Refractieafwijkingen: Soorten brekingsfouten van het oog

Het hoornvlies (heldere voorste deel van het oog) en de ooglens helpen om het zicht scherp te stellen. Refractieafwijkingen (brekingsfouten, refractiefouten, refractieaandoeningen) zijn oogafwijkingen die optreden als de vorm van het oog verhindert dat licht direct op het netvlies scherpstelt. Dit is te wijten aan de lengte van de oogbol (langer of korter), veranderingen in de vorm van het hoornvlies of de veroudering van de lens. Astigmatisme, bijziendheid (myopie), ouderdomsverziendheid (presbyopie) en verziendheid (hypermetropie) zijn vier bekende refractieaandoeningen. Het meest voorkomende symptoom is een wazig gezichtsvermogen. Een bril of contactlenzen corrigeren meestal refractiefouten. Laseroogchirurgie (refractiechirurgie) is een andere mogelijkheid.

• Wat is breking?
• Soorten refractieafwijkingen
• Astigmatisme
• Bijziendheid (myopie)
• Ouderdomsverziendheid (presbyopie)
• Verziendheid (hypermetropie)
• Symptomen van brekingsfouten: Wazig zien
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van refractieaandoeningen
• Bril of contactlenzen
• Refractiechirurgie
• Preventie van refractiefouten van het oog

Wat is breking?

Breking is het buigen van licht als het door het ene object naar het andere gaat. Het zicht treedt op wanneer lichtstralen worden gebogen (gebroken) wanneer ze door het hoornvlies en de lens passeren. Het licht wordt dan gericht op het netvlies. Het netvlies zet de lichtstralen om in berichten die door de oogzenuw naar de hersenen worden gestuurd. Het brein interpreteert deze berichten in de beelden die we zien.

Soorten refractieafwijkingen

Astigmatisme

Astigmatisme komt tot stand wanneer het hoornvlies of de ooglens onregelmatig gevormd is. Het oog is hierbij niet in staat om het licht gelijkmatig op het netvlies te richten, wat resulteert in scherpstellingsproblemen en beelden die wazig of ‘uitgerekt’ lijken. Astigmatisme is goed te corrigeren met een bril, contactlenzen of met refractiechirurgie.

Bijziendheid (myopie)

Patiënten met bijziendheid hebben van dichtbij een goed gezichtsvermogen maar zien wazig op afstand. Het bijziende oog is meestal te lang of het hoornvlies is te gebogen. Wanneer licht door het oog passeert, wordt het scherp gesteld voor het netvlies. Bij bijna alle patiënten met bijziendheid is de refractieafwijking te goed te corrigeren met een concave (holle) lens of met één van verschillende soorten refractiechirurgie.

Ouderdomsverziendheid (presbyopie)

Ouderdomsverziendheid ontstaat wanneer de ooglens zijn vermogen verliest om goed scherp te stellen door de veroudering van het oog. Dit resulteert in een verlies van het zicht van dichtbij. De meeste patiënten hebben een zekere mate van presbyopie op veertigjarige leeftijd en gebruiken dan een leesbril om van dichtbij te kijken.

Verziendheid (hypermetropie)

Hypermetropie (verziendheid) ontstaat wanneer patiënten jonger dan veertig jaar objecten op afstand duidelijk kunnen zien, maar een probleem hebben om dichtbij te zien. Het verziende oog is korter dan gemiddeld en het hoornvlies is mogelijk minder gekromd dan normaal. Voor patiënten met ernstige verziendheid is het zicht wazig voor objecten op elke afstand (dichtbij of ver weg). Verziendheid behandelt de oogarts met een convexe (bolle) lens of met refractiechirurgie.

Symptomen van brekingsfouten: Wazig zien

Wazig zien, van dichtbij of op afstand, is het meest voorkomende teken van een refractieafwijkingen. Enkele andere veel voorkomende symptomen van brekingsfouten zijn:

• dubbelzien (diplopie)
• glans of halo's rond lichten zien
• hoofdpijn
• loensen
• vermoeide ogen

Diagnose en onderzoeken

Brekingsafwijkingen detecteert de oogarts meestal door een standaard oogonderzoek uit te voeren. De oogarts gebruikt een computergestuurd instrument (geautomatiseerde breking) of een mechanisch instrument (foropter) om het type en de mate van de brekingsafwijking voor elk oog apart op te sporen.

Behandeling van refractieaandoeningen

Bril of contactlenzen

Brillen zijn de eenvoudigste en veiligste manier om brekingsfouten te corrigeren. De oogarts schrijft een brilrecept voor zodat de patiënt een optimaal zicht heeft. Contactlenzen zijn een veilige en effectieve optie als de patiënt deze correct inbrengt en gebruikt. Ze bieden vaak een duidelijker zicht, een breder gezichtsveld en meer comfort dan een bril. Patiënten met bepaalde oogaandoeningen mogen of kunnen echter soms geen contactlenzen dragen.

Refractiechirurgie

Refractiechirurgie (laserchirurgie) verandert permanent de vorm van het hoornvlies. Deze verandering in de oogvorm herstelt het scherpstellingsvermogen van het oog door de lichtstralen precies op het netvlies te laten scherpstellen voor een beter gezichtsvermogen. Diverse soorten refractiechirurgie zijn mogelijk.

LASIK
LASIK (Laser Assisted in Situ Keratomileusis) hervormt de middenlagen van het hoornvlies zodat de binnenvallende lichtstralen precies op het netvlies gericht zijn. LASIK corrigeert bijziendheid, verziendheid en astigmatisme.

PRK
PRK (Photo Refractive Keratectomy) gebruikt een laser om de oppervlaktelaag van het hoornvlies te corrigeren, zodat de lichtstralen op het netvlies binnenvallen. PRK is effectief bij het corrigeren van lage tot matige bijziendheid, verziendheid en astigmatisme. Sommige patiënten met presbyopie (ouderdomsverziendheid) zijn eveneens gebaat met PRK, maar ze hebben na de operatie een leesbril nodig om een scherp zicht voor dichtbij te krijgen.

Refractieve lensectomie
Refractieve lensectomie (refractieve lenswisseling) corrigeert bijziendheid of verziendheid. De chirurg vervangt de natuurlijke ooglens (die het verkeerde scherpstellingsvermogen heeft) door een kunstmatig intraoculair lensimplantaat (IOL). Deze procedure zorgt voor het juiste scherpstellingsvermogen voor het oog waarbij de chirurg gebruik maakt van dezelfde technieken als moderne cataractchirurgie (staaroperatie).

Preventie van refractiefouten van het oog

Het is belangrijk om jaarlijks een oogonderzoek uit te laten voeren bij de oogarts om de brekingsafwijkingen te diagnosticeren en te corrigeren. De oogarts bespreekt de behandelingsmogelijkheden met de patiënt.

Lees verder

• Astigmatisme: Wazig zien door brekingsfout in het oog
• Refractietest: Oogtest voor recept bril of contactlenzen
• Verziendheid (hypermetropie): Objecten vlakbij wazig zien
• Refractiechirurgie in het oog: Chirurgie en ooglaseren