Zwevende rib-syndroom: Pijn in flank door wegschuiven rib

Het zwevende rib-syndroom is een aandoening waarbij de ribben uit hun normale positie verschuiven, meestal als gevolg van een verwonding of operatie aan de ribbenkast. Dit kan leiden tot pijn in de bovenbuik en de borstkas, en soms tot ademhalingsproblemen. Het stellen van de diagnose kan een uitdaging zijn voor artsen, die eerst andere mogelijke aandoeningen moeten uitsluiten voordat ze een definitieve diagnose kunnen stellen. De behandeling omvat vaak een combinatie van zelfzorgmaatregelen, zoals rust en het gebruik van pijnstillers, samen met medische behandelingen. De prognose is doorgaans goed, hoewel het herstel soms enige tijd kan duren.

• Synoniemen
• Anatomie van ribbenkast
• Epidemiologie van aandoening
• Oorzaken: Wegschuiven van ribben
• Risicofactoren
• Symptomen: Pijn in flank en buik
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose
• Complicaties van zwevende rib-syndroom
• Levensstijl en preventie

Synoniemen

Synoniemen voor het zwevende rib-syndroom zijn:

• het costo-iliacaal syndroom
• het Cyriax-syndroom
• het rib-tip syndroom

Anatomie van ribbenkast

De borstkas bestaat uit twaalf ribbenparen die allemaal met de wervelkolom verbonden zijn door middel van gewrichtjes. Elke rib bestaat uit een benig gedeelte en een kraakbenig gedeelte. De costae verae (ware ribben) zijn de zeven bovenste ribbenparen die rechtstreeks door kraakbeen met het borstbeen zijn verbonden. De costae spuriae (valse ribben) zijn de vijf onderste ribbenparen, waarvan de drie bovenste met het kraakbeen van de hoger gelegen rib zijn verbonden. De twee onderste ribbenparen (costae fluctuantes: zwevende ribben) zijn niet met de andere ribben en ook niet met het borstbeen verbonden.

Epidemiologie van aandoening

Het zwevende rib-syndroom komt voor bij 20% tot 40% van de algemene bevolking gedurende hun leven. De aandoening is relatief zeldzaam en treft vaker vrouwen dan mannen. Hoewel het op elke leeftijd kan voorkomen, worden vooral mensen van middelbare leeftijd getroffen. Ook kinderen en ouderen kunnen echter getroffen worden.

Oorzaken: Wegschuiven van ribben

Het zwevende rib-syndroom betreft voornamelijk de valse ribben, vooral de tiende rib. Soms zijn ook de negende en achtste ribben betrokken. De ligamenten die de ribben op hun plaats houden, zijn beweeglijk, waardoor de ribben gemakkelijker kunnen verschuiven. Dit maakt ze gevoeliger voor trauma's of verwondingen. Bij het zwevende rib-syndroom schuift de tiende rib over de negende rib, wat resulteert in hevige pijn in de flank (flankpijn) en/of pijn in de bovenbuik. De exacte oorzaak van het zwevende rib-syndroom is echter nog niet volledig bekend (stand oktober 2020).

Risicofactoren

Het zwevende rib-syndroom kan geassocieerd worden met hypermobiliteit (overmatige soepelheid van gewrichten met pijn) van de zwevende ribben en valse ribben. Deze hypermobiliteit kan ontstaan door een verwonding, zoals bij contactsporten, of door een operatie aan de thoracale (borst) of abdominale (buik) structuren. Slechte houding kan ook bijdragen aan het ontstaan van het zwevende rib-syndroom door overmatige belasting van de ribben.

Andere risicofactoren voor het zwevende rib-syndroom zijn:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• degeneratie van het spierweefsel dat de ligamenten ondersteunt
• ernstige en voortdurende hoest
• emfyseem (longaandoening met kortademigheid en hoesten)
• sinusitis
• zwakke of fragiele ligamenten rond de ribben

Symptomen: Pijn in flank en buik

De symptomen van het zwevende rib-syndroom kunnen aan één kant of aan beide zijden van de ribbenkast optreden. De bewegingen van de ribben kunnen leiden tot irritatie van zenuwen en belasting van de omliggende spieren, wat resulteert in ontsteking en pijn.

Patiënten ervaren doorgaans intermitterende (met tussenpozen) pijn in de bovenbuik of onderbuik, vooral in het gebied van de valse ribben (ribpijn). Deze buikpijn kan scherp of stekend zijn, en na verloop van tijd overgaan in een doffe pijn. Mogelijk ontstaan er ook zachte plekken op de bovenkant van de ribbenrand. Klikkende, slippende en slijpende geluiden (gewrichtsgeluiden) kunnen hoorbaar zijn bij de lagere ribben. Lage rugpijn is eveneens een kenmerk van de aandoening. Patiënten kunnen ook ademhalingsproblemen ervaren. Deze symptomen verergeren vaak bij bewegingen zoals draaien in bed, zich uitrekken, diep ademhalen, hoesten, niezen, slikken, buigen, traplopen, opstaan vanuit een zittende positie of iets optillen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Het diagnosticeren van het zwevende rib-syndroom kan moeilijk zijn vanwege de symptomen die vergelijkbaar zijn met andere aandoeningen. Veel patiënten hebben maandenlange pijn voordat de juiste diagnose wordt gesteld. De arts moet eerst andere mogelijke oorzaken uitsluiten voordat hij de diagnose van het zwevende rib-syndroom kan bevestigen. Het proces omvat het bespreken van de aard van de symptomen en de activiteiten die deze verergeren of verbeteren met de patiënt. Na een lichamelijk onderzoek kan de arts aanvullende tests overwegen, zoals een hooking maneuver test. Bij deze test plaatst de arts zijn/haar vingers onder de ribbenrand en trekt hij/zij de ribbenkast op en neer. Als deze test pijn en ongemak veroorzaakt, kan dit de diagnose van het zwevende rib-syndroom bevestigen zonder verdere testen.

Differentiële diagnose
De arts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals:

• abcessen
• appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• astma
• botkanker (zeldzaam)
• botmetastasen (uitzaaiingen van kanker in de botten)
• bronchitis
• buikaandoeningen
• cholecystitis (galblaasontsteking met buikpijn en koorts)
• costochondritis (ontsteking van het ribkraakbeen met pijn op de borst; tast talrijke costochondrale gewrichten aan zonder zwelling)
• een aorta-aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader)
• gebroken rib
• longontsteking (pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen)
• maagzweer
• slokdarmontsteking (oesofagitis)
• hepatosplenische afwijkingen (afwijkingen aan de lever en milt)
• herpes zoster
• het Tietze-syndroom (reumatische aandoening met pijn op de borst; treft meestal één gewricht en is geassocieerd met zwelling)
• pleuritis (borstvliesontsteking met pijn op de borst)
• radiculitis
• sommige hartaandoeningen
• spierscheuren
• stressfracturen (herhaalde belasting op botten met botpijn)

Behandeling

De behandeling van het zwevende rib-syndroom kan zowel zelfzorgmaatregelen als medische interventies omvatten. Vaak wordt een combinatie van beide benaderingen gebruikt.

Zelfzorg

Patiënten worden aangeraden om voldoende rust te nemen en activiteiten die druk uitoefenen op de borstkas te vermijden. Lichte activiteiten zijn meestal wel toegestaan. Het aanbrengen van ijs of warmte op het getroffen gebied kan de pijn verlichten. Patiënten mogen ook vrij verkrijgbare ontstekingsremmers en pijnstillers zoals niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), zoals ibuprofen, gebruiken.

Professionele medische zorg

Bij een verplaatste rib kunnen de volgende medische behandelingen worden overwogen:

• Chiropractie: Massage en andere manipulatietechnieken kunnen helpen om de rib weer in de juiste positie te brengen.
• Chirurgie: Chirurgie kan worden overwogen bij zeer ernstige pijn. Hierbij kan het ribbenkraakbeen worden verwijderd om het zwevende rib-syndroom te behandelen.
• Fysiotherapie: Fysiotherapie wordt vaak aanbevolen om de bewegingen van de ribben en spieren te verbeteren.
• Medicijnen: Voor het verminderen van zwellingen kunnen corticosteroïde injecties worden gegeven. Ook kan een intercostale zenuwblokkade worden toegepast voor pijnverlichting. In sommige gevallen kunnen botoxinjecties nuttig zijn; deze worden in de spieren rond de ribbenkast geïnjecteerd.

Prognose

De hersteltijd van het zwevende rib-syndroom varieert afhankelijk van de gekozen behandelingsmethode, van één dag tot maximaal een jaar. Meestal heeft fysiotherapie binnen enkele weken tot maanden effect. Na chiropractische behandelingen kan het herstel enkele weken duren. Na een operatie kan de hersteltijd enkele weken tot maanden bedragen. Hoewel de aandoening invloed heeft op het dagelijks leven, worden de interne organen doorgaans niet aangetast bij het zwevende rib-syndroom.

Complicaties van zwevende rib-syndroom

De pijn die gepaard gaat met het zwevende rib-syndroom kan leiden tot misvormingen bij sommige patiënten, wat problemen kan veroorzaken bij dagelijkse handelingen zoals draaien in bed en andere bewegingen.

Levensstijl en preventie

Om het risico op het ontwikkelen of verergeren van het zwevende rib-syndroom te minimaliseren, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Het handhaven van een goede houding en vermijden van langdurige druk op de ribben kan helpen om het ontstaan van de aandoening te voorkomen.
• Het uitvoeren van oefeningen die gericht zijn op het versterken van de spieren rond de ribben en het verbeteren van de flexibiliteit kan nuttig zijn.
• Het vermijden van activiteiten die de ribbenkast belasten of trauma kunnen veroorzaken, zoals contactsporten of zware tillen, kan helpen om de symptomen te voorkomen.

Lees verder

• Intercostale pijn: Behandeling van pijn aan tussenribspier
• Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst
• Ribpijn: Oorzaken van pijn aan ribben
• Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur
• Tietze-syndroom: Reumatische aandoening met pijn op de borst