Orthoptist: Oogproblemen opsporen en verbeteren via training

Orthoptie is een paramedische discipline binnen de oogheelkunde die zich richt op het opsporen en verbeteren van functionele visuele problemen. Deze problemen ontstaan vaak door een ongepaste of incorrecte manier van zien en kijken. De orthoptist biedt een op maat gemaakte behandeling aan om het zicht en de oogfunctie te optimaliseren, meestal door middel van oefeningen en trainingen. Patiënten van alle leeftijden met verschillende oogproblemen kunnen bij de orthoptist terecht. Een orthoptist werkt vaak samen met een oogarts om ervoor te zorgen dat eventuele oogafwijkingen of aandoeningen eerst goed gediagnosticeerd worden.

• Geschiedenis orthoptie
• Orthoptist: behandeling van diverse oogproblemen
• Low Vision-revalidatie voor slechtzienden
• Werkwijze: oogproblemen opsporen en verbeteren via training
• Beroepsverenigingen

Geschiedenis orthoptie

De grondslagen van de orthoptie werden gelegd door de Franse oftalmoloog Louis Émile Javal (1839-1907). Javal, die persoonlijke ervaring had met scheelzien binnen zijn gezin, zocht naar minder invasieve oplossingen dan de destijds beschikbare chirurgische ingrepen, die vaak niet succesvol waren. Hij introduceerde een reeks specifieke oogspieroefeningen, een vorm van "ooggymnastiek" die de basis legde voor de orthoptie. Deze oefeningen werden aanvankelijk door oogartsen aan "orthoptie"-assistenten toevertrouwd. De Engelsman Ernest Maddox droeg bij aan de formalisering van de orthoptie als specialisatie en leidde de eerste orthoptie-specialisten op. Terwijl operatietechnieken verfijnd en verbeterd werden, bewees de orthoptie zijn waarde en evolueerde tot een erkend paramedisch beroep.

In de vroege 20ste eeuw kwam er een verschuiving in de medische benadering van oogproblemen. Orthoptisten kregen steeds meer erkenning als specialistisch personeel voor het behandelen van aandoeningen zoals scheelzien en lui oog. De discipline breidde zich uit naar de revalidatie van patiënten met visuele stoornissen en kreeg meer focus op de coördinatie van de ogen en visuele waarneming. Gedurende de jaren heeft de orthoptie zich verder geprofessionaliseerd, met de oprichting van verschillende opleidingsprogramma’s en beroepsverenigingen, die de zorg voor patiënten met oogbewegingsstoornissen en visuele stoornissen verbeterden.

Orthoptist: behandeling van diverse oogproblemen

De orthoptist speelt een essentiële rol in de diagnose en behandeling van diverse oogproblemen, variërend van scheelzien tot visuele afwijkingen die het dagelijks leven kunnen beïnvloeden. Door het behandelen van zowel monoculaire als binoculaire visuele problemen, kan de orthoptist de kwaliteit van leven van de patiënt verbeteren.

Scheelzien (strabisme)

De behandeling van scheelzien blijft een belangrijke taak van de orthoptist. Scheelzien is een aandoening waarbij de ogen niet in dezelfde richting kijken, wat kan leiden tot visuele vermoeidheid, dubbelzien of zelfs verlies van dieptezicht. De orthoptist voert diagnostische tests uit om de aard en de ernst van het scheelzien te bepalen. In veel gevallen kunnen de ogen worden gecorrigeerd door middel van oogspieroefeningen, die helpen om de samenwerking tussen de ogen te verbeteren. Bij jongere patiënten kan vroegtijdige interventie helpen om het gezichtsvermogen te herstellen en te voorkomen dat het zich ontwikkelt tot een langdurig probleem.

Behandeling van visuele functiestoornissen

Naast scheelzien behandelt de orthoptist ook verschillende andere visuele functiestoornissen, zoals convergentie-insufficiëntie, waarbij de ogen moeite hebben om goed samen te werken bij het kijken naar dichtbij gelegen objecten. Deze aandoening kan leiden tot oogvermoeidheid, hoofdpijn, en leesproblemen. De orthoptist gebruikt visuele oefeningen en technieken zoals het verbeteren van oogmotoriek en de coördinatie tussen de ogen. In sommige gevallen worden prismaglazen of andere optische hulpmiddelen voorgeschreven om de werking van de ogen te ondersteunen.

Low Vision-revalidatie voor slechtzienden

Orthoptisten spelen een cruciale rol in de revalidatietraining van slechtziende patiënten. Ze helpen patiënten om hun resterend gezichtsvermogen optimaal te benutten, door te focussen op het verbeteren van de visuele functionaliteit en de dagelijkse taken die ze moeilijk kunnen uitvoeren door hun visuele beperking.

Oplossingen op maat

Orthoptisten werken nauw samen met patiënten om op maat gemaakte oplossingen te bieden. Dit kan het aanpassen van contrasten, kleuren, lettergroottes en verlichting omvatten, zodat patiënten makkelijker kunnen lezen of andere visuele activiteiten uitvoeren. Voor sommige patiënten kan het gebruik van hulpmiddelen zoals loepen, vergrotingssystemen, en TV-loepen noodzakelijk zijn. De orthoptist zal vaak ook eenvoudige aanpassingen aan de omgeving aanbevelen, zoals het markeren van belangrijke objecten of het verbeteren van de verlichting in huis om de zichtbaarheid te verhogen.

Visuele training en technieken

In gevallen van ernstige visuele beperking kan de orthoptist trainingsoefeningen aanbevelen die gericht zijn op het verbeteren van kijktechnieken. Dit kan oefeningen omvatten om het gezichtsveld te optimaliseren, zoals het trainen van de patiënt om de rand van een "blinde vlek" (bijvoorbeeld bij maculadegeneratie) te gebruiken voor het bekijken van objecten. Dit helpt om het zicht te verbeteren en maakt dagelijkse taken zoals lezen of het herkennen van gezichten eenvoudiger.

Werkwijze: oogproblemen opsporen en verbeteren via training

Bij de eerste afspraak voert de orthoptist verschillende onderzoeken uit om een behandelplan op te stellen. Hij meet onder andere de contrastgevoeligheid, de gezichtsscherpte (zowel dichtbij als veraf), de kleurenwaarneming, de kwaliteit van het waargenomen beeld, de oogmotoriek, de samenwerking tussen de twee ogen, het aanpassingsvermogen bij licht- en donkeromstandigheden, het dieptezicht, het gezichtsveld, en het leescomfort. De behandeling richt zich op functionele elementen zoals aanpassing en coördinatie tussen beide ogen, de motoriek (stimuleren van de oogspieren, fixatie, volgen met de ogen, vergenties), en waarneming (gezichtsruimte, lokalisatie, oog-handcoördinatie).

Orthoptisten maken gebruik van verschillende diagnostische technieken, waaronder visuele en motorische evaluaties. Ze kunnen ook hulpmiddelen zoals elektronische visietests of geavanceerde beeldvorming gebruiken om een gedetailleerder beeld te krijgen van de visuele gezondheid van de patiënt. De behandelingen kunnen variëren van eenvoudige oogspieroefeningen tot het voorschrijven van optische hulpmiddelen en visuele hulpmiddelen. In sommige gevallen kunnen orthoptisten samenwerken met andere zorgverleners zoals oogartsen of revalidatie-experts om de best mogelijke zorg te bieden.

De voortgang wordt regelmatig gecontroleerd, en het behandelplan kan worden aangepast op basis van de reactie van de patiënt. Bij kinderen met scheelzien of andere visuele problemen is het van essentieel belang om vroegtijdig in te grijpen om blijvende visuele schade te voorkomen.

Beroepsverenigingen

In Nederland is de Nederlandse Vereniging Van Orthoptisten (NVvO) actief. In België kun je terecht bij de beroepsvereniging Belgische Orthoptische Vereniging.

Lees verder

• Laat regelmatig een oogonderzoek doen door de oogarts
• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Blind/Slechtziend en studeren aan de hogeschool/universiteit
• Plots blind of slechtziend. En wat nu?