Astigmatisme, vaak voorkomende oogafwijking

De ogen worden vaak beschouwd als dé lichaamsdelen, die het belangrijkst zijn in ons dagelijks leven. Blind of slechtziend worden lijkt voor vele mensen het ergste wat hen zou kunnen overkomen. Naast blind- of slechtziendheid zijn er echter nog vele andere oogaandoeningen, die ons zicht eveneens ernstig kunnen beïnvloeden. Astigmatisme is een oogaandoening die zeer vaak voorkomt, maar toch nog betrekkelijk onbekend is.

Wat is astigmatisme?

Iedereen kent de termen bijziendheid en verziendheid wel. Een andere oogafwijking is minder bekend, maar komt toch veelvuldig voor, namelijk astigmatisme. Astigmatisme zorgt voor een vertroebeld of vervormd zicht, zowel bij het ver zien als bij het dichtbij zien. Astigmatisme is het gevolg van een vervorming van het hoornvlies. Normaal gezien dient dit bolvormig te zijn en heeft dit een perfecte kromming in alle richtingen. Bij mensen met astigmatisme is deze kromming niet gelijk over alle assen en is het hoornvlies eerder ovaal van vorm. Het oog van een persoon met astigmatisme kan u vergelijken met een rugbybal, terwijl een oog met een perfect zicht eerder lijkt op een voetbal. De opgenomen lichtstralen komen hierdoor niet op een centrale plek van het netvlies samen. Dit zorgt voor een vervorming of vertroebeling van de beelden. Astigmatisme kan samen voorkomen met verziendheid (hypermetropie) of bijziendheid (myopie).

Een eenvoudige test om na te gaan of u mogelijk astigmatisme heeft, is de volgende: u tekent een kruis van +/- 5 cm groot op een blaadje papier. Dan gaat u dit kruis vanop een afstand van 35 cm in verschillende posities bekijken. Als u in al deze posities beide benen van het kruis helder en scherp ziet, heeft u waarschijnlijk geen last van astigmatisme. Is één van de benen onduidelijk of vaag, kan u een vorm van astigmatisme hebben. De ernst van de afwijking dient het beste gecontroleerd te worden door een oogarts.

Oorzaken van astigmatisme

De echte oorzaak van de ovaalvormige afwijking van het hoornvlies is nog onbekend. Zo kan het op elke leeftijd voorkomen en ontstaan. Wel heeft men kunnen vaststellen dat astigmatisme vaak erfelijk en aangeboren is. Vaak gaat het echter om een lichte vorm en wordt het niet opgemerkt. Bij personen die verziend of bijziend zijn en die een bril dragen, wordt er meestal in de brilglazen een licht astigmatisme verwerkt, zodat kleine afwijkingen opgevangen worden. Deze mensen zijn dan meestal niet op de hoogte van de bijkomende afwijking. Andere mogelijke oorzaken zijn een natuurlijke druk van de oogleden op de oogbol en een verhoogde belasting op de ogen door intensief beeldschermwerk op kleine afstand. Tenslotte kan astigmatisme ook veroorzaakt worden door gebeurtenissen die de kromming van het hoornvlies kunnen beïnvloeden of veranderen zoals een chirurgische ingreep, trauma, infectie, … Astigmatisme kan vastgesteld worden door een oog- of zichtmeting of onderzoek door de oogarts. Een vroegtijdige opsporing en correctie (voor het zesde levensjaar) is aan te raden, aangezien de afwijking het ontwikkelen van het zicht kan verstoren, met een lui oog tot gevolg.

Gevolgen en behandeling van astigmatisme

Astigmatisme kan verergeren gedurende de jaren. Een jaarlijkse opvolging bij de oogarts is daarom zeer belangrijk. De afwijking kan echter nooit volledig genezen worden zonder operatie. Een aangepaste bril of lenzen kunnen de afwijking echter wel zodanig corrigeren dat het wazige zicht overgaat in een scherp zicht. De cylindrische of torische lenzen kunnen perfect in één bril gecombineerd worden met lenzen voor bijziendheid of verziendheid. In dit geval worden de lenzen zo geslepen en bewerkt dat beide voorkomende afwijkingen opgevangen worden door één lens. Bij sterk astigmatisme kan de oogarts adviseren om over te gaan tot een operatieve ingreep. Met een laser wordt de afwijking heel precies gecorrigeerd. In dit geval gaat het dus om een definitieve, maar ook weinig aantrekkelijke oplossing door de hoge kostprijs en de veel voorkomende angst voor oogoperaties.