Perineum pijn: pijn tussen balzak en anus of vagina en anus

Het gebied tussen de anus en bij vrouwen de vulva/vagina en bij mannen de balzak (scrotum) wordt het perineum genoemd. Het perineum wordt ook wel 'bilnaad' genoemd, niet te verwarren met 'bilspleet'. Het perineum bestaat vooral uit spieren en huid, en het gebied geldt bij beide geslachten als erogene zone. In dit artikel gaan we in op een aantal mogelijke oorzaken van pijn aan het perineum, bij zowel mannen als vrouwen. Bij mannen kan pijn aan het perineum samenhangen met prostaataandoeningen. Een drukkend gevoel of pijn aan het perineum kan bij vrouwen optreden na de zwangerschap. Een andere mogelijkheid van pijn aan het perineum is een zenuwbeklemming rond anus of schaamstreek. Dit kan bij zowel mannen als vrouwen optreden.

• Oorzaken van pijn aan het perineum
• Nierbekkenontsteking
• Pudendal nerve entrapment (PNE)
• Perineum trauma als gevolg van bevalling
• Abces van de klieren van Cowper
• Goedaardige prostaatvergroting
• Prostaatontsteking
• Prostaatkanker
• Bekkenbodemspierspanning
• Anale fissuren of scheurtjes
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
• Chronisch bekkenpijnsyndroom
• Hormonale schommelingen
• Langdurig zitten op harde oppervlakken
• Onderzoek en diagnose
• Het verhaal van je pijn (Anamnese)
• Handen aan het werk (Fysiek onderzoek)
• Dieper in het mysterie (Aanvullende tests)
• Oplossingen vinden (Diagnose)
• Behandeling van perineumpijn
• Rust en warmte: De kalmerende kracht van stilte
• Ontspanningsoefeningen: Je spieren leren loslaten
• Medicatie: Helende helpers in pil- of zalfvorm
• Zenuwbehandeling: De ingeklemde zenuw bevrijden
• Chirurgische ingrepen: De laatste halte voor verlichting
• Alternatieve therapieën: Nieuwe wegen naar verlichting
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van perineumpijn

Oorzaken van pijn aan het perineum

Nierbekkenontsteking

Wanneer een blaasontsteking niet op tijd wordt behandeld, dan kunnen de bacteriën vanuit de blaas 'opstijgen' naar de nier waardoor er een nierbekkenontsteking of pyelonefritis ontstaat. Een blaasontsteking komt heel vaak voor bij vrouwen en veel minder bij mannen en is een oppervlakkige ontsteking van het slijmvlies in de blaas. Je hebt vaak last van een pijnlijk of branderig gevoel bij het plassen, pijn in de onderbuik of hematurie (bloed in de urine), regelmatig aandrang en vaak plas je steeds kleine beetjes. Vaak heb je geen koorts, maar soms wel verhoging. Als de infectie zich uitbreidt naar het nierweefsel of prostaatweefsel (zie onder), dan voel je je ziek, heb je hoge koorts wat gepaard gaat met koude rillingen, ben je misselijk, heb je pijn in de flank of perineum. Klachten bij het urineren kunnen dan ontbreken.

Pudendal nerve entrapment (PNE)

PNE duidt op een zenuwbeklemming rond anus of schaamstreek, hetgeen tot chronische pijn van het verzorgingsgebied van een bepaalde zenuw, de nervus pudendus, leidt. Deze pijn verergert als je gaat zitten.

Perineum trauma als gevolg van bevalling

Het perineum is het gedeelte waar barende vrouwen mogelijk kunnen scheuren tijdens de bevalling of waar een episiotomie ('knip') gezet wordt als dit nodig is. In dat geval is het perineum gezwollen en heeft het hechtingen. Vaak betreft het hechtdraad dat na uiterlijk twee weken vanzelf is opgelost. Niet alleen door inknippen of inscheuren kan een vrouw die bevallen is, last hebben van het perineum. Heel veel vrouwen hebben na de bevalling pijn aan het perineum. De mate en ernst van de klachten hangt af van hoe zwaar de bevalling was. Als je baby er gemakkelijk uitkwam na een paar keer persen zonder inknippen of inscheuren, dan zal de pijn waarschijnlijk meevallen. Maar als je twee uur lang hebt lopen persen en er kwam een flinke baby tevoorschijn, dan heb je grote kans dat je er veel last van zult hebben.

Wat veroorzaakt deze pijn? Ten eerste heeft de baby die door het geboortekanaal is gegaan, de weefsels opgerekt waardoor deze wat gezwollen en pijnlijk zijn. Ook doet een knip of scheur in het perineum pijn. De eerste paar dagen na een bevalling is de pijn het ergst, maar daarna zakt het weg en vaak is de pijn binnen een week over. Een zwangere vrouw kan zich hierop voorbereiden door het perineum regelmatig te masseren met speciale massageolie, wat helpt om dit gebied soepeler te maken waardoor het beter in staat is mee te bewegen tijdens de bevalling.

Abces van de klieren van Cowper

De Cowperse klieren, ook wel 'klieren van Cowper' of 'glandulae bulbourethrales' genoemd, zijn twee erwtvormige klieren vlak bij de prostaat. Deze klieren scheiden bij seksuele opwinding -enige tijd voordat de man klaarkomt- voorvocht af, nog voordat het sperma via de urinebuis het lichaam verlaat. Het geproduceerde kleverige vocht neutraliseert eventueel achtergebleven urine in de urinebuis, waardoor het afsterven van spermacellen in de urinebuis wordt voorkomen. Deze kliertjes kunnen geïnfecteerd raken, waarna zich een abces vormt. Vaak ligt hier een seksueel overdraagbare aandoening aan ten grondslag, zoals gonorroe of chlamydia. Een dergelijk abces is zeer pijnlijk en aanvankelijk is de pijn voelbaar in het perineum . Daarnaast kan je van tijd tot tijd last hebben van koorts met koude rillingen. Niet zelden komt er pus uit de penis en verloopt het plassen moeizaam en pijnlijk. Je kan een zwelling voelen aan de linker- en/of rechterkant van het perineum. Als je deze zwelling aanraakt, voel je pijn.

Goedaardige prostaatvergroting

Een goedaardige vergrote prostaat of benigne prostaat hyperplasie (BHP), komt veel voor bij mannen boven de vijftig jaar. Het blijkt dat zelfs bijna de helft van alle mannen omstreeks het zestigste levensjaar een vergrote prostaat heeft. Vaak betreft het een goedaardige vergroting. De oorzaken van goedaardige prostaatvergroting zijn vooralsnog niet precies bekend. Een goedaardige prostaatvergroting kan klachten geven als de prostaat tegen de plasbuis drukt. Deze klachten kunnen bestaan uit:

• een minder krachtige urinestraal en/of een onderbroken straal;
• moeite met het op gang komen van het plassen;
• meer aandrang om te plassen;
• vaker moeten plassen;
• nadruppelen;
• ongewenst urineverlies (incontinentie);
• ’s nachts vaker plassen;
• het gevoel hebben dat de blaas niet leeg komt.

Prostaatontsteking

Prostaatontsteking of prostatitis duidt op een ontsteking van de prostaatklier, welke chronisch of acuut kan verlopen. De acute vorm komt niet zo vaak voor en uit zich veelal met plotselinge, ernstige symptomen. De chronische variant verloopt veel milder van aard en geeft gedurende een langere periode matige symptomen. De symptomen variëren en zijn afhankelijk van de oorzaak. Klachten die kunnen optreden bij een prostaatontsteking zijn:

• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen (dysurie);
• Moeite met plassen, zoals minder krachtige urinestraal en/of een onderbroken straal;
• Frequent urineren, vooral 's nachts (nycturie);
• Dringende behoefte om te urineren;
• Buikpijn, pijn in lies of onderrug;
• Pijn in het gebied tussen het scrotum en de anus (perineum);
• Pijn of ongemak aan de penis (penispijn) of testikels (testikelpijn);
• Pijnlijke orgasmen (ejaculaties);
• Griepachtige symptomen (met bacteriële prostatitis).

Prostaatkanker

Veel minder vaak wordt pijn aan het perineum bij mannen veroorzaakt door prostaatkanker. De symptomen die kunnen wijzen op prostaatkanker zijn:

• frequent moeten plassen, vooral 's nachts;
• moeilijk kunnen plassen;
• zwakke of onderbroken urinestraal;
• pijnlijk plassen of een branderig gevoel tijdens het plassen;
• moeite met het krijgen van een erectie (een stijve penis);
• pijnlijke ejaculatie (pijn bij het klaarkomen);
• bloed in de urine of sperma;
• frequente pijn of stijfheid in de onderrug, heupen of dijen.

Bekkenbodemspierspanning

Stel je voor dat je bekkenbodemspieren, als stille wachters, voortdurend in spanning verkeren. Langdurige stress, angst, of verkeerde houding kunnen ervoor zorgen dat deze spieren zich verkrampt en gespannen gedragen. Het resultaat? Een doffe, aanhoudende pijn in het perineum, alsof je lichaam je voorzichtig probeert te waarschuwen dat het tijd is om los te laten en te ontspannen.

Anale fissuren of scheurtjes

Een kleine, maar venijnige boosdoener kan zich voordoen als een anale fissuur of anaal kloofje – een minuscuul scheurtje in het zachte weefsel rond de anus. Wat lijkt op een eenvoudig ongemak, kan leiden tot scherpe pijn die uitstraalt naar het perineum, een constante herinnering aan het kwetsbare karakter van ons lichaam.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)

Soms kan pijn in het perineum wijzen op een dieper liggend verhaal. Seksueel overdraagbare aandoeningen zoals herpes genitalis of gonorroe kunnen verborgen blijven achter een sluier van subtiele symptomen, met pijn in het perineum als hun stille toeschouwer. De huid en zenuwen raken geïrriteerd, en je lichaam probeert je zachtjes te wijzen op iets dat meer aandacht verdient.

Chronisch bekkenpijnsyndroom

Dit syndroom is als een raadsel dat artsen en patiënten soms samen proberen op te lossen. Het is een verzamelnaam voor aanhoudende pijn in het bekkengebied, vaak zonder duidelijke oorzaak. Soms voelt het alsof de pijn je bekken in een greep houdt, met het perineum als de zwijgende getuige van dit mysterie.

Hormonale schommelingen

Hormonale schommelingen kunnen ook de boosdoener zijn. Hormonen hebben de kracht om subtiele veranderingen in het lichaam te veroorzaken en soms kunnen ze ongemerkt een rol spelen bij pijn in het perineum. Na de menopauze bijvoorbeeld, kan de daling van oestrogeen leiden tot een dunner wordend weefsel en een gevoelige huid, waardoor dit gebied kwetsbaarder wordt voor irritatie en ongemak.

Langdurig zitten op harde oppervlakken

Zittend op een harde stoel kan het perineum soms het slachtoffer worden van je zitgedrag. Druk en compressie kunnen de bloedstroom belemmeren, waardoor er ongemak ontstaat dat zich langzaam opbouwt. Het is alsof je lichaam vraagt om een zachte, ondersteunende ondergrond om weer tot rust te komen.

Onderzoek en diagnose

Pijn in het perineum is als een onwelkome gast op een plek die normaal gesproken weinig aandacht vraagt. Deze ongemakkelijke, soms branderige of doffe pijn tussen balzak en anus of vagina en anus, kan je dag flink verstoren. De weg naar verlichting begint met een grondige speurtocht naar de bron van het ongemak. Laten we samen kijken hoe de arts, als een zorgvuldige detective, deze mysterieuze pijn onderzoekt en diagnoseert.

Het verhaal van je pijn (Anamnese)

De arts begint met een diepgaand gesprek, alsof hij probeert een verhaal te ontrafelen. Hoe lang heb je al last van deze pijn? Is het plotseling begonnen of sloop het langzaam je leven binnen? Is de pijn scherp als een dolk, brandend als vuur, of juist dof en zeurend? Voel je het continu, of steekt het vooral op tijdens bepaalde activiteiten, zoals zitten, plassen of zelfs vrijen? Dit soort vragen geven de arts de eerste aanwijzingen over wat zich in het stille perineum afspeelt.

Handen aan het werk (Fysiek onderzoek)

Vervolgens gaat de arts op onderzoek uit met een zorgvuldige, maar doortastende hand. Het perineum wordt nauwkeurig onderzocht op zwellingen, huidirritaties of andere zichtbare tekenen van onrust. Door zachtjes te drukken en te palperen, ontdekt de arts waar de pijn het meest voelbaar is en of er sprake is van overgevoelige plekken of knobbeltjes die extra aandacht vragen. Het voelt misschien onwennig, maar dit onderzoek biedt waardevolle hints naar de oorzaak van de pijn.

Dieper in het mysterie (Aanvullende tests)

Als de bron van de pijn nog steeds een mysterie blijft, schakelt de arts mogelijk over naar geavanceerdere onderzoeksmethoden. Denk aan:

• Urineonderzoek: Een simpel potje urine kan een schat aan informatie opleveren. Is er misschien sprake van een ontsteking in de urinewegen die pijn uitstraalt naar het perineum?
• Echografie: De arts kan een echo gebruiken als een "binnenspiegel" om de interne structuren van het bekkengebied te bekijken. Dit helpt om problemen zoals abcessen, cysten of zelfs een ingeklemde zenuw op te sporen.
• Rectaal of vaginaal onderzoek: Soms moet de arts verder kijken naar de prostaat, baarmoeder of omliggende weefsels. Dit kan helpen om verborgen ontstekingen, vergrotingen of tumoren te ontdekken die ongemerkt hun invloed uitoefenen op het perineum.

Oplossingen vinden (Diagnose)

Na al deze speurwerkzaamheden komt de arts hopelijk tot een diagnose. Misschien is het een eenvoudige verklaring zoals een geïrriteerde zenuw, een lichte ontsteking, of misschien zelfs spierverkramping door stress. Maar het kan ook iets complexer zijn, zoals prostaatontsteking, pudendale zenuwbeknelling of een verborgen abces. Hoe dan ook, nu de bron van de pijn is opgespoord, kan de weg naar herstel beginnen.

Het perineum is misschien niet een plek waar je vaak bij stilstaat, maar als de pijn er eenmaal toeslaat, verdient het je volledige aandacht. Met een grondige diagnose en wat speurwerk van je arts kom je snel dichter bij de bron van je ongemak – en een stap dichter bij de verlichting die je verdient.

Behandeling van perineumpijn

Als de bron van je perineumpijn eenmaal is ontdekt, begint de volgende fase van deze mysterieuze reis: de behandeling. De aanpak kan variëren, afhankelijk van de oorzaak van de pijn, maar het doel is altijd hetzelfde: verlichting bieden en jou weer comfortabel laten bewegen, zitten en leven. Laten we de verschillende wegen naar herstel verkennen, van eenvoudige oplossingen tot geavanceerdere methoden.

Rust en warmte: De kalmerende kracht van stilte

Soms is het antwoord verrassend simpel. Je lichaam vraagt misschien gewoon om rust. Als de pijn wordt veroorzaakt door een overbelaste spier of lichte irritatie, kan het verminderen van de druk op het perineum al wonderen doen. Probeer zachte zitkussens die de druk verlichten, en laat warmte een troostende rol spelen: een warm bad of een verwarmingskussen kan spanning en pijn verzachten, als een zachte omhelzing voor je pijnlijke gebied.

Ontspanningsoefeningen: Je spieren leren loslaten

Wanneer stress en spanning je bekkenbodem in een knoop hebben gelegd, kan het tijd zijn om je lichaam te leren ontspannen. Bekkenbodemoefeningen, vaak onder begeleiding van een fysiotherapeut, helpen om de spieren die je perineum omringen, los te maken. Denk aan oefeningen die je spieren zachtjes laten ontspannen en weer activeren, zoals oefeningen voor je bekken – een dans van ontspanning en herstel.

Medicatie: Helende helpers in pil- of zalfvorm

Als ontstekingen of infecties de schuldige zijn, kan de arts je medicijnen voorschrijven die als trouwe helpers optreden. Antibiotica kunnen bijvoorbeeld een prostaat- of urineweginfectie verjagen, terwijl ontstekingsremmers zoals ibuprofen de pijn en zwelling verminderen. Soms is een plaatselijke verdovende crème of zalf ook een slimme keuze om de pijn direct te kalmeren.

Zenuwbehandeling: De ingeklemde zenuw bevrijden

Wanneer een ingeklemde zenuw, zoals de pudenduszenuw, je perineum in zijn greep houdt, kan de arts overgaan op zenuwblokkades of injecties. Deze blokkades helpen de zenuw tijdelijk te verdoven, waardoor de pijnprikkels verdwijnen als sneeuw voor de zon. Dit biedt je lichaam de kans om te genezen zonder constante signalen van pijn.

Chirurgische ingrepen: De laatste halte voor verlichting

Voor ernstige gevallen, zoals een teelbaltorsie, diepere abcessen, of blijvende zenuwcompressie, kan een operatie noodzakelijk zijn. Dit is de laatste halte op de weg naar herstel, waar de chirurg zorgvuldig ingrijpt om het probleem direct aan te pakken. Hoewel dit een meer ingrijpende oplossing is, kan het de sleutel zijn tot volledige verlichting en een pijnvrije toekomst.

Alternatieve therapieën: Nieuwe wegen naar verlichting

Voor wie het traditionele pad niet voldoende soelaas biedt, zijn er alternatieve behandelingen te overwegen. Acupunctuur bijvoorbeeld, waarbij fijne naaldjes strategisch worden geplaatst om de energiebanen in balans te brengen en de pijn te verlichten. Ook massage of mindfulness kunnen verrassend effectief zijn om zowel lichaam als geest te kalmeren.

Elke behandeling van perineumpijn is als een persoonlijke routekaart naar genezing. Het kan een mix van rust, medische interventies en spierontspanning vereisen, maar met geduld en zorg is de bestemming altijd hetzelfde: je lichaam weer vrij laten bewegen zonder die hinderlijke pijn. Dus wat je route ook is, weet dat de eindbestemming verlichting is – en dat de weg ernaartoe met zorg en aandacht geplaveid is.

Prognose

De prognose van perineumpijn hangt af van de oorzaak, maar in veel gevallen is er een lichtpuntje aan het einde van de tunnel. Als de pijn wordt veroorzaakt door iets eenvoudigs zoals spierverkramping of een lichte ontsteking, kun je met rust, wat warmte en misschien wat ontspanningsoefeningen al binnen enkele weken flinke verbetering verwachten. De spieren ontspannen, de pijn trekt zich langzaam terug en voor je het weet, is je lichaam weer in balans.

Bij infecties die de boosdoener zijn, zoals prostaatontsteking of een abces, kunnen antibiotica of andere medicatie al snel verlichting bieden. Het kan even duren voordat alles volledig herstelt, maar je voelt doorgaans binnen enkele dagen verbetering zodra de behandeling aanslaat. Als de pijn het gevolg is van een zenuwbeknelling of een meer complexe oorzaak zoals pudenduszenuwcompressie, dan kan het herstel wat meer geduld vergen. Hier kan het nodig zijn om meerdere behandelingen te proberen, van zenuwblokkades tot fysiotherapie, voordat je de volledige verlichting voelt. Maar zelfs in deze gevallen is herstel vaak haalbaar, al kan het langer duren.

Voor degenen die met ernstigere oorzaken kampen, zoals een chirurgisch ingreep vereisende aandoening, is de weg misschien wat langer, maar ook dan gloort er meestal hoop aan de horizon. Met de juiste zorg en opvolging kunnen zelfs meer gecompliceerde gevallen worden opgelost, zodat je uiteindelijk weer zonder pijn door het leven kunt gaan.

Kortom, of je nu snel herstelt of een langere weg bewandelt, perineumpijn is over het algemeen iets dat goed te behandelen is. Geduld, de juiste behandelingen en een positieve houding helpen je om uiteindelijk weer pijnvrij te zijn, klaar voor nieuwe avonturen zonder ongemak.

Complicaties

Complicaties van perineumpijn kunnen soms als ongewenste verrassingen om de hoek komen kijken, vooral als de onderliggende oorzaak niet tijdig wordt aangepakt. Hier zijn enkele mogelijke complicaties die je liever niet tegenkomt:

• Chronische pijn: Wat begon als een tijdelijk ongemak kan zich ontwikkelen tot een langdurige metgezel. De pijn kan zich dieper in het lichaam nestelen en constant op de achtergrond aanwezig blijven.
• Bewegingsbeperking: Door de pijn kan je houding veranderen, en voor je het weet, vermijd je bepaalde bewegingen of activiteiten. Dit kan weer leiden tot stijfheid en problemen elders in het lichaam, zoals rug- of heuppijn.
• Slaapproblemen: Pijn in het perineum kan het lastig maken om een comfortabele slaaphouding te vinden, waardoor je nachtrust verstoord raakt. Chronisch slechte slaap kan op zijn beurt weer leiden tot vermoeidheid en prikkelbaarheid overdag.
• Infectie verspreiding: Als een abces of infectie in het perineum niet goed wordt behandeld, kan dit zich verder in het lichaam verspreiden. Denk aan ontstekingen die zich door de omliggende weefsels en zelfs naar andere organen verplaatsen.
• Zenuwschade: Bij langdurige druk of beknelling van de zenuwen kan blijvende zenuwschade ontstaan. Dit kan leiden tot gevoelloosheid, tintelingen of zelfs krachtverlies in het gebied, en soms daarbuiten.
• Seksuele disfunctie: Langdurige perineumpijn kan een stoorzender zijn in de slaapkamer. De pijn kan het moeilijk maken om te ontspannen tijdens intieme momenten, wat op zijn beurt invloed kan hebben op je seksuele gezondheid en relaties.
• Psychische gevolgen: Chronische pijn in het perineum kan niet alleen fysiek, maar ook mentaal zwaar wegen. Het kan leiden tot gevoelens van frustratie, angst, of zelfs depressie als de pijn langdurig aanhoudt zonder verlichting.

Preventie van perineumpijn

Neem de volgende maatregelen in acht:

• Goede zithouding: Vermijd langdurig zitten op harde oppervlakken. Gebruik indien nodig een kussen om druk te verlichten.
• Bekkenbodemoefeningen: Versterk en ontspan regelmatig de bekkenbodemspieren om spanning en verkramping te voorkomen.
• Hygiëne: Zorg voor goede hygiëne om infecties, zoals abcessen of ontstekingen, in het perineumgebied te voorkomen.
• Bescherming tijdens sport: Draag de juiste bescherming bij activiteiten die het perineum kunnen belasten, zoals fietsen of paardrijden.
• Gezonde leefstijl: Voorkom constipatie en overgewicht door een [ARTIKEL=192451]vezelrijk dieet/ARTIKEL] en voldoende beweging, wat de druk op het perineum vermindert.
• Stressmanagement: Beperk stress om spanningsgerelateerde pijn in het perineum te voorkomen. Ontspanningstechnieken kunnen hierbij helpen.

Lees verder

• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Pijn bij het plassen bij man en vrouw: symptomen en oorzaak
• Perineale pijn (pijnlijk perineum): symptomen en oorzaken
• Pijn aan de anus of anale pijn: oorzaken van pijnlijke anus
• Perineum: functie, anatomie en aandoeningen van het perineum