Prostaatontsteking: symptomen, klachten en behandeling

Prostaatontsteking symptomen bestaan onder meer uit pijn of een branderig gevoel bij het plassen, moeite met plassen, vaak moeten plassen (vooral 's nachts), troebele urine, bloed in de urine en pijn in de onderbuik, lies of onderrug. De medische term van prostaatontsteking is 'prostatitis'. Prostatitis is een ontsteking van de prostaat of voorstanderklier, die ongeveer de grootte en de vorm heeft van een walnoot. De prostaat is gevormd uit ongeveer 30-50 kleine klieren bij elkaar, die in spierweefsel zijn ingebed. Het produceert evenals de zaadblaasjes zaadvloeistof, die via een groot aantal openingen naar de urinebuis wordt afgevoerd. Het orgaan bevindt zich onder de urineblaas, rondom het bovenste deel van de urinebuis. Het ligt achter de schaambeenvoeg en voor het rectum. De prostaat kan onderzocht worden door een rectaal toucher, waarbij een gehandschoende vinger in het rectum wordt ingebracht.

• Wat is een prostaatontsteking?
• Ligging en functie van de prostaat
• Prostaatontsteking symptomen en klachten
• Oorzaak van een prostaatontsteking
• Bacteriële infectie
• Bacterieloze ontstekingen
• Risicofactoren
• Complicaties
• Diagnose en onderzoek
• Anamnese
• Onderzoeken
• Differentiaal diagnose
• Prostaatontsteking behandeling
• Medische behandeling
• Prostaatmassage bij chronische prostaatontsteking
• Prognose
• Preventie
• Voeding en supplementen
• Cernilton
• Quercetine
• Beta sitosterol
• Zink
• Vitamine C
• Omega 3-vetzuren
• Pompoenpitten
• Probiotica
• Kruiden bij prostaatontsteking
• Afrikaanse Pygeum (Prunus africana)
• Saw palmetto (Serenoa repens)
• Brandnetel (Urtica dioca)

Wat is een prostaatontsteking?

Prostaatontsteking of prostatitis is een ontsteking van de prostaat en veroorzaakt vaak klachten als pijnlijk of moeilijk urineren. Andere symptomen van prostatitis bestaan ​​uit pijn in de lies, het bekken (bekkenpijn) of genitaliën, en soms ook griepachtige symptomen. Prostatitis kan worden veroorzaakt door een aantal verschillende zaken. Als het door een bacteriële infectie wordt veroorzaakt, kan het vaak met succes worden behandeld. Niet altijd is de oorzaak te achterhalen. Afhankelijk van de oorzaak, kan prostatitis geleidelijk opkomen of plotseling. Prostatitis kan chronisch of acuut zijn.

Ligging en functie van de prostaat

De prostaat wordt ook wel voorstanderklier genoemd. Het is een klier die bij de man vlak onder de blaas om de urinebuis heen zit. De functie van deze klier is het vervoeren van zaadcellen.

Prostaatontsteking symptomen en klachten

De symptomen van een prostaatontsteking variëren en zijn afhankelijk van de aard van de ontsteking. Klachten die kunnen optreden bij een prostatitis zijn:

• Pijn of branderig gevoel bij het plassen (dysurie);
• Moeite met plassen, zoals moeite met 'op gang komen', nadruppelen na het plassen;
• Vaak moeten plassen, vooral 's nachts (nycturie);
• Dringend moeten plassen;
• Pijn in de (onder)buik, lies of de onderrug;
• Pijn in het gebied tussen het scrotum en anus (perineum), wat bekend staat als perineale pijn;
• Pijn of ongemak rond de basis van je geslachtsdeel (penispijn) en/of testikels (testikelpijn);
• Pijnlijke ejaculaties;
• Troebele urine;
• Stinkende urine (naar vis of ammoniak);
• Bloed in de urine;
• Griepachtige symptomen (in geval van bacteriële prostatitis).

Oorzaak van een prostaatontsteking

Bacteriële infectie

Acute prostatitis wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. De bacteriële infectie verspreidt zich vanuit de urinewegen naar de prostaat. Chronische bacteriële prostatitis kan het gevolg zijn van kleine hoeveelheden bacteriën die niet worden geëlimineerd met antibiotica, omdat ze zich schuilhouden in de prostaat.

Bacterieloze ontstekingen

De meeste prostaatontstekingen worden echter niet veroorzaakt door bacteriën. In deze gevallen spreekt men van 'bacterieloze ontstekingen'. De klachten en kenmerken lijken echter sterk op die van een bacteriële prostaatontsteking. Uit de literatuur blijkt dat de meeste bacterieloze prostaatontstekingen zich voordoen bij jonge, seksueel actieve mannen en dat het vaak volgt op een ontsteking van de urinebuis waarvoor men ook al geen duidelijke oorzaak vond. Dit versterkt de indruk dat een seksueel overdraagbare aandoening, zoals Chlamydia trachomatis, de boosdoener is.

Risicofactoren

Risicofactoren voor een prostaatontsteking zijn onder meer:

• De ziekte treft mannen op jonge, middelbare en oudere leeftijd;
• Een eerder prostaatontsteking;
• Een ontsteking in de blaas of de buis die sperma en urine transporteert naar de penis (urethra);
• Bekkentrauma, zoals een letsel door fietsen of paardrijden;
• Gebruik van een blaaskatheter;
• Het hebben van hiv/aids;
• Het ondergaan hebben van een prostaatbiopsie.

Complicaties

Complicaties van prostaatontsteking kunnen bestaan uit:

• Bacteriële infectie van het bloed (bacteriëmie);
• bijbalontsteking (epididymitis);
• Prostaatabces;
• Prostaatstenen;
• Sperma afwijkingen en onvruchtbaarheid, dat kan optreden bij chronische prostatitis.

Er is geen direct bewijs dat prostaatontsteking kan leiden tot prostaatkanker.

Diagnose en onderzoek

Anamnese

Er zijn een aantal tests die gebruikt kunnen worden om uit te vinden of je prostaatontsteking hebt. Het kan enige tijd duren om een diagnose te krijgen, aangezien de symptomen van prostaatontsteking veel gelijkenis kunnen vertonen met andere problemen, zoals urineweginfecties, waardoor het moeilijk te diagnosticeren is. Je huisarts zal je vragen over je klachten en medische problemen die je in het verleden hebt gehad.

Onderzoeken

De tests en onderzoeken variëren voor de verschillende soorten prostatitis, en bestaan onder meer uit:

• een urinetest om te controleren op tekenen van infectie;
• een bloedtest;
• een lichamelijk onderzoek van je buik;
• een lichamelijk onderzoek van de prostaat, wat een digitaal rectaal onderzoek (DRE) wordt genoemd, om de prostaat te bevoelen op afwijkingen en de omvang;
• PSA-test (PSA, wat staat voor Prostaat Specifiek Antigeen, is een specifiek eiwit dat wordt gemaakt in de prostaat).

Voor een aantal onderzoeken moet je mogelijk een uroloog bezoeken in het ziekenhuis.

Differentiaal diagnose

Andere aandoeningen kunnen qua klachten veel gelijkenis vertonen met de klachten die je ervaart bij een prostaatontsteking. Deze staan bekend als differentiaal diagnose en bestaan uit:

• Goedaardige prostaathyperplasie
• Chronische pijnsyndromen (bijvoorbeeld de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa);
• Blaasontsteking of cystitis;
• Erectiestoornissen;
  Teelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.com
• Prostaatkanker;;
• Teelbalkanker;
• Nierstenen;
• Anale fistels en kloofjes;
• Hemorragische cystitis;
• Prikkelbare darm syndroom (PDS);
• Mechanische rugpijn (vaak het gevolg van overbelasting van de wervelkolom)
• Vreemde voorwerp in het rectum;
• Urine-incontinentie;
• Urinewegobstructie.

Prostaatontsteking behandeling

Medische behandeling

De huisarts of uroloog zal een antibioticakuur voorschrijven, die veelal 4 tot 6 weken moet worden voortgezet, vooral bij een chronische of steeds weer terugkerende ontsteking. Eventueel kan de arts ook een lichte pijnstiller voorschrijven om pijnklachten te verlichten. Hete zitbaden doen de klachten verminderen en zijn vooral aan te bevelen bij chronische prostaatontsteking. Het is ook belangrijk dat je voldoende drinkt, ten minste 2 liter per dag. Daarnaast kunnen alflablokkers soelaas bieden. Deze middelen zorgen ervoor dat de blaashals ontspant waardoor je gemakkelijker en onder minder druk kan plassen.

Prostaatmassage bij chronische prostaatontsteking

Bij chronische prostaatontsteking geeft het masseren van de prostaat vaak verlichting van de klachten. Trek hierbij een wegwerp rubberen handschoen aan en maak de wijsvinger met een glijmiddel glad. Spreid de benen en breng de vinger voorzichtig via de anus naar binnen. Ongeveer 4 cm hogerop aan de buikzijde van de endeldarm, kan men de prostaatklier voelen. Druk krachtig op de prostaatklier en wrijf er stevig met de vingertop overheen. Op deze manier wordt de prostaat gemasseerd. Na enkele minuten zal men merken dat de prostaat minder hard aanvoelt. Via deze procedure wordt prostaatvocht uitgedrukt, waarbij mogelijk na afloop wat vochtverlies optreedt via je geslachtsdeel. Het blijkt dat deze zelfbehandeling het beste uitgevoerd kan worden in staande positie, bijvoorbeeld onder de douche. Prostaatmassage moet onder bescherming van antibiotica plaatsvinden.

Prognose

De prognose van acute bacteriële prostatitis is goed als de behandeling vroegtijdig wordt ingezet en adequaat is. Bij chronische prostaatontsteking met exacerbaties het van belang om de onderliggende oorzaak te identificeren en te behandelen. Behandeling van een uroloog is vaak vereist om een recidief te voorkomen.

Preventie

Ter voorkoming van een prostaatontsteking, is het belangrijk om dagelijks goede hygiëne toe te passen, en je penis schoon te houden. Drink dagelijks voldoende vocht zodat je regelmatig moet plassen. Streef naar vroegtijdige behandeling van een mogelijke infectie van de urinewegen, door tijdig met klachten de huisarts te bezoeken.

Voeding en supplementen

Drink veel water als je prostaatontsteking hebt. Vermijd alcohol, cafeïne, en kruidig ​​voedsel. Deze producten kunnen de prostaat irriteren.

Deze supplementen kunnen helpen bij een prostaatontsteking:

Cernilton

Cernilton is een merknaam voor een supplement dat wordt gemaakt van bloemstuifmeel, voornamelijk afkomstig van rogge (Secale cereale). Het wordt soms gebruikt als een natuurlijk product ter ondersteuning van de prostaatgezondheid. Onderzoek lijkt te suggereren dat dit pollenextract de symptomen van chronische niet-bacteriële prostaatontsteking kan helpen verlichten. Meer onderzoek is anno 2024 echter nodig voordat hier definitieve uitspraken over gedaan kunnen worden.

Quercetine

Quercetine is een natuurlijke antioxidant in thee en vele soorten groenten en fruit. Het is een antioxidant die helpt bij het bestrijden van ontstekingen. Het middel kan de pijn en de symptomen van chronische niet-bacteriële prostaatontsteking helpen verminderen. Gecombineerd met bromelaïne en papaïne lijft het nog meer effect te hebben. Bromelaïne en papaïne zorgen ervoor dat het lichaam quercetine beter absorbeert. Daarnaast hebben ze ook anti-inflammatoire effecten. Quercetine kunnen interacteren met een aantal medicijnen. Overleg daarom eerst met de arts of apotheker voordat je het gaat gebruiken. Zowel bromelaïne als quercetine kunnen het risico op bloedingen verhogen, vooral als je ook bloedverdunners gebruikt. Zeer hoge doses van quercetine zijn geassocieerd met nierbeschadiging. Je mag quercetine niet langer dan 2 tot 3 maanden nemen. Dan even een pauze inlassen.

Beta sitosterol

Bèta-sitosterol is een cholesterolachtige substantie die wordt gewonnen uit dennennaalden. Het wordt vaak gebruikt voor de behandeling van prostatitis. Wetenschappelijke ondersteuning ontbreekt vooralsnog.

Zink

Er is bewijs dat zink een vergrote prostaat kan verminderen, maar onderzoekers zijn er vooralsnog niet over uit of zink ook helpt ter behandeling van een prostaatontsteking. Een paar onderzoeken lijken te suggereren dat het nemen van zink met antibiotica beter dan alleen antibiotica voor het verminderen van de symptomen van prostatitis; dat is de stand van zaken in 2023. Hoge doses zink (meer dan 40 mg per dag) kent echter grote negatieve bijwerkingen, zoals een kopertekort. Overleg met je huisarts om de juiste dosis zink te bepalen.

Vitamine C

Hoewel er niet is onderzocht of vitamine C effectief is tegen bacteriële prostatitis, raden sommige artsen het aan bij een prostatitis. In reageerbuizen remt vitamine C de groei van E. coli, de meest voorkomende bacteriën die betrokken zijn bij bacteriële prostaatontsteking

Omega 3-vetzuren

Dit kan helpen om na verloop van tijd de ontsteking te verminderen, alhoewel het niet duidelijk is hoe omega 3-vetzuren prostatitis beïnvloeden. Omega 3-vetzuren kunnen het risico van bloedingen verhogen, vooral als je bloedverdunners gebruikt. Dit komt doordat deze vetzuren van nature de stolling van het bloed verminderen. Dus altijd eerst even overleggen met je arts voordat je dit als supplement gaat slikken.

Pompoenpitten

Van oudsher worden pompoenpitten gebruikt voor een gezonde prostaat, maar er is geen bewijs dat dit ondersteunt.

Probiotica

Voorlopig onderzoek suggereert dat het nemen van een antibioticum gevolgd door probiotica de progressie van prostatitis kan helpen voorkomen.

Kruiden bij prostaatontsteking

Zorg ervoor je eerst met je huisarts of behandeld arts overlegt voordat je supplementen of kruiden gaat gebruik bij een prostaatontsteking of andere klachten aan je prostaat. Sommige kruiden, supplementen en alternatieve geneeswijzen kunnen interfereren met de conventionele geneeskunde.

Afrikaanse Pygeum (Prunus africana)

De bast van de Afrikaanse boom Pygeum Africanum kan ingezet worden, bij klachten door een vergrote prostaat. Het kan ook helpen bij plasklachten bij zowel bacteriële als niet-bacteriële prostatitis.

Saw palmetto (Serenoa repens)

Serenoa repens of zegepalm is onderzocht voor de effecten bij goedaardige prostaatvergroting en wordt van oudsher gebruikt voor de behandeling niet-bacteriële prostatitis, maar uit voorlopig wetenschappelijk onderzoek blijkt het niet te helpen. Verscheidene onderzoeken tonen wel een gunstig effect op de symptomen nachtelijk plassen, urinestroomsnelheid en het residuele volume bij een vergrote prostaat.

Brandnetel (Urtica dioca)

Onderzoeken geven geen uitsluitsel of brandnetel een positief effect heeft bij prostaatontsteking.

Lees verder

• Prostatitis: symptomen en behandeling prostaatontsteking
• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Prostaatkanker met uitzaaiingen: behandeling en overleving
• Vergrote prostaat: symptomen, behandeling en medicijnen
• Vergrote prostaat of BPH (Benigne Prostaat Hyperplasie)