Orthoptist: Oogproblemen opsporen en verbeteren via training

Orthoptie is een paramedische discipline binnen de oogheelkunde die zich richt op het opsporen en verbeteren van functionele visuele problemen. Deze problemen ontstaan vaak door een ongepaste of incorrecte manier van zien en kijken. De orthoptist biedt een op maat gemaakte behandeling aan om het zicht en de oogfunctie te optimaliseren, meestal door middel van oefeningen en trainingen. Patiënten van alle leeftijden met verschillende oogproblemen kunnen bij de orthoptist terecht. Een orthoptist werkt vaak samen met een oogarts om ervoor te zorgen dat eventuele oogafwijkingen of aandoeningen eerst goed gediagnosticeerd worden.

• Geschiedenis orthoptie
• Orthoptist: Behandeling van diverse oogproblemen
• Low Vision-revalidatie voor slechtzienden
• Werkwijze: Oogproblemen opsporen en verbeteren via training
• Beroepsverenigingen

Geschiedenis orthoptie

De grondslagen van de orthoptie werden gelegd door de Franse oftalmoloog Louis Émile Javal (1839-1907). Javal, die persoonlijke ervaring had met scheelzien binnen zijn gezin, zocht naar minder invasieve oplossingen dan de destijds beschikbare chirurgische ingrepen, die vaak niet succesvol waren. Hij introduceerde een reeks specifieke oogspieroefeningen, een vorm van "ooggymnastiek" die de basis legde voor de orthoptie. Deze oefeningen werden aanvankelijk door oogartsen aan "orthoptie"-assistenten toevertrouwd. De Engelsman Ernest Maddox droeg bij aan de formalisering van de orthoptie als specialisatie en leidde de eerste orthoptie-specialisten op. Terwijl operatietechnieken verfijnd en verbeterd werden, bewees de orthoptie zijn waarde en evolueerde tot een erkend paramedisch beroep.

Orthoptist: Behandeling van diverse oogproblemen

De behandeling van scheelzien (medisch bekend als "strabisme") blijft een belangrijke taak van de orthoptist. Naast het behandelen van scheelzien, richt de orthoptist zich ook op het herstel van een "lui" oog en analyseert en behandelt hij verschillende problemen met monoculaire en binoculaire functies (de coördinatie van beide ogen). Dit kan belangrijk zijn voor kinderen met lees- en leerproblemen. De orthoptist speelt ook een rol in de revalidatie van visueel gehandicapten.

Orthoptisten behandelen niet alleen baby's en jonge kinderen met scheelzien, maar ook patiënten met andere oogproblemen en oogbewegingsstoornissen. Deze problemen kunnen zowel aangeboren als verworven zijn. Voorbeelden van patiënten die bij de orthoptist komen, zijn mensen met diabetes mellitus, glaucoom, hersenletsel, neurologische aandoeningen, en recent geopereerde patiënten zoals cataractpatiënten. Orthoptisten bieden ook hulp aan mensen die een beroerte hebben gehad of een oogoperatie hebben ondergaan. Patiënten met visuele problemen zoals concentratieproblemen, dubbelzien, duizeligheid, hoofdpijn, en pijn aan de ogen kunnen ook baat hebben bij orthoptische behandeling. Vaak zijn deze problemen het gevolg van convergentie-insufficiëntie (een probleem waarbij de samenwerking van de ogen bij dichtbij kijken bemoeilijkt is) of andere visuele afwijkingen.

Low Vision-revalidatie voor slechtzienden

Orthoptisten spelen een cruciale rol in de revalidatietraining van slechtziende patiënten. Ze helpen patiënten om hun resterend gezichtsvermogen optimaal te benutten. De orthoptist onderzoekt de specifieke problemen van de patiënt en biedt oplossingen die zijn afgestemd op hun behoeften en leefomstandigheden. Dit kan onder meer het aanpassen van contrasten, kleuren, lettergroottes en verlichting omvatten. Voor sommige slechtzienden zijn trainingsoefeningen nuttig om hun kijktechnieken te verbeteren, maar in andere gevallen zijn technische hulpmiddelen zoals loepen, TV-loepen, en vergrotingssystemen noodzakelijk. De orthoptist kan ook eenvoudige aanpassingen zoals markeringen en voelbare herkenningspunten voorstellen, en de lees- en lichaamshouding van de patiënt optimaliseren. Bij aandoeningen zoals maculadegeneratie, waarbij een "zwarte vlek" in het midden van het gezichtsveld ontstaat, leert de orthoptist de patiënt om een fixatiepunt aan de rand van de vlek te gebruiken, wat het zicht vergemakkelijkt en de leessnelheid verbetert.

Werkwijze: Oogproblemen opsporen en verbeteren via training

Bij de eerste afspraak voert de orthoptist verschillende onderzoeken uit om een behandelplan op te stellen. Hij meet onder andere de contrastgevoeligheid, de gezichtsscherpte (zowel dichtbij als veraf), de kleurenwaarneming, de kwaliteit van het waargenomen beeld, de oogmotoriek, de samenwerking tussen de twee ogen, het aanpassingsvermogen bij licht- en donkeromstandigheden, het dieptezicht, het gezichtsveld, en het leescomfort. De behandeling richt zich op functionele elementen zoals aanpassing en coördinatie tussen beide ogen, de motoriek (stimuleren van de oogspieren, fixatie, volgen met de ogen, vergenties), en waarneming (gezichtsruimte, lokalisatie, oog-handcoördinatie).

Beroepsverenigingen

In Nederland is de Nederlandse Vereniging Van Orthoptisten (NVvO) actief. In België kun je terecht bij de beroepsvereniging Belgische Orthoptische Vereniging.

Lees verder

• Laat regelmatig een oogonderzoek doen door de oogarts
• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Blind/Slechtziend en studeren aan de hogeschool/universiteit
• Plots blind of slechtziend. En wat nu?