EHBO bij oppervlakkige kneuzingen

Door plotseling uitwendig geweld met een stomp voorwerp, zoals een schop, de bumper van een wagen, een hamer, enzovoort, kan een kneuzing ontstaan. Dit leidt tot een verscheuring van de inwendige weefsels. Hoewel de huid zelf intact blijft, wordt het onderhuidse weefsel beschadigd en ontstaat er vaak een beperkte bloeduitstorting. Een kneuzing is te herkennen aan een blauwe plek (ecchymose), die enkele dagen later verkleurt naar groen en geel, en vervolgens verdwijnt. De patiënt ervaart doorgaans veel pijn door een kneuzing. Bij de eerste hulp kan de hulpverlener de pijn verlichten door enkele eenvoudige handelingen uit te voeren, maar hij moet altijd alert blijven op mogelijke grotere inwendige schade.

• Soorten oppervlakkige kneuzingen
• Blauwe plek
• Spierscheur (spierkwetsing, verstuiking)
• Beenvlieskwetsing
• Gewrichtskwetsing
• Eerste hulp bij een kneuzing
• EHBO: Zeker niet doen

Soorten oppervlakkige kneuzingen

Blauwe plek

Bij een blauwe plek ervaart de patiënt veel pijn op de getroffen plaats, die vaak lang gevoelig blijft. De blauwe kleur verdwijnt geleidelijk. Het is mogelijk dat er een bloedbuil (hematoom) ontstaat wanneer de weefsels uit elkaar worden getrokken. Een blauw oog is ook een voorbeeld van een blauwe plek, oftewel een kneuzing. Bij aanwezigheid van een groot hematoom moet de arts dit met een naald verwijderen. Als de patiënt een enorm grote blauwe vlek heeft, kan dit wijzen op bloedverlies, wat kan duiden op een fractuur of uitgebreide weefselbeschadiging onder de blauwe plek.

Spierscheur (spierkwetsing, verstuiking)

Een spierscheur is pijnlijk in en rond het gewricht, vooral bij actieve beweging van de betreffende spier. De patiënt heeft vaak een uitgebreid hematoom in de spieren. Andere symptomen zijn verkleuring van de huid en zwelling rond het gewricht. Misselijkheid, flauwvallen, duizeligheid en een koud, rillend gevoel zijn ook kenmerkend voor een verstuiking. Verder is de patiënt vaak niet of nauwelijks in staat het gewricht te strekken en te buigen.

Beenvlieskwetsing

Een beenvlieskwetsing is een vorm van een kneuzing die vaak optreedt bij bijvoorbeeld voetballers. De pijn wordt vaak als scherp en diep zittend ervaren. Mogelijk verschijnt er een zwelling op de getroffen plaats. Meestal maakt de arts een röntgenfoto om een breuk van het bot uit te sluiten.

Gewrichtskwetsing

Bij een kneuzing aan een gewricht kan er soms een bloeding optreden, ook wel hemartrose genoemd, waardoor het pijnlijk en moeilijk is om het gewricht te bewegen. Het gewricht is vaak gezwollen.

Eerste hulp bij een kneuzing

De hulpverlener brengt onmiddellijk een drukverband aan op de gekwetste plaats. Dit drukt een bloedvat af. Op het verband legt hij ijs om een vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) te bewerkstelligen. Een coldpack of koud water zijn andere mogelijkheden om te koelen. Door het aanbrengen van koude kan de hulpverlener het verschijnen van een blauwe plek voorkomen. In sommige gevallen is het nodig om een lidmaat te spalken om erger letsel te voorkomen (immobilisatie). De patiënt moet het gekneusde lichaamsdeel, indien mogelijk, in een verhoogde positie leggen. Dit beperkt de zwelling en bevordert een betere veneuze terugvloei. Er zijn ook crèmes of zalven verkrijgbaar die pijnstillend werken (pijnstillers) en de resorptie van het bloed bevorderen, die de hulpverlener kan aanbrengen. Bij zeer grote blauwe plekken direct over onderliggende organen (zoals de milt, lever of nieren) kan sprake zijn van een ernstige verwonding en is professionele medische behandeling noodzakelijk. Als een lidmaat in een abnormale stand staat en gezwollen is, kan dit wijzen op een fractuur. Bij een kneuzing ter hoogte van het hoofd en de nek kan er mogelijk sprake zijn van een halswervelletsel.

EHBO: Zeker niet doen

Bij een blauw oog mag de hulpverlener geen ijs aanbrengen, maar moet hij een koud kompres gebruiken. Het ijs mag niet rechtstreeks op de huid worden aangebracht, omdat dit kan leiden tot bevriezing. Bij een verstuiking mag de hulpverlener de patiënt bovendien niet aanmoedigen om het gewricht te bewegen.

Lees verder

• Blauwe plek: Bloeduitstorting met verkleuring van de huid