Refractieafwijkingen: Soorten brekingsfouten van het oog

Het hoornvlies (het heldere, voorste deel van het oog) en de ooglens zijn verantwoordelijk voor het scherpstellen van het zicht. Refractieafwijkingen (brekingsfouten, refractiefouten, refractieaandoeningen) ontstaan wanneer de vorm van het oog voorkomt dat licht direct op het netvlies wordt scherpgesteld. Dit kan te wijten zijn aan de lengte van de oogbol (te lang of te kort), veranderingen in de vorm van het hoornvlies, of veroudering van de lens. Astigmatisme, bijziendheid (myopie), ouderdomsverziendheid (presbyopie) en verziendheid (hypermetropie) zijn vier veelvoorkomende refractieaandoeningen. Het meest voorkomende symptoom is wazig zien. Refractiefouten worden meestal gecorrigeerd met een bril of contactlenzen. Laseroogchirurgie (refractiechirurgie) is een andere behandelingsoptie.

• Wat is breking?
• Soorten refractieafwijkingen
• Astigmatisme
• Bijziendheid (myopie)
• Ouderdomsverziendheid (presbyopie)
• Verziendheid (hypermetropie)
• Symptomen van brekingsfouten: Wazig zien
• Diagnose en onderzoeken van refractieafwijking
• Behandeling van refractieaandoeningen
• Bril of contactlenzen
• Refractiechirurgie
• Preventie van refractiefouten van het oog
• Omgaan met refractieafwijkingen
• Correctie van het gezichtsvermogen
• Dagelijks leven en zelfzorg
• Misvattingen rond refractieafwijkingen
• Refractieafwijkingen ontstaan altijd door genetische factoren
• Refractieafwijkingen kunnen niet worden gecorrigeerd
• Refractieafwijkingen komen alleen voor bij oudere mensen
• Brillen kunnen de toestand van refractieafwijkingen verergeren
• Refractieafwijkingen zijn altijd gemakkelijk te detecteren
• Ooglaseren is voor iedereen met een refractieafwijking een goede optie

Wat is breking?

Breking is het buigen van licht wanneer het van het ene object naar het andere gaat. Het zicht ontstaat wanneer lichtstralen worden gebogen (gebroken) als ze door het hoornvlies en de lens van het oog passeren. Het licht wordt dan gericht op het netvlies. Het netvlies zet de lichtstralen om in berichten die door de oogzenuw naar de hersenen worden gestuurd. Het brein interpreteert deze berichten als beelden.

Soorten refractieafwijkingen

Astigmatisme

Astigmatisme ontstaat wanneer het hoornvlies of de ooglens onregelmatig van vorm is. Het oog kan het licht niet gelijkmatig op het netvlies richten, wat resulteert in problemen met scherpstellen en beelden die wazig of 'uitgerekt' lijken. Astigmatisme kan effectief gecorrigeerd worden met een bril, contactlenzen of met refractiechirurgie.

Bijziendheid (myopie)

Patiënten met bijziendheid hebben goed zicht van dichtbij, maar zien wazig op afstand. Het bijziende oog is meestal te lang of het hoornvlies is te gebogen. Wanneer licht door het oog passeert, wordt het scherpgesteld voor het netvlies. Bij de meeste patiënten met bijziendheid kan de refractieafwijking goed gecorrigeerd worden met een concave (holle) lens of met een van de verschillende soorten refractiechirurgie.

Ouderdomsverziendheid (presbyopie)

Ouderdomsverziendheid ontstaat wanneer de ooglens zijn vermogen verliest om goed scherp te stellen door de veroudering van het oog. Dit resulteert in een verlies van scherp zicht van dichtbij. De meeste patiënten hebben een zekere mate van presbyopie rond de veertigjarige leeftijd en gebruiken dan een leesbril om goed van dichtbij te kunnen zien.

Verziendheid (hypermetropie)

Hypermetropie (verziendheid) ontstaat wanneer patiënten jonger dan veertig jaar objecten op afstand duidelijk kunnen zien, maar moeite hebben met dichtbij zien. Het verziende oog is korter dan gemiddeld en het hoornvlies kan minder gekromd zijn dan normaal. Bij ernstige verziendheid is het zicht op elke afstand (dichtbij of ver weg) wazig. Verziendheid kan behandeld worden met een convexe (bolle) lens of met refractiechirurgie.

Symptomen van brekingsfouten: Wazig zien

Wazig zien, of dit nu van dichtbij of op afstand is, is het meest voorkomende symptoom van refractieafwijkingen. Andere veel voorkomende symptomen van brekingsfouten zijn:

• dubbelzien (diplopie)
• glans of halo's rond lichten zien
• hoofdpijn
• loensen
• vermoeide ogen

Diagnose en onderzoeken van refractieafwijking

Brekingsafwijkingen worden door de oogarts meestal vastgesteld door een standaard oogonderzoek uit te voeren. De oogarts gebruikt een computergestuurd instrument (geautomatiseerde breking) of een mechanisch instrument (foropter) om het type en de mate van de brekingsafwijking voor elk oog afzonderlijk vast te stellen.

Behandeling van refractieaandoeningen

Bril of contactlenzen

Brillen zijn de eenvoudigste en veiligste manier om brekingsfouten te corrigeren. De oogarts schrijft een brilrecept voor zodat de patiënt optimaal zicht heeft. Contactlenzen zijn een veilige en effectieve optie, mits correct ingebracht en gebruikt. Ze bieden vaak een duidelijker zicht, een breder gezichtsveld en meer comfort dan een bril. Patiënten met bepaalde oogaandoeningen mogen of kunnen echter soms geen contactlenzen dragen.

Refractiechirurgie

Refractiechirurgie (laserchirurgie) verandert permanent de vorm van het hoornvlies. Deze verandering in de oogvorm herstelt het scherpstellingsvermogen van het oog door de lichtstralen precies op het netvlies te laten scherpstellen voor een beter gezichtsvermogen. Diverse soorten refractiechirurgie zijn mogelijk.

LASIK
LASIK (Laser Assisted in Situ Keratomileusis) hervormt de middenlagen van het hoornvlies zodat de binnenvallende lichtstralen precies op het netvlies gericht zijn. LASIK corrigeert bijziendheid, verziendheid en astigmatisme.

PRK
PRK (Photo Refractive Keratectomy) gebruikt een laser om de oppervlaktelaag van het hoornvlies te corrigeren, zodat de lichtstralen op het netvlies binnenvallen. PRK is effectief bij het corrigeren van lage tot matige bijziendheid, verziendheid en astigmatisme. Sommige patiënten met presbyopie (ouderdomsverziendheid) kunnen eveneens baat hebben bij PRK, maar zij hebben na de operatie een leesbril nodig om scherp zicht van dichtbij te verkrijgen.

Refractieve lensectomie
Refractieve lensectomie (refractieve lenswisseling) corrigeert bijziendheid of verziendheid. De chirurg vervangt de natuurlijke ooglens (die een onjuist scherpstellingsvermogen heeft) door een kunstmatig intraoculair lensimplantaat (IOL). Deze procedure zorgt voor het juiste scherpstellingsvermogen voor het oog en maakt gebruik van dezelfde technieken als moderne cataractchirurgie (staaroperatie).

Preventie van refractiefouten van het oog

Het is belangrijk om jaarlijks een oogonderzoek uit te laten voeren bij de oogarts om refractieafwijkingen tijdig te diagnosticeren en te corrigeren. De oogarts bespreekt de beschikbare behandelingsmogelijkheden met de patiënt. Door regelmatig oogonderzoek kunnen problemen vroegtijdig worden opgespoord en gecorrigeerd, wat helpt om de gezondheid van de ogen te behouden en de kwaliteit van het gezichtsvermogen te verbeteren.

Omgaan met refractieafwijkingen

Refractieafwijkingen, zoals bijziendheid, verziendheid, astigmatisme en presbyopie, zijn veelvoorkomende oogproblemen die het vermogen om duidelijk te zien beïnvloeden. Met de juiste hulpmiddelen en aanpassingen kunnen patiënten echter goed omgaan met deze aandoeningen.

Correctie van het gezichtsvermogen

De meest gebruikelijke manier om refractieafwijkingen te corrigeren is met een bril of contactlenzen. Een nauwkeurige oogmeting door een oogarts of optometrist is essentieel om de juiste sterkte te bepalen. Voor sommige patiënten kan een chirurgische optie, zoals LASIK, worden overwogen om het gezichtsvermogen permanent te verbeteren.

Het is belangrijk om regelmatig een oogarts te bezoeken, vooral bij veranderende symptomen. Dit zorgt ervoor dat eventuele aanpassingen in de correctie tijdig worden doorgevoerd en complicaties worden voorkomen.

Dagelijks leven en zelfzorg

Voor patiënten met refractieafwijkingen is het essentieel om een goede verlichting te gebruiken bij lezen en werken om oogvermoeidheid te verminderen. Pauzes tijdens langdurig gebruik van digitale apparaten (bijvoorbeeld de 20-20-20-regel: elke 20 minuten 20 seconden naar iets kijken dat 20 voet weg is) kunnen het risico op vermoeidheid minimaliseren.

Daarnaast kunnen speciale lenzen, zoals blauwlichtfilterbrillen, helpen om oogcomfort te verbeteren bij gebruik van digitale schermen. Regelmatige oogcontroles en een evenwichtig voedingspatroon rijk aan vitaminen A en C dragen bij aan de algehele ooggezondheid.

Misvattingen rond refractieafwijkingen

Refractieafwijkingen zijn visuele problemen die optreden wanneer het licht niet goed op het netvlies valt, wat resulteert in wazig zicht. Er zijn verschillende soorten refractieafwijkingen, zoals bijziendheid, verziendheid, astigmatisme en ouderdomsverziendheid. Veel mensen hebben misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandelingen van deze aandoeningen.

Refractieafwijkingen ontstaan altijd door genetische factoren

Een veelvoorkomende misvatting is dat refractieafwijkingen altijd het gevolg zijn van genetische factoren. Hoewel erfelijkheid zeker een rol kan spelen, kunnen refractieafwijkingen ook ontstaan door omgevingsfactoren zoals langdurig dichtbij kijken, veroudering of ooggezondheidsproblemen. In sommige gevallen kan een verandering in de oogvorm leiden tot een refractieafwijking.

Refractieafwijkingen kunnen niet worden gecorrigeerd

Sommige mensen denken dat refractieafwijkingen niet gecorrigeerd kunnen worden, maar dit is niet waar. Tegenwoordig zijn er verschillende effectieve behandelingsopties beschikbaar, zoals het dragen van een bril of contactlenzen, en in sommige gevallen kunnen mensen ook kiezen voor ooglaseren. Deze methoden helpen om de focus van het licht op het netvlies te verbeteren, waardoor het zicht wordt gecorrigeerd.

Refractieafwijkingen komen alleen voor bij oudere mensen

Er wordt vaak gedacht dat refractieafwijkingen alleen voorkomen bij ouderen, maar dit is een misverstand. Hoewel het waar is dat ouderdomsverziendheid een veelvoorkomende aandoening is bij ouderen, kunnen jongere mensen ook bijziendheid, verziendheid of astigmatisme ontwikkelen. Vooral bijziendheid komt vaak voor bij kinderen en tieners.

Brillen kunnen de toestand van refractieafwijkingen verergeren

Een andere misvatting is dat het dragen van een bril de refractieafwijking zou verergeren. Dit is niet waar. Het dragen van een bril of contactlenzen is een veilige manier om de symptomen van refractieafwijkingen te corrigeren, en het voorkomt dat het zicht verder verslechtert. In feite kan het niet dragen van de juiste visuele hulpmiddelen de belasting op de ogen verhogen, wat kan leiden tot vermoeidheid en hoofdpijn.

Refractieafwijkingen zijn altijd gemakkelijk te detecteren

Veel mensen denken dat refractieafwijkingen altijd gemakkelijk te detecteren zijn, maar dit is niet altijd het geval. Sommige mensen merken pas later in hun leven dat ze moeite hebben met zien, omdat de symptomen zich langzaam ontwikkelen. Regelmatige oogonderzoeken zijn belangrijk om refractieafwijkingen vroegtijdig op te sporen, zelfs als er nog geen duidelijke symptomen zijn.

Ooglaseren is voor iedereen met een refractieafwijking een goede optie

Er bestaat de misvatting dat ooglaseren de beste oplossing is voor iedereen met een refractieafwijking. Hoewel ooglaseren een effectieve behandeling is voor veel mensen, is het niet voor iedereen geschikt. De geschiktheid voor ooglaseren hangt af van verschillende factoren, zoals de ernst van de refractieafwijking, de gezondheid van de ogen en de leeftijd van de patiënt. Het is belangrijk om een oogarts te raadplegen om te bepalen of laseren een geschikte behandelingsoptie is.

Lees verder

• Astigmatisme: Wazig zien door brekingsfout in het oog
• Refractietest: Oogtest voor recept bril of contactlenzen
• Verziendheid (hypermetropie): Objecten vlakbij wazig zien
• Refractiechirurgie in het oog: Chirurgie en ooglaseren