Pijn in de zij of flank: rechts en links en pijn in de rug

Wat zijn de mogelijke oorzaken pijn in zij rechts en links? Pijn in zij of flank verwijst naar pijn of ongemak in de zijkant van de buik, direct boven de heup. Je kunt last hebben van pijn in rechterzij of de linkerzij. Als je last hebt van je flank (pijn in je zij) kan dit een aantal mogelijke oorzaken hebben. Pijn in zij kan gepaard gaan met klachten als misselijkheid, braken, bewegingsdrang en andere klachten. Zo gaat bijvoorbeeld een longontsteking gepaard met hoesten. En pijn in rug of pijn in zij aan één of beide kanten wat gepaard gaat met pijn bij plassen, kan wijzen op een nierbekkenontsteking. Pijn in de zij en rug, ofwel het gebied tussen de onderste ribben en de billen, duidt meer op nierpijn. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van pijn in rechterzij en/of linkerzij (pijn in zij rechts achter rug of pijn in zij links achter rug)? Flankpijn kan allerlei oorzaken hebben, zoals nierstenen, nierbekkenontsteking, spierletsel in de flank, galstenen en urineweginfectie.

• Wat is pijn in de flank?
• Constante pijn in de zij of acute pijn
• Zeurende of stekende pijn
• Pijn in de zij, maar geen onderliggende aandoening
• Nierpijn
• Pijn in de zij: wie krijgt het, wat betekent het, en waar speelt het zich af?
• Wat zijn de mogelijke oorzaken van pijn in de flank of pijn in de zij?
• Pijn in de zij door een urinewegaandoening
• Pijn in zij door urineweginfectie
• Suprapubische pijn door blaasproblemen
• Niersteenkoliek
• Nierinfarct
• Ureterstenose
• Pijn in zij door niercyste
• Pijn in flanken en rug door niertumor
• Inwendige geslachtsorganen van de vrouw
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Aandoeningen aan eierstok of ovarium
• Endometriose als oorzaak van flankpijn
• Galblaas, lever en alvleesklier
• Galsteenkoliek
• Pancreatitis of alvleesklierontsteking
• Leverziekten
• Pijn in de zij door een darmaandoening
• Mechanische ileus of obstructie-ileus
• Diverticulitis
• Acute appendicitis of blindedarmontsteking
• Obstipatie
• Ontstekingsziekten van de darm
• Flankpijn door zenuwpijn
• Beknelde zenuw in de rug
• Intercostale neuralgie
• Gordelroos
• Spieren rechts of links
• Spierspasmen
• Spierletsel
• Myofasciaal pijnsyndroom
• Overige oorzaken
• Lumbago (lage rugpijn)
• Artritis
• Ziekte van Bechterew
• Infectie in de wervelkolom
• Wervelfractuur
• Flankpijn als gevolg van osteoporose (botontkalking)
• Uitdroging of dehydratie
• Longontsteking
• Pleuritis (ontsteking van het longvlies)
• Zwevende-ribsyndroom
• LACNES
• Aorta-aneurysma
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijn in de flank of zij
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van flankpijn: Hoe houd je je flanken gezond en pijnvrij?
• Casus: Pijn in de zij of flank rechts met uitstraling naar de rug
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Wat is pijn in de flank?

Pijn aan de zij of flank verwijst naar pijn of ongemak in de zijkant van de buik, direct boven de heup. Flankpijn verwijst eigenlijk naar pijn in je zij en rug. Meestal is de pijn (erger) aan één kant van je lichaam. De meeste mensen ervaren ten minste één keer in hun leven flankpijn, en het is meestal van korte duur. Als je er langere tijd last van houdt of als de klachten verergeren, dan is het verstandig om je huisarts te raadplegen.

Constante pijn in de zij of acute pijn

Constant aanwezige en/of ernstige pijn kan worden veroorzaakt door een ernstige onderliggende medische aandoening, zoals een infectie in de urinewegen of de nieren of dehydratie (uitdroging). Bij pijn die acuut ontstaat zonder duidelijke oorzaak kan aan een niersteen gedacht worden, de zogenaamde koliek. Nierstenen kunnen zich echter ook presenteren door chronische enkelzijdige flankpijn, soms aangeduid als rugklachten. Chronische pijn kan ook wijzen op verschillende andere oorzaken.

Zeurende of stekende pijn

Pijn in de zij kan bestaan uit stekende, zeurende of doffe pijn en de pijn kan steeds aanwezig zijn of komen en gaan, of juist getriggerd worden door lopen of andere bewegingen.

Pijn in de zij, maar geen onderliggende aandoening

Pijn in zij hoeft niet altijd te wijzen op een onderliggende aandoeningen. Zo kan pijn in de zij of een steek in de zij optreden na sporten (hardlopen). Wanneer je na het slapen wakker wordt met pijn in je rug of pijn in zij, kan dit komen door een slecht matras of bedbodem.

Pijn in de zij: wie krijgt het, wat betekent het, en waar speelt het zich af?

Het kan zomaar gebeuren: een scherpe steek in je zij, een zeurende pijn die lijkt te komen en gaan, of een ongemakkelijke druk die zich net onder je ribben ophoopt. Pijn in de zij, ook wel flankpijn genoemd, is een veelvoorkomend symptoom dat zich aan beide zijden van het lichaam kan voordoen. Of je nu links of rechts pijn voelt, het kan variëren van mild ongemak tot een intense, stekende pijn die je direct laat stoppen met wat je doet. Maar wie krijgt eigenlijk last van deze pijn, en speelt het zich overal ter wereld op dezelfde manier af? Laten we eens duiken in de wereld van pijn in de zij.

Wie krijgt pijn in de zij?
Iedereen kan op een gegeven moment in zijn of haar leven last krijgen van pijn in de zij, ongeacht leeftijd of geslacht. Het is een symptoom dat breed voorkomt, maar sommige mensen hebben meer kans dan anderen. Leeftijd speelt vaak een rol: naarmate we ouder worden, nemen bepaalde gezondheidsproblemen die flankpijn kunnen veroorzaken, zoals nierstenen of spierspanningen, toe. Mensen met een inactieve levensstijl of een ongezond voedingspatroon lopen een hoger risico op aandoeningen zoals nierproblemen, die vaak gepaard gaan met flankpijn.

Sporters, vooral hardlopers, krijgen ook vaak te maken met steken in de zij. Dit wordt vaak veroorzaakt door kramp in de spieren tussen de ribben of door spanning op het middenrif tijdens inspanning. Hier is het goede nieuws: deze pijn is meestal onschuldig en verdwijnt zodra de inspanning stopt. Maar als de pijn aanhoudt, kan dit een aanwijzing zijn voor onderliggende gezondheidsproblemen die nader onderzoek vereisen.

Man versus vrouw: spelen er verschillen?
Er zijn zeker verschillen tussen mannen en vrouwen als het gaat om pijn in de zij. Hoewel zowel mannen als vrouwen last kunnen krijgen van flankpijn, kunnen de onderliggende oorzaken verschillen:

• Mannen hebben vaker last van nierstenen, een veelvoorkomende oorzaak van acute, intense pijn in de zij. Nierstenen komen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, vooral rond de leeftijd van 40 tot 60 jaar. Dit type pijn treedt vaak plotseling op en kan uitstralen naar de onderrug of liesstreek.

• Vrouwen daarentegen hebben meer kans op pijn in de zij door gynaecologische problemen, zoals een cyste op de eierstok of endometriose, die naast bekkenpijn ook flankpijn kan veroorzaken. Bovendien kunnen vrouwen tijdens de zwangerschap flankpijn ervaren door de toenemende druk op de buikspieren en organen.

Wist je dat vrouwen zelfs vaker nierinfecties krijgen dan mannen? Dit komt door de kortere urinewegen bij vrouwen, wat betekent dat bacteriën sneller de nieren kunnen bereiken. Deze infecties kunnen leiden tot een diepe, zeurende pijn aan één kant van de rug of zij, vaak gepaard met koorts of misselijkheid.

Regionale verschillen: pijn over de wereld
De oorzaken en frequentie van pijn in de zij kunnen ook afhangen van waar je woont. In landen waar mensen veel zout of oxalaatrijke voedingsmiddelen eten (zoals spinazie en rabarber), komen nierstenen vaker voor. Bijvoorbeeld, in gebieden met hete klimaten, zoals het zuidwesten van de Verenigde Staten of het Midden-Oosten, is het risico op uitdroging en nierstenen groter, wat vaker tot flankpijn leidt. Uitdroging kan de concentratie van mineralen in de urine verhogen, wat leidt tot de vorming van stenen.

In regio's waar mensen een actief buitenleven leiden en veel sporten, zoals Scandinavië of delen van Australië, zijn flankklachten door spieroverbelasting of ribkrampen vaker te zien. Anderzijds, in landen met minder toegang tot gezondheidszorg en een hoger voorkomen van infecties (zoals bepaalde delen van Afrika en Azië), kan pijn in de zij vaker een teken zijn van nierinfecties of parasitaire ziekten zoals schistosomiasis, die de urinewegen kan aantasten.

Risicogroepen en risicofactoren: wie loopt meer kans?
Bepaalde groepen mensen lopen meer risico op pijn in de zij dan anderen. Mensen met overgewicht, een zittende levensstijl, of een hoge zoutinname lopen een verhoogd risico op nierproblemen, wat pijn in de zij kan veroorzaken. Rokers hebben ook meer kans op nierproblemen en zelfs nierkanker, wat zich kan uiten als flankpijn. Daarnaast spelen familiegeschiedenis en genetische aanleg een rol: als nierstenen of nierziekten in je familie voorkomen, heb je een groter risico om deze pijn te ervaren.

• Voorbeeld: Een persoon met een hoge bloeddruk heeft een grotere kans op nierproblemen, omdat de nieren worden beschadigd door de verhoogde druk in de bloedvaten. Dit kan leiden tot aanhoudende pijn in de zij, vaak gepaard met andere symptomen zoals moeite met plassen of zwelling van de enkels.

Conclusie: een complex, maar herkenbaar symptoom
Pijn in de zij komt overal ter wereld voor, en hoewel de oorzaken kunnen variëren van onschuldig tot ernstig, is het belangrijk om goed te luisteren naar wat je lichaam je probeert te vertellen. Van nierstenen en infecties tot gynaecologische problemen en spierkrampen, de onderliggende redenen voor deze pijn zijn divers. Mannen en vrouwen kunnen elk hun eigen specifieke risico’s en oorzaken hebben, en factoren zoals leeftijd, leefstijl en waar je woont spelen ook een belangrijke rol. Wat de oorzaak ook is, als pijn in de zij aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen, is het altijd verstandig om medisch advies in te winnen.

Wat zijn de mogelijke oorzaken van pijn in de flank of pijn in de zij?

Verschillende omstandigheden, variërend van ernstig tot relatief onschuldig, kunnen leiden tot pijn in de flank. Enkele veel voorkomende oorzaken (met de belangrijkste symptomen) zijn:


Deze aandoeningen zullen we hieronder in vogelvlucht bespreken.

Pijn in de zij door een urinewegaandoening

Het urinewegstelsel bestaat uit een aantal organen die urine produceren en daarna afvoeren.

Pijn in zij door urineweginfectie

Een urineweginfectie duidt op een infectie of ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de urinewegen (nierbekken, urineleiders, blaas en plasbuis). Meestal blijft een urineweginfectie beperkt tot het slijmvlies van de blaas. Dit gaat gepaard met bekende blaasontstekingsklachten, met pijn die uitstraalt naar de onderrug. De infectie-verwekkende bacteriën (vaak afkomstig uit de darmflora) dringen zich via de plasbuis de blaas binnen. Vrouwen zijn gevoeliger voor urineweginfecties, aangezien de afstand tussen de plasbuis en anus bij vrouwen veel korter is dan bij mannen. Indien een urineweginfectie opstijgt van de lagere naar de hogere urinewegen (bijvoorbeeld bij een niet opgemerkte, of niet adequaat behandelde blaasontsteking), kan een nierbekkenontsteking ontstaan.

Suprapubische pijn door blaasproblemen

Bij blaasontstekingen of andere aandoeningen aan de blaas, zoals blaasstenen of een overactieve blaas[/ARTIKEL, kan pijn zich uitbreiden naar de flanken.

Niersteenkoliek

Een [ARTIKEL=54264]niersteenkoliek of -aanval uit zich in aanvalsgewijze, krampende pijn in de zij, wat uitstraalt naar de lies. Deze heftige pijnaanvallen gaan vaak gepaard met misselijkheid (en braken) en bewegingsdrang. Je kunt door de hevige pijn niet stil blijven zitten of liggen. Bloed in de urine en vaak en pijnlijk urineren horen er ook bij. Thans behoort het tot de mogelijkheden nierstenen te vergruizen, waarbij een operatieve ingreep niet meer nodig is.

Nierinfarct

Een nierinfarct ontstaat wanneer zich in één van de grotere slagaderen van de nier een stolsel vormt, waardoor een deel van de nier geen bloed, en dus geen zuurstof meer krijgt. Het deel van de nier dat geen zuurstof meer krijgt kan daardoor afsterven. Een dergelijk stolsel kan gevormd worden door bijvoorbeeld ernstige aderverkalking (atherosclerose). Ofschoon atherosclerose vaak voorkomt, is een nierinfarct zeldzaam. Door middel van computertomografisch onderzoek kan de diagnose 'nierinfarct' gesteld worden.

Ureterstenose

Een ureterstenose duidt op een vernauwing (stenose) van de urineleider (ureter). Als gevolg hiervan ontstaat een ophoping van urine in het nierbekken. Dit kan de nier beschadigen. De nier kan zelfs zijn functie geheel verliezen.

Pijn in zij door niercyste

Een niercyste is een blaasje, gevuld met vocht en bij een niercyste bevindt deze zich in de nier. Soms kunnen er meerdere van deze cysten in de nier voorkomen. Wanneer er zeer veel van deze cysten op beide nieren voorkomen, spreekt men cystenieren. Hier kunnen meerdere oorzaken aan ten grondslag liggen. Cystenieren kunnen allerlei klachten geven. Deze klachten kunnen bestaan vaak uit pijn en een ongemakkelijk gevoel ter hoogte van de onderrug of zij. Nieren met cysten zijn vaak groter dan normale, gezonde nieren.

Pijn in flanken en rug door niertumor

In Nederland wordt jaarlijks ongeveer 2.000 keer de diagnose nierkanker gesteld. Het niercelcarcinoom welke ontstaat in de nierbuisjes, is de meest voorkomende niertumor bij volwassenen. Deze vorm van kanker geeft in het begin meestal geen klachten en daarom is het zo moeilijk om de ziekte in een vroeg stadium vast te stellen. Later kan je bloed in de urine aantreffen of kun je last krijgen van aanhoudende pijn in de rug of flanken.

Inwendige geslachtsorganen van de vrouw

Pijn in de zij of flank kan bij ene vrouw ook afkomstig zijn van haar inwendige geslachtsorganen. De geslachtsdelen in het lichaam van een vrouw (inwendige geslachtsdelen) zijn:

• Vagina (schede)
• Baarmoederhals (cervix)
• Baarmoeder (uterus)
• Eileiders (tubae uterinae)
• Eierstokken (ovaria)

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (ook wel extra-uteriene graviditeit, afgekort EUG, genoemd) bevindt de bevruchte eicel zich buiten de baarmoeder, veelal in de eileider. Ongeveer één procent van alle zwangerschappen loopt uit op een EUG. Een EUG resulteert vaak niet in een voldragen zwangerschap. Bloedverlies is in veel gevallen het eerste duidelijke verschijnsel van een EUG. Dit gaat vaak gepaard met pijn (krampen van de eileider). Deze pijn manifesteert zich meestal aan één kant van de buik of onder in de buik.

Aandoeningen aan eierstok of ovarium

Aandoeningen van de eierstokken betreffen vooral ontstekingen en gezwellen. Deze aandoeningen kunnen onder meer gepaard gaan met pijn in de zij.

Endometriose als oorzaak van flankpijn

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies (endometrium) buiten de baarmoeder groeit, vaak op de eierstokken, eileiders of in het bekkengebied. Deze abnormale weefselgroei kan leiden tot ernstige pijn, vooral tijdens de menstruatiecyclus, en kan zich ook manifesteren als flankpijn.

Hoewel endometriose vaak wordt geassocieerd met pijn in de onderbuik of bekkengebied, kunnen vrouwen ook last krijgen van uitstralende pijn naar de flanken (zijkanten van het lichaam), vooral als de endometriose zich heeft verspreid naar de urinewegen, nieren of het gebied rondom de darmen. De ontsteking en littekenvorming veroorzaakt door endometriose kan de omliggende weefsels en organen beïnvloeden, wat kan leiden tot aanhoudende of terugkerende pijn in de flank.

Waarom veroorzaakt endometriose flankpijn?
Uitstralende pijn: Endometriose veroorzaakt vaak diepe pijn die kan uitstralen naar omliggende delen van het lichaam. Als de endometriose bijvoorbeeld groeit op of rond de darmen, kan dit druk uitoefenen op zenuwen, waardoor de pijn zich uitbreidt naar de flanken.

• Endometriose van de urinewegen: Soms kan endometriose zich ontwikkelen op of rondom de urineleiders of de nieren, wat leidt tot flankpijn die lijkt op de pijn van nierstenen of een nierinfectie. Dit kan gepaard gaan met moeite of pijn bij het plassen.

• Ontstekingsreacties: De ontsteking veroorzaakt door endometriose kan leiden tot irritatie van omliggende spieren en weefsels, waardoor spierpijn en stijfheid in de zij ontstaan. Dit kan vooral optreden tijdens de menstruatie, wanneer de endometrioseweefsels bloeden en een ontstekingsreactie veroorzaken.

Symptomen van endometriose-gerelateerde flankpijn

• Terugkerende pijn aan één of beide zijden van de flank, vooral tijdens de menstruatie.
• Uitstralende pijn vanuit het bekken naar de onderrug of flanken.
• Moeite of pijn bij het plassen, wat wijst op betrokkenheid van de urinewegen.
• Pijn tijdens of na het eten, wat kan wijzen op darmendometriose.

Behandeling van endometriose-gerelateerde flankpijn
De behandeling van flankpijn veroorzaakt door endometriose richt zich op het onder controle krijgen van de endometriose zelf. Mogelijke behandelingen zijn:

• Hormonale therapie: Anticonceptiva of andere hormonale behandelingen kunnen de groei van endometrioseweefsel onderdrukken en zo de pijn verminderen.
• Pijnstillers: Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) zoals ibuprofen kunnen helpen bij het verlichten van de ontsteking en pijn.
• Laparoscopische chirurgie: In ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om het overtollige endometrioseweefsel te verwijderen, wat vaak de pijn verlicht.

Endometriose kan, afhankelijk van de mate waarin het zich heeft verspreid, aanzienlijke pijn en ongemak in de flank veroorzaken. Tijdige diagnose en behandeling zijn essentieel om de pijn te beheersen en de levenskwaliteit te verbeteren.

Galblaas, lever en alvleesklier

De galblaas is een peervormig orgaantje, gelegen aan de onderkant van de lever rechts bovenin de buik. Je lever ligt aan de rechterkant van je lichaam, boven in de buikholte vlak achter de ribben. De alvleesklier is een langgerekte trosvormige klier. Dit orgaan ligt boven in de buik, linksachter en vlak voor de wervelkolom.

Galsteenkoliek

In de galblaas kan geconcentreerde gal gaan kristalliseren waardoor er kleine kristallen ontstaan die galstenen kunnen vormen. Als een dergelijk steentje uit de galblaas wordt gedreven, kan het klem komen te zitten voor de galblaasuitgang of in de galweg, met als gevolg dat er een galsteenkoliek ontstaat. De galweg probeert uit alle macht het galsteentje door samentrekking naar de darm te drijven. Dit veroorzaakt aanvalsgewijze pijn rechts in de bovenbuik met soms uitstralende pijn rechtsom naar de rug of het schouderblad. Misselijkheid en braken komen ook vaak voor. Verder is er sprake van bewegingsdrang; je kunt tijdens een aanval niet stil blijven zitten of liggen; je moèt van de pijn bewegen.

Pancreatitis of alvleesklierontsteking

Pancreatitis is een ontsteking van de alvleesklier. Acute alvleesklierontsteking begint meestal met een plotseling opkomende hevige pijn in de bovenbuik: midden of rechts, maar zelden links. Deze pijn kan uitstralen naar de rug, linkerzij en linkerschouder en verergert als je beweegt.

Leverziekten

Ziekten zoals hepatitis (een ontsteking van de lever) of levercirrose kunnen ook pijn in de rechterflank veroorzaken, aangezien de lever zich aan de rechterkant van het lichaam bevindt. Leververvetting of tumoren kunnen vergelijkbare klachten geven.

Pijn in de zij door een darmaandoening

Pijn in de zij kan ook komen door een darmziekte.

Mechanische ileus of obstructie-ileus

Men spreekt van 'ileus' als de voedselpassage in de darm stilstaat. Bij mechanische ileus of obstructie-ileus is de darm verstopt vanwege een mechanische belemmering of obstakel die de doorgang blokkeert. Mogelijke oorzaken zijn:

• een verdraaiing van de darm, ook wel darmkronkel of volvulus genoemd;
• het knel zitten van de darm door littekenweefsel (zogeheten verklevingen);
• een gezwel of tumor die de doorgang blokkeert.

Diverticulitis

Een divertikel verwijst naar een goedaardige uitstulping in de dikke darm. Wanneer deze ontstoken raakt, spreekt men van diverticulitis. Een courante klacht is buikpijn, meestal links onder in de buik. Hoe diverticulitis ontstaat, is niet duidelijk. De ontsteking gaat meestal vanzelf over; bij pijn kun je paracetamol gebruiken.

Acute appendicitis of blindedarmontsteking

Acute appendicitis of blindedarmontsteking begint vaak met pijnklachten rond of boven de navel, welke uiteindelijk naar de rechter onderbuik zakt. Soms heb je eerst last van misselijkheid en moet je braken. Je hebt vaak een lichte temperatuurverhoging en je voelt je niet lekker. Het aanraken van de buik en het daarna loslaten doet pijn, vooral rechtsonder. Daarnaast doet hoesten en lachen soms pijn. Vervoerspijn komt ook vaak voor, bijvoorbeeld als je in een auto zit die over een verkeersdrempel of andere hobbel rijdt.

Obstipatie

Obstipatie of verstopping kan darmkrampen genereren die aanleiding kunnen geven tot lichte of zware, al dan niet langdurige buikpijn in de onderbuik of buikpijn die uitstraalt naar één kant van de buik (meer in de zij).

Ontstekingsziekten van de darm

Ontstekingsziekten van de darm, zoals de ziekte van Crohn, kunnen aanleiding geven tot onder meer buikpijn en pijn in de zij. De ziekte van Crohn kan onder meer de volgende klachten geven:

• dunne ontlasting of diarree, vaak gepaard met bloed en slijm;
• buikpijn;
• Soms obstipatie (verstopping);
• bloedarmoede;
• gewichtsverlies;
• vermoeidheid;
• koorts;
• wondjes, fistels en abcessen, vaak rond je anus.

Flankpijn door zenuwpijn

Pijn in de zij of flank kan ook veroorzaakt worden door zenuwpijn.

Beknelde zenuw in de rug

Door artrose van de lendenwervels (dat zijn de onderste wervels van de rug) kunnen botwoekeringen en uitstulpingen aan de wervels ontstaan. Deze woekeringen vernauwen de ruimte tussen de wervels, waardoor deze dichter tegen elkaar aan komen te liggen. Hierdoor raken de zenuwwortels bekneld (beknelde zenuw).

Intercostale neuralgie

Dit is een zenuwpijn langs de ribben, vaak veroorzaakt door irritatie of ontsteking van de intercostale zenuwen (de zenuwen tussen de ribben). Deze pijn kan uitstralen naar de flank en wordt vaak verergerd door beweging of ademhaling.

Gordelroos

Gordelroos (Herpes Zoster) is een infectie van een zenuw als gevolg van een virus en wel het virus dat bij kinderen waterpokken veroorzaakt. Het virus duikt na de waterpokken onder in het lichaam en is daarna latent aanwezig in de zenuwknopen. Op latere leeftijd kan het virus weer actief worden en de kop opsteken. Meestal gebeurt dit in de zenuwknoop van één van de romp of buikzenuwen. Dat verklaart meteen de naam 'gordelroos'. Gordelroos begint normaal gesproken met pijn en soms met jeuk in een plek op de romp, vaak in de flank of op de rug.

Spieren rechts of links

Spierspasmen

Spasmen van de rugspieren veroorzaken soms tergende pijnen in de onderrug en in de flanken. Mogelijke oorzaken zijn overbelasting of verrekking van de rugspieren, slechte houding en rugletsel of trauma.

Spierletsel

Spierletsel in de flank kan ook de oorzaak zijn van pijn in de zij. Het gaat hierbij om schade of spanning van de spieren aan de zijkant van het lichaam, tussen de ribben en het bekken. Dit kan optreden door een plotselinge verrekking, overmatige belasting of trauma aan het gebied. Symptomen kunnen bestaan uit pijn, gevoeligheid en beperkte beweging.

Myofasciaal pijnsyndroom

Bij myofasciaal pijnsyndroom kunnen triggerpoints in de rug of flankspieren pijn veroorzaken die uitstraalt naar de zij. Dit wordt vaak veroorzaakt door overbelasting van de spieren of een slechte lichaamshouding.

Overige oorzaken

Mogelijke andere oorzaken van pijn in de zij of flankpijn zijn onder meer:

Lumbago (lage rugpijn)

Lumbago verwijst naar plotselinge (acute) lage rugpijn, welke nogal eens samengaat met verkramping van spieren en irritatie van de lage rugwervels. Verschillende oorzaken kunnen lumbago veroorzaken, waar overbelasting er één van is. Niet adequaat behandelde spit kan leiden tot lumbago.

Artritis

Artritis, in het bijzonder artritis die de wervelkolom beïnvloedt, kan een bron zijn van aanzienlijke lage rugpijn.

Ziekte van Bechterew

De ziekte van Bechterew is een vorm van inflammatoire artritis, die voornamelijk de wervelkolom aantast, kan leiden tot pijn in de rug en flanken. De pijn verergert vaak 's nachts en kan gepaard gaan met stijfheid.

Infectie in de wervelkolom

Een ontsteking van de wervelkolom geeft meestal rugpijn, gelokaliseerd laag in de rug.

Wervelfractuur

Ten gevolge van een val van grote hoogte, een verkeersongeluk of door andere oorzaken kan een fractuur ontstaan in één of
meerdere wervels.

Flankpijn als gevolg van osteoporose (botontkalking)

Osteoporose, of botontkalking, is een aandoening waarbij de botten geleidelijk hun dichtheid en sterkte verliezen, waardoor ze broos en kwetsbaar worden. Dit kan leiden tot fracturen, zelfs bij geringe belasting of lichte trauma’s. Hoewel osteoporose vaak asymptomatisch is in de beginfase, kan het in latere stadia leiden tot aanzienlijke pijn, met name in de rug, flanken en ribben, als gevolg van wervelfracturen of druk op de omliggende structuren.

Oorzaken van flankpijn bij osteoporose
De belangrijkste oorzaak van flankpijn bij osteoporose is de ontwikkeling van wervelbreuken of samengedrukte wervels (compressiefracturen). Deze komen vaak voor in de lage rug of de thoracale wervelkolom (middenrug), en kunnen pijn uitstralen naar de flanken.

• Wervelfracturen: Osteoporose verzwakt de botten, waardoor de wervels in de rug kwetsbaar worden voor fracturen. Dit kan gebeuren door iets eenvoudigs als een hoestbui, tillen van een zwaar object, of zelfs spontaan zonder directe oorzaak. Een compressiefractuur kan acute pijn veroorzaken die uitstraalt naar de flanken en ribben, vooral wanneer de wervels aan beide kanten van de wervelkolom worden aangetast.
• Verandering in houding: Chronische osteoporose kan ook leiden tot een kromme houding (kyfose) als gevolg van ingezakte wervels, wat de spieren en ligamenten rond de wervelkolom overbelast. Deze overbelasting kan resulteren in pijn die zich naar de flanken uitstrekt.
• Zwakkere ribben: Bij gevorderde osteoporose kunnen ook de ribben brozer worden, wat kan leiden tot fracturen. Deze fracturen kunnen pijn veroorzaken in de zij, vooral bij ademhaling of beweging.

Symptomen van flankpijn door osteoporose

• Acute pijn: Flankpijn door een wervelfractuur kan plotseling opkomen, vaak na een klein trauma of beweging. De pijn is scherp en gelokaliseerd aan de zijkant van het lichaam, maar kan ook uitstralen naar de rug of onderbuik.
• Chronische pijn: In het geval van meerdere compressiefracturen kan de pijn aanhouden en chronisch worden. De pijn kan verergeren bij bepaalde bewegingen, zoals buigen, draaien of tillen.
• Mobiliteitsproblemen: De pijn kan zo ernstig zijn dat het moeilijk wordt om rechtop te staan of te lopen. Veel mensen met osteoporose ontwikkelen daardoor een voorovergebogen houding, wat de druk op de flanken en rug verhoogt.

Uitdroging of dehydratie

Uitdroging kan optreden na het verlies van veel vocht en zouten als gevolg van bijvoorbeeld zeer hoge koorts, braken, ernstige diarree, (fors) bloedverlies, hevige transpiratie, bij gebruik van bepaalde medicijnen of bij extreme hitte.

Longontsteking

Een longontsteking (pneumonie) is een ontsteking van de longblaasjes en het omringende weefsel en dit gaat gepaard met hoesten (soms droog en pijnlijk en soms met groen slijm), kortademigheid en pijn in de borst of pijn in de zij. Verder heb je last van koorts en algemeen ziek zijn.

Pleuritis (ontsteking van het longvlies)

Bij pleuris raakt het longvlies ontstoken, wat pijn kan veroorzaken in de flank, vooral bij diep ademhalen, hoesten of niezen. Dit kan optreden bij longinfecties of auto-immuunziekten.

Zwevende-ribsyndroom

Bij flankpijn kan ook gedacht worden aan zwevende ribben. De pijn bij het zwevende-ribsyndroom, ook wel rib-tip syndroom of costo-iliacaal syndroom genoemd, wordt beschreven als zeurend, min of meer constant aanwezig en soms in hevigheid toenemend. Vaak zie je een duidelijke samenhang met bewegen of lichaamshouding. Het zwevende rib-syndroom kan ontstaan door een scheve zit- of werkhouding. Ook bepaalde sporten die zijdelings worden uitgevoerd zoals fitness en rek-en strekoefeningen kunnen de klachten veroorzaken. Ouderdom kan ook een rol spelen. Bij oudere mensen zie je dat de tussenwervelschijven dunner worden, waardoor de wervelkolom inzakt. Het uiteinde van de onderste rib kan hierdoor bij inbuiging tegen het bekken aantikken. Dit veroorzaakt hinderlijke pijnklachten.

LACNES

Er kan sprake zijn van een beknelling zijn van de zenuw in de schuine buikspieren; dit wordt LACNES genoemd. Dit staat voor: 'Lateral Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome'. Dit is de zijdelingse vorm van ACNES (buikwandpijnsyndroom). Kenmerkend aan LACNES-pijn is dat deze zich altijd op één specifieke plek in de flank bevindt en met één vinger is aan te wijzen.

Aorta-aneurysma

Een abdominaal aorta-aneurysma is een uitstulping of verwijding van de aorta in het buikgebied, die pijn in de zij kan veroorzaken als het aneurysma groeit. Deze pijn kan acuut en ernstig worden als het aneurysma scheurt, wat een medische noodsituatie is.

Onderzoek en diagnose

Bij pijn in de flank of zij zal de arts eerst vragen stellen over de aard van de pijn, zoals waar het precies zit, hoe lang het al duurt, of er andere symptomen bij komen kijken (zoals koorts, misselijkheid, of problemen met plassen), en wat de pijn eventueel triggert of verlicht.

De arts zal ook een lichamelijk onderzoek doen, waarbij hij of zij onder andere in je zij en rug kan drukken om te voelen of er gevoeligheid of zwelling is.

Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kan verder onderzoek nodig zijn, zoals:

• Urineonderzoek: Dit kan helpen om een urineweginfectie of nierproblemen op te sporen.
• Bloedonderzoek: Dit kan helpen bij het identificeren van ontstekingen, infecties of problemen met de nieren of lever.
• Echografie of CT-scan: Beeldvormend onderzoek kan nodig zijn om nierstenen, cysten, tumoren of galstenen zichtbaar te maken.
• MRI-scan: Dit kan worden gebruikt om problemen met de wervelkolom of spieren beter te bekijken.

Door deze onderzoeken kan de arts een nauwkeurige diagnose stellen en een passend behandelplan voorstellen.

Behandeling van pijn in de flank of zij

De behandeling van pijn in de flank of zij hangt volledig af van de onderliggende oorzaak. Hier zijn enkele mogelijke behandelingen op basis van de verschillende oorzaken:

• Urineweginfectie: Deze wordt meestal behandeld met antibiotica om de infectie te bestrijden. Drink voldoende water om je lichaam te helpen de bacteriën uit te spoelen.
• Nierstenen: Kleine nierstenen kunnen vaak vanzelf uit het lichaam worden gepasseerd door voldoende water te drinken en pijnstillers te gebruiken. Grotere stenen kunnen vergruisd worden met schokgolven (lithotripsie) of chirurgisch verwijderd worden.
• Niercysten of tumoren: De behandeling hangt af van de ernst. Kleine cysten worden vaak alleen in de gaten gehouden, terwijl grotere cysten of tumoren mogelijk operatief verwijderd moeten worden.
• Spierpijn of spierspasmen: Dit wordt meestal behandeld met rust, warmte- of koudekompressen, en pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol. Rek- en ontspanningsoefeningen kunnen ook helpen.
• Beknelde zenuw of zenuwpijn: Behandeling kan bestaan uit fysiotherapie, ontstekingsremmers en pijnstillers. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn om de zenuwdruk te verlichten.
• Galsteenkoliek: Dit kan behandeld worden met pijnstillers en in sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de galblaas te verwijderen.
• Longontsteking of andere infecties: Dit vereist vaak antibiotica en voldoende rust om te herstellen.

Nierinfecties (pyelonefritis)
Bij nierinfecties zijn antibiotica de primaire behandeling, net zoals bij urineweginfecties, maar vaak zijn sterkere of langer durende kuren nodig. In ernstige gevallen kan ziekenhuisopname nodig zijn om intraveneuze antibiotica te geven. Het drinken van veel water is ook essentieel om de infectie te helpen uitspoelen, en pijnstillers zoals paracetamol kunnen worden voorgeschreven om de pijn te verlichten.

Endometriose
Voor vrouwen met flankpijn door endometriose kan hormonale therapie, zoals de anticonceptiepil of hormoonbehandelingen, helpen de groei van endometriaal weefsel te remmen. In ernstigere gevallen kan een laparoscopische operatie nodig zijn om overtollig weefsel te verwijderen, wat de pijn aanzienlijk kan verminderen.

Gynaecologische cysten
Bij eierstokcysten die pijn in de zij veroorzaken, kan afwachten soms voldoende zijn, aangezien veel cysten vanzelf verdwijnen. Bij aanhoudende klachten kunnen hormonale behandelingen zoals de anticonceptiepil helpen. Indien de cysten te groot zijn of een torsie veroorzaken, kan chirurgische verwijdering noodzakelijk zijn.

Maag-darmproblemen (bijv. darmobstructie of prikkelbare darm syndroom)
Bij pijn in de zij door maag-darmproblemen, zoals een darmobstructie, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de obstructie op te heffen. Bij prikkelbare darm syndroom (PDS) kan dieetverandering (zoals vezelrijk voedsel of het vermijden van uitlokkende voedingsmiddelen), stressmanagement, en medicatie tegen krampen of constipatie verlichting bieden.

Herpes Zoster (gordelroos)
Als pijn in de zij wordt veroorzaakt door gordelroos, kunnen antivirale middelen zoals aciclovir de duur van de symptomen verkorten als ze vroeg worden toegediend. Pijnstillers en kalmerende crèmes kunnen helpen om de huidirritatie te verminderen. In ernstige gevallen kan een zenuwblokkade worden gebruikt om de pijn te beheersen.

Ontsteking van de dikke darm (colitis)
Bij mensen met colitis die pijn in de zij ervaren, hangt de behandeling af van de ernst van de ontsteking. Mildere gevallen kunnen worden behandeld met ontstekingsremmende medicatie zoals mesalazine. Ernstigere gevallen kunnen corticosteroïden vereisen of zelfs chirurgische interventie als de ontsteking niet onder controle komt.

Blindedarmontsteking (appendicitis)
Bij pijn in de rechterflank door appendicitis is de behandeling meestal een spoedoperatie om de ontstoken appendix te verwijderen (appendectomie). Als de ontsteking vroeg wordt ontdekt, kan de patiënt soms behandeld worden met antibiotica, maar een operatie is vaak noodzakelijk om complicaties te voorkomen.

Pancreatitis
Flankpijn door pancreatitis wordt meestal behandeld in het ziekenhuis. Dit kan intraveneuze vloeistoffen, pijnstillers en soms antibiotica omvatten als er een infectie aanwezig is. In ernstige gevallen kunnen chirurgische of endoscopische procedures nodig zijn om galstenen of andere obstructies die pancreatitis veroorzaken, te verwijderen.

Ribfracturen
Bij een ribfractuur, die vaak scherpe pijn in de zij kan veroorzaken, bestaat de behandeling meestal uit rust en pijnstillers zoals paracetamol of NSAID’s (ibuprofen). In sommige gevallen wordt ademhalingsoefeningen voorgeschreven om longcomplicaties te voorkomen, vooral bij oudere patiënten.

Pleuritis (ontsteking van het longvlies)
Als de pijn in de zij afkomstig is van pleuritis, wordt deze vaak veroorzaakt door infecties zoals een longontsteking of virussen. De behandeling kan bestaan uit antibiotica (bij een bacteriële oorzaak), ontstekingsremmers en voldoende rust. Bij ernstige ademhalingsproblemen kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn.

Osteoporose of botproblemen
Bij flankpijn als gevolg van botontkalking (osteoporose) of botbreuken kunnen calcium- en vitamine D-supplementen, samen met medicijnen zoals bisfosfonaten, helpen de botmassa te versterken en het risico op toekomstige breuken te verminderen. Fysiotherapie kan ook nuttig zijn om mobiliteit te herstellen.

Stressgerelateerde spierpijn
Als flankpijn wordt veroorzaakt door stress of spanning, kunnen ontspanningstechnieken of ademhalingsoefeningen helpen. Massage en fysiotherapie kunnen de gespannen spieren in de flankstreek ontlasten.

Zenuwbeschadiging door hernia of compressie
Wanneer pijn in de zij afkomstig is van een beknelde zenuw door een hernia of compressie, kan fysiotherapie helpen om de druk van de zenuw af te halen. In ernstigere gevallen kan chirurgie nodig zijn om de onderliggende oorzaak van de zenuwcompressie te corrigeren.

Prognose

De prognose van pijn in de zij is vaak geruststellend, afhankelijk van wat de oorzaak is en hoe snel je actie onderneemt. Voor veel mensen is de pijn tijdelijk – denk aan een overbelaste spier, een urineweginfectie of een niersteen die vanzelf passeert – en kan verlichting snel worden gevonden met de juiste behandeling. In deze gevallen is de vooruitblik meestal zonnig, met volledig herstel binnen dagen of weken.

Maar wanneer de oorzaak complexer is, zoals bij een hernia, nierproblemen of gynaecologische aandoeningen, kan het pad naar herstel wat langer en hobbeliger zijn. Toch blijft ook hier de prognose veelal positief, mits tijdige medische hulp wordt ingeschakeld. Met moderne behandelopties, van medicijnen tot minimaal invasieve ingrepen, kan de pijn effectief worden aangepakt en verdere complicaties worden voorkomen. Kortom, hoe eerder je de oorzaak aanpakt, hoe beter de uitkomst en hoe sneller je weer zorgeloos door het leven kunt gaan.

Complicaties

Pijn in de zij lijkt soms een onschuldig probleem, maar als het onbehandeld blijft of de onderliggende oorzaak ernstig blijkt te zijn, kunnen complicaties zich op onverwachte manieren ontwikkelen. Van nierfalen tot chronische zenuwpijn, de gevolgen kunnen divers en ingrijpend zijn. Laten we de complicaties van pijn in de zij onder de loep nemen, met boeiende voorbeelden en verrassende feiten en weetjes.

Nierfalen: als de motor hapert
Bij ernstige aandoeningen zoals onbehandelde nierstenen of een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) kan de pijn in de zij zich ontwikkelen tot nierfalen. Wanneer de nierfunctie achteruitgaat, kan het lichaam niet meer goed filteren, wat leidt tot een opeenhoping van afvalstoffen in het bloed.

• Johan, een 45-jarige man, negeerde de scherpe pijn in zijn zij en bleef doorgaan zonder medische hulp. Wat begon als een vervelende niersteen leidde uiteindelijk tot een complete blokkade van zijn urinewegen en permanente schade aan zijn nieren. Na een spoedoperatie herstelde hij, maar zijn nierfunctie bleef slechts 50%.

Weetje: Wist je dat ongeveer 10% van de wereldbevolking ooit last krijgt van nierstenen? Zonder behandeling kan dit leiden tot ernstige nierproblemen.

Chronische zenuwpijn (postherpetische neuralgie)
Gordelroos, dat zich vaak presenteert als een brandende pijn in de zij, kan na genezing van de huiduitslag leiden tot chronische zenuwpijn, ook wel postherpetische neuralgie genoemd. Dit komt voor bij ongeveer 1 op de 5 mensen die gordelroos krijgen, en de pijn kan maanden tot zelfs jaren aanhouden.

• Na een vervelende aanval van gordelroos had Maria, 63, het gevoel dat haar huid voortdurend in brand stond, zelfs lang nadat de blaasjes waren verdwenen. De brandende zenuwpijn bleef, vooral in haar zij, en verstoorde haar nachtrust maandenlang. Ondanks behandelingen met pijnstillers en zenuwmedicatie bleef de pijn haar leven beïnvloeden.

Feitje: 70% van de gevallen van postherpetische neuralgie komt voor bij mensen ouder dan 60 jaar. Hoe ouder je bent, hoe groter de kans op langdurige complicaties.

Longontsteking en ademhalingsproblemen
Pijn in de zij kan soms het gevolg zijn van een longontsteking of pleuritis (ontsteking van het longvlies). Als de ontsteking verergert en niet goed wordt behandeld, kan dit leiden tot ademhalingsproblemen en in ernstige gevallen zelfs tot sepsis – een levensbedreigende complicatie waarbij een infectie zich door het hele lichaam verspreidt.

• Annemarie, een 52-jarige roker, kreeg last van pijn in haar rechterzij en negeerde de lichte koorts die ermee gepaard ging. Ze dacht dat het een lichte verkoudheid was, maar enkele dagen later werd ze met ernstige ademhalingsproblemen naar het ziekenhuis gebracht. Ze had een longontsteking ontwikkeld, die zonder behandeling was verergerd.

Weetje: Elk jaar worden meer dan 1 miljoen mensen wereldwijd opgenomen in het ziekenhuis vanwege complicaties van een longontsteking. Vroege behandeling is cruciaal om ernstige gevolgen te voorkomen.

Nierfalen door ureterstenose
Een vernauwing van de urineleider (ureterstenose) kan pijn in de zij veroorzaken doordat de urine niet goed wordt afgevoerd. Als deze aandoening onbehandeld blijft, kan dit leiden tot permanente nierschade en uiteindelijk nierfalen.

• Een 58-jarige vrouw, die aanhoudende pijn in haar linkerzij negeerde, ontdekte na maanden dat haar linker nier nauwelijks meer functioneerde door een langdurige verstopping van de urineleider. Haar arts vertelde haar dat ze haar nier zou verliezen, tenzij een operatie het proces kon stoppen.

Feitje: 20% van de nierstenen leidt tot ernstige complicaties zoals ureterstenose als ze te lang in de urinewegen blijven zitten.

Darmperforatie door diverticulitis
Bij onbehandelde of ernstige diverticulitis kan een ontstoken divertikel (uitstulping in de darm) uiteindelijk scheuren, wat leidt tot een darmperforatie. Dit is een medische noodsituatie die kan leiden tot peritonitis (buikvliesontsteking) en sepsis.

• Frank, een 67-jarige man, had al weken pijn in zijn linkerzij en voelde zich steeds zieker, maar hij bleef het negeren. Op een avond kreeg hij een scherpe pijnscheut en belandde in het ziekenhuis. De diagnose: een gescheurde divertikel. Hij had geluk dat hij op tijd werd geopereerd.

Weetje: Jaarlijks hebben ongeveer 200.000 mensen wereldwijd te maken met darmperforaties door onbehandelde diverticulitis. Een snelle operatie kan levens redden.

Verlammingsverschijnselen door wervelfracturen bij osteoporose
Bij mensen met osteoporose kunnen wervelfracturen voorkomen, wat intense pijn in de zij kan veroorzaken. Als deze breuken niet worden behandeld, kan de compressie van zenuwen leiden tot verlammingsverschijnselen of chronische pijn die de mobiliteit ernstig beperkt.

• Tineke, een 74-jarige vrouw met osteoporose, kreeg een kleine wervelfractuur na een onschuldig lijkende val. Ze negeerde de pijn in haar zij, maar naarmate de tijd verstreek, begon ze moeite te krijgen met lopen. De wervelfractuur had haar zenuwen dusdanig beschadigd dat een operatie nodig was om verdere schade te voorkomen.

Feitje: Osteoporose veroorzaakt wereldwijd meer dan 8,9 miljoen fracturen per jaar, wat neerkomt op een fractuur elke 3 seconden.

Preventie van flankpijn: Hoe houd je je flanken gezond en pijnvrij?

Flankpijn kan ongemakkelijk zijn en je dagelijks functioneren flink verstoren, maar gelukkig zijn er tal van manieren om het te voorkomen. Het begint allemaal met een gezonde levensstijl en het beschermen van de organen en spieren die in dit gebied betrokken zijn. Hier zijn enkele praktische en effectieve tips om flankpijn te voorkomen:

Hydratatie is de sleutel
Een van de meest voorkomende oorzaken van flankpijn is nierstenen. Door dagelijks voldoende water te drinken, kun je de kans op nierstenen aanzienlijk verminderen. Het drinken van 2 tot 3 liter water per dag helpt je nieren om afvalstoffen effectief te filteren en vermindert de kans op het ontwikkelen van pijnlijke nierstenen.

Feitje: Uitdroging is een belangrijke risicofactor voor nierstenen, en uit onderzoek blijkt dat mensen die voldoende water drinken maar liefst 40% minder kans hebben op het ontwikkelen van nierstenen.

Een gezond dieet
Een uitgebalanceerd dieet met voldoende vezels kan helpen bij het voorkomen van aandoeningen zoals constipatie en diverticulitis, die vaak pijn in de zij kunnen veroorzaken. Vermijd overmatig zout, want dit kan de vorming van nierstenen bevorderen, en zorg voor een dieet rijk aan groenten, fruit, volkoren producten en magere eiwitten.

Tip: Beperk de inname van oxalaatrijk voedsel, zoals spinazie en rabarber, als je gevoelig bent voor nierstenen. Deze voedingsmiddelen kunnen namelijk bijdragen aan de vorming van calciumoxalaatstenen.

Beweeg regelmatig
Spiergerelateerde flankpijn, zoals spierspasmen of overbelasting, kan worden voorkomen door regelmatig te bewegen. Oefeningen gericht op het versterken van je kernspieren, zoals pilates of krachttraining, helpen om de rug en flanken sterk en flexibel te houden. Een sterke kern beschermt je tegen blessures door overbelasting of plotselinge bewegingen.

Voorbeeld: Dagelijkse stretching en het doen van eenvoudige oefeningen om de rugspieren te versterken, zoals planken of rugligoefeningen, kunnen de kans op spiergerelateerde pijn aanzienlijk verminderen.

Til met beleid
Onjuiste tiltechnieken kunnen leiden tot rug- en flankpijn, vooral als de spieren in de rug overbelast raken. Zorg er altijd voor dat je met je benen tilt en niet vanuit je rug. Houd zware voorwerpen dicht bij je lichaam en vermijd het draaien van je rug tijdens het tillen.

Houd je urinewegen gezond
Het voorkomen van urineweginfecties is essentieel om pijn in de zij te vermijden. Zorg voor een goede hygiëne, vermijd het ophouden van urine en zorg voor voldoende vochtinname om de urinewegen goed door te spoelen. Vrouwen kunnen na het plassen en na seksuele activiteit het beste van voren naar achteren vegen om de kans op infecties te verminderen.

Voorkom overbelasting van de rug
Zorg voor een ergonomisch verantwoorde houding bij zitten en staan. Een slechte houding kan leiden tot rug- en flankklachten. Stel je bureau en stoel goed af en wissel regelmatig van houding, vooral als je lange tijd zit.

Tip: Probeer een kleine wandeling te maken of te rekken elke 30 minuten als je een zittend beroep hebt. Dit kan helpen om de druk op je rug en flanken te verminderen.

Onderhoud een gezond gewicht
Overgewicht of obesitas kan extra druk uitoefenen op de spieren en organen in de flankstreek, wat de kans op pijn vergroot. Door op een gezond gewicht te blijven, verminder je niet alleen de belasting op je spieren en gewrichten, maar houd je ook je nieren, lever en galblaas in goede conditie.

Stop met roken
Roken verhoogt het risico op nierproblemen, zoals nierkanker, die zich kunnen manifesteren als pijn in de flank. Door te stoppen met roken, verlaag je niet alleen je kans op nierproblemen, maar verbeter je ook je algehele gezondheid.

Feitje: Roken verdubbelt het risico op nierkanker, een veelvoorkomende oorzaak van langdurige flankpijn.

Behandel ziekten tijdig
Veel onderliggende aandoeningen die flankpijn veroorzaken, zoals urineweginfecties, galstenen of nierziekten, kunnen ernstige complicaties veroorzaken als ze niet tijdig worden behandeld. Het is daarom belangrijk om je arts te raadplegen zodra je merkt dat je last hebt van symptomen zoals pijn bij het plassen, bloed in de urine of hevige pijn in de zij.

Voorbeeld: Regelmatige medische controles, vooral bij mensen met een voorgeschiedenis van nierproblemen of diabetes, kunnen helpen om vroege tekenen van nierproblemen op te sporen voordat ze ernstigere pijn veroorzaken.

Casus: Pijn in de zij of flank rechts met uitstraling naar de rug

Patiënt

Karel, 50 jaar, accountant.

Klachten

Karel heeft sinds drie dagen hevige pijn in zijn rechterflank, die uitstraalt naar zijn rug. De pijn is constant en verergert bij beweging. Hij heeft ook last van misselijkheid en heeft bovendien moeite met plassen.

Onderzoek

• Anamnese: Karel heeft geen bekende nierproblemen of eerdere episodes van flankpijn. Hij heeft geen recente trauma’s en er zijn geen veranderingen in dieet of medicatie.
• Fysiek onderzoek: Palpatie van de rechterflank is pijnlijk, vooral over de nierstreek. Geen zichtbare zwelling of huidveranderingen. Vitale functies zijn stabiel, maar Karel heeft lichte koorts.
• Laboratoriumonderzoek: Urineonderzoek toont bloed en witte bloedcellen. Bloedonderzoek toont verhoogde ontstekingswaarden en een lichte verhoging van het creatininegehalte.
• Beeldvorming: Een CT-scan van de buik bevestigt de aanwezigheid van een niersteen in de rechter nier.

Diagnose

De arts stelt de diagnose: Niersteen (urolithiasis) in de rechter nier, met secundaire ontsteking.

Behandeling

• Pijnbestrijding: Gebruik van NSAID's zoals ibuprofen of sterke pijnstillers indien nodig.
• Hydratatie: Stimuleren van een verhoogde vochtinname om het doorspoelen van de steen te bevorderen.
• Medische interventie: De arts zal een procedure overwegen, zoals extracorporele schokgolflithotripsie (ESWL) of ureteroscopie, om de steen te verwijderen als hij niet vanzelf passeert.

Advies

• Vochtinname: Karel moet minimaal 2-3 liter water per dag drinken om de steen door te spoelen.
• Dieet: Vermijden van oxalaatrijke voedingsmiddelen en een aangepast dieet volgen teneinde toekomstige stenen te voorkomen.
• Medische follow-up: Karel moet terugkomen voor een follow-up om te beoordelen of de steen is gepasseerd en om eventuele verdere behandeling te plannen.

Prognose

Met de juiste behandeling en hydratatie kan Karel’s niersteen mogelijk vanzelf passeren. Als de steen te groot is, kan medische interventie nodig zijn. Regelmatige controle en aanpassingen in het dieet kunnen helpen om toekomstige nierstenen te voorkomen.

Lees verder

• Pijn aan de heup: oorzaken van heuppijn of pijnlijke heupen
• Pijn in onderrug: pijnlijke onderrug links, rechts en midden
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Pijn in zij: oorzaken van pijn in de rechterzij of linkerzij
• Pijn aan de ribben: oorzaken van ribpijn of pijnlijke ribben