Staaroperaties: Kunstlens vervangt vertroebelde lens

De enige manier om cataract te verwijderen, is via een chirurgische ingreep. Deze operatie is doorgaans zeer effectief en helpt mensen weer beter te zien. Bij volwassen patiënten wordt een cataractoperatie doorgaans uitgevoerd wanneer het verlies van gezichtsvermogen de kwaliteit van leven beïnvloedt. Bij kinderen wordt de operatie uitgevoerd afhankelijk van hoe waarschijnlijk de cataract het normale gezichtsvermogen zal verstoren. Er zijn verschillende operatietechnieken beschikbaar.

• Kunstlens vervangt vertroebelde lens
• Voor de operatie
• Dag van de operatie
• Soorten staaroperaties die een chirurg mogelijk uitvoert
• Na de operatie
• Controle
• Complicaties
• Resultaat
• Operatie overbodig?

Kunstlens vervangt vertroebelde lens

Tijdens de operatie verwijdert de chirurg de vertroebelde lens van het oog (het cataract) en vervangt deze door een kunstlens, een intraoculair lensimplantaat (IOL). Er zijn verschillende soorten IOL's beschikbaar, waaronder de Symfony-lens. De meeste patiënten krijgen een IOL tijdens de operatie. Voorafgaand aan de ingreep ondergaat de patiënt een biometrie, een medische term voor een onderzoek waarbij de lenssterkte wordt gemeten. Als de chirurg geen IOL kan plaatsen, zal de patiënt na de operatie contactlenzen dragen. Deze lenzen moeten zorgvuldig worden ingebracht, verwijderd en gereinigd. Voor jonge kinderen zijn contactlenzen vaak geen optie; in zulke gevallen kan een bril nodig zijn. De chirurg opereert doorgaans niet beide ogen tegelijkertijd; eerst moet het eerste oog genezen voordat het tweede oog kan worden geopereerd om de verbetering van het zicht te beoordelen.

Voor de operatie

De patiënt dient zelf voor vervoer te zorgen, aangezien deelname aan het verkeer na de operatie niet is toegestaan. Daarnaast moet de patiënt de arts informeren over eventuele allergieën en welke medicatie wordt gebruikt, zodat mogelijk aanpassingen kunnen worden gemaakt vlak voor de ingreep. Twee dagen voor de operatie moeten contactlenzen worden verwijderd.

Dag van de operatie

De ingreep wordt meestal poliklinisch uitgevoerd, waardoor de patiënt na de operatie meteen naar huis kan. De patiënt dient gemakkelijk zittende kleding te dragen en kan eventueel een familielid of vriend(in) meenemen. Contactlenzen, sieraden en make-up / oogcosmetica moeten worden vermeden, en het hoorapparaat aan de kant van het te opereren oog moet worden verwijderd. Vlak voor de ingreep moet de patiënt nog uitgebreid naar het toilet gaan om ongemakken tijdens de operatie te vermijden. Vlak voor de ingreep krijgt de patiënt verschillende oogdruppels toegediend. Antibiotische oogdruppels worden gegeven om een infectie na de operatie te voorkomen, en pupil verwijdende oogdruppels worden gebruikt om het zicht te optimaliseren. De operatie duurt doorgaans ongeveer vijftien minuten.

Soorten staaroperaties die een chirurg mogelijk uitvoert

Er zijn twee hoofdtypen staaroperaties, afhankelijk van het soort cataract en de ervaring van de chirurg:

• Phacoemulsificatie (kleine incisie chirurgie): Dit is de meest voorkomende techniek. Hierbij maakt de chirurg kleine insnijdingen en gebruikt geluidsgolven om de lens in kleine stukjes te verpulveren. Soms wordt een laser gebruikt om het proces te ondersteunen.
• Extracapsulaire cataract-extractie (ECCE): Bij deze techniek opent de chirurg het lenskapsel en verwijdert de lens voorzichtig.

Na de operatie

Na de operatie plaatst de chirurg een verbandje op het geopereerde oog, dat de patiënt thuis mag verwijderen. Het gezichtsvermogen herstelt zich meestal na enkele dagen. Het dragen van een hoogwaardige zonnebril is aan te raden om te beschermen tegen lichtgevoeligheid. Geïrriteerde en tranende ogen kunnen enige tijd aanhouden. De patiënt moet de eerste week na de operatie met een beschermkapje slapen om te voorkomen dat hij per ongeluk in het oog wrijft. Douchen is toegestaan, maar er mag geen water in het oog komen, en het wrijven in het oog is ten stelligste af te raden. Sporten kan weer na twee weken, maar de patiënt moet een stoffige omgeving gedurende ten minste één week vermijden. De oogarts moet worden geraadpleegd voordat autorijden weer is toegestaan, vooral als er nog een oogverband gedragen wordt. Als de patiënt zich misselijk voelt, veel pijn ervaart, plotseling veel minder ziet, toenemende rode ogen heeft, of zwarte vlekken en/of lichtflitsen (fotopsie) ziet, moet onmiddellijk contact worden opgenomen met de oogarts.

Controle

Ongeveer vier weken na de operatie vindt een controlebezoek bij de oogarts plaats. Indien een bril nodig blijkt, wordt deze meestal na zes weken, wanneer de wonde volledig genezen is, aangemeten door de optometrist of oogarts.

Complicaties

Het meest voorkomende probleem na cataractchirurgie is de vertroebeling van het achterste lenskapsel (nastaar), wat meestal binnen vijf jaar na de operatie optreedt. Dit is doorgaans geen ernstig probleem en kan worden behandeld met laserchirurgie. Een zeldzame complicatie is een infectie (endophtalmitis). Soms kan er vocht onder de gele vlek (maculaoedeem) ontstaan, dat behandeld kan worden met oogdruppels. Sporadisch kan de patiënt enkele dagen last hebben van een troebel hoornvlies, maar dit herstelt meestal goed.

Resultaat

Ongeveer 95% van de patiënten ervaart een significante verbetering van hun gezichtsvermogen na een cataractoperatie, wat de kwaliteit van leven aanzienlijk verhoogt.

Operatie overbodig?

Kunnen oogdruppels cataract verhelpen? Wetenschappers onderzoeken al decennialang de mogelijkheid om cataract met oogdruppels te behandelen. Tot nu toe blijft chirurgie de standaardbehandeling voor cataract.

Lees verder

• Symfony-lens: Multifocale implantlens bij leesproblemen
• Studie: Oogdruppels met lanosterol bij oogziekte cataract
• Cataract (staar): Types van vertroebeling van ooglens
• Leeftijdsgebonden cataract: Grijze staar voorkomen
• Leeftijdsgebonden cataract: Vertroebeling van de ooglens