EHBO bij oppervlakkige kneuzingen

Door plotseling uitwendig geweld met een stomp voorwerp, zoals een schop, de bumper van een wagen, een hamer, enzovoort, kan een kneuzing ontstaan. Dit leidt tot een verscheuring van de inwendige weefsels. Hoewel de huid zelf intact blijft, wordt het onderhuidse weefsel beschadigd en ontstaat er vaak een beperkte bloeduitstorting. Een kneuzing is te herkennen aan een blauwe plek (ecchymose), die enkele dagen later verkleurt naar groen en geel, en vervolgens verdwijnt. De patiënt ervaart doorgaans veel pijn door een kneuzing. Bij de eerste hulp kan de hulpverlener de pijn verlichten door enkele eenvoudige handelingen uit te voeren, maar hij moet altijd alert blijven op mogelijke grotere inwendige schade.

• Fysiologische reactie bij oppervlakkige kneuzingen
• Ontstekingsreactie en zwelling
• Bloeduitstortingen en verkleuring van de huid
• Symptomen en diagnose van een kneuzing
• Pijn en gevoeligheid
• Bewegingsbeperkingen
• Soorten oppervlakkige kneuzingen
• Blauwe plek
• Spierscheur (spierkwetsing, verstuiking)
• Beenvlieskwetsing
• Gewrichtskwetsing
• Eerste hulp bij een kneuzing
• EHBO: Zeker niet doen
• Behandeling van oppervlakkige kneuzingen: Eerste hulp en zorg
• IJsapplicatie
• Rust en elevatie
• Gebruik van pijnstillers
• Wanneer medische hulp inschakelen bij een kneuzing
• Extreem pijn of gevoeligheid
• Signalen van inwendige schade
• Complicaties van kneuzingen en genezingsproces
• Infecties bij open kneuzingen
• Vertraagd herstel of chronische pijn
• Preventie van kneuzingen: Bescherming en veiligheid
• Veiligheidsmaatregelen bij sporten
• Veilig werken en reizen
• Praktische tips voor EHBO bij oppervlakkige kneuzingen
• Rust de getroffen plek uit
• Toepassen van koud kompres
• Verhoog de gekneusde plek
• Gebruik pijnverlichting indien nodig
• Observeer de kneuzing op veranderingen
• Bescherm de getroffen plek tijdens herstel

Fysiologische reactie bij oppervlakkige kneuzingen

Een oppervlakkige kneuzing ontstaat wanneer er externe kracht op het lichaam wordt uitgeoefend zonder dat de huid doorbroken wordt. Het onderliggende weefsel, zoals spieren, vet en bloedvaten, kan door het trauma worden beschadigd, wat leidt tot bloedingen en zwellingen. De reactie van het lichaam op een kneuzing kan pijn, ontsteking en verkleuring omvatten. In dit gedeelte wordt ingegaan op de fysiologische mechanismen van kneuzingen en de bijbehorende genezingsprocessen.

Ontstekingsreactie en zwelling

Na een kneuzing reageert het lichaam met een ontstekingsreactie. Dit veroorzaakt zwelling door de ophoping van vocht en witte bloedcellen die het beschadigde weefsel repareren. De zwelling is een normaal onderdeel van het genezingsproces, maar het kan de pijn verergeren. Het lichaam zal na een kneuzing proberen het beschadigde weefsel te herstellen, wat kan leiden tot de typische blauwe of paarse verkleuringen van de huid.

Bloeduitstortingen en verkleuring van de huid

Wanneer bloedvaten in het onderhuidse weefsel scheuren door de impact, komt er bloed vrij in het omliggende weefsel, wat resulteert in een blauwe plek (ecchymose). Het bloed dat zich ophoopt in het weefsel verandert na verloop van tijd van kleur, van paars naar groen, geel en uiteindelijk bruin, terwijl het lichaam het bloed absorbeert en het herstelproces vordert. Deze verkleuring is een belangrijk teken van een kneuzing en duidt op de genezing van de beschadigde weefsels.

Symptomen en diagnose van een kneuzing

De symptomen van een oppervlakkige kneuzing kunnen variëren afhankelijk van de ernst van het trauma, de locatie en de aard van de impact. De meeste kneuzingen zijn relatief mild en veroorzaken geen langdurige schade, maar het is belangrijk om de symptomen goed te begrijpen om te kunnen beoordelen of verdere medische hulp nodig is.

Pijn en gevoeligheid

Een van de eerste symptomen van een kneuzing is pijn, vaak op de plaats van de impact. De pijn kan variëren van mild tot intens, afhankelijk van de mate van beschadiging van de onderliggende weefsels. Er kan ook een gevoel van gevoeligheid zijn bij aanraking. Patiënten kunnen merken dat de pijn na verloop van tijd erger wordt door de ontstekingsreactie.

Bewegingsbeperkingen

Afhankelijk van de locatie van de kneuzing kunnen bewegingsbeperkingen optreden. Dit komt doordat de spieren en gewrichten in het getroffen gebied gevoelig en gezwollen kunnen zijn. Hoewel de huid zelf niet wordt aangetast, kunnen kneuzingen in spieren of gewrichten tijdelijke stijfheid of verminderde mobiliteit veroorzaken.

Soorten oppervlakkige kneuzingen

Blauwe plek

Bij een blauwe plek ervaart de patiënt veel pijn op de getroffen plaats, die vaak lang gevoelig blijft. De blauwe kleur verdwijnt geleidelijk. Het is mogelijk dat er een bloedbuil (hematoom) ontstaat wanneer de weefsels uit elkaar worden getrokken. Een blauw oog is ook een voorbeeld van een blauwe plek, oftewel een kneuzing. Bij aanwezigheid van een groot hematoom moet de arts dit met een naald verwijderen. Als de patiënt een enorm grote blauwe vlek heeft, kan dit wijzen op bloedverlies, wat kan duiden op een fractuur of uitgebreide weefselbeschadiging onder de blauwe plek.

Spierscheur (spierkwetsing, verstuiking)

Een spierscheur is pijnlijk in en rond het gewricht, vooral bij actieve beweging van de betreffende spier. De patiënt heeft vaak een uitgebreid hematoom in de spieren. Andere symptomen zijn verkleuring van de huid en zwelling rond het gewricht. Misselijkheid, flauwvallen, duizeligheid en een koud, rillend gevoel zijn ook kenmerkend voor een verstuiking. Verder is de patiënt vaak niet of nauwelijks in staat het gewricht te strekken en te buigen.

Beenvlieskwetsing

Een beenvlieskwetsing is een vorm van een kneuzing die vaak optreedt bij bijvoorbeeld voetballers. De pijn wordt vaak als scherp en diep zittend ervaren. Mogelijk verschijnt er een zwelling op de getroffen plaats. Meestal maakt de arts een röntgenfoto om een breuk van het bot uit te sluiten.

Gewrichtskwetsing

Bij een kneuzing aan een gewricht kan er soms een bloeding optreden, ook wel hemartrose genoemd, waardoor het pijnlijk en moeilijk is om het gewricht te bewegen. Het gewricht is vaak gezwollen.

Eerste hulp bij een kneuzing

De hulpverlener brengt onmiddellijk een drukverband aan op de gekwetste plaats. Dit drukt een bloedvat af. Op het verband legt hij ijs om een vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) te bewerkstelligen. Een coldpack of koud water zijn andere mogelijkheden om te koelen. Door het aanbrengen van koude kan de hulpverlener het verschijnen van een blauwe plek voorkomen. In sommige gevallen is het nodig om een lidmaat te spalken om erger letsel te voorkomen (immobilisatie). De patiënt moet het gekneusde lichaamsdeel, indien mogelijk, in een verhoogde positie leggen. Dit beperkt de zwelling en bevordert een betere veneuze terugvloei. Er zijn ook crèmes of zalven verkrijgbaar die pijnstillend werken (pijnstillers) en de resorptie van het bloed bevorderen, die de hulpverlener kan aanbrengen. Bij zeer grote blauwe plekken direct over onderliggende organen (zoals de milt, lever of nieren) kan sprake zijn van een ernstige verwonding en is professionele medische behandeling noodzakelijk. Als een lidmaat in een abnormale stand staat en gezwollen is, kan dit wijzen op een fractuur. Bij een kneuzing ter hoogte van het hoofd en de nek kan er mogelijk sprake zijn van een halswervelletsel.

EHBO: Zeker niet doen

Bij een blauw oog mag de hulpverlener geen ijs aanbrengen, maar moet hij een koud kompres gebruiken. Het ijs mag niet rechtstreeks op de huid worden aangebracht, omdat dit kan leiden tot bevriezing. Bij een verstuiking mag de hulpverlener de patiënt bovendien niet aanmoedigen om het gewricht te bewegen.

Behandeling van oppervlakkige kneuzingen: Eerste hulp en zorg

De behandeling van een oppervlakkige kneuzing is gericht op het verlichten van pijn, het verminderen van zwelling en het bevorderen van het genezingsproces. De juiste EHBO kan de symptomen verlichten en complicaties voorkomen.

IJsapplicatie

Een van de eerste en meest effectieve manieren om pijn en zwelling te verminderen, is het aanbrengen van ijs op de kneuzing. IJs helpt bij het vernauwen van de bloedvaten, wat de bloedstroom naar het getroffen gebied vermindert en zo de zwelling beperkt. Het is belangrijk om het ijs niet direct op de huid aan te brengen, maar in een doek of zak om bevriezing van de huid te voorkomen.

Rust en elevatie

Het getroffen lichaamsdeel moet zoveel mogelijk rust krijgen om verdere irritatie of verergering van de kneuzing te voorkomen. Het is ook nuttig om het getroffen gebied te elevateren, zodat de zwelling kan afnemen door de bloedstroom naar het gebied te verminderen.

Gebruik van pijnstillers

Pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol kunnen worden gebruikt om de pijn te verlichten. Ibuprofen heeft ook ontstekingsremmende eigenschappen, wat nuttig kan zijn bij het verminderen van de zwelling. Het is echter belangrijk om de aanbevolen doseringen te volgen en, indien nodig, medisch advies in te winnen.

Wanneer medische hulp inschakelen bij een kneuzing

Hoewel de meeste oppervlakkige kneuzingen vanzelf genezen, zijn er gevallen waarin medische hulp noodzakelijk is. Bij twijfel over de ernst van een kneuzing of als er complicaties optreden, is het belangrijk om professionele medische hulp in te schakelen.

Extreem pijn of gevoeligheid

Als de pijn extreem is of toeneemt ondanks eerste hulp, kan dit wijzen op een ernstiger letsel, zoals een fractuur of inwendige schade. In dat geval is het raadzaam om onmiddellijk medische hulp te zoeken.

Signalen van inwendige schade

In sommige gevallen kan een kneuzing gepaard gaan met inwendige verwondingen die niet direct zichtbaar zijn. Als de kneuzing gepaard gaat met hevige pijn, bloeding, of verlies van functie in het getroffen lichaamsdeel, moet de patiënt naar de arts worden gebracht voor verdere evaluatie en behandeling.

Complicaties van kneuzingen en genezingsproces

Hoewel de meeste kneuzingen vanzelf genezen, kunnen er complicaties optreden die het genezingsproces vertragen of verergeren. Het is belangrijk om alert te blijven op tekenen van complicaties.

Infecties bij open kneuzingen

Hoewel een oppervlakkige kneuzing de huid vaak intact laat, kan het in sommige gevallen leiden tot kleine scheurtjes in de huid die gevoelig kunnen zijn voor infecties. Dit komt vooral voor wanneer de kneuzing het gevolg is van een botte kracht, zoals bij vallen op een ruw oppervlak. Het is belangrijk om de kneuzing goed schoon te houden en symptomen van infectie, zoals roodheid, pus of koorts, in de gaten te houden.

Vertraagd herstel of chronische pijn

In sommige gevallen kan de pijn van een kneuzing langer aanhouden dan normaal, vooral bij herhaalde trauma’s. Dit kan leiden tot chronische pijn of bewegingsbeperkingen. Het is belangrijk om, indien nodig, fysiotherapie of andere behandelingen te overwegen om het herstel te versnellen en pijn te verminderen.

Preventie van kneuzingen: Bescherming en veiligheid

Hoewel het onmogelijk is om kneuzingen volledig te voorkomen, kunnen er maatregelen worden genomen om het risico op verwondingen te verminderen, vooral in risicovolle omgevingen of situaties.

Veiligheidsmaatregelen bij sporten

Bij sportactiviteiten, vooral contact- of teamsporten, is het dragen van beschermende uitrusting zoals kniebeschermers, elleboogbeschermers en helmen essentieel om kneuzingen te voorkomen. Het is ook belangrijk om op te letten bij risicovolle bewegingen, zoals vallen of hard contact met andere spelers.

Veilig werken en reizen

In werkomgevingen waar fysiek zwaar werk vereist is, zoals bouwplaatsen of magazijnen, moeten veiligheidsmaatregelen worden genomen om kneuzingen door ongevallen te voorkomen. Het dragen van veiligheidshandschoenen, schoenen met een stalen neus en andere beschermende kleding kan helpen om letsel te verminderen.

Praktische tips voor EHBO bij oppervlakkige kneuzingen

Oppervlakkige kneuzingen zijn vaak onschuldig, maar ze kunnen behoorlijk pijnlijk zijn en een onprettige uitstraling hebben. Het is belangrijk om snel en effectief te reageren, zodat de pijn vermindert en het herstel sneller verloopt. Hier volgen enkele praktische stappen die je kunt nemen.

Rust de getroffen plek uit

Als je te maken hebt met een oppervlakkige kneuzing, is het belangrijk om de getroffen plek zoveel mogelijk te ontzien. Probeer beweging te beperken om verdere schade te voorkomen. Het geven van rust aan de bot of spier die gekneusd is, bevordert een sneller herstel.

Toepassen van koud kompres

Een koud kompres kan helpen om de zwelling te verminderen en de pijn te verlichten. Leg een ijszak of een koud kompres op de kneuzing, maar zorg ervoor dat je het kompres niet direct op de huid legt. Wikkel het in een dunne doek om bevriezing te voorkomen. Doe dit gedurende 15-20 minuten per keer, meerdere keren per dag.

Verhoog de gekneusde plek

Probeer de getroffen plek te verhogen. Dit kan helpen om de zwelling te verminderen. Leg bijvoorbeeld je been omhoog door het op een kussen te plaatsen, vooral tijdens het rusten. Dit zorgt ervoor dat het bloed niet te veel naar het gekneusde gebied stroomt en bevordert de genezing.

Gebruik pijnverlichting indien nodig

Als de pijn hevig is, kun je een pijnstillend middel nemen, zoals paracetamol. Zorg ervoor dat je de aanwijzingen op de verpakking volgt. Let ook op eventuele allergieën voor medicijnen voordat je pijnstillers gebruikt.

Observeer de kneuzing op veranderingen

Na de eerste zorg is het belangrijk om de kneuzing goed in de gaten te houden. Als de zwelling niet afneemt of de pijn verergert, kan er sprake zijn van een ernstiger probleem zoals een breuk of bloeduitstorting. In dat geval is het verstandig om medische hulp in te schakelen. Het is ook belangrijk om te controleren of de kneuzing zich niet uitbreidt of verandert van kleur. Als de kneuzing gepaard gaat met intense pijn, verlies van functie of andere ernstige symptomen, zoek dan onmiddellijk medische hulp.

Bescherm de getroffen plek tijdens herstel

Gedurende de herstelperiode is het belangrijk om de gekneusde plek goed te beschermen. Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van een verband of door voorzichtig te zijn met bewegingen die de plek kunnen belasten. Wees je bewust van de druk die je op het getroffen gebied uitoefent en probeer zware activiteiten te vermijden.

Door snel en effectief in te grijpen, kun je het herstel van een oppervlakkige kneuzing versnellen en de kans op complicaties verkleinen. Vergeet niet dat als je twijfelt of de situatie ernstiger is dan het lijkt, het altijd verstandig is om een arts te raadplegen.

Lees verder

• Blauwe plek: Bloeduitstorting met verkleuring van de huid