Oogoefeningen voor ouderdomsverziendheid (presbyopie)

Presbyopie is de medische term voor “verziendheid”. Deze oogziekte is te corrigeren met een bril, contactlenzen of een operatie, maar ook oogoefeningen helpen bij een aantal patiënten bij het verbeteren van de oogziekte. Het is wel nodig om de oogoefeningen elke dag gedurende maximaal twintig minuten uit te voeren want pas na langere tijd merkt de patiënt positieve veranderingen in het gezichtsvermogen. Deze vorm van oogyoga is gebaseerd op het buigen en ontspannen van de oogspieren waardoor ze versterken. De oefeningen zijn gemakkelijk, niet invasief en volledig gratis. Niettemin vraagt een patiënt best professioneel medisch advies inzake het uitvoeren van deze oefeningen en is hij steeds voorzichtig. Anno oktober 2020 is de effectiviteit van deze oefeningen wetenschappelijk nog niet bewezen.

• Presbyopie
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Voeding en het gezichtsvermogen
• Ogen opwarmen
• Knipperen
• Ademhaling of meditatie
• Pauze voor de ogen
• Armlengte scherpstellen
• Ver en dichtbij focussen
• Letters bekijken
• Teksten van verschillende grootte lezen
• Met de wijzerplaatoefening afkoelen
• Lichaamsbeweging is goed voor het lichaam én het oog
• Voeding en het gezichtsvermogen
• Kritiek op oogoefeningen
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met oogoefeningen voor ouderdomsverziendheid
• Oogspieroefeningen voor verbetering van de ooglenzenflexibiliteit
• Focussen op verschillende afstanden
• Het verminderen van oogspanning door ontspanningstechnieken
• Oogmassage om bloedcirculatie te stimuleren
• Gebruik van technologie om oogvermoeidheid te verlichten
• Gezonde levensstijl ter ondersteuning van je ogen
• Misvattingen rond oogoefeningen voor ouderdomsverziendheid (presbyopie)
• Oogoefeningen kunnen presbyopie genezen
• Oogoefeningen kunnen de noodzaak voor een bril elimineren
• Oogoefeningen kunnen presbyopie voorkomen
• Iedereen kan baat hebben bij oogoefeningen
• Oogoefeningen zijn een goed alternatief voor een bril of contactlenzen
• Oogoefeningen kunnen de vooruitgang van presbyopie stoppen
• Oogoefeningen kunnen andere oogproblemen genezen

Presbyopie

Bij de veroudering van het oog verzwakt de ooglens. Deze is bijgevolg niet meer goed in staat om te buigen en van vorm te veranderen. Deze tragere beweging leidt tot het onvermogen om zich te concentreren op voorwerpen op korte afstand (dichtbij), wat typerend is voor presbyopie (ouderdomsverziendheid). De patiënt ziet bij deze refractiefout onscherpe beelden. Vaak is de patiënt wel in staat om op verder afstand voorwerpen te onderscheiden, wat mogelijk erg vervelend is. Een optische correctie zoals een bril of contactlenzen, of chirurgie (in extreme gevallen) zijn hierbij mogelijke behandelingsvormen. Dankzij oogoefeningen en oogyoga leert een patiënt echter om presbyopie te verbeteren, wat de symptomen van ouderdomsverziendheid verlicht.

Epidemiologie

Presbyopie is een veelvoorkomende aandoening die voornamelijk voorkomt bij oudere volwassenen, meestal na de leeftijd van veertig jaar. De prevalentie van presbyopie stijgt naarmate de leeftijd vordert en wordt bijna universeel ervaren bij mensen boven de vijftig jaar. Ongeveer 1,8 miljard mensen wereldwijd worden getroffen door presbyopie, wat het een van de meest voorkomende visuele aandoeningen maakt bij oudere volwassenen. De toenemende vergrijzing van de wereldbevolking draagt bij aan de hoge prevalentie van deze aandoening.

Oorzaken

Presbyopie ontstaat door de veroudering van de ooglens en de omliggende structuren. Naarmate mensen ouder worden, verliest de lens zijn elasticiteit, waardoor het vermogen om zich aan te passen aan verschillende afstanden vermindert. Dit is te wijten aan de afname van de flexibiliteit van de lensvezels en de vermindering van de kracht van de ciliaire spieren die de lens controleren. De afname in accommodatieve capaciteit leidt tot moeilijkheden bij het scherpstellen op dichtbij gelegen objecten.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactor voor presbyopie is leeftijd. Het is een fysiologisch proces dat vrijwel iedereen zal ervaren naarmate ze ouder worden. Andere mogelijke risicofactoren zijn onder andere:

• Een familiegeschiedenis van presbyopie of andere visuele aandoeningen.
• Bepaalde medische aandoeningen zoals diabetes, die invloed kunnen hebben op de lenselasticiteit en het accommodatievermogen.
• Langdurige blootstelling aan UV-licht zonder adequate bescherming, wat de lens kan beschadigen en het verouderingsproces kan versnellen.

Symptomen

Enkele symptomen van presbyopie omvatten:

• problemen met het zien van kleine voorwerpen en kleine lettertjes
• problemen met het zien van objecten bij weinig licht
• problemen om het zicht scherp te stellen op objecten op dichte afstand (vlakbij)
• vermoeide ogen

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van presbyopie kunnen onder andere zijn:

• Plotselinge en ernstige veranderingen in het gezichtsvermogen
• Verlies van zicht in één of beide ogen
• Intense pijn in het oog of hoofdpijn die niet verbetert met aanpassing van de bril of contactlenzen
• Het verschijnen van nieuwe visuele symptomen zoals halo's of schitteringen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van presbyopie wordt doorgaans gesteld door een oogarts of optometrist aan de hand van een uitgebreide oogonderzoek. Onderzoeken kunnen onder andere bestaan uit:

• Visusmetingen waarbij de patiënt wordt gevraagd om letters of symbolen op verschillende afstanden te lezen
• Accommodatietests om de capaciteit van de lens om scherp te stellen op dichtbij gelegen objecten te beoordelen
• Refractieve tests om de noodzaak voor correctie met bril of contactlenzen te bepalen

Behandeling

Behandeling van presbyopie kan bestaan uit:

• Correctieve lenzen zoals leesbrillen of multifocale brilglazen
• Contactlenzen, inclusief bifocale of multifocale lenzen
• Chirurgische ingrepen zoals refractieve chirurgie (bijvoorbeeld LASIK) of lensimplantaten
• Oogoefeningen en oogyoga kunnen worden overwogen als aanvullende therapieën

Prognose

De prognose van presbyopie hangt af van de mate van veroudering van de lens en de gekozen behandelingsoptie. Bij een goede correctie met brillen of contactlenzen is de prognose meestal goed en kunnen de meeste patiënten hun gezichtsvermogen effectief verbeteren. Chirurgische behandelingen kunnen ook goede resultaten opleveren, hoewel ze niet voor iedereen geschikt zijn. Het is belangrijk om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan om de voortgang en eventuele veranderingen in het gezichtsvermogen te monitoren.

Complicaties

Mogelijke complicaties van presbyopie zijn onder andere:

• Ernstige luchtweg- en ademhalingsproblemen
• Hartafwijkingen die operatieve ingrepen vereisen
• Infecties door een verstoord immuunsysteem
• Langdurige ademhalingsproblemen en sinusitis

Preventie

Aangezien presbyopie een natuurlijk verouderingsproces is, zijn er geen specifieke preventieve maatregelen om de aandoening zelf te voorkomen. Echter, het onderhouden van een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging, kan bijdragen aan een algemeen goede gezondheid van de ogen. Het dragen van een zonnebril ter bescherming tegen UV-licht kan ook helpen om de gezondheid van de ogen te behouden en het verouderingsproces te vertragen.

Voeding en het gezichtsvermogen

Ook is het essentieel dat de ogen voldoende mineralen en vitaminen krijgen via een gezonde en gevarieerde voeding. Niet enkel het lichaam profiteert hier van, maar ook de ogen.

Ogen opwarmen

Aan een lichamelijke inspanning gaat een opwarmingsfase vooraf. Het opwarmen van de ogen is eveneens van essentieel belang voor oogoefeningen. De oogspieren komen los, waardoor de bloedstroom verbetert naar de omliggende delen van de ogen. Hierdoor krijgen de ogen meer zuurstof wat het gezichtsvermogen verbetert. Het opwarmen doet de patiënt als volgt: Hij sluit de ogen en draait ze tien tot vijftien keer met de klok mee, en vervolgens tegen de klok waarbij hij steevast de ogen toe houdt. Pas na de oefening opent hij opnieuw de ogen en is hij klaar voor de oogoefeningen.

Knipperen

Knipperen met de ogen is een goede startoefening. Elke keer als de patiënt knippert, maakt hij vocht aan, wat de ogen kalmeert. Als de ogen vermoeid geraken, blijft de patiënt om de vier à vijf seconden verder knipperen.

Ademhaling of meditatie

Een volgende mogelijke oefening is heel gemakkelijk ’s morgens bij het ontwaken of ’s avonds voor het slapengaan uit te voeren. De patiënt sluit de ogen en concentreert zich op de ademhaling. Het is belangrijk om door de neus in te ademen en vervolgens weer uit te ademen via de mond gedurende ten minste twee minuten. Daarna opent de patiënt de ogen zonder de ogen ergens op te richten. Deze oefening herhaalt de patiënt minstens drie keer.

Pauze voor de ogen

Pauze voor de ogen is iets wat patiënten vaak vergeten, zeker bij het werken aan de computer. Dit resulteert dan in computervermoeidheid, wat tevens gekend is als het “computer vision syndrome”. Een pauze voor de ogen is echter een natuurlijke manier om het gezichtsvermogen te verbeteren. Oogirritatie voorkomen gebeurt door het wegkijken van het computerscherm en het televisiekijken te beperken.

Armlengte scherpstellen

De patiënt houdt bij deze oogoefening de duim omhoog en brengt de arm steeds verder weg van de ogen, waarbij hij blijft focussen op de duim. Daarna brengt hij de arm met de omhooggestoken duim weer terug naar de neus. Is het te moeilijk om het oog te focussen, dan brengt hij de arm weer even in uitgestrekte positie maar hij blijft wel de ogen focussen op de duim. Deze oefening houdt de patiënt drie tot vijf minuten vol, zonder de focus van de duim weg te draaien.

Ver en dichtbij focussen

Een andere oogtechniek bestaat uit het focussen op het puntje van de neus gedurende ongeveer negentig seconden. Vervolgens kijkt de patiënt vervolgens naar een object in de verte (ongeveer op drie meter afstand) dat in de kijkrichting ligt (recht vooruit) gedurende eveneens negentig seconden. Hierna focust de patiënt terug naar het puntje van de neus. Bij het focussen op de neus ademt de patiënt in, en bij het kijken in de verte ademt de patiënt weer uit. Deze oefening is tevens mogelijk met een potlood, een wijsvinger of ander klein object dat de patiënt dichtbij de ogen houdt en vervolgens verder weg houdt.

Letters bekijken

Het verbeteren van het gezichtsvermogen is bovendien op een andere manier mogelijk. Zo houdt de patiënt een handgeschreven tekst op ongeveer acht centimeter van de ogen. Hij draait de tekst om (op z’n kop) en bekijkt dan elke letter in elk woord. Eventueel is ook een gedrukte tekst bruikbaar.

Teksten van verschillende grootte lezen

Bates Eye Excercises raadt tevens aan om teksten van verschillende groottes te lezen. Op de website staat een voorbeeld van dergelijke tekst die de patiënt kan lezen. De oefening kent een tijdsduur van drie à vijf minuten.

Met de wijzerplaatoefening afkoelen

Deze oefening voert de patiënt als laatste uit. Hij beweegt de ogen verticaal van zes naar twaalf uur zoals de klokwijzers staan, en hij herhaalt dit twintig keer. Daarna beweegt hij de ogen van negen naar drie uur en ook deze oogbeweging voert hij twintig keer uit. Na deze oefening sluit de patiënt de ogen en laat hij deze een tijdje rusten.

Lichaamsbeweging is goed voor het lichaam én het oog

Ten slotte speelt lichaamsbeweging een belangrijke rol in het verbeteren van verziendheid. Een sterk hart resulteert immers in een goede bloedstroom zodat ook de ogen voorzien zijn van alle voedingsstoffen. Oogoefeningen in combinatie met voldoende lichaamsbeweging is met andere woorden nodig.

Voeding en het gezichtsvermogen

Ook is het essentieel dat de ogen voldoende mineralen en vitaminen krijgen via een gezonde en gevarieerde voeding. Niet enkel het lichaam profiteert hier van, maar ook de ogen.

Kritiek op oogoefeningen

Anno december 2024 is geen wetenschappelijk bewijs voorhanden dat de effectiviteit van oogoefeningen voor presbyopie onderstreept. In 2006 is in Amerika zelfs een rechtszaak opgezet tegen het bedrijf “Vision Improvement Technologies” die deze oefeningen aan de man brachten. De rechtbank in Iowa, Amerika, vond namelijk dat het bedrijf valse beweringen maakte. Sommige patiënten krijgen namelijk hoofdpijn door het uitvoeren van de oefeningen. Uiteindelijk moest het bedrijf een grote som geld betalen aan een teruggavefonds zodat consumenten een compensatie kregen voor het aangekochte oefenmateriaal.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met oogoefeningen voor ouderdomsverziendheid

Ouderdomsverziendheid, ofwel presbyopie, is een veelvoorkomende aandoening die meestal rond het veertigste levensjaar begint en zich verder ontwikkelt naarmate je ouder wordt. Het betreft een afname van de flexibiliteit van de ooglens, waardoor het moeilijker wordt om dichtbijgelegen objecten scherp te zien. Gelukkig zijn er verschillende oogoefeningen die je kunt doen om de effecten van presbyopie te verminderen en je gezichtsvermogen te verbeteren. Hier volgen enkele praktische tips om deze oefeningen in je dagelijkse routine op te nemen.

Oogspieroefeningen voor verbetering van de ooglenzenflexibiliteit

Een van de meest effectieve manieren om de symptomen van presbyopie te verlichten, is door oogoefeningen te doen die de spieren rondom je ogen versterken. Dit kan helpen om de flexibiliteit van de ooglens te verbeteren. Begin met het focussen op een object dat ver weg staat, bijvoorbeeld een boom of een verlichtingspaal. Kijk vervolgens naar iets dichtbij, zoals een tekst in een boek of je smartphone. Herhaal deze beweging van dichtbij naar ver weg gedurende enkele minuten. Door dit regelmatig te doen, kun je de aanpassing van je ogen van dichtbij naar veraf vergemakkelijken. Deze oefening helpt niet alleen bij het trainen van de oogspieren, maar verbetert ook je vermogen om scherp te zien op verschillende afstanden.

Focussen op verschillende afstanden

Een andere oefening die kan helpen bij ouderdomsverziendheid is het afwisselen van je focus tussen verschillende afstanden. Dit kun je doen door je vinger dichtbij je ogen te houden, zodat je je ogen volledig moet focussen om het object scherp te zien. Beweeg je vinger langzaam naar voren en achteren, waarbij je probeert je focus de hele tijd te behouden. Als je vinger ver genoeg van je ogen is, kijk dan naar een object in de verte en wissel opnieuw naar de vinger. Deze oefening helpt je ogen om zich sneller aan te passen aan verschillende afstanden en vermindert de spanning die ontstaat door voortdurende nabijvisie.

Het verminderen van oogspanning door ontspanningstechnieken

Naast de fysieke oefeningen is het belangrijk om aandacht te besteden aan het ontspannen van je ogen. Bij veel mensen met presbyopie komt oogvermoeidheid voor, vooral als ze langere tijd achter een scherm zitten of lezen. Het kan helpen om een pauze in te lassen en je ogen een paar seconden te sluiten, terwijl je diep ademhaalt en je concentratie verlegt naar een ontspannende gedachte. Je kunt ook de 20-20-20-regel volgen: elke 20 minuten een pauze nemen van 20 seconden en iets op 20 voet (ongeveer 6 meter) afstand kijken. Dit vermindert de spanning op je ogen en zorgt ervoor dat ze niet overbelast raken. Het toepassen van ontspanningstechnieken kan je helpen je ogen rust te geven en de effecten van presbyopie te verlichten.

Oogmassage om bloedcirculatie te stimuleren

Oogmassages kunnen ook een nuttige aanvulling zijn bij het verlichten van de symptomen van presbyopie. Door zachtjes over je oogleden en de omliggende huid te masseren, stimuleer je de bloedcirculatie in en rond je ogen. Dit kan de spieren ontspannen en vermoeidheid verminderen. Gebruik de toppen van je vingers om kleine, cirkelvormige bewegingen te maken rond de oogkas. Begin aan de bovenkant van je wenkbrauwen en beweeg langs je wenkbrauwlijn naar de zijkanten van je gezicht. Vergeet ook niet om zachtjes de huid onder je ogen te masseren. Dit kan helpen om vermoeidheid te verminderen en de algehele gezondheid van je ogen te ondersteunen.

Gebruik van technologie om oogvermoeidheid te verlichten

Er zijn verschillende technologische hulpmiddelen beschikbaar die speciaal zijn ontworpen om de effecten van presbyopie te verlichten. Er zijn apps die speciaal zijn ontwikkeld voor mensen met ouderdomsverziendheid en die de tekstgrootte op je smartphone of tablet vergroten. Daarnaast zijn er brilopties, zoals leesbrillen met ingebouwde verlichting, die het lezen gemakkelijker maken zonder extra spanning op je ogen. Ook het gebruik van software die het contrast op je scherm verhoogt, kan helpen om de vermoeidheid van je ogen te verminderen tijdens het lezen of werken op de computer.

Gezonde levensstijl ter ondersteuning van je ogen

Naast oogoefeningen en technologische hulpmiddelen is het essentieel om een gezonde levensstijl te behouden om de gezondheid van je ogen te ondersteunen. Een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan antioxidanten, zoals vitamine A, C, en E, kan bijdragen aan het behouden van je gezichtsvermogen. Voedingsmiddelen zoals wortelen, spinazie en bessen zijn bijzonder gunstig voor je ogen. Zorg er ook voor dat je regelmatig buiten tijd doorbrengt en je ogen niet te lang focust op dichtbijgelegen objecten. Beweging en een gezonde bloedcirculatie helpen om de gezondheid van je ogen op lange termijn te behouden.

Misvattingen rond oogoefeningen voor ouderdomsverziendheid (presbyopie)

Ouderdomsverziendheid, of presbyopie, is een aandoening die optreedt wanneer de ooglens zijn flexibiliteit verliest, waardoor het moeilijker wordt om van dichtbij te zien. Hoewel dit een natuurlijk onderdeel is van het ouder worden, zijn er veel misvattingen over hoe het behandeld kan worden, vooral als het gaat om oogoefeningen. Veel mensen denken dat oogoefeningen het probleem kunnen verhelpen, maar deze overtuiging is vaak niet terecht.

Oogoefeningen kunnen presbyopie genezen

Een veelvoorkomende misvatting is dat oogoefeningen presbyopie volledig kunnen genezen. Helaas kunnen oogoefeningen de flexibiliteit van de lens niet herstellen. Presbyopie wordt veroorzaakt door een verandering in de lens van het oog, die minder flexibel wordt naarmate we ouder worden. Oogoefeningen kunnen helpen om de ogen te ontspannen en vermoeidheid te verminderen, maar ze zullen de achterliggende oorzaak van presbyopie niet genezen.

Oogoefeningen kunnen de noodzaak voor een bril elimineren

Sommige mensen geloven dat oogoefeningen de noodzaak voor een bril kunnen elimineren. Dit is echter niet waar. Terwijl oogoefeningen kunnen helpen om het oog te versterken en de oogspieren te trainen, kunnen ze de lens in het oog, die verantwoordelijk is voor presbyopie, niet herstellen. Een bril of contactlenzen blijven vaak nodig om het gezichtsvermogen van dichtbij te corrigeren.

Oogoefeningen kunnen presbyopie voorkomen

Er is een misverstand dat oogoefeningen de ontwikkeling van presbyopie kunnen voorkomen. Omdat presbyopie een natuurlijk verouderingsproces is van de ooglens, kunnen oogoefeningen het proces niet stoppen. Hoewel ze mogelijk kunnen helpen om de ogen te ontspannen, bieden ze geen bescherming tegen het verlies van flexibiliteit van de lens dat met de leeftijd gepaard gaat.

Iedereen kan baat hebben bij oogoefeningen

Niet iedereen heeft baat bij oogoefeningen, vooral als het gaat om presbyopie. Deze oefeningen kunnen nuttig zijn voor het verlichten van oogvermoeidheid bij mensen die veel achter een scherm werken, maar ze zullen niet de onderliggende oorzaak van presbyopie verhelpen. Mensen met presbyopie zullen nog steeds een bril of andere optische hulpmiddelen nodig hebben voor het lezen en andere nabijzichttaken.

Oogoefeningen zijn een goed alternatief voor een bril of contactlenzen

Veel mensen denken dat oogoefeningen een goed alternatief zijn voor het dragen van een bril of contactlenzen. Dit is echter een misvatting. Oogoefeningen kunnen helpen bij het verbeteren van de algehele ooggezondheid en kunnen tijdelijke verlichting bieden, maar ze kunnen niet de visuele problemen corrigeren die voortkomen uit presbyopie. Het dragen van een bril of contactlenzen blijft de meest effectieve manier om presbyopie te corrigeren.

Oogoefeningen kunnen de vooruitgang van presbyopie stoppen

Er is ook de misvatting dat oogoefeningen de vooruitgang van presbyopie kunnen stoppen. Het is waar dat het oog zich kan aanpassen aan veranderingen, maar presbyopie is een onvermijdelijk proces dat uiteindelijk bij iedereen optreedt naarmate de leeftijd vordert. Oogoefeningen kunnen de symptomen tijdelijk verlichten, maar ze kunnen de veroudering van de lens niet vertragen of stoppen.

Oogoefeningen kunnen andere oogproblemen genezen

Sommige mensen denken dat oogoefeningen kunnen helpen bij andere oogproblemen, zoals staar of glaucoom. Hoewel oogoefeningen mogelijk verlichting kunnen bieden bij vermoeide ogen, kunnen ze geen andere oogziekten genezen. Voor aandoeningen zoals oogaandoening, staar of glaucoom is professionele medische behandeling nodig, zoals medicijnen of chirurgie. Oogoefeningen kunnen ondersteunend zijn, maar ze kunnen geen andere oogziekten genezen.

Lees verder

• Presbyopie: Ouderdomsverziendheid
• Oogyoga: Beter zien dankzij oogoefeningen