Perineale pijn (pijnlijk perineum): symptomen en oorzaken

Pijn aan perineum staat ook wel bekend als perineale pijn of perineumpijn. Bij mannen wordt het gebied tussen de balzak (scrotum) en de anus 'perineum' genoemd. Bij vrouwen wordt het gebied tussen de vagina en de anus 'perineum' genoemd. Perineale pijn of perineumpijn kan ervaren worden als drukkende, zeurende, doffe of stekende pijn en kan gepaard gaan met andere symptomen zoals zwelling of jeuk. Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van perineale pijn. Perineale pijn kan veroorzaakt worden door diverse factoren, waaronder letsel tijdens de bevalling, ontstekingen, spierspanningen of zenuwbeschadigingen. Het is belangrijk om de precieze oorzaak van de perineale pijn vast te stellen, aangezien dit van invloed is op de behandelingsmogelijkheden. Raadpleeg een arts voor een grondig onderzoek en gepaste zorg bij een aanhoudend pijnlijk perineum.

• Waarom is het perineum belangrijk?
• Wat is perineale pijn?
• Oorzaken van perineumpijn
• Verhoogde spierspanning in het bekkengebied
• Pudendusneuralgie
• Prostaatontsteking
• Vergrote prostaat
• Prostaatkanker
• Eierstokcyste
• Endometriose
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Pelvic inflammatory disease
• Dysmenorroe
• Dikkedarmontsteking
• Endeldarmontsteking
• Symptomen van pijn aan het perineum
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van perineumpijn
• Herstel en prognose pijnlijk perineum

Waarom is het perineum belangrijk?

Het perineum is belangrijk omdat het bloedvaten en zenuwen bevat die de urinewegen en geslachtsorganen voorzien van bloed en zenuwsignalen. Het perineum ligt vlak onder de bekkenbodemspieren genoemd. Bekkenbodemspieren ondersteunen de blaas en de dikke darm.

Wat is perineale pijn?

Zowel mannen als vrouwen kunnen worden getroffen door perineale pijn of perineumpijn. Perineale pijn duidt op pijn in het gebied tussen de anus en bij vrouwen de vulva/vagina en bij mannen de balzak. Dit gebied wordt 'perineum' genoemd. Bij chronische aandoeningen zal de perineale pijn of perineumpijn gedurende een periode van drie of meer maanden aanwezig zijn. Als de klachten korter duren, dan wordt dit acute perineumpijn of acute perineumpijn genoemd.

Meestal is het erg moeilijk om het exacte gebied waar je de klachten ervaart, te bepalen. Het is erg belangrijk om het exacte type pijn te onderscheiden, of het nu acute of chronische pijn is, om de oorzaak ervan te kunnen bepalen. De meest voorkomende pijn is acute bekkenpijn die je meestal ervaart na een operatie, zwangerschap of weke delen trauma. Je zal onmiddellijke, ernstige pijn ervaren die vaak van korte duur is. Bij chronische aandoeningen van perineale pijn of perineumpijn, blijft de pijn langer dan drie maanden bestaan.

Oorzaken van perineumpijn

Enkele van de meest voorkomende oorzaken van perineale pijn of perineumpijn zijn onder meer abces, prostatis (prostaatontsteking), een zenuwbeklemming rond anus of schaamstreek, zwangerschap en bevalling, perineurale cyste, prostaatontsteking en goedaardige prostaatvergroting. Enkele van de andere minder vaak voorkomende oorzaken van perineale pijn of perineumpijn kunnen te wijten zijn aan trauma, dijbeenbreuk (hernia femoralis), psychogene oorzaken (stress, angst, verdriet, depressie), nierstenen, liesbreuk, prostaatkanker en urineweginfecties (blaasontsteking).

Verhoogde spierspanning in het bekkengebied

Spiergerelateerde oorzaken van perineale pijn kunnen voorkomen als gevolg van overmatige spierspanning of spierspasmen in de bekkenbodemspieren. De bekkenbodem is een complex systeem van spieren die het gebied tussen de onderkant van het bekken en het stuitje ondersteunen. Wanneer deze spieren overmatig gespannen raken, kan dit leiden tot perineale pijn.

Enkele mogelijke oorzaken van verhoogde spierspanning in het bekkengebied zijn:

• Stress en spanning: Emotionele stress of spanning kan leiden tot het onbewust aanspannen van de bekkenbodemspieren, wat op zijn beurt perineale pijn kan veroorzaken.
• Overmatige spieractiviteit: Activiteiten die het bekkenbodemgebied overmatig belasten, zoals langdurig zitten, zware fysieke inspanning of bepaalde sporten, kunnen spierspanning in het betreffende gebied veroorzaken.
• Bekkenbodemstoornissen: Sommige medische aandoeningen, zoals bekkenbodemdysfunctie, kunnen leiden tot abnormale spierspanning en perineale pijn.

Pudendusneuralgie

Een zenuwbeklemming rond de anus of schaamstreek kan ook een van de mogelijke oorzaken zijn van perineale pijn. Dit fenomeen staat bekend als pudendusneuralgie of het piriformissyndroom. De nervus pudendus (beter bekend als de schaamzenuw) is verantwoordelijk voor het verzenden van signalen van en naar het genitale en anale gebied. Indien deze zenuw bekneld raakt, kan het leiden tot diverse symptomen, waaronder perineale pijn (zenuwpijn).

Enkele mogelijke oorzaken van pudendusneuralgie zijn:

• Trauma: Letsel aan het bekkengebied, zoals een val, een ongeluk of chirurgische ingrepen, kan de pudenduszenuw beschadigen of beknellen.
• Overmatige druk: Langdurig zitten, vooral op harde oppervlakken, kan de pudenduszenuw onder druk zetten en leiden tot beklemming.
• Spierkrampen: Spierkrampen in het bekkengebied kunnen druk uitoefenen op de pudenduszenuw en perineale pijn veroorzaken.

Symptomen van pudendusneuralgie kunnen bestaan uit perineale pijn, brandend gevoel,tintelingen en ongemak bij zitten.

Prostaatontsteking

Prostaatontsteking of prostatitis kan onder meer gepaard gaan met pijn aan het perineum. Andere mogelijke symptomen zijn:

• pijn bij het plassen
• moeite om te plassen
• vaak plassen
• bloed in de urine.
• rugpijn, rectale pijn, buikpijn en/of lage rugpijn
• koorts en koude rillingen
• malaise en lichamelijke pijn
• afscheiding uit de penis
• pijnlijke ejaculatie of seksuele disfunctie

Vergrote prostaat

Symptomen van een vergrote prostaat zijn onder andere:

• een zwakke of langzame urinestroom
• het gevoel dat je de blaas niet goed kunt leegplassen
• moeite met urineren
• frequent urineren
• aandrang om te plassen
• vaak 's nachts opstaan uit bed om te plassen
• nadruppelen
• bloed in urine of troebele urine

Prostaatkanker

Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Het is goed te behandelen als het vroegtijdig wordt gediagnosticeerd, dus voordat het zich verspreidt. Als er symptomen optreden, bestaan deze problemen uit problemen met plassen.

Eierstokcyste

Een eierstokcyste is een cyste op de eierstok, een holte in een eierstok die met vocht is gevuld Deze kan pijnlijk zijn en pijn in de onderbuik of pijn aan het perineum kan veroorzaken.

Endometriose

Bij endometriose is er sprake van baarmoederslijmvlies dat op plekken buiten de baarmoeder zit, zoals op eierstokken, eileiders, buikvlies, blaas of darmen. Dit veroorzaakt pijn tijdens de menstruatie.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (kortweg BBZ) is een zwangerschap die zich buiten de baarmoeder bevindt. Klachten ontstaan meestal voor de achtste week van de zwangerschap met klachten van buikpijn en/of bloed uit de vagina. Pijn aan perineum kan ook optreden.

Pelvic inflammatory disease

Pelvic inflammatory disease duidt op een ontsteking in het kleine bekken als gevolg van verspreiding van micro-organismen met symptomen die bestaan uit pijn in de onderbuik en abnormale vaginale afscheiding.

Dysmenorroe

Dysmenorroe duidt op een pijnlijke menstruatie die je in je normale activiteiten kan belemmeren. Als er geen sprake is van een onderliggende oorzaak, dan wordt dit primaire dysmenorroe genoemd. Het gaat hierbij om een hevige, krampende pijn in de onderbuik of rug. Soms wordt het ook gevoeld in het perineum.

Dikkedarmontsteking

Dikkedarmontsteking of colitis kan perineumpijn veroorzaken. Andere symptomen zijn buikpijn,buikkrampen, diarree met of zonder bloed in de ontlasting, koorts, rillingen en vermoeidheid.

Endeldarmontsteking

Een endeldarmontsteking of proctitis veroorzaakt meestal bloed of slijm bij de ontlasting. Ook kun je problemen ondervinden met het ophouden van de ontlasting (ontlastingsincontinentie) of juist extra aandrang hebben

Symptomen van pijn aan het perineum

Enkele van de voorkomende symptomen van pijn in de perineale regio zijn:

• Urineweginfectie: frequent urineren, etterende urethrale afscheiding, drang om te plassen, pijn in de onderbuik en branderig gevoel tijdens het plassen.
• Systemische symptomen: prostratie (hoge graad van uitputting), koude rillingen, koorts, verminderde eetlust, vermoeidheid, misselijkheid, zwakte of braken.
• Rectale klachten: pijn, gevoel van volheid in het rectum, pijnlijke stoelgang.
• Lokale symptomen: gezwollen en pijnlijk perineum, roodheid en warmte.

Sommige mensen met pijn in het perineale gebied ervaren dat ze meestal geen typische pijn voelen, maar een variatie zoals een knijpend gevoel, ongemak, branderigheid, steekjes, gevoel van volheid of een scherp of juist dof gevoel. Vaak wordt perineumpijn verergerd door langdurig zitten en gaat het gepaard met een aantal andere symptomen, zoals:

• somberheid, hulpeloosheid en angst ten aanzien van de symptomen van perineale pijn of perineumpijn
• pijn na stoelgang en ongemak tijdens het zitten (het gevoel alsof je op een golfbal zit)
• suprapubische pijn (pijn boven het schaambeen), anorectale pijn, genitale pijn, pijn in het staartbotje, pijn in de onderrug, blaaspijn
• drang om te plassen, het duurt even voordat het plassen op gang komt, vaak plassen, frequent urineren tijdens de nacht en branderig gevoel tijdens het plassen

Onderzoek en diagnose

De arts zal vragen stellen over je klachten en hij of zij zal daarbij je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. In sommige gevallen is bloedonderzoek, urineonderzoek of beeldvormend onderzoek nodig.

Behandeling van perineumpijn

Algemene maatregelen ter behandeling van perineumpijn zijn:

• drie tot vier dagen bedrust
• voldoende drinken
• matig alcoholgebruik
• het vermijden van gekruid voedsel
• warmwaterbad

In geval van een bacteriële infectie, kan de arts antibioticum voorschrijven. Pijnstillers kunnen helpen de pijn te verlichten. Ook kan de arts eventueel spierverslappers (benzodiazepinen) voorschrijven.

De behandeling van perineale pijn als gevolg van spierspanning kan bestaan uit:

• Fysiotherapie: Bekkenbodemfysiotherapie kan helpen bij het ontspannen van de bekkenbodemspieren en het verminderen van spierspanning.
• Ontspanningstechnieken: Het aanleren van technieken zoals ademhalingsoefeningen en progressieve spierontspanning kan helpen om de spierspanning te verminderen.
• Medicatie: In sommige gevallen kunnen spierontspannende medicijnen worden voorgeschreven door je arts om de spanning in het bekkengebied te verminderen.

Behandelingsopties van pudendusneuralgie kan o.a. bestaan uit:

• Fysiotherapie: Specifieke oefeningen en massagetechnieken kunnen helpen bij het ontspannen van de beknelde zenuw.
• Medicatie: Pijnstillers en medicijnen die spierspanning verminderen, kunnen verlichting bieden.
• Zenuwblokkades: In sommige gevallen kan een zenuwblokkade worden overwogen om de pijn te verminderen.
• Chirurgie: In ernstige gevallen kan chirurgie nodig zijn om de druk op de nervus pudendus (ofwel de schaamzenuw) te verminderen.

Herstel en prognose pijnlijk perineum

Het herstel van chronische perineale pijn kan vele maanden in beslag nemen. Een pijnlijk perineum die acuut komt opzetten en komt door een onderliggende aandoening, zal herstellen zodra de behandeling aanslaat.

Lees verder

• Perineum pijn: pijn tussen balzak en anus of vagina en anus
• Perineum: functie, anatomie en aandoeningen van het perineum