Refractieafwijkingen: Soorten brekingsfouten van het oog

Het hoornvlies (het heldere, voorste deel van het oog) en de ooglens zijn verantwoordelijk voor het scherpstellen van het zicht. Refractieafwijkingen (brekingsfouten, refractiefouten, refractieaandoeningen) ontstaan wanneer de vorm van het oog voorkomt dat licht direct op het netvlies wordt scherpgesteld. Dit kan te wijten zijn aan de lengte van de oogbol (te lang of te kort), veranderingen in de vorm van het hoornvlies, of veroudering van de lens. Astigmatisme, bijziendheid (myopie), ouderdomsverziendheid (presbyopie) en verziendheid (hypermetropie) zijn vier veelvoorkomende refractieaandoeningen. Het meest voorkomende symptoom is wazig zien. Refractiefouten worden meestal gecorrigeerd met een bril of contactlenzen. Laseroogchirurgie (refractiechirurgie) is een andere behandelingsoptie.

• Wat is breking?
• Soorten refractieafwijkingen
• Astigmatisme
• Bijziendheid (myopie)
• Ouderdomsverziendheid (presbyopie)
• Verziendheid (hypermetropie)
• Symptomen van brekingsfouten: Wazig zien
• Diagnose en onderzoeken van refractieafwijking
• Behandeling van refractieaandoeningen
• Bril of contactlenzen
• Refractiechirurgie
• Preventie van refractiefouten van het oog

Wat is breking?

Breking is het buigen van licht wanneer het van het ene object naar het andere gaat. Het zicht ontstaat wanneer lichtstralen worden gebogen (gebroken) als ze door het hoornvlies en de lens van het oog passeren. Het licht wordt dan gericht op het netvlies. Het netvlies zet de lichtstralen om in berichten die door de oogzenuw naar de hersenen worden gestuurd. Het brein interpreteert deze berichten als beelden.

Soorten refractieafwijkingen

Astigmatisme

Astigmatisme ontstaat wanneer het hoornvlies of de ooglens onregelmatig van vorm is. Het oog kan het licht niet gelijkmatig op het netvlies richten, wat resulteert in problemen met scherpstellen en beelden die wazig of 'uitgerekt' lijken. Astigmatisme kan effectief gecorrigeerd worden met een bril, contactlenzen of met refractiechirurgie.

Bijziendheid (myopie)

Patiënten met bijziendheid hebben goed zicht van dichtbij, maar zien wazig op afstand. Het bijziende oog is meestal te lang of het hoornvlies is te gebogen. Wanneer licht door het oog passeert, wordt het scherpgesteld voor het netvlies. Bij de meeste patiënten met bijziendheid kan de refractieafwijking goed gecorrigeerd worden met een concave (holle) lens of met een van de verschillende soorten refractiechirurgie.

Ouderdomsverziendheid (presbyopie)

Ouderdomsverziendheid ontstaat wanneer de ooglens zijn vermogen verliest om goed scherp te stellen door de veroudering van het oog. Dit resulteert in een verlies van scherp zicht van dichtbij. De meeste patiënten hebben een zekere mate van presbyopie rond de veertigjarige leeftijd en gebruiken dan een leesbril om goed van dichtbij te kunnen zien.

Verziendheid (hypermetropie)

Hypermetropie (verziendheid) ontstaat wanneer patiënten jonger dan veertig jaar objecten op afstand duidelijk kunnen zien, maar moeite hebben met dichtbij zien. Het verziende oog is korter dan gemiddeld en het hoornvlies kan minder gekromd zijn dan normaal. Bij ernstige verziendheid is het zicht op elke afstand (dichtbij of ver weg) wazig. Verziendheid kan behandeld worden met een convexe (bolle) lens of met refractiechirurgie.

Symptomen van brekingsfouten: Wazig zien

Wazig zien, of dit nu van dichtbij of op afstand is, is het meest voorkomende symptoom van refractieafwijkingen. Andere veel voorkomende symptomen van brekingsfouten zijn:

• dubbelzien (diplopie)
• glans of halo's rond lichten zien
• hoofdpijn
• loensen
• vermoeide ogen

Diagnose en onderzoeken van refractieafwijking

Brekingsafwijkingen worden door de oogarts meestal vastgesteld door een standaard oogonderzoek uit te voeren. De oogarts gebruikt een computergestuurd instrument (geautomatiseerde breking) of een mechanisch instrument (foropter) om het type en de mate van de brekingsafwijking voor elk oog afzonderlijk vast te stellen.

Behandeling van refractieaandoeningen

Bril of contactlenzen

Brillen zijn de eenvoudigste en veiligste manier om brekingsfouten te corrigeren. De oogarts schrijft een brilrecept voor zodat de patiënt optimaal zicht heeft. Contactlenzen zijn een veilige en effectieve optie, mits correct ingebracht en gebruikt. Ze bieden vaak een duidelijker zicht, een breder gezichtsveld en meer comfort dan een bril. Patiënten met bepaalde oogaandoeningen mogen of kunnen echter soms geen contactlenzen dragen.

Refractiechirurgie

Refractiechirurgie (laserchirurgie) verandert permanent de vorm van het hoornvlies. Deze verandering in de oogvorm herstelt het scherpstellingsvermogen van het oog door de lichtstralen precies op het netvlies te laten scherpstellen voor een beter gezichtsvermogen. Diverse soorten refractiechirurgie zijn mogelijk.

LASIK
LASIK (Laser Assisted in Situ Keratomileusis) hervormt de middenlagen van het hoornvlies zodat de binnenvallende lichtstralen precies op het netvlies gericht zijn. LASIK corrigeert bijziendheid, verziendheid en astigmatisme.

PRK
PRK (Photo Refractive Keratectomy) gebruikt een laser om de oppervlaktelaag van het hoornvlies te corrigeren, zodat de lichtstralen op het netvlies binnenvallen. PRK is effectief bij het corrigeren van lage tot matige bijziendheid, verziendheid en astigmatisme. Sommige patiënten met presbyopie (ouderdomsverziendheid) kunnen eveneens baat hebben bij PRK, maar zij hebben na de operatie een leesbril nodig om scherp zicht van dichtbij te verkrijgen.

Refractieve lensectomie
Refractieve lensectomie (refractieve lenswisseling) corrigeert bijziendheid of verziendheid. De chirurg vervangt de natuurlijke ooglens (die een onjuist scherpstellingsvermogen heeft) door een kunstmatig intraoculair lensimplantaat (IOL). Deze procedure zorgt voor het juiste scherpstellingsvermogen voor het oog en maakt gebruik van dezelfde technieken als moderne cataractchirurgie (staaroperatie).

Preventie van refractiefouten van het oog

Het is belangrijk om jaarlijks een oogonderzoek uit te laten voeren bij de oogarts om refractieafwijkingen tijdig te diagnosticeren en te corrigeren. De oogarts bespreekt de beschikbare behandelingsmogelijkheden met de patiënt. Door regelmatig oogonderzoek kunnen problemen vroegtijdig worden opgespoord en gecorrigeerd, wat helpt om de gezondheid van de ogen te behouden en de kwaliteit van het gezichtsvermogen te verbeteren.

Lees verder

• Astigmatisme: Wazig zien door brekingsfout in het oog
• Refractietest: Oogtest voor recept bril of contactlenzen
• Verziendheid (hypermetropie): Objecten vlakbij wazig zien
• Refractiechirurgie in het oog: Chirurgie en ooglaseren