Verziendheid (hypermetropie): Objecten vlakbij wazig zien

Ongeveer een derde van de wereldbevolking kampt met verziendheid. Verziendheid, een refractiefout (brekingsfout) van het oog, betekent dat iemand moeite heeft om objecten van dichtbij scherp te zien. Personen met verziendheid kunnen objecten op afstand vaak duidelijk zien, maar naarmate de objecten dichterbij komen, worden ze steeds vager. Dit kan leiden tot hoofdpijn, vermoeidheid en andere ongemakken. Verziendheid kan effectief gecorrigeerd worden met een bril, contactlenzen of, in sommige gevallen, chirurgische ingrepen. Onbehandelde hypermetropie kan echter leiden tot enkele ernstige oogcomplicaties.

• Synoniemen van verziendheid
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van verziendheid
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van verziendheid: Problemen met dichtbij zien
• Alarmsymptomen
• Diagnose en oogonderzoeken
• Behandeling van hypermetropie
• Prognose
• Complicaties van verziendheid
• Acute complicaties
• Chronische complicaties
• Preventie van verziendheid
• Praktische tips voor het omgaan met verziendheid
• Draag de juiste brillen of contactlenzen
• Zorg voor voldoende verlichting bij dichtbij werk
• Neem regelmatig pauzes van schermen en dichtbij werk
• Vergeet niet om je bril goed te onderhouden
• Overweeg een oogoperatie als alternatief
• Let op je algemene gezondheid en voeding
• Overleg met een specialist bij veranderingen in je zicht
• Zorg voor een comfortabele leesomgeving
• Blijf bewust van mogelijke signalen van oogvermoeidheid

Synoniemen van verziendheid

Verziendheid staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• hypermetropie
• hyperopie
• oververziendheid

Epidemiologie

Verziendheid, ook wel hypermetropie genoemd, is een refractieafwijking waarbij objecten in de verte scherp worden gezien, terwijl objecten dichtbij wazig lijken. Deze aandoening komt wereldwijd voor, en de prevalentie varieert afhankelijk van leeftijd, genetische factoren en omgevingsomstandigheden. Verziendheid is een van de meest voorkomende visuele problemen en kan op elke leeftijd voorkomen, hoewel het vaak eerder bij kinderen en jongvolwassenen wordt gediagnosticeerd.

Prevalentie
De prevalentie van verziendheid verschilt per regio, maar wereldwijd wordt geschat dat ongeveer 10-25% van de bevolking in meer of mindere mate verziend is. Bij kinderen is de prevalentie meestal lager, maar neemt toe naarmate men ouder wordt. Bij volwassenen in de 40- tot 50-jarige leeftijdsgroep is de prevalentie doorgaans hoger, aangezien verziendheid kan verergeren door leeftijdgerelateerde veranderingen in de ogen, zoals presbyopie.

Leeftijd en geslacht
Verziendheid komt vaker voor bij kinderen, vooral bij jonge kinderen met een positieve familiegeschiedenis van de aandoening. Bij ouderen is er vaak sprake van verergering van verziendheid door het verlies van flexibiliteit van de ooglens. Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen wat betreft de prevalentie van verziendheid, hoewel sommige studies suggereren dat vrouwen mogelijk een iets hogere prevalentie hebben in oudere leeftijdsgroepen.

Regionale en etnische variaties
Er zijn ook geografische en etnische verschillen in de prevalentie van verziendheid. Studies tonen aan dat de prevalentie van verziendheid hoger is in westerse landen, vooral in Noord-Amerika en Europa, vergeleken met Aziatische landen, waar mijnopie (bijziendheid) prevalenter is. Dit kan deels te maken hebben met omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan natuurlijk licht en de mate van nabijwerk, maar ook genetische invloeden spelen een rol.

Mechanisme

Verziendheid ontstaat wanneer het oog te kort is in verhouding tot de kracht van de ooglens en het hoornvlies, waardoor lichtstralen achter het netvlies worden gefocusseerd in plaats van erop. Dit gebeurt wanneer de oogbol te kort is of de lens te zwak om dichtbij gelegen objecten scherp te zien.

Anatomie van het oog
In een gezond oog worden lichtstralen door het hoornvlies, de lens en het glasvocht geleid naar het netvlies aan de achterkant van het oog. In een verziend oog is de lengte van de oogbol korter dan normaal, of de kromming van de lens is onvoldoende, waardoor de lichtstralen achter het netvlies focussen. Dit resulteert in wazig zicht bij het kijken naar objecten dichtbij.

Rol van de lens
De lens van het oog speelt een cruciale rol bij het scherpstellen van lichtstralen op het netvlies. Bij verziendheid is de lens vaak niet sterk genoeg om dichtbij gelegen objecten scherp te stellen. Het oog probeert te compenseren door meer accommodatie (het vermogen van de lens om van vorm te veranderen) te gebruiken, wat leidt tot vermoeidheid en ongemak bij langdurig dichtbij kijken.

Veranderingen bij verziendheid
Verziendheid kan zich ontwikkelen op verschillende leeftijden. Bij kinderen is het vaak het resultaat van een kortere oogbol, terwijl bij ouderen de oorzaak meestal ligt in het verlies van de flexibiliteit van de lens, wat resulteert in presbyopie (verziendheid door ouderdom). Dit proces is normaal en komt vaak voor bij mensen ouder dan 40 jaar.

Oorzaken van verziendheid

Anatomische factoren
Verziendheid is een refractiefout die optreedt wanneer de oogbol te kort is, de lens niet voldoende bol is of het hoornvlies (cornea) te plat is. Hierdoor worden lichtstralen niet op het netvlies gefocust, maar erachter. Het tegenovergestelde van hypermetropie is myopie, oftewel bijziendheid.

Aangeboren aandoeningen
Veel kinderen worden geboren met verziendheid (aangeboren aandoening), maar dit corrigeert zich vaak naarmate de ogen zich ontwikkelen en de oogbol groeit. Regelmatig oogonderzoek bij de oogarts is belangrijk omdat onbehandelde verziendheid in sommige gevallen kan leiden tot andere oogproblemen. Soms is aangeboren verziendheid erfelijk.

Verworven aandoeningen
Bij volwassenen boven de veertig jaar ontwikkelt zich vaak ouderdomsverziendheid, medisch bekend als "presbyopie". Ook diabetes mellitus kan verziendheid veroorzaken, vooral als de bloedsuikerspiegel niet goed gereguleerd is.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van verziendheid vergroten. De meest voorkomende risicofactoren zijn genetisch, maar ook omgevingsfactoren en levensstijl kunnen bijdragen aan de aandoening.

Genetische predispositie
Een sterke genetische component speelt een belangrijke rol in het ontwikkelen van verziendheid. Patiënten met een familiegeschiedenis van verziendheid hebben een verhoogd risico om zelf ook verziend te worden. Erfelijke factoren bepalen in grote mate de lengte van de oogbol en de sterkte van de lens, wat invloed heeft op het optreden van verziendheid.

Omgevingsfactoren
Er is steeds meer bewijs dat omgevingsfactoren, zoals langdurig nabijwerk (zoals lezen of gebruik van elektronische apparaten), de ontwikkeling van verziendheid kunnen bevorderen. Dit kan te maken hebben met de druk die dichtbij kijken uitoefent op het oog, waardoor de oogbol zich mogelijk langer ontwikkelt dan normaal. Er zijn ook aanwijzingen dat onvoldoende blootstelling aan natuurlijk licht, met name bij kinderen, de kans op het ontwikkelen van verziendheid kan verhogen.

Leeftijd
Verziendheid is vaker aanwezig bij oudere patiënten, aangezien de lens van het oog met de leeftijd minder flexibel wordt, wat leidt tot presbyopie. Dit fenomeen treft de meeste mensen vanaf de leeftijd van 40 jaar en leidt tot moeite met het scherpstellen op dichtbij gelegen objecten. Bij ouderen kan verziendheid verergeren door deze leeftijdsgebonden veranderingen.

Risicogroepen

Bepaalde groepen hebben een verhoogd risico om verziend te worden. Dit geldt vooral voor kinderen, ouderen en mensen met een familiegeschiedenis van de aandoening.

Kinderen en jongeren
Kinderen met een verziend ouder hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van verziendheid. Ook kan een vroegtijdige diagnose van verziendheid helpen bij het op tijd corrigeren van de visuele afwijking. Kinderen die veel tijd binnenshuis doorbrengen en weinig blootstelling aan natuurlijk licht hebben, kunnen ook een hoger risico lopen.

Ouderen
Bij ouderen is verziendheid vaak het gevolg van presbyopie, de natuurlijke afname van de lensflexibiliteit naarmate men ouder wordt. Dit leidt tot moeite met het scherpstellen van dichtbij gelegen objecten. Bij oudere patiënten is verziendheid vaak een progressieve aandoening die meer invloed heeft op de kwaliteit van het dagelijks leven.

Patiënten met een familiaire geschiedenis
Individuen met een familiegeschiedenis van verziendheid lopen een hoger risico om zelf ook verziend te worden. Erfelijkheid speelt een grote rol in de oogstructuur en het functioneren van de lens, wat bijdraagt aan het ontstaan van deze refractieafwijking.

Symptomen van verziendheid: Problemen met dichtbij zien

Patiënten met verziendheid ervaren vaak hoofdpijn, vermoeide ogen en algemene vermoeidheid bij activiteiten van dichtbij. Andere symptomen zijn pijnlijke ogen en branderige ogen. Deze klachten kunnen leiden tot een verminderde gezichtsscherpte, wazig zicht en concentratieproblemen.

Alarmsymptomen

Verziendheid wordt vaak pas opgemerkt wanneer het probleem zich manifesteert bij activiteiten zoals lezen of werken met elektronische apparaten. Alarmsymptomen kunnen subtiel zijn en zijn vaak het gevolg van verminderde accommodatiecapaciteit.

Moeite met lezen en dichtbij werken
Een veel voorkomend alarmsymptoom is moeite met lezen of het uitvoeren van andere taken waarbij dichtbij kijken vereist is. Patiënten kunnen klachten hebben van wazig zicht bij het lezen van kleine letters of het gebruik van een computer. Dit kan een aanwijzing zijn dat verziendheid zich ontwikkelt, vooral bij mensen in de 40-jarige leeftijdsgroep.

Vermoeidheid en hoofdpijn
Verziendheid kan leiden tot vermoeidheid van de ogen, vooral bij langdurig gebruik van de ogen voor dichtbij werk. Patiënten kunnen ook hoofdpijn ervaren door de extra inspanning die het oog levert om dichtbij gelegen objecten scherp te stellen.

Wazig zicht bij dichtbij gelegen objecten
Een andere belangrijk alarmsymptoom is wazig zicht bij het kijken naar objecten die dichtbij zijn. Dit kan variëren van lichte vervaging tot ernstige moeite met het scherpstellen, afhankelijk van de mate van verziendheid.

Diagnose en oogonderzoeken

Verziendheid kan, net als andere refractieafwijkingen, op jonge leeftijd worden opgespoord. Vaak merken ouders dit bij hun kinderen, of het komt aan het licht tijdens een medisch onderzoek. Regelmatige oogonderzoeken zijn essentieel voor patiënten met verziendheid. De oogarts voert een standaard oogonderzoek uit om de diagnose te bevestigen. Bij verziende patiënten kan soms ook miosis (pupilvernauwing) worden waargenomen.

Behandeling van hypermetropie

De behandeling van verziendheid omvat meestal het gebruik van een bril of contactlenzen. De correctie begint vaak met een plusteken in het recept. Afhankelijk van de aanbevelingen van de oogarts kan de bril of de contactlenzen de hele dag worden gedragen of alleen bij het lezen en andere nabijactiviteiten. Voor sommige patiënten kan refractiechirurgie, zoals LASIK of geleidende keratoplastiek (CK), een optie zijn.

Prognose

De prognose van verziendheid is doorgaans goed met de juiste behandeling. Bij kinderen kan de aandoening verergeren naarmate de oogbol zich verder ontwikkelt, maar bij volwassenen is het vaak stabiel of wordt het gecorrigeerd door brillen of contactlenzen.

Behandeling en corrigerende maatregelen
De meeste patiënten met verziendheid kunnen hun gezichtsvermogen volledig herstellen met brillen of contactlenzen. Chirurgische ingrepen, zoals refractieve chirurgie, kunnen ook een optie zijn voor sommige patiënten. De prognose is over het algemeen goed, vooral wanneer de aandoening op tijd wordt ontdekt en gecorrigeerd.

Levenskwaliteit
Verziendheid heeft weinig invloed op de levenskwaliteit van patiënten als het op tijd wordt behandeld. Patiënten die hun gezichtsvermogen corrigeren met brillen of contactlenzen kunnen vaak hun dagelijkse activiteiten zonder beperkingen voortzetten. Echter, als de aandoening onbehandeld blijft, kan dit leiden tot vermoeidheid, ongemak en een verminderde productiviteit.

Complicaties van verziendheid

Acute complicaties

• Oogaandoeningen door onjuiste correctie: Onbehandelde verziendheid kan leiden tot verdere oogproblemen zoals scheelzien (strabisme) of een lui oog (amblyopie), vooral bij kinderen. Dit kan resulteren in dubbele beelden (diplopie) en andere visuele stoornissen.
• Hoofdpijn en oogklachten: Chronische hoofdpijn en pijnlijke ogen kunnen ontstaan door de voortdurende belasting van het visuele systeem. Dit kan de levenskwaliteit beïnvloeden en dagelijkse activiteiten bemoeilijken.

Chronische complicaties

• Visuele ontwikkeling bij kinderen: Ernstige of onbehandelde verziendheid bij kinderen kan leiden tot langdurige problemen met de visuele ontwikkeling en kan vereisen dat er aanvullende oogheelkundige behandelingen nodig zijn.
• Langdurige visuele klachten: Bij volwassenen kunnen onbehandelde verziendheid en de daaruit voortvloeiende spanningen leiden tot langdurige visuele klachten en verminderde visuele prestaties, wat de kwaliteit van leven kan beïnvloeden.

Preventie van verziendheid

Regelmatig oogonderzoek:
Het is belangrijk om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan, vooral als je symptomen van verziendheid ervaart of als je een verhoogd risico hebt, zoals bij erfelijke aanleg of diabetes. Vroegtijdige opsporing kan helpen om verziendheid tijdig te corrigeren en verdere complicaties te voorkomen.

Correctie bij jonge kinderen:
Bij kinderen met verziendheid is vroege detectie en correctie cruciaal om te voorkomen dat de aandoening de ontwikkeling van een normaal gezichtsvermogen verstoort. Het dragen van een bril of contactlenzen zoals voorgeschreven door de oogarts kan helpen om visuele problemen te corrigeren en te voorkomen dat de toestand verergert.

Ergonomische oogverzorging:
Bij langdurig lezen of computergebruik is het belangrijk om ergonomische maatregelen te treffen. Zorg voor een goede verlichting, neem regelmatig pauzes en houd een correcte werkhouding aan om oogvermoeidheid te verminderen en visuele belasting te voorkomen.

Gezonde levensstijl
Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het behoud van een goede ooggezondheid. Dit omvat een evenwichtige voeding rijk aan vitaminen en mineralen die goed zijn voor de ogen, zoals vitamine A, C en E. Regelmatige lichaamsbeweging en een gezonde levensstijl kunnen ook bijdragen aan het verminderen van het risico op verziendheid en andere oogproblemen.

Oogbescherming
Bescherm je ogen tegen schadelijke UV-stralen door zonnebrillen te dragen met UV-bescherming. Dit helpt niet alleen om je ogen te beschermen tegen schade, maar kan ook bijdragen aan een algehele ooggezondheid.

Praktische tips voor het omgaan met verziendheid

Draag de juiste brillen of contactlenzen

Verziendheid, ook wel hypermetropie genoemd, zorgt ervoor dat je objecten dichtbij moeilijk scherp kunt zien, terwijl objecten op afstand vaak beter zichtbaar zijn. De meest effectieve manier om hiermee om te gaan is door de juiste brillen of contactlenzen te dragen. Het is belangrijk om regelmatig een oogonderzoek te ondergaan, zodat je bril of lenzen op de juiste sterkte blijven en je zo comfortabel mogelijk kunt zien. Indien je contactlenzen draagt, zorg er dan voor dat ze goed passen en niet irritatie veroorzaken.

Zorg voor voldoende verlichting bij dichtbij werk

Omdat verziendheid invloed heeft op je zicht op korte afstand, kan het lezen of werken met kleine voorwerpen vermoeiend zijn. Zorg ervoor dat je altijd voldoende en goed gerichte verlichting hebt wanneer je leest of schrijft. Goede verlichting voorkomt dat je je ogen te veel belast en vermindert vermoeidheid. Overweeg verlichting die van boven komt, zoals een bureaulamp, zodat je je ogen niet hoeft te forceren.

Neem regelmatig pauzes van schermen en dichtbij werk

Wanneer je veel tijd besteedt aan het lezen, werken op een computer of het kijken naar kleine details, kan je ogen snel vermoeid raken. Dit geldt des te meer bij verziendheid, omdat je extra inspanning moet leveren om dichtbij dingen scherp te zien. Het is aan te raden om de 20-20-20 regel toe te passen: elke 20 minuten, kijk 20 seconden naar iets dat minstens 20 voet (ongeveer 6 meter) van je af is. Dit helpt je ogen te ontspannen en voorkomt overbelasting.

Vergeet niet om je bril goed te onderhouden

Zorg ervoor dat je bril of lenzen altijd schoon en krasvrij zijn. Vuil of krassen kunnen je zicht belemmeren en je ogen extra belasten. Maak je bril regelmatig schoon met een lensdoekje en een zachte, milde zeepoplossing. Als je lenzen draagt, volg dan nauwgezet de reinigingsinstructies van je opticien om ooginfecties of irritaties te voorkomen.

Overweeg een oogoperatie als alternatief

Als je verziendheid aanzienlijk is en je hebt moeite met het dragen van een bril of lenzen, kun je samen met je arts of oogspecialist overwegen om een oogoperatie, zoals LASIK, te ondergaan. Deze ingreep kan helpen om je zicht te verbeteren, zodat je minder afhankelijk bent van brillen of lenzen. Dit is een optie die vooral geschikt is voor mensen die een stabiele brilsterkte hebben en geen andere oogziekten of complicaties hebben.

Let op je algemene gezondheid en voeding

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het behoud van een goed gezichtsvermogen. Zorg voor een voeding die rijk is aan antioxidanten, zoals vitamine C, E, A en zink. Deze voedingsstoffen ondersteunen de gezondheid van je ogen. Eet regelmatig groene bladgroenten, vis met veel omega-3-vetzuren en kleurrijke groenten en fruit. Daarnaast helpt een gezonde levensstijl met voldoende beweging, slaap en het vermijden van roken de gezondheid van je ogen op lange termijn te behouden.

Overleg met een specialist bij veranderingen in je zicht

Als je merkt dat je zicht in de loop der tijd verandert, is het belangrijk om een oogarts of opticien te raadplegen. Soms kan verziendheid in combinatie met andere oogproblemen ontstaan, zoals astigmatisme of cataract. Regelmatige oogonderzoeken zijn essentieel om je zicht te behouden en te zorgen dat je de juiste correctie krijgt. Als je merkt dat je moeite hebt met het lezen of werken op korte afstand, kan het tijd zijn om een nieuwe brilsterkte te overwegen.

Zorg voor een comfortabele leesomgeving

Als je vaak moet lezen of werken op korte afstand, zoals bij het lezen van boeken of werken op een computer, zorg dan voor een ergonomische werkplek. Gebruik een verstelbare stoel en zorg ervoor dat je ogen op de juiste hoogte van het scherm of het boek zitten, zodat je je hoofd niet te veel hoeft te buigen of naar voren te leunen. Dit kan spanning in je nek en rug voorkomen, wat kan optreden door ongemakkelijk zitten bij het lezen of werken.

Blijf bewust van mogelijke signalen van oogvermoeidheid

Wanneer je verziendheid hebt, kun je sneller oogvermoeidheid ervaren, vooral bij langdurig gebruik van je ogen voor dichtbij werk. Symptomen zoals droge ogen, hoofdpijn of een branderig gevoel kunnen wijzen op overbelasting. Neem pauzes, wissel activiteiten af en zorg ervoor dat je ogen de rust krijgen die ze nodig hebben. Als de symptomen aanhouden, raadpleeg dan een oogarts om te controleren of er andere onderliggende problemen zijn.

Lees verder

• Presbyopie: Ouderdomsverziendheid
• Refractieafwijkingen: Soorten brekingsfouten van het oog
• Refractietest: Oogtest voor recept bril of contactlenzen
• (Plotseling) wazig zien: Oorzaken, symptomen & behandelingen
• Oogoefeningen voor ouderdomsverziendheid (presbyopie)