd voorkomen. De aandoening komt zowel bij jongeren als volwassenen voor, hoewel het vaak vaker voorkomt bij mensen tussen de 20 en 40 jaar. De aandoening is ook niet gerelateerd aan de leeftijd, maar eerder aan andere factoren zoals overbelasting of inflammatoire reacties.

Lees verder

• Ribpijn: Oorzaken van pijn aan ribben
• Intercostale pijn: Behandeling van pijn aan tussenribspier
• Zwevende rib-syndroom: Pijn in flank door wegschuiven rib
• Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur
• Tietze-syndroom: Reumatische aandoening met pijn op de borst