Heuppijn of pijn in heup: symptomen, oorzaak en behandeling

Heuppijn is een veel voorkomende klacht die kan worden veroorzaakt door een groot aantal aandoeningen en factoren. De precieze plaats van de heuppijn kan aanwijzingen geven over de onderliggende oorzaak. Problemen binnen het heupgewricht veroorzaken vaak pijn aan de binnenkant van je heup of je lies. Heuppijn aan de buitenkant van je heup, bovenbeen of dijbeen, wordt meestal veroorzaakt door problemen met spieren, ligamenten, pezen en andere zachte weefsels die je heupgewricht omringen. Heuppijn kan soms worden veroorzaakt door ziekten en aandoeningen in andere delen van je lichaam, zoals je onderrug. Heuppijn kan vaak behandeld worden met zelfzorgmaatregelen en medicatie. Soms is een operatieve ingreep nodig. Heuppijn kan soms voorkomen worden door een aantal maatregelen, zoals valpreventie bij ouderen, het dragen van de juiste uitrusting als je gaat sporten en door het dragen van goede schoenen. Bij aanhoudende heupklachten of heuppijn is het verstandig je huisarts te raadplegen.

• Wat is heuppijn?
• Symptomen pijn in de heup en uitstralingspijn
• Heuppijn
• Pijn in lies, bil en knie
• Acute pijn door trauma
• Geleidelijk opkomende pijn
• Locatie van de pijn
• Hinken
• Zenuwpijn
• Urine-incontinentie en ontlastingsincontinentie
• Peesontsteking van de heup
• Overbelasting / overmatig gebruik
• Trauma
• Heuppijn door artritis
• Osteoartritis (artrose)
• Traumatische artritis
• Infectieuze artritis
• Reumatoïde artritis
• Artritis bij darmziekten
• Slijmbeursontsteking van de heup
• Gebroken heup
• Labrumscheur in de heup
• Osteonecrose van de heup
• Heuppijn door systemische ziekten
• Sikkelcelanemie
• Fibromyalgie
• Infecties en pijn in de heup
• Ziekte van Lyme
• Gordelroos
• Syndroom van Reiter
• Osteomyelitis (botinfectie)
• Septische artritis
• Voedselvergiftiging
• Heuppijn door kanker
• Wanneer medische hulp inschakelen?
• Diagnose van pijn in de heup
• Behandeling van pijn in de heup
• Medicijnen
• Operatieve ingreep
• Preventie
• Preventieve maatregelen
• Tips

Wat is heuppijn?

Heuppijn is de algemene term voor pijn in of rond het heupgewricht. Het wordt niet altijd in de heup zelf gevoeld, maar het kan in plaats daarvan in de lies of dijbeen gevoeld worden. Bepaalde verwondingen of aandoeningen kunnen heuppijn veroorzaken.

Symptomen pijn in de heup en uitstralingspijn

Heuppijn

Heuppijn is vaak moeilijk te beschrijven en mensen klagen vaak dat de heup pijn doet. De locatie, beschrijving en intensiteit van de ervaren pijn kan variëren, evenals wat de pijn verbetert of juist erger maakt. Dit is afhankelijk van welke structuur is betrokken en de precieze oorzaak van de pijn, bijvoorbeeld ontsteking of letsel.

Pijn in lies, bil en knie

Pijn van het heupgewricht kan anterieur (voor de heup) worden gevoeld als liespijn, lateraal over de trochanter of dijbeenring, of posterieur in de bil (bilpijn). Soms kan de persoon klagen over kniepijn als vanuit de heup afkomstig is (uitstralingspijn). Dit geldt vooral voor kinderen.

Acute pijn door trauma

Bij trauma aan de heup als gevolg van een val, directe slag, (geforceerde) draaibeweging, klap of stoot, wordt de pijn bijna altijd onmiddellijk of acuut gevoeld. Dit geldt ook voor een gebroken heup. Bij een heupfractuur treedt de pijn acuut op en daarna is de pijn constant aanwezig en meestal wordt de pijn erger met bijna elke beweging die je maakt.

Geleidelijk opkomende pijn

Pijn als gevolg van een overbelastingsletsel komt vaak geleidelijk op, binnen enkele minuten of uren, als gevolg van geïrriteerde of ontstoken spieren rond het heupgewricht waarbij vochtophoping ontstaat. Letsels door overmatig gebruik kunnen van invloed zijn op het kraakbeen of andere ligamenten en weefsels, resulterend in ontsteking, pijn en mank lopen.

Locatie van de pijn

Meestal wordt pijn gevoeld aan de voorkant van de heup, maar het gewricht is driedimensionaal. Pijn kan ook aan de buitenkant van de heup of zelfs in de bil worden gevoeld.

Hinken

Hinken of mank lopen is de manier van het lichaam om pijn te compenseren door te proberen om het gewicht dat op de aangedane heup rust, te minimaliseren. Hinken is nooit normaal. Onder mank lopen wordt een afwijkend looppatroon verstaan. Mank lopen veroorzaakt abnormale spanningen op andere gewrichten, inclusief de rug, knieën en enkels, en als dit langer voortduurt, kunnen deze gebieden ook ontstoken raken en verdere symptomen veroorzaken.

Zenuwpijn

Pijn van de heupzenuw heeft de neiging om te starten in de onderrug, waarna het uitstraalt naar de billen en naar de voorkant of zijkant van de heup. Het kan op verschillende manieren worden ervaren. Sommige typische beschrijvende termen die worden gebruikt voor ischias-pijn, zijn scherpe, stekende of brandende pijn. Ischias-pijn of zenuwpijn kan worden verergerd door het strekken van de knie, waardoor de nervus ischiadicus wordt uitgerekt en waardoor het moeilijk wordt om vanuit een zittende positie te gaan staan ​​of met een stevige pas te lopen. Er kan gevoelloosheid en tintelingen in het been of de voet optreden. Lichamelijk onderzoek kan mogelijk in kaart brengen welke zenuwwortel van de wervelkolom betrokken is bij de pijn.

Urine-incontinentie en ontlastingsincontinentie

Verlies van de stoelgang en blaasfunctie geassocieerd met heuppijn kan wijzen op een neurologische noodsituatie en de aanwezigheid van het cauda equina syndroom (CES), een acute neurologische aandoening waar de zenuwen in de cauda equina tegelijk uitvallen. Als het niet tijdig wordt herkend en onmiddellijk wordt behandeld, bestaat er risico op permanente schade aan het ruggenmerg.

Peesontsteking van de heup

De meest voorkomende oorzaak van acute heuppijn is een peesontsteking of tendinitis. Dit komt vaak door een blessure of overmatige prikkeling van de pees of de spier als gevolg van overbelasting. Klachten als pijn en irritatie staan hierbij voorop. Daarnaast kan er zwelling ontstaan ter hoogte van de ontstoken pees en kan de plek warm aanvoelen. Bij het bewegen van het gewricht kan je last krijgen van stijfheid.

Behandeling
Deze aandoening kan heel pijnlijk zijn, maar geneest meestal binnen enkele dagen. Vaak is rust van de pijnlijke spiergroep en koeling voldoende. Zo nodig kan een ontstekingsremmer worden ingenomen.

Overbelasting / overmatig gebruik

Overbelastingblessure van de heup ontstaan bijvoorbeeld na een lange wandeltocht of een intensieve sportwedstrijd. Hierbij ontstaan klachten aan de spieren, pezen en gewrichtsbanden die de heupen ondersteunen als gevolg van overbelasting. Wanneer deze ligamenten ontstoken of geïrriteerd raken door overmatig gebruik, ontstaat er pijn en neemt je beweeglijkheid af.

Trauma

Kneuzingen (bloeduitstortingen), ontwrichtingen, verstuikingen en verrekkingen kunnen optreden door een trauma. Deze verwondingen kunnen gepaard gaan met klachten, waaronder heuppijn.

Heuppijn door artritis

De meest voorkomende oorzaak van langdurige heuppijn is artritis. Artritis kan pijnlijke, stijve en gevoelige gewrichten veroorzaken. Er zijn verschillende soorten artritis.

Osteoartritis (artrose)

Osteoartritis is een vorm van artrose, ook wel bekend als degeneratieve artritis. Hierbij slijt het kraakbeen in het gewricht, waardoor men de gewrichten niet meer soepel kan bewegen.

Traumatische artritis

Trauma aan een gewricht, zoals een fractuur, kan traumatische artritis veroorzaken wat lijkt op artrose.

Infectieuze artritis

Infectieuze artritis is te wijten aan een infectie in de gewrichten die de vernietiging van kraakbeen veroorzaakt.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis (RA), vaak kortweg 'reuma' genoemd. is een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem van het lichaam een ​​aanval op de gewrichten lanceert. Bij RA verlopen de gewrichtsontstekingen vaak grillig.

Artritis bij darmziekten

Als je een chronische ontstekingsziekte van de darmen hebt, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, dan kun je ook last krijgen van gewrichtsontstekingen oftewel artritis. Deze ontstekingen komen vaak voor in de gewrichten van de armen en benen, het bekken of de wervelkolom.

Slijmbeursontsteking van de heup

Een andere mogelijke oorzaak van heuppijn is slijmbeursontsteking (bursitis) van de heup. Deze aandoening treedt op wanneer de slijmbeurs of bursa, een met vocht gevuld 'kussentje' tussen een pees en de onderliggende botstructuur bij een gewricht, in de buurt van het heupgewricht, ontstoken raakt. Een aantal factoren kan slijmbeursontsteking van de heup veroorzaken, waaronder heupschade, overmatig gebruik van de gewrichten, houdingsproblemen of andere aandoeningen zoals reumatoïde artritis. Dit komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Behandeling
Behandeling van een slijmbeursontsteking bestaat uit rust en bij hevige pijn kan de huisarts pijnstillers voorschrijven en met een injectie wat vloeistof van de slijmbeurs aftappen, zodat de zwelling afneemt.

Gebroken heup

Een gebroken heup of heupfractuur komt relatief vaak voor onder ouderen en bij mensen die osteoporose (botontkalking) hebben. Een heupfractuur veroorzaakt een zeer plotselinge, ernstige heuppijn en na de val kan je niet meer op het aangedane been staan ten gevolge van pijn in de heup.

Behandeling
Een heupfractuur vereist meestal een operatie om gecorrigeerd te worden. Het herstel is afhankelijk van je algehele gezondheid en hoe goed je voor de breuk nog kon lopen.

Labrumscheur in de heup

Een labrumscheur in de heup is een blessure van het labrum, een ring van kraakbeen rondom het heupgewricht. De pijn bij een labrumscheur wordt vooral gevoeld in de liesregio en bewegingen, zoals aan- en uittrekken van kousen en schoenen, op- en afstappen van een fiets, opstaan uit een stoel, in- en uitstappen uit een auto, enz., kunnen dan pijn doen.

Osteonecrose van de heup

Bij osteonecrose van de heup of avasculaire necrose krijgt de heupkop te weinig voeding vanuit de bloedvaten. Op een gegeven ogenblik kan dit leiden tot het afsterven en inzakken van de heupkop. Het is niet altijd duidelijk wat osteonecrose veroorzaakt. Het kan onder meer ontstaan na een breuk van de heup in de hals net onder de heupkop, waarbij de bloedvaatjes naar de heupkop beschadigd raken. Het kan ook worden veroorzaakt door prednisongebruik.

Heuppijn door systemische ziekten

Sikkelcelanemie

Sommige systemische ziekten gaan gepaard met heuppijn, waaronder sikkelcelanemie of sikkelcelziekte, een erfelijke vorm van bloedarmoede (anemie). Bij sikkelcelziekte kan een gewricht kan opzwellen tijdens een sikkelcrisis, een crisis waarbij kleine bloedvaten verstopt raken. Dit kan leiden tot een zuurstoftekort in het weefsel (infarcering). Het heupgewricht is niet het enige gewricht dat mogelijk getroffen wordt tijdens zo'n crisis.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een systemisch pijnsyndroom die gepaard kan gaan met pijn en stijfheid en in aanzienlijke mate ongemak en pijn kan veroorzaken door het hele lichaam, onder meer heuppijn. Er kunnen slaapstoornissen, spierpijn, spierkrampen, spierspasmen en vermoeidheid optreden.

Infecties en pijn in de heup

Bepaalde virale of bacteriële infecties kunnen mogelijk een heupontsteking veroorzaken.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi.

Gordelroos

Gordelroos is een virusinfectie die wordt veroorzaakt door het waterpokkenvirus.

Syndroom van Reiter

Het syndroom van Reiter is een vorm van ontstekingsreuma of reactieve artritis, die optreedt als reactie op een infectie elders in het lichaam.

Osteomyelitis (botinfectie)

Osteomyelitis is een infectie van het bot, beenmerg en beenvlies die door bacteriën wordt veroorzaakt.

Septische artritis

Septische artritis is een infectie in een gewricht door een bacterie of ander micro-organisme.

Voedselvergiftiging

Voedselvergiftiging ontstaat vaak door eten dat besmet is met giftige stoffen die bacteriën of schimmels erin aanmaken.

Heuppijn door kanker

Tumoren die in het bot beginnen (botkanker) of elders in het lichaam beginnen zich uitzaaien naar de botten (botmetastasen), kunnen botpijn veroorzaken. Als het heupgewricht is aangedaan, kan er heuppijn ontstaan. Daarnaast staat lymfatische leukemie erom bekend dat deze mogelijk pijn in de heup veroorzaakt.

Wanneer medische hulp inschakelen?

Neem contact op met je huisarts bij heuppijn die langer duurt dan een paar dagen. Je arts kan een diagnose stellen en een plan opstellen om de klachten tegen te gaan en de oorzaak te behandelen. Neem echter onmiddellijk contact op met een arts als de heup bloedt of als botten of spieren te zien zijn, je een knalgeluid hoort, of als je heup geen gewicht kan dragen. Schakel ook direct medische hulp in als je heupgewricht vervormd opgezwollen is of als je ernstige pijn hebt. Als heuppijn gepaard gaat met één van de volgende klachten, is snel hulp geboden: zwelling, gevoeligheid bij aanraking, warmte en roodheid. Dit kunnen tekenen zijn van ernstige aandoeningen, waaronder septische artritis. Als het onbehandeld blijft, kan septische artritis leiden tot vervormde gewrichten en artrose. Bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn.

Diagnose van pijn in de heup

De arts zal een aantal vragen stellen over de klachten die je ervaart. Is de pijn erger op een bepaald moment van de dag? Heeft dit invloed op je vermogen om te lopen? Wanneer verschenen de klachten voor het eerst? De arts zal waarschijnlijk vragen om een stukje te lopen, zodat hij kan observeren hoe dat gaat. Hij zal de beweging in de aangedane heup vergelijken met die van de normale heup. Soms is aanvullend onderzoek in de vorm van röntgenfoto's, een botscan en mogelijk een MRI-scan nodig om een gedetailleerd beeld te krijgen van je botten, kraakbeen en andere weefsels.

Behandeling van pijn in de heup

De behandeling van heuppijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Naast pijnstilling, zal de behandeling worden gericht op het behouden van kracht en het bewegingsbereik van de heup. Zoals met elke ziekte of verwonding, is het doel om van de behandeling om je terug te brengen naar je normale niveau van functioneren.

Medicijnen

Ongemak en pijn kan vaak worden behandeld met vrij verkrijgbare pijnstillers. Paracetamol, ibuprofen en naproxen kunnen allemaal worden gebruikt. Hoewel je voor deze medicijnen geen recept nodig hebt, kennen alle medicijnen bijwerkingen en bij sommige aandoeningen mag je geen NSAID's gebruiken als ibuprofen en naproxen. Lees daarom eerst de bijsluiter voor gebruik.

De arts kan zo nodig medicijnen voorschrijven bij heuppijn. Meestal zijn de medicijnen gericht op de behandeling van de onderliggende ziekte of letsel dat de pijn veroorzaakt.

Operatieve ingreep

Bij een gebroken heup is vaak een operatie nodig om de fractuur te herstellen. Het type operatie hangt af van de locatie van de fractuur in het heupgewricht. Een operatie wordt vaak snel na het letsel verricht, mits je gezondheidstoestand dit toestaat. Als je gedurende langere tijd aan bed gekluisterd bent, dan loop je her risico om bloedstolsels in je benen (diepe veneuze trombose) te ontwikkelen of doorligwonden.

Een heupprothese kan de oplossing zijn als je last hebt van heupartrose, van een dijbeenhalsbreuk of van een verstoorde doorbloeding van de heupkop (avasculaire heupkopnecrose).

In geval van pijn diep in de lies of bil, knappende pijnlijke sensaties in de lies of slotklachten in de heup, kan de oorzaak van deze klachten in sommige gevallen behandeld worden met een arthroscopie van het heupgewricht (een kijkoperatie van de heup).

Preventie

Preventieve maatregelen

Hoewel je niet alle heupproblemen kunt voorkomen, kunnen veel van dezelfde maatregelen die worden gebruikt om heupproblemen te behandelen, je risico verminderen of helpen voorkomen dat ze erger worden. Afvallen kan bijvoorbeeld voorkomen dat heupartrose optreedt en valpreventie (bij ouderen) kan het risico op verwonding helpen verminderen. Het nemen van maatregelen om blessures te voorkomen en deze snel en adequaat te verzorgen wanneer ze plaatsvinden, kan complicaties voorkomen.

Tips

De volgende tips kunnen helpen:

• strekken en opwarmen (warming-up) voor het sporten en daarna afkoelen (cooling-down)
• overdrijf niet: als je pijn ervaart tijdens het sporten, stop er dan mee
• draag goed passende en ondersteunende schoenen
• vermijd hardlopen op harde oppervlakken zoals asfalt en beton

Als je een verwonding aan je heup hebt, neem dan rust, leg de heup hoger en breng koude kompressen aan. Als de pijn ernstig is of langer duurt dan een dag of twee, neem dan contact op met je arts.

Lees verder

• Pijn aan de heup: oorzaken van heuppijn of pijnlijke heupen
• Heupklachten: symptomen en oorzaken klachten in de heup
• Pijn in zij: oorzaken van pijn in de rechterzij of linkerzij
• Pijn in de zij of flank: rechts en links en pijn in de rug
• Pijn in onderrug: pijnlijke onderrug links, rechts en midden