Pijn aan de heup: oorzaken van heuppijn of pijnlijke heupen

Pijn aan de heup of heuppijn is een vervelende en invaliderende klacht. Het heupgewricht bestaat uit de heupkop en de heupkom, welke onderdeel is van het bekken en het bovenbeen. Coxalgie is pijn aan de heup door een aandoening van het heupgewricht en het weefsel rond het heupgewricht. De meest voorkomende oorzaken van heuppijn zijn heupartrose en slijmbeursontsteking. Andere mogelijke oorzaken zijn tumoren, botbreuken, heupkopafwijkingen en infecties. Bij artrose staat pijn meestal op de voorgrond, vooral bij het starten van een beweging en bij belasting. Een slijmbeursontsteking in de heup geeft pijn aan de buitenzijde van de heup, waarbij de pijn kan uitstralen naar de zijkant van het been richting de knie. Dit kan gepaard gaan met lokale roodheid, zwelling en warmte. Heuppijn na hardlopen kan duiden op een slijmbeursontsteking in de heup. Dit is een bekende hardloopblessure. Maar ook als je nooit hardloopt, kan deze slijmbeurs ontstoken raken.

• Wat is heuppijn of coxalgie?
• Wat zijn de mogelijke oorzaken van pijn aan de heup?
• Pijn aan de heup door heupartrose
• Secundaire artrose
• Primaire artrose
• Pijn aan de heup door slijmbeursontsteking
• Vrouwen
• Val op de heup
• Trochantair pijnsyndroom
• Wat zijn de klachten en symptomen?
• Slijmbeursontsteking
• Heupartrose
• Trochantair pijnsyndroom
• Behandeling van pijnlijke heupen
• Behandeling van een slijmbeursontsteking
• Behandeling van heupartrose
• Wat te doen bij het trochantair pijnsyndroom
• Huisarts raadplegen

Wat is heuppijn of coxalgie?

Coxalgie is pijn aan de heup of pijn rond het heupgewricht door een aandoening van het heupgewricht en het weefsel rond het heupgewricht.

Wat zijn de mogelijke oorzaken van pijn aan de heup?

Heuppijn kan allerlei oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaken van pijn aan de heup zijn:

• heupartrose (coxartrose); en
• slijmbeursontsteking (bursitis trochanterica).

Andere oorzaken van pijn aan de heup zijn:

• tumoren (zeldzaam);
• botbreuken;
• heupkopafwijkingen; en
• infecties.

Pijn aan de heup door heupartrose

Wanneer het kraakbeen van het heupgewricht wordt aangetast door slijtage, dan spreekt men van 'artrose'. Hierbij neemt de hoogte van de kraakbeenlaag af, als gevolg waarvan het gewricht meer op elkaar komt te zitten. Artrose kenmerkt zich door klachten als stijfheid en gewrichtspijn.

Er worden twee typen artrose van de heup onderscheiden:

• primaire artrose; en
• secundaire artrose.

Secundaire artrose

Secundair artrose kan al op jongere leeftijd optreden en is het gevolg van een reeds bestaande afwijking, zoals:

• aangeboren heupafwijkingen (bijvoorbeeld een afwijking van de vorm van de heupkom, waarbij deze te ondiep is aangelegd wat 'dysplasie' wordt genoemd);
• doorgemaakte heupontstekingen;
• bepaalde ziekten van de heup op de kinderleeftijd (bijvoorbeeld de ziekte van Perthes en de epifysiolysis capitis femoris);
• een doorgemaakt trauma zoals een gebroken heup (fractuur) of een uit de kom schieten van de heup (luxatie);
• een heupkopnecrose, ook wel osteonecrose van de heupkop genoemd of avasculaire necrose (het afsterven van de heupkop).

Primaire artrose

Bij een geleidelijke, regelmatige vermindering van de hoogte van de kraakbeenlaag van de heupkop, spreekt men van primaire artrose. Vooral oudere vrouwen hebben hier last van. Er treedt bij secundaire artrose niet alleen een vermindering van de hoogte van het kraakbeen op, maar er wordt ook botwoekeringen aan het gewricht (osteofyten) gezien.

Pijn aan de heup door slijmbeursontsteking

Wat is het?
Een slijmbeurs is een met vloeistof gevuld zakje, een soort stootkussen dat op uitstekend botdelen zit en helpt de wrijving tussen botten en pezen te verminderen, hetgeen de beweging versoepelt. Ontsteking van de slijmbeurs –gelegen tussen spier en bot–ontstaat meestal door overbelasting door bijvoorbeeld (trap)lopen of als gevolg van een hardloopblessure door bijvoorbeeld een verkeerde trainingsopbouw of een verkeerde looptechniek.

Vrouwen

Bij vrouwen van middelbare leeftijd komt een slijmbeursontsteking van de heup vaker voor. Dit komt doordat vrouwen normaliter een breder bekken hebben dan mannen en hun voeten staan iets dichter bij elkaar, waardoor ter hoogte van de slijmbeurs iets meer druk ontstaat.

Val op de heup

Door een val op de heup kan ook een slijmbeursontsteking ontstaan. Het herstel hiervan is vaak een langdurige zaak.

Trochantair pijnsyndroom

Het trochantair pijnsyndroom geeft pijn aan de buitenkant van de heup en de pijn is vaak erger als je loopt of op je heup ligt. In veel gevallen ontstaat dit pijnsyndroom als gevolg van veranderingen op de plek waar de pezen aan het bot vastzitten, of is de slijmbeurs ontstoken. Het pijnsyndroom is genoemd naar een uitsteeksel van het bot van het bovenbeen, de zogeheten 'trochanter'.

Wat zijn de klachten en symptomen?

Slijmbeursontsteking

Een slijmbeursontsteking geeft pijn aan de buitenzijde van de heup, waarbij de pijn kan uitstralen naar de zijkant van het been richting de knie. Dit kan gepaard gaan met lokale roodheid, zwelling en warmte. De pijn aan de heup neemt toe wanneer je loop of trap loopt, maar ook in rust is de pijn aanwezig. Meestal wordt de pijn erger bij het naar buiten brengen van de been.

Heupartrose

Heupartrose kan pijn en stijfheid veroorzaken, vooral bij de volgende activiteiten:

• het opstaan uit bed of van een stoel;
• bij het instappen van een auto;
• bij het traplopen.

Pijn bij heupartrose wordt vaak pijn ervaren in de lies en bovenbeen, met uitstralingspijn naar de bil en de knie. Het bewegen van het gewricht wordt langzaamaan steeds pijnlijker en moeilijker. Er ontstaat een mankend looppatroon. Handelingen als aandoen van schoenen en veters strikken wordt een steeds zwaardere opgave. Op een gegeven ogenblik kan de pijn zodanig zijn dat je slaap erdoor verstoord wordt. Bij artrose kunnen vooral 's ochtends de gewrichten stijf zijn. Dit wordt ook wel 'ochtendstijfheid' genoemd.

Trochantair pijnsyndroom

Bij het trochantair pijnsyndroom ervaar je pijn aan de buitenzijde van de heup. Deze pijn kan weken tot maanden aanhouden en straalt soms uit naar de zijkant van het hele bovenbeen tot aan de knie. Soms straalt de pijn uit naar de onderrug of bil. Als je loopt of op de aangedane heup ligt, voel je de pijn.

Behandeling van pijnlijke heupen

Behandeling van een slijmbeursontsteking

Relatieve rust, dat wil zeggen de belasting verminderen of te veranderen, in combinatie met een trainingsschema van rekken en spierversterkende oefeningen, is in de meeste gevallen voldoende. Eventueel kan de pijn bestreden worden met ontstekingsremmende medicatie. Soms wordt fysiotherapie voorgeschreven en een injectie in de slijmbeurs of in de pees kan tijdelijk helpen. Een operatie is bijna nooit nodig.

Behandeling van heupartrose

Fysiotherapie of warmtetherapie geeft vaak verlichting van de klachten. Ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's) bestrijden de 'ontstekingsverschijnselen' van het gewrichtskapsel waardoor de pijn verlicht wordt. Soms is er een indicatie voor een 'nieuwe heup', een zogeheten totale heupartroplastiek.

Wat te doen bij het trochantair pijnsyndroom

Het trochantair pijnsyndroom kan vanzelf overgaan. Fysiotherapie kan helpen en tegen de pijn kan een injectie met pijnstillende en ontstekingsremmende medicijnen nodig zijn. Als dit onvoldoende soelaas biedt, kan een operatie helpen door een orthopedisch chirurg.

Huisarts raadplegen

Raadpleeg je huisarts bij aanhoudende heuppijn of pijn in heup.

Lees verder

• Pijn in lies of liespijn: oorzaken van een pijnlijke lies
• Heuppijn of pijn in heup: symptomen, oorzaak en behandeling
• Gekneusde heup: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Pijn in de zij of flank: rechts en links en pijn in de rug
• Heupklachten: symptomen en oorzaken klachten in de heup