Heupartrose (slijtage van de heup, coxartrose)

Artrose van de heup, ook wel coxartrose genoemd, is een veel voorkomend probleem, met name bij oudere mensen. Heupartrose is een aandoening waarbij het kraakbeen in het heupgewricht is aangedaan, waardoor het heupgewricht stroever wordt, wat uiteindelijk vaak leidt tot pijnklachten. Hier leest u alles over coxartrose.

Indeling

• Wat is artrose van de heup (coxartrose)?
• Hoe vaak komt coxartrose (slijtage van de heup) voor in Nederland?
• Wat zijn de oorzaken van slijtage van de heup (coxartrose)?
• Wat zijn de risicofactoren die aanleiding kunnen geven tot artrose van de heup (coxartrose)?
• Wat zijn de symptomen van artrose van de heup (coxartrose)?
• Hoe wordt artrose van de heup (coxartrose) gediagnosticeerd?
• Hoe wordt artrose van de heup (coxartrose) behandeld?

Wat is artrose van de heup (coxartrose)?

Heupartrose is in Nederland een veel vóórkomende gewrichtsaandoening. Artrose is een degeneratieve gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen is aangedaan. Kraakbeen bevindt zich in gewrichten en zorgt ervoor dat een gewrichtsoppervlak glad is, waardoor er goede beweging mogelijk is. Kraakbeen is dus iets anders dan bot. Bij heupartrose neemt het gewrichtskraakbeen in het heupgewricht af in dikte, heupartrose wordt daarom ook wel eens heupslijtage genoemd. Bij zeer ernstige slijtage is het zelfs zo dat het bot kan worden aangetast, de beschermdende werking van het kraakbeen is dan verdwenen. In het heupgewricht bevindt zich kraakbeen op het ronde, bovenste gedeelte van het bot van het bovenbeen (de heupkop) en op de heupkom, wat onderdeel is van het bekken (de heupkom wordt ook wel het acetabulum genoemd). Samen vormen deze twee onderdelen het heupgewricht, een gewricht waarin een de heupkop kan draaien in de heupkom. Daartussen bevindt zich nog een kraakbeenschijf, de meniscus.

Hoe vaak komt coxartrose (slijtage van de heup) voor in Nederland?

Volgens het RIVM leden in 2007 ongeveer 238.000 personen aan coxartrose (82.000 mannen en 156.000 vrouwen).

Wat zijn de oorzaken van slijtage van de heup (coxartrose)?

De belangrijkste oorzaak voor artrose is in het algemeen leeftijd. Hoe ouder men is, hoe meer risico er bestaat op het ontwikkelen van artrose. In dat opzicht is de term slijtage van de knie zeer illustratief: hoe langer en intensiever men de heup heeft gebruikt, hoe hoger de kans op het ontwikkelen van coxartrose.

Daarnaast geven eerdere letsels van het kraakbeen in de heup een hogere kans op het ontwikkelen van heupslijtage. Voorbeelden hiervan zijn een heupfractuur met aantasting van het gewricht en aangeboren afwijkingen van de heup.

Bepaalde beroepen zijn ook geassocieerd met heupartrose, hieronder vallen de beroepen van boer, bouwvakker en (top)sporter.

Wat zijn de risicofactoren die aanleiding kunnen geven tot artrose van de heup (coxartrose)?

Zoals gezegd is leeftijd de belangrijkste risicofactor. Daarnaast zijn bewegingen zoals veelvuldig tillen en traplopen niet gunstig voor de heup en kunnen deze bewegingen uiteindelijk leiden tot coxartrose. Eerdere letsels van het bot of het kraakbeen in het heupgewricht, aangeboren afwijkingen van deze structuren of een zeer slechte gezondheids- of voedingstoestand zijn ook risicofactoren.

Wat zijn de symptomen van artrose van de heup (coxartrose)?

Doordat het kraakbeen in het heupgewricht wordt aangedaan wordt de beweging van het heupgewricht stroever. Dit leidt tot pijn na belasting, stijfheid en bewegingsbeperking. Slijtage van de heup geeft vaak pijn bij lopen, traplopen en lang staan. In een vergevorderd stadium is de pijn de hele dag door aanwezig, ook tijdens rust. Meestal is deze pijn 's morgens het ergst, dit wordt opstartpijn genoemd. Afhankelijk van de lokalisatie bevindt de pijn zich op verschillende plekken in de heup.

Hoe wordt artrose van de heup (coxartrose) gediagnosticeerd?

Heupartrose is vaak aantoonbaar op een röntgenfoto. Op de röntgenfoto is de verminderde kraakbeendikte af te leiden uit de dikte van de gewrichtsspleet. Hoe minder kraakbeen, hoe dichter de botten op elkaar liggen. Kraakbeen is op een röntgenfoto niet te zien. Ook een kenmerkend beeld van artrose is het bestaan van osteofyten, dit zijn botuitgroeiingen die vaak bij artrose ontstaan aan de randen van gewrichtsvlakken. Dit duidt op een inadequate reparatiereactie van het lichaam als reactie op de artrose.
Het verband tussen aanwijzingen voor artrose op de röntgenfoto en daadwerkelijke klachten (pijn, stijfheid en bewegingsbeperkingen) is geheel willekeurig. Sommige mensen hebben afwijkingen op de röntgenfoto, maar geen klachten en weer anderen hebben klachten die passen bij artrose zonder afwijkingen op de röntgenfoto.

Hoe wordt artrose van de heup (coxartrose) behandeld?

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk, van pijnstilling tot een totale heup prothese.