Orthoptist: Oogproblemen opsporen en verbeteren via training

Orthoptie is een paramedische discipline binnen de oogheelkunde die zich richt op het opsporen en verbeteren van functionele visuele problemen. Deze problemen ontstaan vaak door een ongepaste of incorrecte manier van zien en kijken. De orthoptist biedt een op maat gemaakte behandeling aan om het zicht en de oogfunctie te optimaliseren, meestal door middel van oefeningen en trainingen. Patiënten van alle leeftijden met verschillende oogproblemen kunnen bij de orthoptist terecht. Een orthoptist werkt vaak samen met een oogarts om ervoor te zorgen dat eventuele oogafwijkingen of aandoeningen eerst goed gediagnosticeerd worden.

• Geschiedenis orthoptie
• Orthoptist: behandeling van diverse oogproblemen
• Low Vision-revalidatie voor slechtzienden
• Werkwijze: oogproblemen opsporen en verbeteren via training
• Beroepsverenigingen
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met orthoptist
• Volg je behandelingsplan
• Zorg goed voor je ogen
• Gebruik de juiste visuele hulpmiddelen
• Betrek je omgeving
• Plan je controleafspraken
• Misvattingen rond orthoptist
• Een orthoptist is hetzelfde als een oogarts
• Orthoptisten behandelen alleen kinderen
• Orthoptisten kunnen geen brillen voorschrijven
• Orthoptisten zijn alleen nodig bij scheelzien
• Orthoptisten behandelen alleen visuele problemen
• Orthoptisten kunnen geen medische behandelingen uitvoeren
• Orthoptisten kunnen niet helpen bij visuele problemen door alcoholgebruik

Geschiedenis orthoptie

De grondslagen van de orthoptie werden gelegd door de Franse oftalmoloog Louis Émile Javal (1839-1907). Javal, die persoonlijke ervaring had met scheelzien binnen zijn gezin, zocht naar minder invasieve oplossingen dan de destijds beschikbare chirurgische ingrepen, die vaak niet succesvol waren. Hij introduceerde een reeks specifieke oogspieroefeningen, een vorm van "ooggymnastiek" die de basis legde voor de orthoptie. Deze oefeningen werden aanvankelijk door oogartsen aan "orthoptie"-assistenten toevertrouwd. De Engelsman Ernest Maddox droeg bij aan de formalisering van de orthoptie als specialisatie en leidde de eerste orthoptie-specialisten op. Terwijl operatietechnieken verfijnd en verbeterd werden, bewees de orthoptie zijn waarde en evolueerde tot een erkend paramedisch beroep.

In de vroege 20ste eeuw kwam er een verschuiving in de medische benadering van oogproblemen. Orthoptisten kregen steeds meer erkenning als specialistisch personeel voor het behandelen van aandoeningen zoals scheelzien en lui oog. De discipline breidde zich uit naar de revalidatie van patiënten met visuele stoornissen en kreeg meer focus op de coördinatie van de ogen en visuele waarneming. Gedurende de jaren heeft de orthoptie zich verder geprofessionaliseerd, met de oprichting van verschillende opleidingsprogramma’s en beroepsverenigingen, die de zorg voor patiënten met oogbewegingsstoornissen en visuele stoornissen verbeterden.

Orthoptist: behandeling van diverse oogproblemen

De orthoptist speelt een essentiële rol in de diagnose en behandeling van diverse oogproblemen, variërend van scheelzien tot visuele afwijkingen die het dagelijks leven kunnen beïnvloeden. Door het behandelen van zowel monoculaire als binoculaire visuele problemen, kan de orthoptist de kwaliteit van leven van de patiënt verbeteren.

Scheelzien (strabisme)
De behandeling van scheelzien blijft een belangrijke taak van de orthoptist. Scheelzien is een aandoening waarbij de ogen niet in dezelfde richting kijken, wat kan leiden tot visuele vermoeidheid, dubbelzien of zelfs verlies van dieptezicht. De orthoptist voert diagnostische tests uit om de aard en de ernst van het scheelzien te bepalen. In veel gevallen kunnen de ogen worden gecorrigeerd door middel van oogspieroefeningen, die helpen om de samenwerking tussen de ogen te verbeteren. Bij jongere patiënten kan vroegtijdige interventie helpen om het gezichtsvermogen te herstellen en te voorkomen dat het zich ontwikkelt tot een langdurig probleem.

Behandeling van visuele functiestoornissen
Naast scheelzien behandelt de orthoptist ook verschillende andere visuele functiestoornissen, zoals convergentie-insufficiëntie, waarbij de ogen moeite hebben om goed samen te werken bij het kijken naar dichtbij gelegen objecten. Deze aandoening kan leiden tot oogvermoeidheid, hoofdpijn, en leesproblemen. De orthoptist gebruikt visuele oefeningen en technieken zoals het verbeteren van oogmotoriek en de coördinatie tussen de ogen. In sommige gevallen worden prismaglazen of andere optische hulpmiddelen voorgeschreven om de werking van de ogen te ondersteunen.

Low Vision-revalidatie voor slechtzienden

Orthoptisten spelen een cruciale rol in de revalidatietraining van slechtziende patiënten. Ze helpen patiënten om hun resterend gezichtsvermogen optimaal te benutten, door te focussen op het verbeteren van de visuele functionaliteit en de dagelijkse taken die ze moeilijk kunnen uitvoeren door hun visuele beperking.

Oplossingen op maat
Orthoptisten werken nauw samen met patiënten om op maat gemaakte oplossingen te bieden. Dit kan het aanpassen van contrasten, kleuren, lettergroottes en verlichting omvatten, zodat patiënten makkelijker kunnen lezen of andere visuele activiteiten uitvoeren. Voor sommige patiënten kan het gebruik van hulpmiddelen zoals loepen, vergrotingssystemen, en TV-loepen noodzakelijk zijn. De orthoptist zal vaak ook eenvoudige aanpassingen aan de omgeving aanbevelen, zoals het markeren van belangrijke objecten of het verbeteren van de verlichting in huis om de zichtbaarheid te verhogen.

Visuele training en technieken
In gevallen van ernstige visuele beperking kan de orthoptist trainingsoefeningen aanbevelen die gericht zijn op het verbeteren van kijktechnieken. Dit kan oefeningen omvatten om het gezichtsveld te optimaliseren, zoals het trainen van de patiënt om de rand van een "blinde vlek" (bijvoorbeeld bij maculadegeneratie) te gebruiken voor het bekijken van objecten. Dit helpt om het zicht te verbeteren en maakt dagelijkse taken zoals lezen of het herkennen van gezichten eenvoudiger.

Werkwijze: oogproblemen opsporen en verbeteren via training

Bij de eerste afspraak voert de orthoptist verschillende onderzoeken uit om een behandelplan op te stellen. Hij meet onder andere de contrastgevoeligheid, de gezichtsscherpte (zowel dichtbij als veraf), de kleurenwaarneming, de kwaliteit van het waargenomen beeld, de oogmotoriek, de samenwerking tussen de twee ogen, het aanpassingsvermogen bij licht- en donkeromstandigheden, het dieptezicht, het gezichtsveld, en het leescomfort. De behandeling richt zich op functionele elementen zoals aanpassing en coördinatie tussen beide ogen, de motoriek (stimuleren van de oogspieren, fixatie, volgen met de ogen, vergenties), en waarneming (gezichtsruimte, lokalisatie, oog-handcoördinatie).

Orthoptisten maken gebruik van verschillende diagnostische technieken, waaronder visuele en motorische evaluaties. Ze kunnen ook hulpmiddelen zoals elektronische visietests of geavanceerde beeldvorming gebruiken om een gedetailleerder beeld te krijgen van de visuele gezondheid van de patiënt. De behandelingen kunnen variëren van eenvoudige oogspieroefeningen tot het voorschrijven van optische hulpmiddelen en visuele hulpmiddelen. In sommige gevallen kunnen orthoptisten samenwerken met andere zorgverleners zoals oogartsen of revalidatie-experts om de best mogelijke zorg te bieden.

De voortgang wordt regelmatig gecontroleerd, en het behandelplan kan worden aangepast op basis van de reactie van de patiënt. Bij kinderen met scheelzien of andere visuele problemen is het van essentieel belang om vroegtijdig in te grijpen om blijvende visuele schade te voorkomen.

Beroepsverenigingen

In Nederland is de Nederlandse Vereniging Van Orthoptisten (NVvO) actief. In België kun je terecht bij de beroepsvereniging Belgische Orthoptische Vereniging.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met orthoptist

Als je te maken hebt met oogproblemen die orthoptisten behandelen, kunnen er verschillende praktische strategieën zijn die je kunt toepassen om het dagelijks leven gemakkelijker te maken. Het is belangrijk om je behandelingsplan zorgvuldig op te volgen en je omgeving te betrekken bij je herstelproces.

Volg je behandelingsplan

Wanneer je onder behandeling bent van een orthoptist, is het van groot belang om het voorgestelde behandelingsplan te volgen. Dit kan bestaan uit oefeningen voor je ogen, het dragen van een bril of prismaglazen, of het gebruik van andere visuele hulpmiddelen. Zorg ervoor dat je de voorgeschreven oefeningen thuis doet. Deze oefeningen zijn ontworpen om je oogspieren te versterken en de samenwerking tussen je ogen te verbeteren, wat essentieel is voor je herstel. Als je regelmatig naar de orthoptist moet voor controleafspraken, zorg dan dat je deze afspraken niet mist. Dit helpt bij het monitoren van je voortgang en het aanpassen van je behandeling indien nodig.

Zorg goed voor je ogen

Je ogen zijn een van de belangrijkste zintuigen, dus zorg ervoor dat je ze goed behandelt, vooral als je last hebt van visuele problemen. Vermijd overbelasting van je ogen door lange periodes van kijken naar een scherm of lezen in een slecht verlichte ruimte. Dit kan vermoeidheid veroorzaken, wat je herstel kan vertragen. Het is verstandig om regelmatig pauzes te nemen, bijvoorbeeld door even weg te kijken van je scherm of te focussen op een object in de verte. Daarnaast kun je je werkomgeving aanpassen door bijvoorbeeld het licht goed te positioneren, zodat je ogen minder belasting ervaren.

Gebruik de juiste visuele hulpmiddelen

Afhankelijk van je situatie kan de orthoptist aanbevelen om visuele hulpmiddelen zoals een bril of prismaglazen te gebruiken. Deze hulpmiddelen kunnen de visuele problemen corrigeren en ervoor zorgen dat je beter kunt functioneren in je dagelijks leven. Het is belangrijk om deze hulpmiddelen altijd te dragen zoals voorgeschreven, vooral tijdens activiteiten zoals lezen, werken achter een computer of autorijden. Als je merkt dat de hulpmiddelen niet goed werken of ongemakkelijk aanvoelen, neem dan contact op met je orthoptist zodat ze aanpassingen kunnen maken.

Betrek je omgeving

Je omgeving kan een grote rol spelen in je herstel. Het is handig om met je familie en vrienden te praten over je visuele problemen en de behandelingen die je volgt. Dit helpt hen te begrijpen wat je doormaakt en hoe zij je kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld, ze kunnen je helpen herinneren om je oefeningen te doen of om je te begeleiden bij activiteiten die visuele inspanning vereisen. Een goed begrip van je situatie door je omgeving kan de algehele ervaring vergemakkelijken en bijdragen aan je herstel.

Plan je controleafspraken

Het bijhouden van je controleafspraken is essentieel voor een goed herstel. Deze afspraken helpen om de voortgang van je behandeling te monitoren en eventuele aanpassingen in je behandelingsplan te bespreken. Zelfs als je geen klachten meer hebt, kunnen regelmatige controles helpen om er zeker van te zijn dat je ogen goed blijven functioneren. Het kan zijn dat de orthoptist je oogbewegingen verder moet evalueren of dat er nieuwe aanbevelingen komen voor je visuele hulpmiddelen.

Door actief deel te nemen aan je behandeling en goed voor je ogen te zorgen, kun je het beste uit je therapie halen en je algehele visuele gezondheid verbeteren.

Misvattingen rond orthoptist

Orthoptisten spelen een cruciale rol in de diagnostiek en behandeling van verschillende oog- en visuele problemen. Toch bestaan er veel misvattingen over wat een orthoptist doet en hoe deze zorgverleners bijdragen aan de gezondheid van je ogen.

Een orthoptist is hetzelfde als een oogarts

Er is vaak verwarring tussen een orthoptist en een oogarts. Terwijl een oogarts gespecialiseerd is in medische en chirurgische behandelingen van oogziekten, richt de orthoptist zich op de functie van de ogen, zoals oogspieren en coördinatie. Orthoptisten behandelen geen medische aandoeningen zoals abcesen of oogaandoeningen, maar helpen bij het verbeteren van de oogbewegingen en het herstel van visuele problemen die met de oogspieren te maken hebben.

Orthoptisten behandelen alleen kinderen

Veel mensen denken dat orthoptisten alleen met kinderen werken. Hoewel orthoptisten vaak werken met jonge patiënten, behandelen zij ook volwassenen, vooral wanneer het gaat om zaken zoals scheelzien, oogspierproblemen of hersenen die de oogfunctie beïnvloeden. Het is dus niet alleen voor kinderen, maar voor alle leeftijden.

Orthoptisten kunnen geen brillen voorschrijven

Een veelvoorkomende misvatting is dat orthoptisten geen brillen kunnen voorschrijven. In werkelijkheid kunnen orthoptisten wel adviseren over het gebruik van een bril of andere visuele hulpmiddelen, maar zij stellen geen brillen voor bij zichtproblemen zoals beharing. Dit is een taak voor optometristen of oogartsen. Orthoptisten richten zich voornamelijk op de visuele functie en de werking van de oogspieren.

Orthoptisten zijn alleen nodig bij scheelzien

Scheelzien is slechts één van de vele visuele problemen die orthoptisten behandelen. Ze werken ook met patiënten die last hebben van dubbelzien, darmen die de oogfunctie beïnvloeden, of moeite hebben met de coördinatie van de ogen. Hun behandeling kan zich richten op het verbeteren van de samenwerking tussen de ogen, wat essentieel is voor helder zicht en goede visuele prestaties.

Orthoptisten behandelen alleen visuele problemen

Er wordt vaak gedacht dat orthoptisten uitsluitend visuele problemen behandelen. Hoewel het een groot deel van hun werk is, behandelen orthoptisten ook andere aspecten van de ooggezondheid, zoals hart-gerelateerde aandoeningen die de oogspieren kunnen beïnvloeden, of psychische problemen die het gezichtsvermogen beïnvloeden. Een holistische benadering van het welzijn is essentieel in hun werk.

Orthoptisten kunnen geen medische behandelingen uitvoeren

Orthoptisten zijn geen artsen, maar dit betekent niet dat ze geen belangrijke medische behandelingen kunnen uitvoeren. Ze kunnen visuele therapieën voorschrijven en specifieke oefeningen geven om oogproblemen te verhelpen, maar voor medische behandelingen zoals chirurgie of het voorschrijven van medicijnen, zal een oogarts betrokken moeten zijn.

Orthoptisten kunnen niet helpen bij visuele problemen door alcoholgebruik

Er bestaat de misvatting dat orthoptisten geen invloed kunnen hebben op visuele problemen die verband houden met alcohol of andere externe factoren. Hoewel ze zich voornamelijk richten op de mechanische en functionele aspecten van de ogen, kunnen ze wel degelijk bijdragen aan het herstel van visuele problemen door alcoholmisbruik door het verstrekken van specifieke therapieën en oefeningen voor de oogspieren.

Lees verder

• Laat regelmatig een oogonderzoek doen door de oogarts
• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Blind/Slechtziend en studeren aan de hogeschool/universiteit
• Plots blind of slechtziend. En wat nu?